De moordklok van de Keulse Dom.
itermre jffomg
HOOFDPIJN-POEDERS
Dat zal de grote realiteit zijn.
KANSELBOODSCHAP IN DISCUSSIE.
Uit onheil geboren; met bloed gedoopt.
Lichamelijke opvoeding.
Zeeland verwacht een goede fruitoogst.
Hoe bestaat het?
Zeeuwsch Dagblad
TWEEDE BLAD
Zaterdag 5 Juni 1948
Gezonde huid
=creTetTieten™ dTÏÏok richtlJlg werd Semeld' thana
r«5 ~si¥a??2£ss.
Het sprookje is ten einde.
WEHAPHARM'S
Fa. Hf. F. y. d. Hofstede en Zn.
..LIJ
Er is wel geen kerkklok, welks doodde vier arbeiders. Tenslotte,
diepe klank ver over het land gelukte het na enorme moeite de
weerklinkt, waaraan een zo ver- j klok in de toren aan te brengen.
schrikkelijke geschiedenis is ver-] Bij de eerste maal, dat de klokj
bonden als aan de Keizerklok van werd geluid, werd er een klokkeh- j
de Keulse Dom. j luider door de zware klepel ge-
Oude documenten vertellen de troffen; de man was op slag dood.
zeldzame geschiedenis van de geschiedenis van de moord-
Keizerklok, die uit onheil werd zuchtige klok verspreidde zich
geboren, met bloed werd gedoopt i bliksemsnel door de stad. Men zei,
en veertig jaar lang de grootste dat de klok ^\een maar onheil
klok van de Keulse Dom ls ge- j over de stad zou brengen en eis-
weest. die zijn stem Het weer- dat deze zou worden versmol-
klinken. ten. De toenmalige bisschop van
De vicar van de Keulse Dom. Keulen koos de gulden middenweg
een betrekkelijk nog jonge man, en zegende de klok ln, om in
die uit het concentratiekamp Da- de ogen van het volk de
chau met sneeuwwit haar werd
ontslagen, vult de mededelingen
„vloek" weg te nemen.
Eindelijk was de grote dag daar
van de oude documenten aan en gat de klok voor het eerst zou
vertelt van de vloek der Dom- worden geluld. Er waren niet
klokken in oorlogstijd.
minder dan 28 man voor nodig
Half April van het ]aar 1873 om de zware klok ln beweging te
werd te Frankenthal ln de Pfalz, brengen, terwijl nog drie sterke
met de voorbereidingen voor het mannen nodig waren om de kle-
gteten van een reusachtige klok pg, te laten slaan Maar wat
begonnen, die ln de Keulse Dom bleek In plaats van een heldere
zou worden opgehangen. Er wer
den 22 veroverde Franse kanon
nen uit de oorlog van 1870/71 om
gesmolten om het metaal voor de
ze klok te leveren.
Deze uit oorlogsmaterieel ge
boren klok, was van het begin af
met een merkwaardige vloek be
laden. Door een zeldzaam noodlot
die de klok had moeten
voortbrengen, weerklonk een dof
fe „as".
Acht dagen later brak ln Keu
len, juist toen de „moordklok"
werd geluld, een reusachtige
brand utt, waaraan vele huizen
en talrijke mensenlevens ten offer
vielen. „Dat ls het werk van de
moordklok!" fluisterde men. Te
vergeefs trachtte de geestelijkheid
de»bijgelovigheid van de bevolking!
te bestrijden. Er werden zelfs de
monstraties gehouden, welke te-
gen de kerk waren gericht. Ten- j
slotte moest de bisschop zijn toe
stemming geven, dat de reusach
tige klok slechts nog op één dag
van het jaar werd geluld: op de
Boetedagt
Precies 40 jaar later liet de
Keizerklok voor het laatst zijn
geluid weerklinken. Lang geleden
was zij uit het metaal van Fran
se kanonnen geboren, nu werd zij
omgesmolten om Duitse kanonnen
te vervaardigen. Zo vertellen
thans nog de oude documenten,
dat de klok, die zoveel mensen
levens eiste, ook nadat hij was
vernietigd, nog dood en verderf
ln het rond slingerde.
HET HUWELIJK VAN
EX-KONING MICHAEL.
Thans ls te Lausanne vernomen,
dat ex-konlng Michael van Roe
menië en prinses Anne de Bour-
bon-Parma einde volgende week
te Athene ln het huwelijk zullen
treden.
Men verwacht, dat prinses Anne
zich ln de loop van deze weck bij
Michael zal voegen, die ln een ho
tel te Lausanne verblijft met zijn
moeder, Koningin Helena. Op de
eerste daartoe wat het "weer be
treft geschikte dag van de ko
mende week zou het paar dan in
het prlvé-vliegtuig van Michael
naar Athene vliegen.
Alle berichten wijzen er op, dat
het huwelijk gesloten zal worden
volgens de Grieks-orthodoxe ritus.
