KONINGIN WILHELMINA, „Moeder des Vaderlands
ücwy UMU UaaA lo^pinq., icfiaatt üaaA taak.
Levensgang van onze Vorstin.
ORANJES DEVIES WAS
HET HARE.
Een goede studente.
iuwA. de Koningin.
.Hoog is mijn roeping, schoon
de taak."
In het jaar 18S0 31 Augustus
Koningin Emma, Regentes
van 1890-1898.
Haar huwelijk.
Wilhelmina, de Moeder des
Vaderlands.
Bezoeken in kinnen- en
buitenland.
De druk der regerings-
zorgen kwam spoedig.
Na welvaart: Wereldoorlog.
De eerste proclamatie
Een onbezorgde jeugd.
Liefde voor de natuur.
„Palma sub pondere crescit."
Moeilijke beslissingen in
mobilisatietijd.
VOrStill 611 Vülk tüt 6lK3ttU6r. t inspectiereizen voerden haar
Een tweede huidebetoging.
Donkere wolken pakken
zich samen.
Geluk en beproeving brachten
Persoonlijkheid met eigen
oordeel.
Belangstelling voor allen en
alles.
Revolutionaire woelingen
rond de Koningin.
Indrukwekkende betoging op
het Malieveld.
„Geen vlucht maar volgen,
waar God riep."
KONINGIN WILHELMINA viert Haar gouden regeringsjubileum. Het is een
dag. waarop het werk in Nederland wordt onderbroken, opdat ons volk zich
zal kunnen geven aan de vreugde van het feest.
Het is een blijde dag, waarop het de benauwende vragen van deze tijd laat
rusten, om in vreugde te gedenken.
Feestvieren en gedenken. Vooral dat laatste. Want als het feestvieren gaat om het
feest, dan kan men het beter nalaten.
Op de dag van morgen zal de danktoon overheersen. De dank jegens de Almachtige,
ie onze Vorstin Haar gehele leven nabij was en Die Haar uit Zijn machtsvolheid
gezag overdroeg over dit volk met zijn deugden èn ondeugden.
Er zijn zóvele Indrukken bij dit gouden regeringsjubileum,
dat men ze niet gemakkelijk kan verwerken en tot uitdrukking
brengen.
Het leven van Koningin Wilhelmina ligt als een open boek
voor ons. Men weet niet, welk hoofdstuk het belangrijkst is en
waar men moet beginnen. Haar gehele leven levert het bewijs
van haar geloof, haar kracht, haar moed, haar liefde voor het
volk, haar plichtsopvatting, haar zelfstandigheid, haar geestelijke
adeldom.
En als men vraagt, wat het diepste geheim is van dit leven,
dat zo vol is van teleurstellingen, van zorgen, maar ook van diep
menselijk geluk, dan moet het antwoord luiden: Godes vrees.
Vijftig jaren Moeder des Vaderlands: vijftig jaren van wis
selende welvaart en tegenspoed, vijftig jaren van dienende liefde.
Vijftig jaren, dat is langer dan één der Vorsten uit het Huis
van Oranje-Nassau het bewind over het lage land bij de zee heeft
gevoerd, want: Prins Willem I regeerde 12 jaren Prins Maurits
40 jaren, Prins Frederik Hendrik 22 jaren, Prins Willem II 3
jaren, Prins Willem III 30 jaren, Prins Willem IV 4 jaren, Prins
Willem V 29 jaren, Koning Willem I 27 jaren, Koning Willem II
9 jaren en Koning Willem III 41 jaren.
ogenblik, waarop Wilhelmina de
18-jarige leeftijd zou hebben be
reikt.
