Waardering voor en critiek op het beleid
van Mr Bosch Ridder van Rosenthal.
Ingena's huwelijk.
ohef der afdeling vluchtelingen
miste de nodige eigenschappen.
Nieuw Marshall-plan op stapel?
Hoaderdvüftig jaar geleden werd
v. d. Bosch geboren.
Programma mot weinig vraagtekens.
Dr Visser 't Hooft getuide.waren onige punten, waar-
Gevangenen uit Theresiën-
staat.
Gebrek aan belangstelling?
Militair- en economisch front van niet-
communistisch Europa.
Slotsom.
Onjuiste klacht over
gevangenneming.
Te weinig kampbezoek.
Niet altyd juiste psycho
logische aanpak.
De heer Kijzer „aller-
miserabelst".
Gezant liet brief
onbehandeld liggen.
Hij was de Zeeuwse landbouw ten zegen.
WRIJFWAS
Eerste Gereformeerde opleiding voor gezins-
verzorgsters.
Alleen verrassingen kunnen ^"«T^te01^
het interessant maken
Donderdag 21 October 1948-
ZEEUWSCH DAGBLAD
Pagina 2
Commissie Cleveringa over Nederlandse Gezant in Zwitserland
er weinig van zijn persoon aan
gegeven. Dat hing naar de ge
voelens van de getuige, die hier-
een persoonlijke indruk
weergaf, hiermee samen, dat de
heer Bosch van Rosenthal
iemand is, die het verschrikkelijk
vindt in het openbaar te moeten
optreden en die het in het bij
zonder afschuwelijk vindt een
speech te moeten houden.
Iets verder nog dan de getuige
Visser 't Hooft gaat de generaal
De minister van Buitenlandse Zaken heeft thans machtiging ver
leend tot openbaarmaking van het tweede verslag, uitgebracht
door de comuiissie-Cleveringa, welk eind Augustus 1946 is ingesteld
met het doel een onderzoek in te stellen naar de houding van
Nederlandse diplomaten en consulaire ambtenaren tegenover per
sonen, die tijdens de bezetting uit Nederland naar het onzijdige
en geallieerde buitenland zyn uitgeweken.
Dit verslag heeft betrekking op Zwitserland;
Als bylage is aan het rapport toegevoegd een schema der vluch
telingenverzorging tijdens de oorlogsjaren.
op hij op de gezant enige eritiek
•Naast de verklaringen uit de had, onder meer dit, dat de ge-
kringen der ambtenaren en zant niet altijd ,1e juiste psy-
Vluchtelingen staat min of meer chologische aanpak ten opzichte
afzonderlijk die van de getuigevan de vluchtelingen heeft ge-
isser t Hooft, sinds 1938 secre-had. Hij was er wel in geïnte-
taris-generaal van de Wereld- I resseerd en hij heeft er ook wel
raad der Kerken te Genève. Hij I tijd aan gegeven, maar hij heeft
was noch op enigerlei wijze ver
bonden aan het gezantschap noch
ook zelf uitgewekene, doch hij
heeft zich veel aan de vluchte- mee
lingen gelegen-laten liggen. De
meest uitvoerige en vergaande
klacht, welke bij de'commissie is
ingekomen, zegt van hem, dat hij
beschouwd moet werden als een
der meest objectieve en op de
hoogte zijnde getuigen ten aan
zien van de persoon van de ge
zant.
Over de aankomst van een
groep gevangenen uit het be
ruchte concentratiekamp te Ber-
gen-Belsen in Zwitserland in de
tweede helft van Januari 1945
zijn eigenlijk geen klachten, die
het gezantschap betreffen.
Minder goed zou het wat de
gezant betreft gesteld zijn met de
bejegening van een op 7 Fe
bruari 1945 onverwacht aange
komen transport van ongeveer
1200 uit Theresiënsladt vrijgela
ten gevangenen, wa%ronder om
streeks 400 Nederlanders.
Het verhaal, zoais het door de
getuige Polak Daniels (dr Polak
Daniels was uit Nederland geko
men om in Zwitserland een
hulpactie te organiseren voor
overlevenden van concentratie
kampen) gedaan is, zweemt naar
gebrek aan belangstelling en on
hartelijkheid en naar gemis aan
steun aan belangstellende parti
culieren.
Uit telegrammen blijkt, dat de
gezant deze zaak terstond ernstig
ter hand genomen heeft tenein
de te bewerken, dat de vrijge
latenen uit Theresiënstadt in
Zwitserland konden blijven.
Deze houding van de gezant is
zeker niet die van iemand met
een verkeerde geestesgesteldheid,
ingegeven door een laakbaar ge
brek aan belangstelling.
Vele vrijgelatenen uit There
siënstadt zijn later overgebracht
naar een kamp te Adliswil. Het
gebrek aan belangstelling van de
gezant voor vluchtelingen zou
nu, volgens een Jjinnengekomep
klacht, onder meer hieruit zijn
gebleken, dat de gezant eerst na
verloop van meerdere weken
hen aldaar een bezoek bracht,
doclj niet in staat bleek een
woord van welkom uit te spre
ken, zodat de heer Kijzer dit
deed.