Zwitserse bladen doen aanhaling
van berichten uit Kopenhagen,
volgens welke prinses Anne het
Rooms-Katholictsme vaarwel ge
zegd zou hebben.
(Ingez. mededeling, advert.)
vrij van allerlei onzuiverheden.
Purol doet wonderen. Doos 30 ct.
Stichting vrjje leergangen.
De Stichting Vrije Leergangen
waarvan het vorig jaar de op-
tot tweemaal de inschrijving voor de afdeling
De eerste kee? toen de gloeien- Lichamelijke °PvoedlnS' voor het
ue eerste neer toen ae gioeien tweede cursusjaar.
de vloeibare metaalmassa in de
leemeroeve werd "eeoten strul-1 bestuur namen zitting
eemgroeve wera Oegoten si rui prQf dr j Waterink, Prof. dr J.
kei de een leerlingH ij wilde zich haantjes H van Namen Jr., Mr
aan zijn meester, die de voorberel- f t
dingen voor het gieten leidde, H ™gelbro^k
vasthouden en stortte met hm I'Wenstaan-
m de diepte; z.j vonden beiden een nogmaals te wijzen
verschrikkelijke dood. De Keizer-
klok had zijn eerste offers opge- Ier£U.k3en op onze scholen. De
De volgende poging werd in he.t ÏSSSSa mïn m
jaar 1873 ondernomen Ook toen ^^^f'^hten rtaXten te
gebeurde er een ongeluk: Een ke- -fo
tel met gloeiend metaal sprong
uit elkaar en doodde drie arbei
ders. Bij de tweede maal, dat er
gegoten werd, sloeg er een steek-
redden *wat er te redden valt.
Ook de lichamelijke opvoeding
heeft met dit «tekort ernstig te
kampen. Laten onze jongens en
leerling.
Ook de tweede gieterij misluk
mogelijkheden voor de afgestu
deerden ln de overige vakken zijn
te. De vloek van de Keizerklok de vooruitzichten voor de
verdreef de arbeiders. Men moest iera(a)r(es) lich. opv. zeer goed
het werk stopzetten. te noemen.
Pas twee jaar later, op 22 Door de geregelde afwisseling
Maart 1877 slaagde een derde van theoretisch en practisch wer-
meester erin de* klok te gieten: ken ls deze studie een zeer aan-
het gevaarte werd op een speciale trekkelijke. Mogen vele jongens
wagen naar Keulen getranspor- en meisjes met enthousiasme deze
teerd. Hier v/erd de klok toen met mooie studie aanpakken: de ge-
veel moeite door middel van ka- zondheid van het christelijk on
trollen in de Domtoren gehesen, derwijs is het waard!
Maar het onheil was nog niet Voor nadere gegevens verwijzen
ten einde. Er brak een kabel af, wij naar de advertentie die in dit
de klok stortte naar beneden en nummer voorkomt.
De watervoorziening nog een probleem.
Do hagelbui, die verleden week boven een deel van Zuid-Beve-
iand losbrak, is niet zonder gevolgen na te laten verder gedreven.
In de boomgaarden, die getroffen werden is byna al het fruit en
kele klassen ln kwaliteit gedaald en op z'n best ban het nog huis-
houdfruit worden. Overigens mag in het algemeen voor deze zomer
gerekend worden op een goede oogst van gaaf fruit.
Over het geheel genomen is de
vruchtzetting van de appels goed,
al vormt de Jeliow Transparant
op verschillende plaatsen hierop
een uitzondering en laat de Goud-
reinet grote verschillen zien. Hoe
wel de bloei van de peren niet bij
zonder was, is de vruchtzetting
werkelijk goed. Door de bui zijn
nogal wat vruchtjes afgevallen.
De Precose de Trevou en de Beur-
ré Alexander Lucas zijn behoor
lek, doch de Oomskinderen zijn
uitgesproken slecht van 't jaar.
Van de pruimen is speciaal de
Czar zeer goed; de krozen worden
minder goed geacht. Verwacht
mag worden, dat de kersen een
zeer goede oogst zullen opleveren.
Het kleinfnrd.
De aardbeien zyn de gevolgen
van de strenge winter en droge
zomer van 1946-1947 nog steeds
niet te boven. Daarbij komji,
de droge Meimaand van slechte
invloed ls geweest. Weliswaar ls
thans het weer omgeslagen, maar
voor de aardbeien is dit wel ie
laat en men kan dan ook niet an
ders dan een matige oogst ver
wachten. De frambozen hebben
het in 1947 eveneens niet best
gehad; er hebben zich weinig en
te korte stengels gevormd, die
een matige oogst doen verwach
ten, ln tegenstelling met de
zwarte en rode bessen, waarvan
een normaal goede oogst mag
worden verwacht.
