Zwaar-waterinstallaties verdwenen naar
de zeebodem.
Volop arboid, maar gebrek aan werk
krachten.
Nederlandse geldbezitters toonden
weinig belangstelling.
Maken de bedrijven grote winsten
Duitsers wilden fabriek naar Duitsland
verplaatsen.
Suriname, een schandelijk verwaarloosd land
Chr. Mulo-onderwijzers te Scheveningen.
Een schip explodeerde
Ondanks grote moeilijkheden
toch vooruitgang.
Tijdbom werd in het schip
geplaatst.
Waarschuwing uit de kringen der industrie.
Dinsdag 28 December 1948
ZEEUWSCH DAGBLAD
Pagina 2
Na een tocht, welke niet te beschrijven is, bereikten de mannen
de spoorlijn en haastten zy zich naar het terrein in de onmiddel
lijke nabijheid van de fabriek. Zij konden het gezoem van de
motoren reeds horen. Men overtuigde zich van zijn laatste instruc
ties. Een van de mannen sloop vooruit naar de zware, afgesloten
hekken van het directe fabrieksterrein. De anderen wachtten en
Niets vermoeddend laadden de
Duitsers kort daarna de installa-
De eerste spoorwegen in ons land*
voorstel tot staatsaanleg van lij
nen bij de Kamers beter zou wor
den ontvangen.
Het ingediende wetsontwerp
stelde behalve de financiële voor
waarden ook de richting der lijnen
vast. Het spreekt vanzelf, dat ook
nu de critiek niet gering was. De
uren, voordat de Duitsers met hun
kostbare lading arriveerden,
wisten zij, onder ontzaggelijke ze
nuwspanning, een tijdbom in het
ruim van het schip te plaatsen.
In enige vorige artikelen ver
telden wy al het één en ander
over de eerste Spoorwegmaat-
ties, die een onmisbaar deel van schappijen, die ons land heeft ge-
de atoombom hadden kunnen kend.
I vervaardigen, zorgvuldig in het| Het' opmerkelijke is evenwel, dat z® door de regering met be-
schip. En ondanks de feilloze,'de Nederlandse geldbezitters voor ?1.ls1the^.weerlegd en ziet...... dit
wekenlang voorbereide bewaking de spoorwegen in die tijd prac-1 b!elp; ]),J de °Pe.nbafe behandeling
van het vaartuig, zowel te lucht itisch geen belangstelling toonden, j bleek <le stemming t.a.v. hetvoor-
wacniien en als te wator' verdienen op een Dit bleek bij de N.K.S.( die Engel-stel al gunstiger. Nog even poogde
w w(- a. v. -ti ,a®"" en heldere Februariochtend van 1944 de H S H die Diütse- en de men' de 28311 weer tegen te wer"
hoorden met het hart in de keel het rinkelen van de kettingen, Tiro se ue «.©.in., aie uuiise en ae j nanlpo- dnor narti-
ftt-ST te 3edrnkniPte- h'""3'"1 blÜten hC" Imitaties voor het ^zwarè water" j vöor te stellen, doch een
«»S »t: i - hof i voor goed onder de oppervlakte ila(iden hiertoe strekkend amendement
knel slopen zij door het nu geopende hek. Een groep van vyf nauaen. vpwnmpn waarna de ra-
mannen stelde zich met de tommygun in de hand, op rond de ba- T h knnrtcaehticya hahnafta) re£er*n£ bleef eveneens' zeker van de zaak was.
rakken, waarin de twaalf Duitse bewakers zich bevonden. Als het v- sachterwege inzake het verlenen
alarm zon klinken, zouden zij de soldaten moeten neerschieten, zo jj n_-ji van steun aan nieuw opgerichte
dra zy naar buiten kwamen.
Zo grondig had dr Tronstad zijn
mannen echter geïnstrueerd, dat
het de explosiegroep van vier
mannen slechts enkele minuten
kostte, de kabeltunnel te vinden,
die direct naar het vertrek leidde,
dat grensde aan de plaats waar
de krachtinstallaties stonden.
Even verloren zij elkaar in de
doolhof van gangen, doch zij wis
ten elkaar weer te bereiken.
HET DOEL BEREIKT.
Zo gebeurde het, dat de bewa
ker in de belangrijkste kamer van
de Vemork fabriek plotseling in
de lopen van twee revolvers keek.
WIE EXPLOITEERT?
In 1861 werd met de werkzaam
heden begonnen, Op de vraag
ren aanmoedigen.