De gezant zelf zegt, dat hij,
zodra quarantaine opgeheven
was, met de heer Kijzer naar
Adliswil is gegaan. Hij is er èn
op de bezwaren der briefwisse
ling met Engeland en voorts
daarmee, dat, indien hij de re
gering op de hoogte had gesteld
van de vage plannen van een
onbekende, deze zich er toch
niet zonder meer meg ingelaten
zou hebben.
Dat de eerste beweegreden
zwaar heeft gewogen, acht de
commissie weinig aannemelijk.
Getuigenverklaringen melden,
dat de postverbinding met En-;
geland in 't algemeen goed
werkte.
Omtrent de Waarde der twee
de beweegreden is bij de com
missie meer twijfel blijven be
staan. Aanvankelijk was zij ge
neigd ook deze niet hoog aan
te slaan.
Uit de gang van zaken kan
echter wel worden afgeleid,
dat, wanneer de gezant in 1943
heeft gemeend, dat doorzending
van de in November 1942 ont
vangen brief naar Londen zon
der meer geen zin had, dit geen
lichtvaardige gedachte is ge
weest.
De commissie blijft zich af
vragen, waarom de gezant in
middels geen.pogingen heeft
ondernomen nadere gegevens
uit Nederland te verkrijgen over
Marshall, die na Athene te heb- horende landen, dat hun onder
ben bezocht, naar Rome is gevlo- linge banden eerder versterkt
Hfj kan zich niet herinneren,
dat er ooit een vluchteling was,
die een werkelijk goede verhou
ding met Kijzer had.
De heer Kijzer heeft het alles
afgewezen en ontkend. Het zou
alles een kwestie van „kleur" zijn
geweest. Hij was streng, wars van
goedkope populariteit en hij ver
schilde zakelijk menigmaal met t J
de heer Polak Daniels van me- SelJ' ,s volgens l .P. bezig de basis dan verzwakt worden, wanneer
ning, maar daar blijft het dan te leSBen voor een omvanryk eco- zij zich met Europa verbinden,
ook bij. I nomiseh, politiek en militair plan, 10. Een felle strijd om de
De commissie wil djt alles niet dat in principe wordt gesteund zwakke schakels als Frankrijk
als zonder betekenis ter zijde voor presidentschap der V.S. en Italië' in het niet-commu-
door de republikeinse candidaat nistisehe
Thomas E. Dewey
schuiven, maar de verklaring van
de getüigë Visser 't Hooft blijft
zwaar bij haar wegen
Vat de commissie het boven
staande samen, dan meent zij tot
de volgende slotsom te moeten
komen:
Zijn geaardheid heeft de gezant
bij de -'chologische aanpak van
zijn onverwachte en abnormale
taak waarschijnlijk wel eens wat
dwars gezeten
In de zaken van de heer Kijzer
had hij, wetende van een tekort
koming, zich waarschijnlijk meer
moeten laten gelden, en met be
trekking tot het consulaat te Ge
neve had hjj wellicht wat onder
nemender kunnen zijn. Doch hier
staat tegenover, dat men de in
druk krijgt, dat over het geheel
de omstandigheden der uitgewe
kenen, hun toestand in aanmer
king genomen en de moeilijkheden
waarmee men voortdurend te
kampen had, alleszins bevredi
gend mogen worden genoemd
Zo komt de gezant hiervoor ook
in de eerste plaats waardering
het al dan niet reële van het" toe. Te meer waar, hij hard ge-
ontvangen schrijven.
De geaardheid van de gezant
van Tricht. Deze zegt „Hij had m0ge in normale tijden niet of
wel grote belangstelling voor de nauwelijks deren, maar in de tus-
zaak, maar niet voor de mensen
persoonlijk. Hij is weinig hulp
vaardig, zijn hart is er niet bij."
Op de onjuist bevonden klacht
betreffende oproep van de heer
Gans, die in April '44 in Zwit
serland de Joodse coördinatie
commissie opzette, voor een
werkkamp, die zou moeten aan-
tonen welk een schromelijk mis
bruik de gezant maakte van
zijn interneringsmacht, volgt als
tweede bewijs: „zo werd dr Po
lak Daniels, toen hij cursussen
wilde gaan geven (waar de ge
zant tegen was) eveneens ge
arresteerd".