De oorzaak van het op vele
plaatsen niet uitlopen van de
Duitse zure heeft men nog niet
kunnen vaststellen. Over het ge
heel genomen ls het weer ln de
Meimaand speciaal voor het klein-
frult en de groente ongunstig ge
weest, En, zoals wij reeds op
merkten, vooral het onweer van
verleden week ls niet zonder ge
volgen gebleven. De bui trok zuid
westelijk Over Borssele, bestreek
het deel ten oosten van Goes en
ten westen van Kapelle. In de
rest van Zeeland heeft het onweer
geen kwaad gedaan.
Sommige groententelers zijn er
toe overgegaan om bonen ln de
kassen te verbouwen, omdat ze
hiervan goede prijzen verwachten.
Staan de kasgroenten er goed
voor, de groenten ln de volle
grond en ook de vroege aardap
pelen minder. Door de voorjaars
regen verbetert dit echter reeds.
De watervoorziening.
Een probleem, dat tg de telers
steeds sterker gaat leven ls dat
van de watervoorziening en dan
speciaal de voorziening van
sproelwater voor de boomgaarden,
j De droge zomer van 1947 nood
zaakte de telers de welputten uit
te diepen, maar het gevolg hier
van is, dat de putten thans zout
„De Nieuwe Eeuw" (R.K.) besluit een beschouwing; over de be
handeling van de Grondwetsherziening ln de Eerste Kamer aldus:
van zij weten, aat ook deze zich
hunnerzijds in de eerste plaats
door hun eigen belang laten lel
den. Voor idealisme ls hier slechts
geringe plaats; wie zich daaraan,
te veel wijdt, wordt onvermijdelijk
de dupe". Aldus de grote katho
lieke rechtsgeleerde Struycken.
Schermerhorn, Van Poll, Beel,
Jonkman „zakenmensen" 7 Inte
gendeel: mannen met een groot
Idealisme, die dan ook voor het
Koninkrijk de „dupe" werden.
Met ijzeren hardnekkigheid,
weigeren zij de werkelijkheid te
zien, waarop prof. Aenema tot
tweemaal doelt.
Indien deze heren hun doel zou
den bereiken, zou deze Repoeblik
geïncorporeerd worden ln de Ver
enigde Staten van Indonesië,
Maar dat betekent, dat na ver
loop van zéér korte tijd de V.S.I.
dansen naar de. pijpen van de Re
poeblik, de incarnatie van onbe
trouwbaarheid en bederf.
Dan zijn er, reëel, geen V.S.L
meer; dan ls er alleen de dicta
tuur van de Repoeblik. Dan zijn
tientallen mfllloenen mensen over
geleverd aan de despotie van tel
kens wisselende groepen Oosterse
machtswellustelingen en avontu
riers.
Dan zullen de groepen waarin
deze millioenenvolken verdeeld
zijn, op de verschrikkelijkste wijze
elkaar uitmoorden en onderdruk
ken; dan gaat het door Nederland
uit de baaierd omhooggeheven
Oost-Indië ten onder in een poel
van bloed, ellende en ongerechtig
heid, zoals Palestina de dag na
het vertrek der Engelsen aan de
verscheurdheid werd overgeleverd.
De dessa's zullen ln vlammen op
gaan, en het oerwoud zal de ste
den binnendringen. Met elke vorm
van beschaving zal het gedaan
zijn; het eilandenrijk ls dan de
willige prooi van de Moscovitlsche
heerschappij.
Dfit zal de grote Realiteit zijn.
En om de verblinde Nederlanders
met de neus daar "bovenop te. du
wen, komt op het ogenblik zelf
waarop de "Eerste Kamer haar
goedkeuring hecht aan het ge
knutsel van Jonkman, het bericht,
dat de Repoeblik Djocja consulai
re betrekkingen had aangeknoopt
met Moskou.
Ingez. mededeling, advert.)
stillen de hevigste hoofdpijn. Prijs
per doosje van 12 poeders 65 ct.
Verkrijgbaar bij Apothekers en
erkende Drogisten.
Fabrlkante:
Middelburg.
En nu komt weer Prof. Anema
aan het woord. Tot tweemaal toe
zegt hg:
„het is enkel een geopend oog
voor de werkelijkheid, dat ons
waJarsehuwt tegen de hevvandelïng
van de wrakke weg, door de Be
gering ontworpen", en aan het
slot:
„maar onze beginselen en onze
blik op de practische werkelyk-
heid maken het voor ons onmoge
lijk, dat dit wetsontwerp onze
stem te geven".
Het sprookjels ten einde.
De werkelijkheid doet haar In
trede.
Vanaf Linggadjatl het onvol
prezen prulproduct tot dit
thans ook door de meerderheid
der Eerste Kamer aanvaarde
wetsontwerp, is vrijwel alles illu
sionisme. Illusionisme van hard
werkende, goedbedoelende, nobele
mensen, maar Illusionisme, her
senspinsels, schimmenspel, blok-
kendozenbouw, die los staan van
de werkelijkheid!