N.C.S.) De gevoerde besprekingen
Tevens werd een lijst van nood- met dezen hadden tot resultaat,
doend tegen de geallieerden zou j Maatschappijen en deze toestand
kunnen worden gehanteerd, zoch- aniraeerde het aanleggen van lij-
DE LAATSTE DAGEN. ten Hitler en Goebbels naar an- nen allerminst. Omstreeks 1856
dere wapens en de Duitse onder-' de r„„.,ritur eiudeliik in dat door wie het staatsnet zou wor-
i ur,,"Y 5' zoekingen inzake de atoomenergiehej ./X) Ilipt langer ging en Ivilde den geëxploiteerd, antwooi-dde de
de schade hersteld was en dat de kwamen vrijwel tot stilstand. do eId faciliteiten de'regering, dat diverse aanvragen
fabriek de productie hervatte4 Bij-. Kort daarop kwam de eerste d^r"cu^|werdcnontvangen van gegadig-
na onmiddellijk vernielden Ame- atoombom ter wereld gereed in M aanmopdiirpn den (o.a. van de N.R.S. en de
rikaanse bommenwerpers opnieuw de Amerikaanse fabrieken van
de kracht-installaties. Toen gaven oak Ridge en maakte definitief,
de Duitsers het op en besloten de j een einde aan de tweede wereld- zakelijk geachte lijnen opgemaakt dat 2 samenwerkende verenigin-
installaties naar een ondergrondse oorlog. Dat de Geallieerden en In de Kamers werd eindeloos over gen consessie ontvingen voor de
niet de Duitsers in staat waren, het pro en contra der diverse exploitatie der staatsmijnen. In
S de laatste, vernietigende slag toel' vragen gediscussieerd. Eerst in1863 werd door deze concessiona-
I te dienen, danken wij aan een 1859 namen de richtlijnen vaste rissen de S.S. opgericht,
i groepje van elf Noren, voor wie vormen aan. Toen ontspon zich in £,e financiële uitkomsten waren
de aanduiding „heldhaftig" te de Tweede Kamer weer een debat aanvankehjk matig doch de ver-
j bescheiden zou zijn. 0aover de richting der voorge- j Wachting bestond, dat deze na de
i stelde lijnen. Ieder kwam op voorele;deljjke uitbreiding van het
.D!t„ts 1 e!" V.an de3ro°t- zijn district, provincie en wat dies:net zouden verbeteren.
fabriek in het „Reich!' te vervoe- AË ru, „'if meer zij' De nieuwe Maatschappij legde
ren. Einar vroeg toestemming, YJff elf rrzarzizen zywKortom, de bezwaren waren! te activiteit aan de dag waar
om de veerboot Hydro, die voor ,aI'e" nog }n ^ven.zy zijn over- weer z0 groot en vele, dat de re- flet er
om ging, het vervoer van
de overtocht zou moeten zorgen, 3^ Boederen en reizigers te stimule-
REGERING LEENDE.
Niettegenstaande dat zag het er
I Hitier verloor z'n
laatste kans.
siot- ii
Hii yae pr waf vprcchHkf nit" i de overtocht zou moeten zoreen - "f. gering naKzeii naaiae. ue piannen
luidt het nuchtere verslag van dei tot zinken te brengen. De toe-ZbfeTtL^^^evrfding bleven..dus P1™ en het kabinet
Noren, „maar hij was verder heel stemming kwam spoedig. Einar heööfn tba,ls,' 'la ,deJ?ebrvdl"? nam zijn ontslag.
van hun land, weer de vlaatsen
rus ig en gehoorzaam". Snel be- wist, dat het gehele trawportvan ingenomen> d\e ook Pvoor de HET SPOORVVEGjnNISTERIE.
vestigde de leider de springstof op Vemork tot de veerboot °.nii,-'r oorlog reeds bezetten: de een is Het daarop (1860) samengestel- niet te best uit. Het kapitaal, no-
die plaats, waar een ontploffing
de meeste schade aan moest rich
ten hij had het reeds zo vaak
gedaan op modellen in Engeland.
Toen klonk plotseling het geluid
van brekend glas iemand had
een ruit ingeslagen. De mannen
binnen stonden op het punt op te
schieten, toen ze in een oogopslag
een van hun metgezellen herken
den. Met handen, die hun taak
schier niet meer konden verrich
ten van het beven, eindigde de
leider zijn werk.
Nog steeds had het gevreesde
geluid van het alarmsignaal de
stilte niet verstoord. De leider
legde het lont gereed en stak het
aan na dertig seconden zou de
springstof ontploffen. Hij joeg de
Noorse bewaker de kamer uit;
twintig meter verwijderd van de
kelderdeur hoorden ze de explosie
gedempt door de massief ste
nen muren; doch de grond schudde
onder hun voeten.
Tegen de tijd dat de sirene
angstaanjagend begon te gillen en
de uit hun slaap opgeschrikte
Duitsers naar buiten holden, wa
ren de Noren reeds langs dezelfde
en voor de Duitsers onbe
trouwbare weg ontvlucht. En on
dertussen golfden honderden ki
lo's van het onschatbare „zware
water" uit de gebroken tanks over
de vloer en in de rioleringen van
de fabriek.