De gezant heeft hieromtrent
verklaard: „gearresteerd is hij
pertinent nooit. Na zijn quaran-
tainetijd heeft hij altijd op vrije,
voeten rondgelopen", waaraan
hij nog toevoegde, „dat de ge
tuige Polak Daniels bij zijn bin
nenkomst in Zwitserland zelfs
eer uit de quarantaine is be
vrijd dan de meesten. Dit laat
ste heeft de getuige Polak Da-
nifels bevestigd.
sen '40 en '45 heersende omstan-
digheden -deed zij het wel. Zjj
schaadde de welwillende en ver-
werkt heeft aan een ongewone
taak, waarvoor hij noch van na
ture noch door zijn opleiding en
loopbaan hijzonder geschikt was
en waarvoor hij zich onverwacht
trouwelijke stemming van de j wor<jen gezegd Het te- sreuieigemeqen op ae
vluchtelingen tegenover de gezantet te f] k de Westelijke Unie,
Over de balans van de gene
raal van Tricht behoeft slechts
v/m
Thuisfront-actie.
Indien ooit, dan is het nu voor
onze mannen en jongens in Indië
nodig dat het thuisfront zich laat
gelden.
Velen, die gehoopt hadden~in
October naar huis terug te ke
ren, kregen bericht dat voor hen
de demobilisatie was uitgesteld,
wat natuurlijk ook van invloed
is op de terugkeer van andere
lichtingen.
Zelfs is het voorgekomen, dat
soldaten die reeds op de thuis
reis waren te Batavia tot de ont
dekking kwamen, dat ze inplaats
van aan boord te mogen gaan,
naar hun post moesten terug
keren.
Dit betekent een geweldige
teleurstelling.
Men denke daarover niet ge
ring.
ke Unie uit. Hier zou zich een j Deze jongens hebben het
o i zwakke steen bevinden, ontstaan uiterst moeilijk, temeer nu ze
van^geheel uit ket t>esxuit van Zweden om hun verblijf in Indië, in vele op-
neutraal te blijven. j zichten als doelloos moeten aan-
Marshall blijft echter de hoop voelen.
DE KERN.
Dit plan zou neerkomen op
de volgende punten:
1. Tijd winnen in Berlijn
door uitbreiding van de lucht
brug, het weigeren onderhande
lingen te voeren zolang de
blokkade van Berlijn voort
duurt en het verkrijgen van een
met overweldigende meerder
heid uitgesproken „veroorde
ling" van de Sowjet-Unie in
de organisatie der Verenigde
Volken.
Westen buiten - het
communistische kamp te hou
den en propagandisten voor de
middenweg, als India en Argen
tinië, te beletten, dat zij een
aaneengesloten front verstoren.
DE KERN.
De westelijke Unie (Engeland
Frankrijk en de Beneluxlanden)
vormt, aldus „Het Parool", het
kernpunt van zijn ontwerp en
naar deze landen zal het groot
ste deel der bewapeningsmilli-
arden vloeien.
Scandinavië maakt de Noor
delijke flank van deze westelij-
niet-communistisch Europa,
waaronder West-Duitsland,, ten
einde zoveel mogelijk stappen
te ondernemen naar politieke,,
militaire en economische aan
eensluiting.
3. Het verkrijgen van goed
keuring door het Amerikaanse
Congres van een grootscheeps
leen- en pachtprogram voor W.
Europa in vredestijd, in eerste
instantie vijf milliard dollar be
dragend
4. Het scheppen van een on
geëvenaard Noord-Atlantisch
bondgenootschap tussen de Ver.
Staten en Canada enerzijds,
Noorwegen, Engeland, de Lage
Landen, Frankrijk en Portugal
anderzijds.
5. Het winnen van andere
Europese sleutelgebieden op de
en moest wel aanleiding geven
tot de, zjj liet dan onjuiste, ver
denking van zelfzuchtige lijdelijk
heid en gebrek aan toegewijdheid
aan do nationale zaak.
De getuige Arendsen de-Wolff,
die tot 4 Juli 1942 in Cossonay is
geweest, weet van twee bezoeken.
De gezant zelf heeft opgegeven
er vier keer te zijn geweest. Er is
geen reden dat getal onjuist te
goed overweegt zo duidelijk en in
zo grote mate, dat de enkele de-
betpost er geheel door in het niet
valt
Met de heer Kijzer is het an
ders gesteld. Zakelyk en admini
stratief bestaat er reden voor
grote lof, doch er staat een gees
telijk tekort tegenover, dat on
behaaglijk aandoet.
Over de consuls-generaal te Zu
rich en te Geneve valt weinig te
zeggen. Er tekent zich geen beeld
achten, doch ook dan acht de van voortreffelijkheid of ernstige
commissie de frequentie niet hoog tekortkoming af. De eerste is
voor het genoemde kamp, dat on- trouwens niet dan zeer weinig in
geveer een jaar heeft bestaan, vluchtelingenzaken gemengd ge-
Was het niet beter geweest h^iar veest.
hoger op te voeren? Bleef een Wat de commissie over de con-
gezant, die men zonder ophelde-1 sulaats secretaris van der Eist
ring slechts zo sporadisch te zien beeft vernomen heeft haar de in
kreeg niet te veel een figuur op druk gegeven van een werkkracht
door de Zwitser? èn door de Ne- verzocht dit alles over te bren-
derlanders buitengewoon aardig'gen aan de regering te Londen,
ontvangen. Hij heeft enkele] Toen de getuige in Januari 1944
woorden van welkom gespro-1 in Zwitserland aankwam, bleek
ken en de verzekering gegeven,dat deze brief nog steeds on-
dat het gezantschap niets onbe
proefd zou laten om het verblijf
van de betrokkenen zo aange
naam mogelijk te maken, doch
door een ernstige laryngobron-
chitis was het hem niet mogelijk
een langere toespraak te hou
den, waarna de heer Kijzer dit
voor hem heeft gedaan.