Zij, die met het buitenlands be
leid belast zijn, behoren te „zijn
in de eerste plaats „zakenmen
sen", die de politieke en econo
mische belangen van hun volk
hebben te verzorgen in zijne ver
houding tot andere volken, v/aar-
water opleveren. Vooral op N.-
Beveland worstelt men met dit
1 probleem, omdat hier geen water-
i leiding is. Er zijn op dit eiland
jin bijna alle boomgaarden grond-
I boringen verricht. Het resultaat
was echter zeer bedroevend. Men
I heeft zgn heil gezocht bij een
wichelroedeloper en inderdaad
heeft deze op diepten van 3040
meter zoet water aangetroffen.
Over een paar weken zal op deze
plaatsen geboord worden.
I Getracht zal worden de water
leiding ln de boomgaarden o.a. op
Zuid-Beveland uit te breiden en
leidingen aan te leggen ln de nog
niet op het net aangesloten boom
gaarden. Of deze poging succes
zal hebben is echter een vraag,
er ls n.L nog steeds gebrek aan
materiaal.
Ziektebestrijding.
Een voordeel van de droge Mei
maand is, dat de onkruidbestrij-
ding zeer goed kon worden uit
gevoerd in de boomgaarden.
De bestrijding van de pruimen-
en appelzaagwesp is behoorlijk
gebeurd.
Mede door het gebruik van
nieuwe middelen is de appelzaag
wesp, die de vruchten het vori
ge jaar schrikbarend aantastte,
over 't algemfeen op afdoende wij
ze bestreden. Behoudens enkele
uitzonderingen is de schurftziekte
zeer gering dit jaar; ook weer
dank zg de droge Meimaand.
Feuilleton.
find]
en haar drie zoons
32) o
Gart.
Aartje
Gart deed zo vreemd
Hij trad met toegeknepen
mond tot aan de tafel, in zijn
ogen glinsterde een onrustige,
bangmakende gloed. Wat was
dat toch met die ogen? Die keken
er keken, die liepen uit zijn ge
zicht weg en kwamen als zelf
standige wezens dreigend op
haar af, die hielden haar gevan
gen in een ban. Aartje wilde
gillen, om hulp roepen, want er
ging iets vreselijks gebeuren,
maar haar stem weigerde, zij
stond daar maar te hijgen.
Toen Gart sprak stonden zijn
ogen weer in zijn gezicht, Aartje
had zich maar wat wijsgemaakt,
Gart leek kalm ais anders
Aartje, zei Gart, blijf je
bij de besluit?
Ja Gart, zei Aartje.
Hij stond dan een wijle stil
voor zich uit te kijken, mei zijn
rechterhand omkiemjle hij een
stoelleuning, die hand trox wit
uit, zo hard neep Gart in die
stoelleuning.
En weer vroeg hij:
Blijf je er bij?
Ja, was het antwoord.
Gart wendde zi jï om naar
Aartje, hij keek en keek en
i kwam schuifelend op haar af en
Aartje?.... die stond maar en
wist dat het vreselijke nu ge
beuren zou, maar om hulp roe
pen kon zij niet, zij hield de
handen voor haar keel, groot en
i waanzinnig van angst brandden
haar ogen in het spierwitte ge
zicht.
Gart streek toen met zijn hand
over zijn voorhoofd in een on-
eindig moe gebaar, hij stond zo
een wijle en liep dan weg, naar
huiten. Achter hem sloot Aartje
de deur.
Gart lachte daar bitter om.
Hoe leeg was de wereld, hoe
leeg was zijn hoofd; hu liep en
hij wist niet dat hij liep, hij
ontdekte plotseling dat hij in
Giessen-Oudkerk terecht was
gekomen en dat was haast een
uur gaans van huis. Wat dee,d
hij eigenlijk hier?
De avond kwam als een muur
over de wereld staan, de lucht
zat potdicht en zag grauw, er
zat sneeuw in. En de sneeuw
kwam.
Gart liep al spoedig als een
wandelende sneeuwpop door een
verstarde en witte wereld, maar
toen de wind losbrak en de
sneeuw opjoeg striemde die hem
in 't gezicht, fel en koud. Hij
zocht een schuilplaats en vond
eea tegen de beschutte muur
van een huis; in liet bleekveld
stond een draaibaar houten
huisje met veel glas er in, er
brandde licht en in dat licht zag
bij een wit bed, boven de de
kens uit zag hij bet hoofd van
oen kind....
De gelneen teraad van Nlsse
komt in openbare vergadering
bijeen op Maandag 7 Juni, nun.
5 uur.
In de Ned. Herv. Kerk zal
a-s. Zaterdagavond te Souburg,
om 7 uur ter herdenking van de
Vrede van Munster, een her
denkingsdienst gehouden worden.
Hij trad tot aan het raam en
keek naar binnen.
Betsje lag daar in haar bedje,
een wassen beeldje, met het
weggeslonken gezichtje bijna
groezelig van bleekheid, net uit
stekend over het witte laken,
scherp-helder omkranst door
het strakke, pekzwarte haar, in
lange strengen gevlochten, die
daar lagen als slangen op het
sneeuwveldje van haar kussen.