Op 6 September 1898, toen zij
18 jaar was geworden, werd zij
te Amsterdam plechtig ingehul
digd. Op haar achttiende ver
jaardag de regering aanvaar-
i dende, vaardigde zij een pro
clamatie uit, waarin zij o.a. zei-
de: „Mijn innig geliefde moeder,
aan wie ik onuitsprekelijk veel
verschuldigd ben, gaf mij het
j voorbeeld van edele en verheve-
I ne opvatting der plichten die
nu op mij rusten. Ik stel mij tot
levensdoel dat voorbeeld na te
volgen, te regeren zoals van een
Er zijn donkere bladzijden in
het levensboek van Koningin
Wilhelmina. De donkerste is on
getwijfeld, toen de Duitse vij
and ons land bezette. Hoe moet
zij daaronder geleden hebben.
Maar hoe heeft toen haar waar
lijk koninklijk woord ons van
uit den vreemde vertroost en
bemoedigd. Wij zagen in haar
het lichtend voorbeeld van een
totaal verzet.
En nu komt voor haar de ver
vendie ze zelf gaarne verzorg
de. Voorts ook geitjes.
In de jonge Prinses openbaar
den zich reeds de karaktereigen
schappen der Oranjes: zelfbe
heersing, wilskracht, plichtsbe
sef, scherpzinnigheid en concen
tratievermogen. Zij, die haar les
gaven,"getuigden van een meer
dan gewone intelligentie, gron
digheid en ordelijkheid bij hun
koninklijke leerlinge. Zij genoot
privé onderricht; bij het Middel
baar Onderwijs had prof dr J.
J. Salverda de Grave de alge
mene leiding. Toen de prinses
veertien jaar oud was, kwam
het Hoger Onderwijs reeds aan
de beurt, dat eveneens in privé-
lessen gegeven werd. Naast prof.
dr J. J. Salverda de Grave wa
ren daarmede belast prof. dr C.
M. Kan, prof. dr F. J. L. Kra
mer en prof. dr P. J. Blok. De
leiding bij het Bijbels onderricht
hield Koningin Emma zelf in
de hand en zij legde in haar
dochter die steeds weer blijken
de vroomheid en godsdienstzin.
Op 16-jarige leeftijd 24
October 1896 deed de Prin
ses haar belijdenis bij de hof-
nmmmmmw
BRUI
mm\^
i
i «Uit de diepte van ons hart roepen wij tot U, al-
jg machtige God en Vader, schenk heil aan onze Ko-
Ij ningin.
Bescherm Haar Huis.
Verlicht met Uwen Geest onze wettige Overheid.
O, God, bevrijd ons gansche Rijkseenheid uit de
j hand onzer tegenstanders.
Voor alle slachtoffers van hun boos geweld storten §j
jj wij ons gebed uit voor Uw aangezicht.
Omgord met de wapenen van geloof, gerechtigheid
en moed, allen, die strijden voor vrijheid en recht.
Wij smeeken U, geef ons geduld en volharding,
totdat Gij den dag des vredes doet aanbreken over
onze landen, ja, over de geheele wereld.
Amen."
Dit is het gemeenschappelijk Katholiek-Protestants
gebed voor de bevrijding van Nederland en het af-
jj smeken van goddelijke zegen voor Koningin Wilhel-
j| mina, dat elke Zondagmorgen, totdat de oorlog was
gewonnen, in Londen door Radiö Oranje werd uit
gezonden.
IllllllilB
llilï SIllllF
populariteit schonk en welke dr
prediker dr van der Flier, die van Broekhuizen later zou doen
diende rust na een leven, waarin
„Hop vorstin uit het Huis van Oranje
zij alles gaf, ja, ook zichzelf. Dewordt verWacht".
regering gaat in handen over
van haar dochter Juliana.
En wij kunnen niet beter haar
jubileum gedenken dan met de
bede, dat onze God in de hemel
haar gedurig onder Zijn hoede
wil nemen en haar levensavond
temidden van haar volk licht en te Amsterdam
Bij de inhuldiging op 6 Sep
tember d.a.v. in de Nieuwe Kerk
ruim wil maken.
j Wilhelmina
hield Koningin
toespraak,
Over haar leven willen wij in waarin zij o.m. het volgende zei-
het volgende artikel het één en
ander vertellen.