Binnen enkele uren was Gene
raal von Falkenhorst op de plaats
van het onheil. Terwijl h(j de
schade in ogenschouw nam, zei hjj
„Dit is beslist de beste sabotage
daad, die ik ooit gezien heb".
Hij gaf zijn orders: een hele
1ns a timmerman, de ander gids en de kabinet, beker.d als het Spoor-
X titriïL»\Z°ZL7
XT/-V/-V ïnetnllotino ,Tr ZZjn JflUflÊiC, Alleen llUn OÊiClüfl"
voor de «installaties er op waren 7 - T n. -tv™
„„„i-.c.,. me leider in Londen, Dr iron-
watóng te stellen. stad' vond later in een militaire
actie de dood. Nergens blijft zijn
noemd naar de formateur, stelde
de spoorwegkwestie wederom aan
de orde.
Had het voorstel tot het ver
lenen van steun aan het particu-
Einar en een der overige Swal- nagedachtenis sterker voortleven
lows kwamen met valse papieren, dan in de herinnering van dezeHer initiatief schipbreuk geleden,
door de havenwacht heen; enkele elf Norennu zou men eens proberen, of een
dig voor de aankoop van rollend
materieel, bleek ontoereikend.
Een uitgeschreven lening misluk
te. De regering moest bijspringen
en leende de nodige gelden, het
geen zij liever deed dan de exploi
tatie op zich te moeten nemen.
De toestand bleef echter zorgelijk
en een daarop ingestelde commis-
Geen wonder! 'Want hoe primi
tief werkt de olie-industrie. De
neer - zoals in de meeste geval
len de planken verrot zijn van
onderdom.
VELE „VAKBONDEN".
Suriname komt dus werkkrach-
(Van onze Utrechtse correspondent)
Op uitnodiging van het Surinaamse gouvernement zijn vertegen
woordigers van de drie vakcentrales in Nederland: C.N.V., K.A.B.
en N.V.V. een zevental weken in Suriname geweest om er een rap
port op te stellen over de vakbeweging aldaar en haar toekomst.
Namens het C.N.V. nam de heer Fuijkschot aan het onderzoek
deel. Deze was bereid om ons iets van zijn ervaringen te vertellen.
De algemene indruk die ik van
Suriname heb, aldus de heer
Fuykschot, is dat we met een ver
waarloosd land te doen hadden.
Sedert 1863, het jaar van de op-
talen nodig. Er moest n.l. een
heer Fuykschot heeft gezien, dat ten tekort. De arbeiders die er
op een fabriek de olie. met de zijn, hebben zich doorgaans wel
hand werd geperst, waardoor na-verenigd in een organisatie welke
tuurlijk veel verloren gaat. Ook dan met een deftige naam „bond"
heet maar die eigenlijk alleen
maar bestaat (en ontstaan is) om
eenmaal in de zoveel jaar een
loon-actie te voeren. Voor de rest
van de tijd „slaapt" zo'n bond en
betaalt vrijwel niemand contri
butie.
De heer Fuykschot en de zijnen
hebben met de dertig vakvereni-
gingen van Suriname contact ge-
i^l.^ ihad en er op gewezen, dat van een
de rijstproductie is stijgende. Doch
hier tobt men al evenzeer met het
gebrek aan verwerkingsmogelijk
heden. Er zijn geen schuren, geen
pellerijen, geen machines.
HET WELVAABTSFONDS.
Nu heeft Nederland een wel-
vaartsfonds voor Suriname, dat
kunnen verzekeren. Overigens j begint
men in een verwaarloosd
compleet kanaaltje worden gegra- 40 millioeh „uiden beschikt Maar "v
ven om het vervoer te water te za I verbond een opvoedende werking
zo vroeg ae neer r uyKscnoi, wat moef U1tgaan. Daar waren de
bonden het wel mee eens en dat
zij inderdaad goedwillend zijn, be
wijzen de pogingen om te komen
tot oprichting van vakcentrales.
Zo heeft de onderwijzer Helstone
van de Evangelische Broederge-
heeft de firma Bruynzeel grote j jand ajs surjname mef dd; kapi-
heffing der slavernij, is Suriname verwachtingen van haar bedrijf m i taal Het zal amper voIdoende
in verval. Zij die als slaven werk- Suriname. Wezen om er één behoorlijke weg
zaam waren geweest, trokken j HET BAUXIET. van aan te jeggen!