De smalle witte handjes woel
den over het dek, rusteloos, vie
len stil soms, als de bruine
oogjes verstrakten in een pein-
zende blik naar het zoldertje.
Betsje lag in een tentje van
het Groene Kruis, drie jaar al.
Toen ze vijf jaar oud was, had
de dokter naar haar geglimlacht,
haar onder de kin gekieteld en
aan die vlechten getrokken, hij
wilde haar zien lachen en zij
had ook gelachen, om die malle
dokter, die toen pas de moed
vinden kon te zeggen, dat ze een
paar weken in zo'n gezellig
tentje moest liggen; dan zou hij
toch maar es lekker die t.b.c. ba
cillen uit haar lichaampje weg
jagen
En daarom lag zij zo al jaren
naar buiten" te kijken, verdrie
tig soms om de mistroostige re
gen, die strepen trok over het
raampje boven het voeteneinde,
strepen, dié elkaar uitwisten tot
de ruitjes een wir-warrel wer
den van veegjes en drupjes.
Dan hoorde ze hoe die regen
door de aalbessenstruiken ach
ter haar tentje ruiste, en dan
kon ze opeens zo bljj worden.
Geslaagd voor Radio-telegrafist
2e klasse ae heer J. Ch. W. Moos-
dorff, leerling van de „De Ruijter-
school" te Vlissingen.
Maandag a.s. om 6 uur zal de
gemeenteraad van Kruiningen in
openbare zitting bijeenkomen.
zo warm van binnen, want het
was net of die regen je dan een
wonderlijk sprookje vertellen
gir.g. En je moest luisteren, heel
sxil en zonder te bewegen; die
sprookjes waren zo mooi, soms
ging het over je zelf, dan speel
de ze buiten met de meisjes
van de school of plukte bloemen
in de wei tussen de vrienden,
of ze ging met de jongens mee
om met een schepnet spelde-,
kopjes te vangen in de sloot bij
ae Vuilendam.
Die regen kon zo mooi vertel
len, dat je er bijna altijd van
huilen moest, niet van dat ver
haaltje alleen, maar meer nog
om die regen die alles stiller en
verlatener maakte, want opeens
was je de draad van zo'n sprook
je kwijt en moest je denken
aan die nare dag, toen er vreem
de, zwarte mannen gekomen wa
ren en snikkende tantes en
buurvrouwen om moeder te be
graven.
Dat was al lang geleden, ze
lag nog maar een paar weken
in d'r tentje, maar als het re
gende kwam heel dat droeve ge
beuren weer helder voor haar
staan. En dan moest ze ook den
ken aan vader, die altijd buiten
af werkte en haar soms weken
alleen liet met de huishoudster,
die altijd kribbig was en nooit
eens vrolijk en wie je nooit vra
gen dorst je bed te verschudden,
omdat die zachte veren op de
duur zo hard als een plank wer
den.
(Wordt vervolgd.)
- Was zij eenzijdig?
(Van onze Utrechtse correspondent.)
In het hart van het ontwerp voor een kerkorde der Ned.
Herv. Kerk .staan o.m. deze w oorden„In baar verantwoor
delijkheid voer het heden en levende in de uit de Schrift ge
putte belijdenis der Vaderen, belijdt de Kerk in haar getuige
nissen telkens opnieuw de Christus als Hoofd der Kerk en als
Heer der wereld" (artikel X).
De kanselboodschap, die ver
leden week Zondag in de Her
vormde kerken is voorgelezen,
dient men dus als een belijde
nis en niet ais een mededeling
te beschouwen. Wie de reacties
op deze boodschap hoort, krijgt
telkens 't bewijs, dat men.maar
heel weinig begrijpt van de ar
beid der generale synode op dit
punt. Menigeen is van oordeel,
dat de synode ook eventjes 'n
anti-communistisch geluid wil
de laten horen en derhalve een
kattebelletje in die geest heeft
opgesteld- De werkelijkheid is,
dat al langer dan een jaar op
dit getuigenis was „gebroed".
En het voorgelezen stuk werd
niet op één van de synodezit-
in een vloek en
Verkiezingen.
communisme, maar maakt
blijkbaar geen enkel bezwaar
tegen het lidmaatschap van de
P. v. d. A., zelfs van predikan
ten. Dat heeft mij zeer gereser
veerd doen staan t.o.v. deze
boodschap. Hier klopt iets
niet".
Ook in de rooms-katholieke
pers werd van de kanse (bood
schap gerept. De vragenbus van
Omhoog, weekblad voor het
aartsbisdom Utrecht, behan
delde de zinsnede over het kie
zen tussen „Moskou of Rome".
De kanselboodschap vindt bei
de begrippen totalitair. Omhoog
schrijft; „Het is iedere katho
liek intussen duidelijk, dat de
synode hier c-en onjuiste voor-
tingen „in een vloek en een1 stelling geeft van dé onderwor
zucht" neergeschreven. De sy
node heeft er veeleer „met bid
den en zuchten" nagenoeg een
hele zitting aan gewijd.