Wilhelmina Helena Paulina
Maria, Koningin der Nederlan
den, werd geboren op 31 Augus
tus 1880 te 's-Gravenhage, als
enig kind van Koning Willem
III zr. Koningin Emma (Prinses
Adelheid Emma Wilhelmina
Theresia van Waldeck-Pyr-
mont), wier huwelijk op 7 Ja
nuari 1879 was gesloten.
Op 12 October 1880 hield Ko
ningin Emma de Prinses ten
doop in de Willemskerk te
's-Gravenhage. Toen in' 1884
Prins Alexander overleed, werd
Wilhelmina troonopvolgster. Op
23 November 1890 overleed i
de: „Thans is de ure gekomen,
waarin ik mij, temidden van
mijn trouwe Staten-Generaal,
onder aanroeping van Gods Hei
ligen Naam, zal verbinden aan
het Nederlandse volk, tot in
standhouding van zijn dierbaar
ste rechten en vrijheden. Zoo
bevestig ik heden den hechten
band, die tusschen mij en mijn
volk bestaat, en wordt het al
oude verbond tusschen Neder
land en Oranje opnieuw beze
geld. Hoog is mijn roeping,
schoon de taak, die God op mijn
schouders gelegd heeft. Ik ben
gelukkig en dankbaar, het volk
van Nederland te mogen rege
ren. Een klein volk in zielental,
doch groot in deugden, krachtig
door aard en karakter. Ik acht
haar vader op het Loo. Zijn het een groot voorrecht, dat het
stoffelijk overschot werd van mijn levenstaak en plicht is, al
Den Haag uit op 4 December in mijn krachten te wijden aan het
de koninklijke grafkelder te welzijn en den bloei van mijn
Delft bijgezet. Op de kist lag dierbaar vaderland. De woorden
een tuil bloemen en op het lint, i van mijnen beminden vader
waarmee ze waren saamgebon- maak ik tot de mijne: „Oranje
den, stonden deze woorden: kan nooit, ja nooit genoeg voor
„Aan vader van zijn lieve kind". Nederland doen".
Zij legde hierna de volgende
Bij het overlijden van haar
vader volgde zij hem op als Ko
ningin. Aangezien zij toen eerst
tien jaar oud was, kon zij nog
niet voor de regeringsverant
woordelijkheid worden geplaatst
zodat haar moeder, Koningin
Emma, met het regentschap
werd belast. Dit duurde tot het onderdanen zal beschermen en
eed af:
„Ik zweer aan het Nederland-
sche volk, dat ik de Grondwet
steeds zal onderhouden en hand
haven.
Ik zweer, dat ik de onafhan
kelijkheid en het grondgebied
des Rijks met al mijn vermogen
zal verdedigen en bewaren, dat
Bij het aanvaarden der regering.
tot instandhouding en bevorde
ring van de algemene en bij
zondere welvaart alle middelen
zal aanwenden, welke de wetten
te mijner beschikking stellen,
zooals een goede Koning schul
dig is te doen.
Zoo waarlijk helpe mij God
almachtig".
Op 7 Februari 1901 trad Ko
ningin Wilhelmina te 's-Gra
venhage in het huwelijk met
Hertog Hendrik van Mecklen-
burg-Schwerin, nadat zij op 16
October tevoren in een procla
matie aan het Nederlandse volk
persoonlijk mededeling van
haar verloving had gedaan. Het
huwelijk werd plechtig voltrok
ken ten Paleize door de minis
ter van Justitie mr Cort van der
Linden en plechtig bevestigd in
de Grote Kerk te 's-Gravenha
ge door de hofprediker dr van
der Flier.
Uit dit huwelijk is op 30 April
1909 H. K. g. Prinses Juliana
straks Koningin Juliana
geboren, genoemd naar de stam
moeder van het Huis Nassau.
Op 5 Juni d.a.v. heeft Koningin
Wilhelmina haar dochter ten
doop gehouden.
Treffend is het, dat de Ko
ningin aanstonds toen zij zich
tot haar volk had te richten, ge
waagde van haar plichten.