weg in de binnenlanden en nieuwe En dan js er de winning van Welvaart is derhalve een woord
krachten vond men niet, zodat de bauxiet, een begeerde grondstofdat men in Suriname niet kent. „_A„n
ene plantage na de andere uit-|in de laatste oorlog. Bauxiet kan fin geen enkel opzicht. Met het rincU
stierf, hetgeen daar thans nog te niet gemist worden bij de fabri-onderwijs staan de zaken er slecht Yff1
Het land kon niet tot ontwik- reeds voor de eerste wereldoor-
keling komen, en het ligt er nu log bekend. Maar men heeft toen
divisie van de Wehrmacht, 12.000 practisch onontgonnen. De situa- niet ingezien wat de mogelijkhe-
man sterk, verspreidde zich als j tie voor handel en verkeer wordt den waren met bauxiet. Daarom
waaier over de omgeving. Ski-pa-1 er het best getypeerd in de om- j werd concessie verleend aan
trouilles en langzaam vliegende 1 standigheid, dat van Paramaribo maatschappijen om tegen fabel
vliegtuigen doorzochten de bergen j uit geen enkele weg naar het bin-achtige lage prijzen de bauxiet te
Alle wegen en passen werden ge- nenland voert. Alleen met de boot kunnen betrekken. Aan deze con-
cage van aluminium. Dat was voor, al zijn er moedgevende pun-
cessie zit men 75 jaar vast.
De uitvoer van bauxiet staat
bovenaan de lijst van exportarti-
blokkeerd, terwijl Gestapo- en kan men de gebieden bereiken,
SS-lieden huis aan huis doorzoch- die „ergens achter Paramaribo"
ten. Maar van de daders geen moeten liggen. En dan is er een
Spoor. j spoorlijntje, dat eenmaal per kelen uit Suriname. Het land ex-
vat -cnn ,i«. i week de binnenlanden intuft. Er-porteerde gedurende de eerste
mannen vertrokken" on i EeS? T ^ie?- ^en maanden van het vorige
op ski's naar de Zweedse gre^,s veld; daar gaat dagehjks een treinjaar voor een bedra van 18 m.1-
6 'naartoe. Maar over het trajectlioen gulden; hiervan kwam 13 \*z
en wisten vandaar naar Engeland
terug te keren. De zesde bleef Yan hondehrd kiIomeicf, d°et die
met de „Swallows" achter, omtrein een hele dag. Telkens stopt
ander illegaal werk te verrichten.blJ en w.ie ®r ^njn heelt kan on-
Dag aan dag speelden ze krüger-de™eS ln Ult df trein sP"nS™-
tje met de patVouilles van cfne-1 - moft m zulk een gebied de
raai Falkenhorst. -industrie beginnen. Zelfs al zou
men van de rivieren gebruik wil-
Einar keerde naar zijn schuil- len maken, dan wordt men nog
hoek terug, om radiografisch ver-1 gehandicapt door de stroomver
ten. Zo is naar verhouding
het kweekschool-onderricht er re
delijk en de inwoners hebben daar
belangstelling voor. In Suriname
wordt oofc vakonderricht gegeven
op de ambachtsschool. Maar dat
haalt niets uit. Want nauwelijks
zijn de jongens op de school inge
burgerd of een werkgever biedt
ze een positie aan, met gevolg dat
de jongens die op dat tijdstip
nog geen vak kennen de maat
schappij intrekken. Tenslotte kan
men in Paramaribo Mulo-onder
wijs volgen en aan de geneeskun
dige- en rechtsschool wordt iets
millioen voor rekening van degegeven, dat op hoger onderwijs
bauxiet. Wie evenwel denken zou,
dat dit voor Suriname een aardige
winstpost is, die in diezelfde peri
ode van 1947 artikelen werden in
gevoerd ten bedrage van 23 mil
lioen gulden.
Wel wordt getracht om de uit
voer te vergroten, o.a. in vruchten
lijkt.
De woningtoestanden geven
evenmin de indruk dat het land
welvarend is; Paramaribo telt
WONDERBARE
REDDING.
De Duitse generaal-majoor D.
A. van Hilien, heeft enkele ont-
sie van onderzoek stelde o.a. re
organisatie der maatschappij voor, I
uitgifte van een lening en het
vaststellen van minder drukkende
concessievoorwaarden door de re
gering.
Door tegenstand in de Kamer
kwam van wijziging der concessie
voorwaarden niets. De maatschap
pij scheen aan het einde van haar
bestaan te zijn gekomen, doch in 'gedaan'over "het ver
s^en°werdezelfs eenmalig saldoloop van de oorI°9'
sen en wem zens een batig saldo Hlj veTtelt o.m. van de, we
geboekt De uitgevoerde reorga-1 t mondeYbare
worDen C"uiyze, waarop Middelburg aan
De Kamerdebatten over de gr0°l gevtaaT, °ntS%%L w!
vraag, welke lijnen moesten wor-1 f Duitse legerleid ng
den aangelegd, gingen inmiddels °P het laatste rnoment besioten,
hTsticr verder nog een regiment fanatieke
Sedert 1872 ging het met de SS1 Fallscherm-jager naar Middel-
minder goed, hetgeen te!bur9 te dirigeren teneinde de
weer
wijten was aan de met de regering
overeengekomen exploitatievoor
waarden.
OP HET OORLOGSPAD!