Een belangrijk verslag hier-
penheid van de katholiek aan
't gezag van Paus en biss :hop-
pen. De katholiek onderwerpt
zich niet aan Paus en bisschop
pen als mensen, maar als ge
zondenen door Christus Hij ge
hoorzaamt aan Paus en bis
schoppen alleen' maar, omdat
dezen door Christus, door God
Zelf, met gezag over hem zijn
bekleed".
„De Menselijke Comedie", door William
Saroyan. De Bezige Bij, Amsterdam.
van leest men in het (officiële)
Weekblad van de Ned. Herv.
Kerk, te boek gesteld door ds'
J. R. Wolfensberger, assessor
van de generale synode.
Ds Wolfensberger begint zijn'
verslag met de mededeling:
„Het ergste, dat een wpord der
Kerk kan overkomen, is, dat 't
voor kennisgeving wordt aan
genomen en de hoorder daarna
overgaat tot de orde van %ijn
eigen dagelijkse be'angsteiling"
Verderop gewaagt de schrijver
van de mogelijkheid, dat thans
honderden dominé's. duizenden
kerkeraadsleden en tienduizen
den, gemeenteleden er op af ko
men. Dit geschiedde inderdaad.
Vooreerst gaf de boodschap
aanleiding voor nadere verkla
ring in de bediening des
Woords. Van het rondzenden
van een preekschets aan alle
predikanten zag de synode om
die reden af. Men had voldoen
de aanwijzingen.
Niet alleen het communisme.
Wat de inhoud zelf betreft:
men heeft deze noga! eenzijdig
naverteld. Ds A. J. Wormgoor
schrijft hiervan in de 's-Gra-
venhaagse Kerkbode: „Wat mij
wel eigenaardig heeft aange
daan is dit, dat deze afkondi
ging door de grote en kleine
pers met enkele verrassende
uitzonderingen en door anderen
in de eerste plaats of eigenlijk
uitsluitend gezien is als een ge
tuigenis tegen het communis
me. En er staat geiukkig heel
wat meer in. Op de elf regels
over het communisme volgen
er nog zestig anderen. Zal men
daar nu werkelijk overheen le
zen? Ik meen, dat daar vooral
de boodschap inzit, die de Kerk
ons heeft willen brengen".
Een andere eenzijdigheid is
de opvatting, als zou door „de
boodschap van de Hervormde
kerk toch eigenlijk de deur voor
de communisten dichtslaan",
zoals de „Vrije Hoornse Crt"
meent. Men kan zeggen, dat ds
J. J. Buskes in „Tijd en Taak"
deze opvatting bestrijdt, wan
neer hij in genoemd blad uit
zijn preek van verleden week
Zondag overschrijft: „De kerk
veroordeelt het communisme,
niet de communisten. Aan hen
verkondigt zij de opstanding
van Christus".
Meer bezwaren kleefden er
aan de inhoua van de passage
over Israël. „Plet zal de mees
ten, die dit hoorden, gaan als
mij; het verband zien zij niet".
Aldus ds L. H. Ruitenberg in
„Tijd en Taak". En in 't kerk
blad van de classis Alkmaar le
ze we: „Het laatste deel van de
boodschap bevredigt mij het
minst. Niet dat onze kerk niet
zou meeleven met de nood van
Israël in het huidige tijdsge
wricht. Maar de boodschap is
op dit punt zo beknopt, dat het
slot onduidelijk en het-minst-
sprekend werd".
Niet breed genoeg?
Ds Wormgoor had blijkbaar
gehoopt, dat het getuigenis
breder ware geweest en geklon
ken had tot volk en overheid.
„Het is meer een boodschap ge
worden aan de Kerk van Chris-
lusj aan allen die zich Christe
nen noemen. „De synode heeft
blijkbaar maar bij het huis wil
len beginnen", merkt hij op.
Dat zelfde bezwaar voelt ds
K. J. v. d. Berg uit Garderen.
Hij acht dit getuigenis op zijn
plaats al had hij Sever gezien,
dat zowel overheid- als volk er
mede geconfronteerd was.
In de Hervormde Kerkbode
van de classis Harderwijk
schrijft ds v. d. Berg: „Onze
kerk zou dit alles vrijmoediger
kunnen doen mdien zij eertijds
getrouw geweest was t.o.v. haar
eigen leden en haar overheid en
volk; indien zjj ook heden ge
trouw ware aan haar eigen be
lijdenis. Hoevele communisten
heeft zij op haar rekening?"
Anderen meenden, dat de
kanselboodschap juist te breed,
of althans te lang was. Om die
reden heeft ds P. M. van Galen
te Brakel haar dan ook niet
voorgelezen. Maar hij brengt
ook andere bezwaren te berde,
wanneer hij in Philalethes 't
kerkblad in de classis Bommel
mededeelt: „Verder heb ik
me afgevraagd wat de opmer
kingen over Rome en over de
Joden hier te maken hadden.