Nu treft de commissie iets, dat
dc getuige Visser 't Hooft in zijn
allerminst onwelwillende karak
terschets van de gezant heeft ge
zegd.
een afstand?
De gezant erkende, dat een ge
regeld contact veel kon bijdragen
tot een goede stemming, maar hij
meende, dat dit er toch steeds in
Tvröf voldoende mate was geweest, al
£LZI]Jl kwam hij er zelf niet vaak. De
militaire attache kwam er, meen
de hij, iedere 14 dagen, of anders
de Overste Stoutjesdijk. De con
sul-generaal Schrikker ging er
eens in de week heen.'
De generaal Tricht, die niet
blind is voor de fouten van de ge
zant, is mede van oordeel, dat de
gezant niet te kort is geschoten
in de mate van zijn kampbezoek.
Hij zelf heeft er zich verantwoor
delijk genoemd, dat de gezant
niet meer in het kamp kwam. Als
hij zelf er kwam, was het niet no
dig dat ook de gezant er geregeld
kwam.
Toch gevoelt de commissie zicji
niet helemaal door deze verdedi
ging voldaan. Zij vreest, dat de
gezant wat te weinig onder de
mensen is gegaan, ook in de ho
telkampen, waar hij eens een
rondreis langs heeft gemaakt.
Het noodlot heeft gewild, dat
de man, die ten deze het meeste
ten goede had kunnen doen, hier
voor klaarblijkelijk de nodige
eigenschappen het minst heeft be
zeten.
Volgens getuige Polak Daniel is
de roep van de heer Kijzer aller-
miserabelst geweest, en hij zelf
acht hem, schoon bij eerste ken
nismaking allercharmanst, zeer
intelligent en geestig, een intri
gant en een machtswellusteling.
„Kijzer", voegt mevrouw Polak
Daniels hieraan «toe, „achten wij
een slecht mens".
Meer betekenis hecht de com
missie aan wat de getuige Visser
't Hooft heeft gezegd. Deze vond
weerde arrestatie heeft de ge
tuige Polak Daniels de verkla
ring van de gezant bevestigd,
hij heeft het verhaal erover vol
komen onjuist genoemd, en er
aan toegevoegd: „Ik moet da
delijk zeggen, dat ik nooit ge
arresteerd ben gewepst".
De getuige Polak Daniels
heeft verklaard, de 8ste No
vember 1942 van Nederland uit
een brief te hebbengeschreven
aan de gezant, waarin deze
werd meegedeeld, dat enige
leden van het Nederlandse Ro^
de Kruis hem opdracht hadden
gegeven, voorbereidselen te
treffen voor een hulpexpeditie
tot het terugbrengen na .de oor
log van Nederlandse gevange
nen uit Oost-Europa. Hem werd
behandeld bij de gezant be
rustte en de getuige acht dit
kenmerkend voor het gemis aan
belangstelling van dé gezant in
het lot van door de oorlog in
hun persoon getroffen Neder
landers.
De gezant heeft de gntvangst
van de brief toegegeven en ook,
dat hij hem zonder er iets aan
te doen heeft bewaard, in af
wachting van de komst van de
steller ervan, jlie hem volkomen
onbekend was en van wiens
bestaan en gezindheid hij te
enenmale onkundig was.
Deze lijdelijke houding heeft
en toewijding, die de hoogste lof
verdienen, en waarvoor de Com
missie meent met nadruk de zeer
bijzondere aandacht te moeten
vragen.
De commissie stelt zich thans
voor allereerst haar aandacht te
wijden aan de ambtenaren, die in
Spanje werkzaam zijn geweest. Zij
hoopt haar desbetreffende ver
slag, waarvoor zij inmiddels de
voorbereidende werkzaamheden
reeds heeft voltooid, binnen niet
te lange tijd te kunnen aanbieden.
Naar aanleiding van dit verslag
stelt de minister van Buitenlandse
Zaken er prys op te verklaren,
dat hij zich geheel met de con
clusie van genoemd rapport kan
verenigen 'en dat hij van oordeel
is dat het door mr. J. J. B. Bosch
Ridder van Rosenthal gedurende
de oorlog gevoerde beleid tegen
over Nederlandse uitgewekenen in
algemene zin waardering verdient.