Plichten, die haar gehele leven
zouden vullen, plichten, die zij
wel zeer diep gevoelde en die
haar in de goede vervulling ook
vreugde hebben geschonken, zij
heeft daarvan getuigd. Ver
klaarde zij niet, 35 jaren na de
inhuldiging, dus nu 15 jaar ge
leden, bij de huidebetoging in
het Amsterdamse Stadion: „Po
gen mijn plicht te vervullen te
genover het vaderland is mij in
donkere dagen meer dan ooit
een voorrecht en bron van blijd
schap waar ik mij gedragen
weet door uw trouw en mede
leven. De nationale gedachte
bindt ons hier allen tezamen.
Wij willen ons zelf zijn en blij
ven". Hier sprak de geschiede
nis van haar geslacht. Een blik
in de geschiedenis van haar
haar op haar levensweg deze
tekst meegaf: „Wees getrouw t'ot
in de dood en Ik zal u geven
de kroon des levens".
Nog tijdens haar studietijd
bracht zij bezoeken aan de ver
schillende provincies en ook of
ficiële bezoeken in het buiten
land, als België (1892), Engeland
(1895), Oostenrijk (1897) en
Frankrijk (1898). Tijdens haar
bezoek aan Engeland had Ko
ningin Wilhelmina op Kasteel
Windsor een samenkomst met
Koningin Victoria. Daar waren
dus toen de oudste en de jong
ste koningin van Europa bijeen!
Toen haar studiën voltooid wa
ren en Koningin Wilhelmina de
troon besteeg, werd zij aan
stonds in beslag genomen door
andere bezigheden dan tot dus-
De regering van Koningin
Wilhelmina is begonnen op een
zeldzaam gelukkig ogenblik, met
een verschiet van ongestoorde
groei der welvaart, van tevoren
niet gekende bloei van handel
en nijverheid. Deze periode van
welvaart en vrede werd als het
ware afgesloten met de Onaf
hankelijkheidsfeesten in 1913 en
de opening van het Vredespaleis
in hetzelfde jaar bij de Tweede
Vredesconferentie. Men droomde
van wereldvrede, maar het rom
melde op de Balkan en 1914
moest het begin van een wereld
oorlog aanschouwen. Een we
reldbrand die vier jaar zou blij
ven woeden. Voor ons land
bracht dat mee: mobilisatie,
stillegging van bedrijven, werk
loosheid, armoede en voedsel-
nood. Daarnaast heeft ons land
barmhartigheid kunnen bewij
zen aan vele vluchtelingen, die
hier onderdak vonden. En dit
werk van naastenliefde kon na
de oorlog in deze zin worden
Op 31 Augustus 1898 bereikte
Koningin Wilhelmina de 18-ja-
rige leeftijd. Op die historische
dag vaardigde zij de volgende
proclamatie uit:
Wij, Wilhelmina, bij de
gratie Gods, Koningin der
Nederlanden, Prinses van
Oranje-Nassau, enz. enz.
AAN MIJN VOLK!
Op dezen voor U en Mij ge-
wichtigen dag gevoel Ik mij ge
drongen eenige woorden tot U
te richten.
Allereerst een woord van war
me dankbaarheid! Sedert Mijne
vroegste jeugd hebt Gij Mij om
geven met Uwe liefde. Uit alle
deelen van het koninkrijk, uit
alle kringen der maatschappij,
van ouden en jongen, ontving
Ik steeds de treffendste blijken
van gehechtheid. Nadat Mijn be
minde Vader Mij was ontvallen,
werd al Uwe aanhankelijkheid
aan Mijn Stamhuis op Mij over
gebracht. Thans, nu ik gereed
sta de schoone, doch zware taak,
waartoe Ik geroepen ben, te
aanvaarden, gevoel Ik mij als
gedragen door Uwe trouw.
Ontvangt Mijnen dank! Het
geen Ik tot dusver mocht onder
vinden liet onuitwisbare indruk
ken bij Mij na. Het is Mij een
waarborg voor de toekomst.