Zij komen min of meer uit de
lucht vallen en bungelen er bij.
De alg. gedelegeerde (dr Gra-
vemeyer) moet gezegd hebben,
dat deze boodschap voor hem
staat of valt met de opmerking
over de Joden. Dat begrijp ik
niet. Wat ik er in gemist heb,
is een zich rekenschap geverf
van de verwantschap van het
communisme en socialisme. De
Ned. Herv. Kerk verwerpt vol- getwijfeld tot
gens haar kanselboodschap het geslaagde figuren uit het boek. gomery.
Dat zegt toch u>el iets.
Bij de verkiezingen in Tsjecho-
Slowakye waren alle denkbare
maatregelen genomen om een
éénstemmige uitspraak voor het
communistische nationale front
te verkrijgen.
Het stellen van oppositie-can-
didaten was vrijwel onmogelijk
gemaakt.
En wie de moed had om van
(te stembus weg te blijven of
door blanco stemi-.en van zijn
afkeer van het nuidige regiem
blijk te geven, stelde zich aan de
grootste gevaren bloot.
't Was bi: wijze van spreken
levensgevaarlijk.
Toch heeft volgens ds nu ge
publiceerde officiële uitslagen,
■nog ongeveer 20 pet. der stem
gerechtigden gen eigerd zich
voor het nationale front uit te
spreken.
Als men hierbij nog rekening
houdt met het feit, dat vele dui
zenden kiezers als ,niet betrouw
baar" van de lijsten waren af
gevoerd, DAN ZEGT DAT TOCH
WEL IETS.
In ons land mogen we ons in
volkomen vrijheid, uitspreken.
Blijke straks lat een groot
deel van ons volk zich met be
slistheid van het in wezey. re-
volutionnaire bewind, dat thans
de leiding heeft, afkeert.
Als we zeggen, dat we het
genoegen hebben u ditmaal
weer met een boek van Saroy
an in contact te brengen, dan
menen wij dit werkelijk; want
al zijn er ook bedenkingen, wij
hebben „De Menselijke Come
die", de eerste roman van deze
Amerikaanse schrijver, met ge
noegen gelezen. Ouder dan „De
Avonturen van Wesley Jack
son", een boek dat we enige
tijd geleden bespraken, maakt
het toch een rustiger, even
wichtiger en daardoor overtui
gender indruk dan het laatst
genoemde.
Op aangename, meeslepende
wijze vertelt Saroyan ons in
hoofdzaak '{Ie innerlijke groei
van twee kinderen, die het le
ven in al zijn verscheidenheid
öntdekken. De eerste figuur is
Homerus Maeauly. Hij ontdekt
het harde, moeilijke leven met
al rijn problemen, maar ook
met zijn rijkdom en goedheid.
De andere figuur is Ulysses
Maeauly, het vier jaar oude
broertje van Homerus. Hij ont
dekt het wondere leven met al
rijn pracht, met al zijn geheim
zinnigheid, maar ook met zijn
vreesaanjagende momenten.
Deze tweevoudige groei tot
het leven is in het boek eigen
lijk één onwikkeling, die geïl
lustreerd wordt door de twee
phasen. De eerste is die van 't
wonder der uiterlijke dingen,
de tweede is die van het won
der der innerlijke raadselen, die
de mens niet moet oplossen,
maar aanvaarden, begrijpend
aanvaarden als het kan.
Het huisgezin Maeauly woont
in, Ittaca, Californië. De moei
lijkheden en zorgen zijn niet
aan zijn deur voorbij gegaan.
Eerst stierf de vader en later
moest Marcus, de oudste zoon
en kostwinner in dienst. Om nu
zijn moeder in de zorgen van
het huishouden te helpen, komt
Homerus als nachtbesteller op
het telegraafkantoor van mijn
heer Spagler, waar ook Grogan
werkt, de oude telegrafist, die
niet gepepsionneerd wil wor
den. Er groeit een diepe gene
genheid tussen deze drie men
sen en we leren vooral Spang-
Ier kennen als een eerlijk en hu
maan mens.
Ulysses, Homerus' broertje,
nog bij moeder thuis, dóet aller
lei heerlijke ontdekkingen: een
neger wuift van een voorbij
rijdende trein naar hemhij
raakt in een dierenhol; hij komt
o.p het telegraafkantoor en ge
niet daar van de drukte en al
het vreemde dat hij er riet.
Maar de fout is, dat Saroyan
zijn hele wereld met zulke men
sen bevolken wil, ja, dat hij,
hoewel niet blind voor nun fou
ten, over die gebreken heen
loopt of ze vergoelijkt. En deze
eenzijdigheid is tegelijkertijd de
zwakte van de schrijver, want
zij maakt in laatste instantie
rijn boek onwaar.
Dit alles vindt echter rijn
oorzaak in de geestelijke visie
die de schrijver er op nahoudt.