Ook wat de aan de gezant toe
gevoegde ambtenaren betreft kan
de minister zich geheel met de
zoals Scandinavië en de Middel
landse Zee-gebieden voor een
nauwe samenwerking met de
kern van het project, wanneer
deze gebieden zich niet direct
willen of kunnen aansluiten.
6. Blijvende' aandrang op
geheel niet-communistisch Eu
ropa om zich in een federatie
te voegen, hoewel de verwezen
lijking van de Verenigde Staten
van Europa op het ogenblik
nog een wensdroom is.
7. Het Westen in het offen
sief te houden, een offensief dat
begon met de Truman-doctrine
en zijn voortzetting vond in het
Marshall-plan en de Westelijke
Unie.
8. Het volgen van een „in-
vloeds-actie" in het Verre Oos
ten.
O
9. Het overtuigen van de
tot het Britse Gemenebest be-
(Ingez. mededeling, advert.)
koesteren, dat een Scandinavi
sche bondgenootschap alsnog
kan worden gevormd ter ver
wezenlijking van zijn uiteinde
lijk ideaal: een politiek, econo
misch en militair hecht aaneen
gesloten niet-communistisch
Europa.
Indien ooit, dan hebben ze nu
de steun van het „thuisfront"
dubbel en dwars nodig.
Tot dit „thuisfront" behoren
niet alleen de ouders, verloofden
en andere betrekkingen.
Hier ligt een taak voor héél
ons volk.
Weinige Zeeuwen zullen weten, dat het gisteren honderd en
vyftig jaar geleden was, dat te Rotterdam I. G. J. v. d. Bosch werd
geboren. En misschien zullen de Zeeuwen die het niet weten, zich
afvragen waarom dit speciaal vermeld moet worden; er zijn immers
wel meer geboren die dag? In zekere zin is dit juist, maar er zijn
die dag geen geboren, die van zo grote betekenis voor Zeeland en
speciaal de Zeeuwse landbouw is geweest als v. d. Bosch.
DE „DROOGMAKERIJ", houdkundige scholen om daarrfh
Men zou Iman G. J. v. d. Bosch [in 1813 op hefbedrijf doWilhel-
gerust een Zeeuw hebben kunnen mmapolder te.komen teneinde het
noemen. Zijn grootvader was in landbouwbedrijf onder de knie
Tholen geboren en vestigde zich
als arts eerst te Sommelsdijk en
later in Den Haag. Daar werd -
Imans vader geboren, die de di- Sreep maar al te g
krijgen.
Iman v. d. Bosch was geen man
van halve maatregelen .Hij be-
fceue tueï f
NV, CUHIinla OVEI1CHIE
ADJUDANT IN BUITEN
GEWONE DIENST VAN H. M.
KONINGIN JULIANA.
plomatie ging beoefenen, maar
daarop terugkwam en zich in Goes
ging vestigen ais koopman
Met een aantal ondernemende
kooplieden uit Rotterdam, welke
door het eontinentaal-stelsel van
Napoleon gedupeerd waren, liet
hij op de plaats van de tegenwoor
dige Wilhelminapolder, de schor
ren indijken tót een 1600 ha. grote
„droogmakerij". Vader v. d. Bosch
kreeg de leiding in handen, hoe-
J wel hij geen boer van afkomst
I was. De Rotterdammers hadden
I goed gezien toen zij hem het be
heer lieten voeren. Want dank zij I
z'n geniale inslag wist hij spoe
dig naam te maken als landbouw
kundige. Zo groeide de Wilhel
minapolder en verrezen de eerste
huizen van Wilhelminadorp.
x IMAN AAN HET ROER.
In 1836, na de door van zijn
vader benoemden de eigenaren
van de polder Iman als directeur.
Het lag hem. Zijn vader had dit
gezien en er voor gezorgd, dat zijn
zoon thuis was in het landbouw
bedrijf. Eerst bezocht Iman in
Duitsland enige landbouwhuis-
Bij K.B. is benoemd tot adju
dant in buitengewone dienst van
H. M. de Koningin de als zodanig
tijdelijk benoemde reserve-kapi
tein-vlieger G. Sonderman, van
conclusie van het rapport ver-, het wapen der Militaire Lucht-
enigen. vaart
Dr A. J. L. van Beek
Calkoenschool geopend.
(Van onze verslaggever.)
Dinsdag werd op de Hugo de
Grootkade te Amsterdam de eer
ste „Gereformeerde Opleidings
school voor Gezinsverzorgsters"
geopend. De opening van deze
strikte zin geen kerkelijk werk is,
maar dat neemt niet weg, dat de
te dezer zake gevormde Stichting
die de opening van de school
voorbereidde toch uit de dia-
landbouw tot een wetenschap ge
maakt moest worden Daarom
ijverde hij voor proeven, mecha
nisatie, modelboerderijen en niet
het minst voor het landbouwon
derwijs. Hij was een man met een
enorme werkzaamheid en wils
kracht, die gepaard gingen aan
een buitengewone kennis van za
ken. Het was dan ook geen won
der, dat de oude „droogmakerij"
uitgroeide tot een plekje van ver
gevorderde landbouwontwikkeling
in het land.