Mijn innig geliefde Moeder,
perbestuur over de Bezittingen
en Koloniën in Oost en West
rechtvaardigheid te betrachten
en naar Mijn vermogen bij te
dragen tot verhooging van Uw
geestelijk en stoffelijk welzijn.
Ik hoop en verwacht, dat Uw
aller steun, in welken ambtelij
ken of maatschappelijken werk-
D kring binnen of buiten het ko-
aan wie Ik onuitsprekelijk veel ninkrijk gij zijt geplaatst, Mij
verschuldigd ben, gaf Mij het
voorbeeld van edele en verheven
opvatting der plichten, die nu
op Mij rusten.
Ik stel Mij tot levensdoel dat
voorbeeld na te volgen, te re-
geeren, zooals van een Vorstin
uit het Huis van Oranje wordt
verwacht. Aan de Grondwet ge
trouw wensch Ik den eerbied
voor den Nederlandschen naam
en de Nederlandsche vlag te be
vestigen. Ik wensch in het op-
ik de algemene en bijzondere -
vrijheid en rechten van al mijn Huis en van ons vaderland en
- - we zien oprijzen de gestalte van
die Willem van Oranje, die de
eretitel van „Vader des Vader
lands" verwierf.
Wellicht de hoogste menselij
ke lof, die Koningin Wilhelmi
na gebracht kon worden, is de
titel, waarmede minister Treub
haar vereerde, toen hij, zijn er
varingen van de vier oorlogs
jaren 19141918 te boek stel
lend, dit werk opdroeg aan haar,
„die zich in moeilijke dagen
heeft doen kennen als een ware
moeder des vaderlands".
Koningin Emma heeft haar
taak als opvoedster wel op bij-
I zonder gelukkige wijze vervuld
I en haar dochter een onbezorgde
I jeugd gegeven. Zij besefte, dat
ook bij de ontwikkeling van een
koningskind drie factoren een
belangrijke rol spelen: natuur-
lijke aanleg, milieu en opvoe
ding. De natuurlijke aanleg was
aanwezig, het milieu schiep de
nog jonge koningin, die ge
boren paedogoge als zij bleek
te zijn zelf de opvoeding zo
veel mogelijk in de hand hield.
Wilhelmina hield als alle kin
deren veel van poppen. Op het
Loo had zij zelfs een heel pop
penhuis, waarvan nog een deel
intact is. Regelmatig zorgde haar
moeder voor prettige middagen
met andere kinderen, waarbij
de nodige spelletjes gedaan wer
den. De jeugdige Frangaise,
Mademoiselle Liotard, was aan
vankelijk haar gouvernante.
Daarnaast was zij tevens een
uitstekend speelmakkertje voor
de jonge Prinses. Later is zij
vervangen door de Engelse Miss
Saxton Winter.
Reeds in haar jeugd kwam de
liefde voor de natuur, voor bloe
men en planten en voor dieren
tot uiting. De Prinses had haar
eigen paardje en haar eigen
H. M. de Koningin en Z. K. H.
Prins Hendrik in 1901.
daarbij nooit ontbreken zal.
Op God vertrouwende en met
de bede, dat Hij Mij sterke, aan
vaard Ik de regeering.
Lasten en bevelen, dat deze
proclamatie in de Staatscourant
en het Staatsblad opgenomen en
ter plaatse, waar zulks gebrui
kelijk is, aangeplakt zal worden.
Gedaan te 's-Gravenhage, op
heden den 31sten Augustus 1898.
WILHELMINA.
verre. De staatszaken vorderden het devies van haar koninklijke
veel van haar tijd. Want over- moeder „Palma sub pondere
eenkomstig haar hoge plichts- j crescit". De palmboom groeit te-
opvatting wenste zij wat zij deed gen de verdrukking in.
goed te doen. Zo mag getuigd
worden, dat zij zich van stonde
af aan met volkomen toewijding
aan haar taak gegeven heeft. In
een levensperiode, welke voor
de jonge vrouw of het nauwe- is het mensenleven goed
lijks volwassen meisje in het al_!met de wisseling van geluk en
gemeen als de meest ideale en zorg jj;et geluk en de beproe-
zeggen, dat zij „de enige man
op de troon" was.