In 1876 werden de voorwaarden
gewijzigd en met gunstig resul
taat. Evenals de H.M.S. ging de
S.S. thans op het oorlogspad!
Waar zij de kans kreeg, nam zij
concessies over en kocht kleine
Maatschappijen op, aldus haar
macht vergrotend.
In 1889 werd de overeenkomst
met de Staat van 1876 wederom
herzien. In 1890 werden tussen ten prooi zijn gevallen.
N.R.S. S.S. en H.S.M. ener- en deGode zij dank zijn deze plan-
Staat anderzijds overeenkomsten nen niet uitgevoerd.
gesloten, waarbij o.a. werd beslo-Op wonderbare wijze werd
ten dat de N.R.S. zou verdwijnenonze provinciale hoofdstad, die
en de tussen S.S. en H.S.MM te1 toch al zo zwaar had geleden,
verdelen hoofdlijnen zouden wor^ bewaard.
den geëxploiteerd op het beginsel j --
van gezonde concurrentie. Men Generaal Muller, hoofd van de
zou eikaars stations, spoorlijnen I legerstaf van generaal Mc. Arthur
enz. waar nodig mogen gebruiken.en gen. Halsey, hoofd van de staf
Deze concentratie was het ge- van het 8ste leger, zullen in Fe-
geallieerde doorbraak te stuiten.
Deze troepen waren reeds het
Hollandsch Diep overgestoken,
maar werden bij Numansdorp
vastgehouden, toen de berichten
binnenkwamen van de geallieer
de landingen op Walcheren,
waardoor het plan niet meer
uitvoerbaar was.
Hadden zij hun doel een paar
dagen eerder kunnen bereiken,
dan waren de gevolgen niet te
overzien geweest.
Het overbevolkte Middelburg
zou dan aan dood en verderf
volg van de dwingende eis tot
verlaging der kosten.
Nadruk verboden. R.
bruari of Maart Japan verlaten.
De generaals John Devine en
Mc. Auliffe vervangen hen dan.
In het begin van dit jaar heeft gemaakt om de afzet te pousse-
prof. Brouwers, directeur-generaal ren; de prijzen dalen (reeds zeer
van de prijzen, een onderzoek duidelijk te bemerken op de bui-
doen instellen naar de rendements ten landse markt), ten gevolge
inkomsten van de Nederlandse waarvan eerst de exportwinsten
industrie over het jaar 1947. Het jen straks ook de thans in vele
resultaat van dit onderzoek wasgevallen reeds geringe winsten op
de conclusie, dat de industrie ge
durende dit jaar gemiddeld een
winst geboekt had van 5.7 van
de omzet. Prof. Brouwers gaf als
de binnenlandse verkoop nog ver
der zullen dalen; de grondstoffen-
voorziening wordt beter, men
moet weer grotere voorraden aan
zijn mening te kennen, dat een leggen en ook wat de eindproduc-
nieuwe prijsverlagingsactie, voor- j ten betreft een groter assortiment
al met het oog op de kapitaals-1 gaan voeren; het debiteurencijfer
eisen, die in de toekomst aan de stijgt; de fiscus presenteert zijn
industrie moeten worden gesteld,
ondoelmatig moet worden geacht.
Het weekblad „De Industrie",
wijst met betrekking tot dit on
derzoek op het feit, dat vrijwel
alle industriële ondernemingen in
ons land ondergekapitaliseerd
zijn. Vermogensaanwas kwam,
zoals uit een door de Hoofdgroep
rekening; noodzakelijke vernieu
wingen kunnen thans niet langer
meer worden uitgesteld, en dan
zal blijken, dat vele bedrijven voor
een aanzienlijk gebrek aan vlot
tende middelen komen te staan.
Dan wordt het grote gat, dat er
tengevolge van de algemene prijs
stijging in het vermogen is ge-
Industrie ingestelde enquête is 1 siageii, pas goed zichtbaar, en dit
komen vast te staan, practisch gat zal niet kunnen worden ge
niet voor. stopt met credieten van de Her-
Tot nog toe heeft dit in de steibank of een obligatielening,
practijk nog geen al te grote1 docj, j,et dient, waar het bier ri-
moeilijkheden opgeleverd; immers
de abnormale omstandigheden
van na de oorlog brachten mede,
dat men nog geen grote voorraden
kon aanleggen, dat debiteuren
practisch niet voorkwamen, om
dat de afnemers de goederen uit
de fabriek kwamen afhalen zodra
ze klaar waren: dat de fiscus nog
een belangrijke achterstand heeft
bij de inning der aanzienlijke be
lastingbedragen; dat, ten gevolge
slag uit te brengen van de sabo- snellingen. Juist in Novemb. heeft en olie. Maar veel levert dat niet
tage. Hij zette de spionnage voort Bruynzeel een triplexfabriek vol- op. Er gaat jaarlijks een millioen1 daar zijn de burgers aan gewend,
in de Vemork fabriek. tooid. Maar daarvoor waren kapi- kilogram olie naar het buitenland. Maar anders wordt de zaak, wan-
moest ontberen, ontbreekt hem
veelal de liefde tot het vak. De
beste werkkrachten uit Suriname
arbeiden niet in hun eigen land
maar op Curacao, waar ze worden
gewaardeerd om hun prestaties.