Deze kijk is, net zools in „Wes
ley Jackson", christelijk-pan-
theïstisch gericht en alle per
sonages zien de dingen vanuit
die overtuiging. Het brengt hen
er toe, om allerlei ingewikkelde
en onbestemde redeneringen te
gen elkaar te houden, wat ze
ker niet de levensechtheid be
vordert, vooral als men hierbij
kinderen betrekt.
Sympathieker dan „Wesley
Jackson" is „De Menselijke Co
medie" toch niet een hoek dat
ons bevredigt, en als' de titel
ons als 't ware dwingt te den
ken aan die andere Comedie, die
Dante, de schrijver, „De Godde-
lijke" noemde, dan voelen we,
hoe arm, ondanks de kwalitei
ten, dit boek is.
De Nederlandse vertaling van
Glara Eggink, hoewel goed ge
slaagd, had o.i. toch wel iets*
meer relief mogen hebben, om
aan Saroyan's -typische stijl
meer recht te laten wedervaren.
Voedsel voor Palestina.
Een Italiaanse vlieglijn is ver
zocht voedsel van Praag naar
Tel Aviv te vliegen. Verzekering
tegen alle risico's werd gegaran
deerd en de bemanning zou voor
elke toch een bonus van 100.000
lire ontvangen. Te Athene zou
de tussenlanding gemaakt wor
den. Men is van oordeel, dat het
hier wapens inplaats van voed
sel betreft.
De Kloetingse buurtvereniging
„De Moolweg", heeft Woensdag
een uitstapje naar 't Gooi ge
maakt.
Een historisch Monty-verhaal.
Heel wat verhalen hebben er al
de ronde gedaan over Montgome
ry. Vriend en vijand doen hun
best om zoveel mogelijk sterke
staaltjes over „de grootste held
I van deze oorlog" of „de ergste
We leren het gezin kennen, Jpoen in de Britse legers" de we
de moeder, liefdevol en begrij- reld ln te sturen,
pend tegenover haar kinderen, J En het gekke van al die ver
sterk en zonder morren de zwa- j halen ls, dat ze door tedereen vrij-
re slag van de dood van haarwel onvoorwaardelijk worden ge-
zoon, die in het leger is, te loofa en toch dikwijls helemaal
dragen. En we zien hoe het le-niet waar zijn.
ven verder gaat, als de voor deDeze week evenwel kregen we
dienst afgekeurde vriend van in handen de blografie „Montgo-
deze broer, diens opengevallen mery" van Alan Moorehead en
plaats komt innemen. j hierin vonden we een mooi, een
Er ligt een tere bekoring over sterk verhaal over Montgomery,
dit werk, die haar oorzaak dat heel wat moppen overtreft en
vindt in het warme optimisme I toch op waarheid berust-
dat Saroyan bezit en waardoor Toen ln het jaar 1066 Willem de
hij mensen en toestanden, niet Veroveraar zich bij Falaise ge-
alleen aanvaardt, maar ook op reedmaakte om een Invasie te
een beter plan brengt. Hij ge-doen ln Engeland, was zijn onder-
looft in het goede in de mens, j bevelhebber Rogier de Montgome-
en zoals hij de mens graag zou ry, één van de eerste bekende
willen hebben, zo ziet hij hem j voorvaderen van onze Monty. Brj-
dan ook. Dit alles doet hij zo na duizend jaar later was het
bekoorlijk en met zoveel kunst- j veldmaarschalk Móntgomery die
zinnige overredingskracht, dat een invasie deed ln Normandlë en
we, tegen beter weten in, in een het grootste gevecht van zijn le-
wereld gaan geloven, waarin de ven vocht bij Les Falalses. En
mensen zo zijn als Saroyan ze heel dicht in deze omgeving zult
ons voorstelt, vol begrip voor i IJ een oud hotel vinden, stam-
elkaar, vol wijsheid en vol mend uit de eerste Normandlsche
liefde. Maar, evenmin als de tijd. Dit hotel heet: Hotel Quest
zwartgallige naturalist van het et Montgomery,
begin der twintigste eeuw ge- Nog gekker ls de geschiedenis
lijk had, toen hij niets anders 'met Rommel. Hadden ze elkaar
dan gemeenheid, laagheid, vuil 1 eerst ln Afrika al achter de broek
en ellende zag in een wereld, l gezeten, ook in Normandlë stond
leeg en zonder uitzicht, zo min Montgomery weer tegenover
heeft Saroyan met zijn levens-1 Rommel en zijn troepen. Deze
optimisme het bij het rechte i spannende wedloop kwam ten etn-
eind. Natuurlijk willen we he- de, toen Rommel een hoofdwonde
lemaal niet beweren, dat men- „opliep". Het dorp waarin dit ge-
sen als Spangier en Grogan bv. 'beurde heet: Salnte Foy de Mont-
niet echt rijn. Zij behoren on- gomery, of op zijn Nederlands:
dé uitmuntend Het heilige vertrouwen van Mont-