En toen vele jaren later Cle-
menceau in 1920 namens de ge
allieerden de uitlevering ver
zocht van ex-Keizer Wilhelm II
die in ons land asyl had gekre
gen, gaf onze Koningin een wei
gerend antwoord, even fier als
de daad van de jonge Koningin
Wilhelmina ten opzichte van
„Oom Paul" was geweest.
Wanneer men de periode,
welke nu is afgesloten, een
tijdsbestek van welhaast een
mensenleven overziet, moet
men- vaststellen, dat deze vijf
tig jaren rijk zijn geweest aan
geluk, ook het eenvoudige men
selijke geluk en aan zegen. Ook
een Vorstin is- een mensenkind.
Daarom is ook haar de zorg en
de beproeving niet gespaard ge
bleven. Wellicht deswege rijst
hoog voor ons op het beeld van -
de scheidende Koningin. En dan voortgezet, dat honderdduizen
moet wel in de gedachte komen 1 den ondervoede kinderen uit
Duitsland, Oostenrijk en Hon
garije hier liefderijk werden
verpleegd, terwijl voorts enor
me voedselvoorraden naar deze
landen werden getransporteerd.
Ter bewaring onzer neutra
liteit en ter bescherming onzer
onafhankelijkheid was op 1
Augustus 1914 de gehele Neder
Iandse weermacht, gemobiliseerd.
Het was in de eerste dagen van
Augustus, dat de troepen een
défilé hielden voor de Koningin.
Toen de laatste afdeling was
voorbijgetrokken, ging sjje Ko-
rtffiginT met de toen 5-jarige
Prinses aan de hand tot dicht
bij de menigte belangstellenden
en riep spontaan: „Leve het va
derland". Daarop barstte een
ovatie los zoals men maar zel
den gehoord zal hebben. Meer
malen werd Koningin Wilhel
mina in de oorlogsjaren voor
moeilijke beslissingen gesteld,
waartoe de strijdende partijen,
nu eens aan deze, dan weer aan
gene zijde aanleiding gaven.
Doch nimmer is de Koningin ook
maar een duimbreed afgewe
ken van haar onwrikbaar stand
punt, dat Nederland onder
het opperbevel van generaal
C. J. Snijders door zijn leger
en vloot beschermd neu
traal en dus buiten de feite
lijke oorlog diende te blijven.
Koningin Wilhelmina mocht tij
dens deze eerste wereldoorlog
het middelpunt van nationale
eenheid geacht worden. In die
jaren heeft zij talloze bezoeken
jaan de troepen gebracht. Haar
naar de verste uithoeken. Aan
vergezeld door Prins Hendrik
en hun dochter, in haar rijtuig
om deze hulde in ontvangst te
nemen. Op een zeker ogenblik
was de geestdrift zo hoog ge
stegen, dat het volk de paarden
van het koninklijk rijtuig span
de, om dit daarna zelf verder
te rijden. Voor het koninklijk
paleis heeft de Koningin die
dag de betogers toegesproken,
hun dankend voor de onver
getelijke uren, die zij die mid
dag had doorleefd en zij ver
zekerde dat zij die middag
nooit zou vergeten. Twee dagen
later heeft de Koningin zich
met een proclamatie gericht
tot het volk. Daarin zeide zg
o.a.: „Het is mijn verlangen de
doorgenomen hervormingen
door te zetten en aan te vullen
met de snelheid, die past bjj
de polsslag van deze tijd. Re
actie zij uitgesloten, wij moeten
vooruit. Het is mijn wil, om
steeds in nauwe aanraking te
zijn met de volksgeest en om
te regeren in overleg met de
vertegenwoordigers van het ge
hele volk. Ik heb verstaan, dat
gij mij daarin steunt en met
liefde en vertrouwen tegemoet
treedt. Met liefde en vertrou
wen aanvaard ik die steun".