De werkgevers staan over het
algemeen welwillend tegenover
hun personeel. Een dezer patroons
zei tegen de heer Fuykschot: Ik
voel mij meer zendeling dan
van twee De laatste tijd zijn er
,,f„_ allerlei sociale maatregelen van
l\Z 1 TYYL tYY cl" kracht geworden. Zo kramen er
Y'r, 5 b ,Se~regelingen voor de veiligheid, de
arbeidsinspectie, arbeidsgeschillen
een protestants-christelijke orga
nisatie gesticht, terwijl een pater
werkte aan de totstandkoming
van een vakbond die Rooms-Ka-
tholiek georiënteerd is. Er bestaat algemeen nog weinig vernieuwin-
ook zoiets als een neutrale vereni- gen en zeker slechts geringe uit
ging, welke contact heeft met het breidingen en nieuwe vestigingen
N.V.V. lin de industrie konden plaats vin-
Juist op die opvoedende werking den, en tenslotte dat er bij de ex-
komt het aan. De Surinaamse ar- port in vele gevallen nog grote
beider is niet gewend om te wer- winsten worden gemaakt,
ken. En daar hij een vakopleiding
FEUILLETON
10
F. HORACE ROSE
SDe cUo-om man de YïlaniaÊ
Als ik U zeg, dat ik deze din- blote vuist de andere bruut
gen met eigen ogen had gezien j neer, gemachtigde zijn revolver
en dat ik met eigen oren het j en schoot ze prompt alle twee
gejammer van de gemartelde dood. Natuurlijk zou men de
man had gehoord en dat ik zag,
toen ze hem ranselden en hij zijn
handen als om zich te bescher
men ophief, dat men alle nagels
ontdekt en vandaar dat onze
hier zo happig op was cm met
mij mee te gaan en vandaar dat
ik hem in vertrouwen nam over
mijn plan om te ontsnappen. Men
dacht dat de dode bewakers, met
een paar anderen, waren gede
serteerd om te voorkomen, dat
ze naar het Russische frc.nt wer
den gestuurd en daarom werd
het kamp niet doorzocht voor
schoten gehoord hebben, als wij ontvluchtten. Wij ontsnapten
onze vriend ons niet ïad toe-1 in de kleren der dode mannen,
geschreeuwd dat we moestenmaar dat verhaal heb ik jullie
zingen en daardoor kregen weal verteld. Met het vliegtuig dat
van zijn vingers had getrokken, de kans te ontsnappen. Soms om t we stalen, waren een paar ambte-
dan zult U begrijpen en ver-onze bewakers te ergeren, zon- naren gekomen, dokters, geloof ik
ontschuldigen wat ik deed. gen we luidkeels vaderlandse1 en anderen die de vergassings-
„Onze vriend vind liet mis-1
schien niet prettig dat ik dit
vertel, want hij is niet alleen i
dapper, doch ook bescheiden".
ging Belat Horna verder. „Hij
vergassings-
liederen als we in ons nachtver- j moord zouden regelen van een
blijf waren opgesloten. Maar gedeelte van onze zieken en ge-
stellig hebben wé nooit luider wonden. Het was gemakkelijk
gezongen en gelachen dan die genoeg om weg te komen en on-
nacht toen die bewakers onder derweg trokken we onze eigenniet hoeveel
en kwam zo onverwachts dat ik
slechts kon antwoorden met een
tegenvraag:
„Wat be&oelt U met atoom
energie?"
Nauwelijks had ik dit gezegd,
of het hele gezelschap schaterde
van het lachen.
„Dat vragen we jou nu pre-
ongevallen, arbeidsduur en vacan-
tie. Hoezeer men op dit punt ver-
waarloosd was blijkt wel wanneer
er aan wordt herinnerd dat de re
geling inzake het arbeidscontract,
die in 1947 in Suriname werd in
gevoerd, reeds sedert 1907 in Ne
derland gold!
Toch verklaarde de heer Fuyk
schot, dat de afgevaardigden der
vakcentrales niet zonder hoop zijn
vertrokken. Er valt daar voor de
arbeiders wat te doen, al is hun
'getal op een bevolking van
sieo-dragend kapitaal betreft,
door eigen middelen te worden
gefinancierd.
Betuws dorpje een groot
wapenarsenaal.
In Bemmel (Betuwe) heeft de
politie verrassende resultaten ge
boekt bij het onderzoek der hui
zen op wapens, munitie enz.