Zijn bedrijf ging met sprongen
vooruit en honderden deskundigen
'kwamen naar „de Polder" om te
zien wat energie en kennis ver
mocht. Er mag dan ook gerust
gezegd worden, dat v. d. Bosch de
man is geweest, die de Wilhelmi
napolder zijn reputatie heeft be
zorgd.
ZEEUWSE LANDBOUW
TEN ZEGEN.
Begrijpelijk stonden vele Zeeu
wen in die tijd sceptisch tegen
over de radicale plannen van v.
d. Bosch. Wanneer hij aanstuur
de op een omwepteling op een
bepaald terrein, ondervond zijn
streven dan ook nog al eens te
genkanting. Naarmate- de juist
heid van zijn inzichten bewezen
werd door de goede resultaten,
minderde de afwijzende houding
van de anderen.
In de Zeeuwse commissie van
Landbouw en in de vereniging
hij verdedigd met een beroep van een sergeant.
conferentie welke in December
1947 te Utrecht werd gehouden
en waar het rapport-gezinsver
zorging in behandeling kwam.
Nu spraken de diakenen op die
de toon van de heer Kijzer die vergadering wel uit, dat de oplei
ding van gezinsverzorgsters in
Feuilleton.
door C. M. VAN DEN BEKG-
AKKERMAN.
14) o—
„Dat kon 'k wel doen, we heb-trouwen, was tenslotte alleen bij
ben mekaar in zo lange tijd niet uader en moeder achtergeble-
gesproken. Goeiedag Zuiddam", i ven. Voor haar bestond het le-
groette ze de vader van Job, die ven enkel uit plichten, ze hield
I men visite, begon toen uit eigen
beweging de kopjes klaar te zet-
I ten. -
Neeltje Zuiddam was een
ouwe vrijster, ze ging al aardig
naar de vijftig. Het onbevre
digde leven had naar stuurs en
zuur gemaakt. Eén voor éen had
ze haar broers en zusters zien
aardig die Jan zingen kan? 't Is ten rondkomen. M~er verdiende
lieve lust om te
die jongen dat
hen juist was genaderd.
„Zo vrouw, daar doet je goed
aan, dat je met (ais mee gaat.
Wat zeg je van m'n vrouw,
n pront wijfie weer hè?"
„O man, ik stond ervan te kij
ken, dat ze alweer zo flink ter
been i$."
„Ja, ja, ze hebben h'r maar
weer aardig opgelapt in 't zie
kenhuis, waar vrouw? Als de
Heere het nou geven wil, ken
nen we nog een mooi poosje bij
elkaar zijn. Hoewel, we zijn
inaar mensen van een dag",
voegde hij er zachter aan toe.
kantoren schoon en was tegelij
kertijd de hulp ir_ nood voor
ieder die haar nodig had.
Moeder Nieuwdorp. zeil in de
allerbeste stemming, probeerde
Neeltje mee in 't gesprek te
mengen.
gewoon een
horen, zoals
doet!"
„En Leo dan, da's ook een bij—
dehande! Die had me van de
week al de toppen van de ro-
zenboom geplukt. Hij ging ook
boompjes planten, zei hij."
„Zo'n kwiebus", gnuifde groot
vader.
„Ja, je.beleeft wat met kinde
ren, ogen en handen kom je te
kort."
„Maar 't zijn flinke jongens!
Moet je dat jongste knulletje
zien, da's ook al zo'n gassie, een
paar ogen dat dat jong heeft,
nou!"
Grootmoeder Nieuwdorp knik-
I iiuiliiuviuv. Ui A** "v u opciuiiQa
school mag- men zien alshet ge- vvoor(j aan> ^at de diaconale ar-
een 'i' -1.. beid zich niet meer beperkt tot
■- - het ontvangen en uitdelen van ga
ven. Het sociale werk vraagt al
sterker de aandacht. Dat de ge-
zinsnood steeds omvangrijker
wordt, weet iedereen. Vandaar
dat in verschillende plaatselijke
kerken maatschappelijke werk
sters zijn aangesteld. Maar ook
de gezinnen waar de vrouw als
centrale figuur tijdelijk is uitge
schakeld, behoeven hulp; opdat
voorkomen worde dat het gezins
verband te loor gaat.
Een opleidingscentrum voor ge
zinsverzorgsters is echter niet
voldoende. De regering heeft na
melijk bepaald, dat voor gediplo
meerde gezinsverzorgsters de op
neming in internaatsverband ver
eist is. Dit internaat kon te Am
sterdam bij de opleidingsschool
worden gevestigd.
een man teel! niet. Toen was
't ook mondjesmaat. Mens mens,
je wist soms niet hoe je de
eindjes aan elkander kreeg."