Op 2 December d.a.v. heeft
n,og een huidebetoging der
christelijke sociale organisaties
plaats gehad. De Koningin
heeft daarop het woord gevoerd
daarbij verzekerend: „Het is
mijn wens met mijn gehele volk
samen te werken, teneinde op
te trekken het vele, waarvoor
de hoeksteen thans gelegd zal
worden. ^Aan deze woorden
is gevolg gegeven. Verschillen
de hervormingen op politiek en
maatschappelijk gebied zijn tot
stand gebracht.
Toen in 1938 het veertig-jarig
regeringsjubileum werd gevierd,
waren er oorlogsgeruchten. Het
zouden geen geruchten blijven.
Het duurde niet lang of een
nieuwe wereldoorlog barstte
los. Hij ligt nog vers in het ge
heugen. Overal zijn de ramp
zalige gevolgen ervan te zien
en ook veel ongeweten leed, dat
het barbaarse optreden Van het
verdorven nationaal-socialisme
veroorzaakte, schrijnt nog.
H. M. DE KONINGIN was ook aanwezig bij de doop van Prinses
Margriet in de St. Andrews Church te Oattawa op 29 Juni 1943.
Achter H. M. de Koningin Mr v. Kleffens, rechts van Haar de
Graaf van Athlone en Prinses Alice.
onbezorgde mag gelden, had zij
de druk der regeringszorgen
reeds op zich moeten nemen,
daarbij vele plichten aanvaar
dend, die aan haar hoge ambt
grondwettelijk verbonden wa
ren. Zij heeft het met bewonde
renswaardige blijmoedigheid en
overgave gedaan. Zich steeds
streng houdend aan het parle
mentair-constitutionele stelsel,
heeft zij, zonder haar eigen me
ning of overtuiging prijs te ge
ven, geregeerd zoals de staat
kundige toestand, die veelal aan
sterke wisseling onderhevig is
geweest, dat medebracht. Naar
het voorbeeld van Koningin
Victoria van Engeland heeft zij
zich onthouden van directe in
vloed op de richting der rege-
ringspolitiek. Het is waarschijn
lijk wel deze sterke karakter
eigenschap, die zelfs op princi
piële tegenstanders van het ko
ningschap grote indruk heeft
gemaakt en die haar bij het ge
hele Nederlandse volk en ook
elders de hoogste achting deed
verwerven. Over haar regering
zal slechts met lof en dankbaar
heid gesproken kunnen worden.
Dat Koningin Wilhelmina
reeds spoedig was uitgegroeid
tot een persoonlijkheid met een
eigen oordeel kwam vaak tot
uiting. Slechts behoeft herin
nerd te worden aan de Boeren
oorlog, die uitbrak in hetzelfde
jaar, dat op het Huis ten Bosch
(18 Mei29 Juli 1899) de eerste
Vredesconferentie was gehou
den. Het was in die periode, dat
zij haar kruiser „Gelderland"
uitzond om Paul Kruger over te
brengen, een daad, welke de
ving zijn het geweest, die
Vorstin en volk steeds nader tot
elkander brachten. Haar vreug
de was onze vreugde, haar zorg
was ónze zorg, zij verheugde
zich om het geluk van haar volk
en leed onder zijn noden. Er was
geluk in het koninklijk gezin
toen Prinses Juliana werd ge
boren, toen zij zich verloofde
en in het huwelijk trad met
Prins Bernhard, en niet minder
toen hun echt gezegend werd in
de geboorte van Beatrix, Irene,
Margriet en Marijke. Het Neder
landse volk heeft zich aan dat
geluk gekoesterd en er van har
te in gedeeld.
Toen er rouw viel over het
Koninklijk Huis bij het overlij
den op 20 Maart 1934 van Ko
ningin Emma en bij het ver
scheiden van Prins Hendrik op
3 Juli 1934, rouwde Nederland
mee. Toen bleek wel hoe nauw
de band met het volk was.