„---O- Zij legde beslag op het volgende
van de schaarste aan deviezen en arsenaal: 78 gevulde granaten, 60
de lange levertijden der produc-mortiergranaten en een kist vol
tiemiddelenindustrieën, over hetvan deze gevaarlijke vleugelpro-
jectielen, 7 grote vliegtuigbommen
3 raketbommen, 1 pantservuist,
122 handgranaten, 6 phosforgra-
naten, 1 piat, 3 mijnen, 3 mitrail
leurs, 9 geweren, 1 revolver, ruim
3000 geweer- en mitrailleurpatro-
nen, 373 granaathulzen. Boven-
Langzamerhand komt er echter dien werden door de bevolking 16
aan deze abnormale omstandig-plaatsen aangewezen waar zich
heden een einde. gesneuvelde militairen bevonden.
De concurrentie begint weer
het hoofd op te steken; er moeten
dus weer verkoopskosten worden
Men trof een massagraf aan
waarin 7 Duitsers en 1 geallieerd
militair werden aangetroffen.
(Van onze correspondent)
Hoewel de Kersttijd weinig ge-1 punten aangaande het Mulo-exa-
schikt is voor een bezoek aan I men niet uit. In 1947 namen 13597
onze grootste badplaats, togen er candidaten aan dit examen deel.
Donderdag en Vrijdag zeer veel
Mulo-onderwijzers naar Scheve-
Hiervan waren er 5866 voor reke
ning van de Vereniging. De Vere
ningen. Leeg en veriaten was het niging telt nu 1361 leden, wat on-
cies", zei Kadek. „Wou je bewe
ren helemaal niets te weten van 204.000 (waaronder 20.000 bosne-
dit onderwerp, of weet je mis- gers) natuurlijk klein. Maar in
schien evenveel als wij, of mo- Suriname zijn mogelijkheden en
gelijk zelfs meer?
„Voor zoover ik weet van wat
ik zeer oppervlakkig gelezen
vooral wanneer aan de ontginning
en cultivering van het land wordt
begonnen. Terwijl op het welva-
heb", antwoordde ik, „zou ik rende Curacao de vakbeweging
zeggen dat onmogelijk iemand zoveel tegenwerking ondervindt,
van U, of wie dan ook er veel
van kan weten.'
„Waar het mij met mijn vraag
om te doen is", zei Belat, „is
wij er van weten,
ging de beide bewakers geheelonze ogen gedood werden. Be- kleren weer aan, opdat we, als of wat iemand anders weet,
alleen te lijf. Het gebeurde in halve ik waren de anderen ,te we gedwongen waren ergens te maar of jij, Faos Cheeror, vol
de hut waar hij en ik en nog een zwak om te helpen en ik kon landen, niet geïnterneerd zouden'
honderd anderen voor tie nacht j niet dicht genoeg in de buurt worden.
waren opgesloten. Hij wist met'komen. Maar het was ook niet' „Nu je deze geschiedenis hebt
een snelle greep de zweep van nodig. Hij doodde ze allebei." verteld", bracht ik naar voren,
één der bruten te pakken tei Weer algemeen applaus. '„zou je misschien wel zo goed
krijgen en haalde met rén. ge-' „Het was niets bijzonders", willen zijn en er nog een laat-
weldige slag want hij is, zo-protesteerde ik. „Hij heeft het ste hoofdstuk aan toe te voegen
als U ziet mijne heren, een zeer allemaal overdreven en ik mag door mij te vertellen waarom je
sterk jongmens de wang van van geluk spreken, dat ik nog mij hier heen hebt gebracht?"
ja er eigenlijk onmogelijk is, lig
gen er in Suriname kansen, ook
voor de christelijke vakorganisatie.
DE BOEKENWEEK 1949.
strand maar vol was de zaal van
het Kurhaus, waar ze bijeenkwa
men om de algemene vergadering
van de „Vereniging tot Beharti
ging van de belangen der christe
lijke scholen voor Mulo" bij te
wonen. Tevoren had de burge
meester van Den Haag deze on
derwijsmensen welkom geheten
in zijn gemeente.
De heer H. van den Tol te Rot
terdam, die de algemene vergade
ring leidde, begon met een her
denkingswoord in verband met
het overlijden van de leden dr i.
van Abbema te Loppersum, J.
Formsma te Dokkum, J. Goethals
te Utrecht, S. Kamminga te Hoo-
geveer het maximum is dat zij
kan bereiken.
In de vergadering op de tweede
dag referee de prof. dr S. U. Zui-
dema uit De Bilt over „Beginse
len in het Christendom".
DE
VOORLOPIGE REGERING
VAN VIETNAM.
Generaal Ngoeyen van Xoean,
premier in de voorlopige cen
trale regering van Vietnam,
heeft te Hue in Annam ver
klaard, dat zijn voorlopige rege
ring zal aftreden bij de terug
keer van Bao Dai, ex-keizer van
Annam, naar Indo-China. De
ex-keizer bevindt zich thans te
foort, W. Monna te Emmen
Oosterbaan te Leeuwarden en J.
de Zeeuw te Zutphen.