Peinzend zweeg grootmoeder
Zuiddam even, toen ging ze vro
lijk voort: „Elf jaar heb ik met
m'n trouwschoenen gedaan voor
de Zondag, toen waren ze uit en
te na versleten. Maar centen
voor nieuwe-had ik niet, dat heb
ik met beetjes bij mekaar moe
ten zien te scharrelen. Zo tobden
we vroeger!"
„Och ja mens, maar we wa
ren er niet ongelukkiger om,
wat jij!"
De oude man was achter haar
conale conferenties voortgekomen nister van Buitenlandse Zaken
Robert Lovett, en de rest van de
generaals en bankiers, die thans
onze regering beheersen".
„Militaire lieden hebben bezit
genomen van ons ministerie van
Buitenlandse Zaken, als termie
ten de balken van een huis", al
dus Wallace.
Wallace doet aanval op
regering der V.S.
Henry Wallace, candidaat voor
het presidentschap der V.S. voor
de progressieve partij, 'heeft ver
klaard, dat „indien president Tru- Landhuishoudkundig congres Jiad
man enige eerbied voor zijn ambt
had, hij Marshall zou ontslaan als
minister van Buitenlandse Za-
kqn". Wallace had altijd gemeend,
dat de verantwoordelijkheid voor
de buitenlandse politiek bij de
president rustte.^. Toen Marshall
echter uit Parijs terug gekeerd
was had hij de meeste tijd door
gebracht met „Forrestall, de mi
nister van Defensie, de onder-mi-
1S.
De heer J. d e B o e r te Rotter
dam, voorzitter van de Stichting
herinnerde er in het openings
zijn stem gezag en de verschillen
de geschriften, waaronder een
handleiding voor doelmatig boek
houden op het landbouwbedrijf,
trokken sterk de aandacht. Dit
alles en nog meer droeg er toe
bij, dat het voorbeeld van v. d.
Bosch de gehele Zeeuwse land
bouw ten zegen werd.
In 1864, toen hij 66 jaar oud
was, legde v. d. Bosch zijn func
tie neer; zijn zoon Gualtherus,
door zijn vader opgeleid in „het
vak" volgde hem op als directeur
van de Wilhelminapolder. Op 82-
jarfge leeftijd overleed Iman G. J.
v. d. Bosch te Wolfaartsdijk en
met hem ging heen een man die
van onschatbare waarde was ge
weest voor de Zeeuwse landbouw.
Zaterdagmiddag-voetbal.
„Moeder treft 't nog maar dat te stralend, 't Waren toch ten- tig op de schouders
EEN HERAUT GEËERD.
Opleidingsscholen voor gezins
verzorgsters bestaan al enige tijd.
Te Eindhoven en te Utrecht heeft
de Hervormde Kerk ze gesticht,
komen staan en tikte haar gui- te Haarlem is een interkerkelijke.
jij zoveel thuis bent", .prees ze slotte
waarderend, „nu kan ze zich nog
wat langer ontzien!"
Neeltje knikte flauw, maar
haar moeder bevestigde deze
woorden vurig.
„Dat heb je goed gezegd,
vrouw Nieuwdorp, 't was een
Uy pufte uit alle macht, z'n ka- hele troost voor me te weten dat
ken naar binnen zuigend, aan vadër niets tekort kwam al die
een dikke sigaar, die niet erg
scheen te trekken.
De voordeur stond al aan:
„O", zei vrouw Zuiddam, „m'n
dochter is al thuis, zie, je. Ga
maar verder vrouw Nieuwdorp,
je weet de weg."
De geur van versgezette koffie
kwam hen reeds in de gang te
gemoet. Daar had Neeltje inmid-
dels voor gezorgd. Ze keek met
stroef gezicht naar de meegeko-
weken. Die Neeltje sjouwt me
v/at af van d'r leven, daar zijn
wij niet blind voor."
;,'t Kan zijn", schamperde
Neeltje verveeld.
Moeder Zuiddam bracht on
middellijk 't gesprek op een an
der onderwerp. Wat lag de beide
grootmoeders nader aan 'thart
de kinderen van haari
i Maar de Gereformeerde Kerken
„Ga nou maar zitten, vooruit", zullen er voorlopig slechts één
dochter en ze hield ervan of ze j bedilde z'n vrouw, kwasi gepi- j hebben. Het benodigde kapitaal
.van haarzelf waren.
„Ja ja opa, maar er komt heel
haar man zo grappig deed, dat
zag 'je best aan haar ogen.
wat kijken voor zo'n stel gezon
de kinderen, die hengels ravot
ten zo."
„Och mons, wij hebben het
vroeger ook niet breed gehad.
'tWeet nog best dat 'k voor m'n
moeder om een paar centen
oortjes-melk moest, dat besloeg
ze met meel en dan aten we
blauwe bliksem. Of oofc wel rijst
uit 't water of grutten met stroop
dat was gezond en goedkoop. We
zijn er toch ook gekomen, niet?"