Dat kwam verder steeds tot
uiting bij de vele bezoeken wel
ke Koningin Wilhelmina in haar
lange regeringsperiode overal in
den lande bracht en waarbij te
vens bleek welke grote belang
stelling zij voor allen en alles
had. Men wordt steeds weer ge
troffen door de hoge opvatting,
welke de Koningin van haar
taak had, door haar uitgebreide
kennis en haar inzicht in wat
zich afspeelde in de loop der tij
den, haar medeleven met de no
den van het volk. Wij denken
aan rampen, die ons land ge
troffen hebben: dan was de Ko
ningin bij de slachtoffers. De af
wisseling van geluk en zorg te
haar initiatief is toen ook te
danken geweest de oprichting
van het Nationaal Steuncomité.
Toen op 11 November 1918
de wapenstilstand was gekomen,
dreigde er in ons land een ogen
blik het gevaar van een op
stand. In Duitsland was enkele
dagen tevoren revolutie ont
staan. De toenmalige leider der
S.D.A.P., mr P. J. Troelstra,
wiens capaciteiten als staatsman
ook door zijn tegenstanders
overigens ten volle werden er
kend, beging op 12 November
in het parlement zijn noodlottige
„vergissing". In een daar' uitge
sproken rede had hij o.a. gezegd
dat de regering niet meer op de
weermacht kon vertrouwen. La
ter heeft Troelstra erkend, dat
hij zich in de machtsverhoudin
gen had vergist. Inmiddels was
echter uit alle delen van ons
vaderland een krachtige aan
drang gebleken om het bewijs
te leveren hoezeer het Neder
landse volk in zijn verschillen
de geledingen, met leger en
vloot vooraan, trouw was geble
ven aan Vorstin en Vaderland.
Op Maandag 18 November
1918 kwam er een massale, in
drukwekkende nationale beto
ging op het Malieveld te 's-
Gravenhage. Tienduizenden mi
litairen en burgers waren hier
samengestroomd om aan Ko
ningin Wilhelmina hulde te be
tuigen en blijken van innige
verknochtheid te geven als wel
zelden in de geschiedenis van
een volk zgn voorgekomen. Te
midden van de enthousiaste
Jji. Koningin Wilhelmina als
kind van 13 jaar tezamen met
Koningin Victoria van Engeland.
Steeds is gebleken hoe diep
in het hart van H. M. de Konin
gin gegrift is de liefde voor het
vaderland en voor het Neder
landse volk. Bij herhaling heeft
zij daaraan uiting gegeven. We
derkerig heeft het volk herhaal
delijk gelegenheid gehad te la
ten blijken, hoezeer het zich ver
bonden gevoelde met Koningin
Wilhelmina. De grootse huide
betogingen bij gelegenheid van
regeringsjubilea getuigden er
van.
Maar wel zeer duidelijk is ge
bleken welke plaats Koningin
Wilhelmina in de harten der
Nederlanders innam toen de
nacht der bezetting tijdens de
laatste oorlog over ons land was
gekomen. De vele redevoeringen,
welke zij via Radio Oranje hield,
getuigend van deernis met het
lot der Nederlanders, waren
voor hen even zovele bemoedi
gingen om vol te houden. Zij
getuigden imrrJer van vertrou
wen in de uiteindelijke over
winning en reeds op 12 Sep
tember 1940 besloot zij één dier
radioredevoeringen met een
woord, dat zij tot een nationale
spreuk maakte: „Nederland zal
herrijzen". Het was ook voor ra
dio Oranje, dat de Koningin op
7 December 1942 hervormingen
voor het bestuur van Neder-
lands-Indië aankondigde
Het zijn donkere jaren ge
weest voor H. M. de Koningin,
H. M. de Koningin en Prinses
Juliana in 1915.
hond. EnTerder kippen enTuI- j'ongt^KonTngin een geweldige kende de afgelopen vgftig jaren, menigte stond daar de Koningin
toen zij van 1940 tot 1945 ge
scheiden van haar geliefd volk
moest leven.
(Zie vervolg pag. 5)