Daarna overzag de voorzitter
de onderwijswereld van heden,
waarbij hij de opmerking maakte,
dat de problemen schier over el
kaar heen tuimelen. Telkens komt
men voor nieuwe vragen te staan.
De Nederlandse boekenweek De wetenschap verschaft voort-
1949 zal worden gehouden van 26 durend andere mogelijkheden,
Februari tot 5Maart. Het ge- denk maar aan de vlucht welke
geveen, A. de Lange te Arnzrs- paj.jjg_
w Monna te Emmen J. De generaal zei niet wanneer
Bao Dai zou terugkeren
doende interesse voor dit on
derwerp hebt dat je er alles van_J
wilt weten, voor zover tot dus-'schenk voor elkeen die gedu- de psychologische wetenschap ge
ver geleerden in vele landen na1 rende die week voor ten minstenomen heeft.
langdurige studie en onderzoek f 3.50 boeken koopt is de no-1 Wat het christelijk onderwijs
maar
verklaarde, dat hij het volle ver
trouwen van Bao Dai had. Hij
zal begin Januari naar Parijs
gaan om met de Franse regering
te spreken over de aanspraken
van Vietnam op een eigen leger
en eigen diplomatieke vertegen
woordigers.
de vent epen, van het voor
hoofd tot de kin. Een geweldige
slag, mijne heren, en heel wat
meer bruten moesten zo'n slag
gehad hebben!"
Algemeen applaus.
„En toen"? vroeg Fredrigo,
leef."
„Dat mag je zeker", gaf Belat
toe. „Dat mogen we allemaal.
We begroeven de beide lichamen
'n een hoek van de hut onder de
vloer. Later speelden we het
klaar een diep gat te graven en
belust op bijzonderheden, want j daar liggen ze nu nog. We kleed
hij had vrijwel iets dergelijks i den ze helemaal uit en verbor-
meegemaakt voor hij naar degen hun kleren. We wisten, dat
bergen ontsnapte. Ui dood van de beide bcestmen-
„Dat was ik net van plan", zei
Belat Roma. „Maar ik begin met
je een vraag te stellen die je
misschien zal verbazen. En wel
met deze vraag: Weet je iets van
atoomenergie af?"
Hoofdstuk V.
HET VERHOOR.
De vraag die Belat Rcma mij
„Vervolgens sloeg hij met zijn sen te zijner tijd zou worden gesteld had was zo verrassend
hebben kunnen vaststellen.'
„Tot nu toe heb ik geen spe
ciale verlangens gekoesterd om
atoom-energie te bestuderen",
gaf ik toé. „Maar nu je net on
derwerp hebt aangesneden zou
ik wel willen weten waarom je
mij hierover ondervraagt."
„Dat zal je straks wel horen",
zei Belat, „je bevindt je nu in
het gezelschap van enige men
sen, stuk voor stuk van de hoog
ste wetenschappelijke reputatie,
die in het geheim jaren aan deze
studie hebben gewijd."
(Wordt vervolgd.)
De „Josliua Thomas
weer vlot.
1-Iet Amerikaanse stoomschip
„Joshua Thomas'
dat van Nor-
veile „Twee Negerpopjes". Drie betrett: de heer van den Tol zeide
hoofdprijzen ad f 100.en vijftig'dat er wordt gestreefd naar een f0]kop weg was naar Antwerpen,
prijzen ad f 50.alle in waarde-Imeer organisatorische binding. I docIi gisteren bij Walsoorden is
bonnen voor boeken, zijn beschik- Het gemis aan coördinatie is voel- gestrand, kwam gisternacht z.on-
baar voor de prijsvraag „Wie baar. Wanneer grotere eenheid der assistentie weer vlot. Het
schreef deze novelle?" Iwordt gezocht, dan betekent dit schip heeft de reis naar Antwer-
De commissie voor de propa- niet dat de interne activiteit ver-pen voortgezet,
ganda van het Nederlandse boekminderen mag. Het geheel kan""TT-
geeft ook wederom een publicatie slechts sterk wezen als de delen Vrijdagmiddag werd de 11
voor de jeugd ui® Victor E. van krachtig zijn, aldus de heer van maanden oude Maria G. D„ Ho-
Vriesland en Han G. Hoekstra1 den Tol. ningerdijk te Rotterdam door
stelden daarvoor een bundel ver-1 Na het openningswoord kwa-1 haar moeder dood m haar ledï-
z ensamen, handelende over een men huishoudelijke zaken en tech-1 kantje aangetroffen. Vermoede-
handwerk, vak of beroep, ondernische kwesties, het onderwijs be- lijk is het kindje gestikt in een
de titel „de muze en het ambacht" treffende aan de orde. Daarbij moltondeken, waar het aan heeft
I bleef een bespreking van allerlei liggen zuigen.