„Welzeker, als je daarnaar
kijkt, hebben ze hut tegenwoor-
dan de kleinkinderen, en vooral dig zo minnetjes nog niet. 'k Heb
de kinderen van Mina en Job? I met m'n acht kinderen ook wel
„Heeft Mina je al verteld hoe van elf gulden in de week moe-
keerd. Maar 'twas goed te zien voor de oprichting (f30.000.is
dat ze 'twel aardig vond dat bijna binnen.
De meisjes, die hier haar óplei-
I ding ontvangen, komen uit het
Grootmoeder Nieuwdorp rees hele land. Zij blijven zes maanden
schielijk op: „Kom", zei ze,
ik ga".
Ze gaf de beide oudjes een
hand, wenste ze het beste en
smakelijk eten. Ook Neeltje ver
gat ze niet, al zat die nog steeds
met haar rug naar het gezel
schap. Op straat dacht ze maar
aldoor aan die twee oude geluk
kige mensen. Nu wist ze wat
haar zo haastig verdreven had.
Ze was jaloers geweest, toen het
baasje zo gemoedelijk op z'n
vrouws schouder klopte.
(Wordt vervolgd.)
in het internaat. Bekwame docen
ten geven er les. Als directrice
van de school treedt op mej. A.
B i n n e m a.
De heer de Boer deelde mede,
dat men aan de school de naam
zal verbinden van dr A. J. L. van
Beeck Calkoen, de „oude heraut
van het Gereformeerde- diaco
naat". Daarmede wordt tevens
geëerd Martina Cornelia, Barones
se van Heemstra, de overleden
echtgenote van dr Van Beeck Cal
koen, die steeds bijzondere zorg
had voor gezinnen in nood.
le KLASSE: NieuwdorpWe-
meldinge; KloetingeColy'nspl.
Boys; 's-Heer Hendrikskinderen
Krabbendijke; Wissenkerki
land Bath.
De tijd, dat een paar elftallen
verre boven de rest uitstaken is
misschien voorbij, doch er bestaat
iri verschillende gevallen toch nog
genoeg krachtsverschil om in be
paalde gevallen met vodoende ze
kerheid het resultaat te kunnen
voorspellen. En dat is met het ge
hele programma voor a.s. Zater
dag wel het geval. Wemeldinge
is zodanig aan het afzakken, dat
tegen - Nieuwdorp een volgende
nederlaag verwacht kan worden
Kloetince is in staat om zich Co-
lijnspl. Boys van het lijf le houden
en zeker op eigen veld. Niemand
zal verwachten dat 's-Héer Hen
drikskinderen tot grootse- presta
moeten, die meer routine bezit
en dus over het nodige zelfver
trouwen beschikt. Er is van Waar
de nog weinig bekend, maar Ka-
pelle moet wel in staat zijn een
■Bil- overwinning te behalen. Tussen
Krabbendijke II en Yerseke III
kan het een spannende partij wor
den. De thuisclub heeft iets betere
papieren, maar het valt niet te
ontkennen, dat Yerseke III ge
noeg in de mars heeft om een ge
lijk spel te forceren. Wolfaarts
dijk zal het er niet op aan laten
komen tegen Kattendijke en de
bovenste plaats op de ranglijst
zeker willen handhaven. Een over
winning voor Wolfaartsdijk is dan
ook het meest logische.
Ze KLASSE B: 's-Heer Arends-
kerke IIWissenkerke II; Kou-
dekerke T -Wolfaartsdijk II.
De bezoekers zullen in deze
wedstrijden aan het kortste eindje
moeten trekken. Wissenkerke II
ties tegen Krabbendijke komt en js een heel zwak elftal en voor
hier wacht de thuisclub een zwa- Wolfaartsdijk II liggen in Koude
re karwei met een nederlaag als herke al evenmin kansen,
beloning. Wissenkerke moet op I „e KLASSE C: Serooskerke n
hetzelfde resultaat rekenen, want _Komlekerko II; Arnemuiden II
Rilland Bath zal zich er tegen de- Domburfr ni.
ze ploeg niet tussen laten nemen reserves der Walcherse elf-
2e KLASSE: Colijnspl. Boys H tallen gaan in Koudekerke in eer-
Kats I; Waarde I—Kapelle I;
Krabbendijke II—Yerseke III;
Wolfaartsdijk I—Kattendijke I.
Zo eenvoudig als het lijkt liggen
de zaken voor Kats niet. Er kan
ste instantie uitmaken wie de
zwakste is. Misschien, dat de
thuiscub het terreinvoordeel weet
uit te buiten. Voor Domburg III
zal er tegen Arnemuiden II niet
gewonnen worden, maar Colijnspl. veel aan te doen zijn en een vol-
Boys II mag soms toch niet on- gende zware nederlaag kan bij
derschat worden. Waarde ont- voorbaat aangetekend worden.
