ZEEUWSCH DAGBLAD
Naar een finale liquidatie van het
Koninkrijk.
Minister Mansholt installeerde de
flerverkavelingscommissie Walcheren.
Verontwaardigd protest van Rijkseenheid.
Dr van Mook over de
Indische overeenkomst.
Uitvoering kan nn beginnen.
Sjahrir over de positie van de republiek.
Tegenstand van invloedrijke Republikeinen.
PROTESTANTS CHRISTELIJK BLAD VOOR ZEELAND
THORBECKE-
DA COSTA.
Debat over de regeringsverklaring voortgezet.
Raad van Vakcentrales over
sociale positie der werkers
in Indië.
fodcaty.
Uitgave
Stichting „Zeeuwsch Dagblad".
Hoofdkantoor: Goes: L. Vorst-
str. 70, Tel. 2438, Giro 274289.
Kantoren: Vlissingen, Walstraat
83, Tel. 168; Middelburg, Korte
Noordstraat 35, Tel. admini
stratie 2009; Telefoon redactie
2347; Terneuzen, Vlooswijkstraat,
Telefoon 2052.
S© JAARGANG No. 848
Abonnementsprijs 3.50 p. kwartaal
Advertentieprijs 14 cent per m.m.
Rubriek Kabouters 5 cent per woord
ZATERDAG 17 JAN. 1948
Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA Directeur: JACQ. DE SMIT
Met vaste medewerking van: Mr W. F. E. BARON v. d. FELTZ, Middelburg, Dr K. HUIZENGA, Middelburg,
Ds J. KARELSE te Goes, Ds R. SLOFSTRA te Vlissingen en Ds W. VROEGINDEWEY te Poortvliet.
Op
en ondergang van
Zon en Maan.
Zondag; Zon op 8.40 u., onder
17.01 u. Maan op 11.38 u., onder
u.
Hoogwater te Vlissingen.
Zondag 18 Januari;
6.05 u. 1.57 m., 18.36 u. 1.60
In de afgelopen week werd de
150ste geboortedag herdacht
van twee grote Nederlanders,
beide geboren op 14 Januari
1798, Johan Rudolf Thorbecke
er. Isaac da Costa.
Twee mannen die, hoe ver
schillend overigens ook, grote
invloed op ons volksleven heb
ben uitgeoefend.
Thorbecke was de man van
de liberale gedachte en de libe
rale daad tevens.
Toen hij zijn politieke loop
baan begon, leefde ons volk
nog onder de grondwet van
1815. Van een parlementair stel
sel zooals wij dat thans kennen,
was toen nog geen sprake.
De Eerste Kamer werd door
de Koning benoemd en de Twee
de Kamer, die zo goed als geen
bevoegdheden bezat, door de
Provinciale Staten, die door een
zeer beperkt aantal kiezers wer
den samengesteld. De ministers
hadden betrekkelijk weinig in
vloed. Zij waren geheel aan de
Koning ondergeschikt en een
plicht van verantwoording te
genover de Staten-Generaal be
stond niet.
Het is Thorbecke geweest, die
een geweldige omwenteling tot
stand heeft gebracht. Hij was
het die aan ons land niet alleen
een nieuwe Grondwet gaf, maar
ook de z.g. organieke wetten:
de Kieswet, de Gemeentewet en
de Provinciale wet.
Dat wij „a de min of meer
dictatoriale regering van Ko
ning Willem I, gekregen heb
ben een constitutioneel parle
mentair stelsel, is niet in de
laatste plaats een vrucht van
de arbeid van Thorbecke.
Op de ontwikkeling van de
democratische gedachte heeft
Hij grote invloed uitgeoefend.
Maar een demoeraat in de ge
wone zin was hij allerminst. In
tegendeel, hij was een auto
craat als weinigen.
Hij was een strijder voor de
vrijheid van godsdienst en van
onderwijs, maar hij verdedigde
de schandelijke maatregelen te
gen de Afgescheidenen, terwijl
hij op de vrijheid om bijzondere
scholen te stichten, slechts zij
delings invloed heeft gehad.
In zijn persoonlijk leven was
hij een godsdienstig man, maar
roet al de kracht die in hem
was verzete hij zich tegen het
streven van Groen van Prinste-
rer om de Bijbel te nemen tot
uitgangspunt van het staatsbe
stel.
Hij was een vrier.d van Groen
van Prinsterer en een tegen
stander tevens. De leuze van
Evangelie, vond in hem een hef-
Evangelie, vind in hem een hef
tig bestrijder, omdat hij zelf
leefde uit de beginselen der re
volutie.
Ik kan, zo schreef hij aan
Groen, vele dingen niet zien
met uw oog. Ik ben niet van
uw geloof. Terwijl hijzelf een
godsdienst boven geloofsver
deeldheid als ideaal stelde, ver
weet hij Groen, dat deze, door
alle nadruk te leggen op de
eisen van Gods Woord, de natie
trachtte te verdelen. Maar aan
waardering voor Groen ont
brak het toch ook weer niet: „Ik
wenste dat allen voor het hun
ne (hun geloof) zoveel deden
als gij voor het uwe".
Scherp principieel stonden de
ze mannen tegenvoer elkaar,
doch dit belette Groen niet te
verklaren: „Sedert onzen eer
sten Koning de regeerstaf ont
viel is Thorbecke zijn opvolger
geweest door genie en werk
kracht".
Thorbecke was de grote voor
vechter voor de liberale begin
selen, maar terecht kon dr A.
Kuyper verklaren. „Hij was een
eer voor ons volk, een roem
voor onze natie".
Een geheel andere figuur was
Da Costa. Geen politicus, al
heeft hij op het politieke leven
en met name op de opkomst van
de Anti-revolutionaire richting,
niet geringe invloed uitgeoefend
Was hij aanvankelijk, vooral on
der de invloed van Bilderdijk,
contra-revolutionair, later werd
hij een overtuigd aanhanger van
c!c Anti-revolutionaire of Chr.
Historische beginselen.
Da Costa van Joodse af
komst die later tot 't Chris
tendom overging, was in de eer
ste plaats Evangelie-belijder.
Ziener en zanger.
Zijn gedichten worden in on
ze tijd minder gewaardeerd, Be
grijpelijk. Maar ioch, hij was
een dichter bij de gratie Gods.
Als in deze tijd zijn poëzie min
der de aandacht trekt, omdat
zijn taal en stijl een geheel an
dere was, moeten wij niet ver
geten de tijd waarin hij leefde.
En evenmin het feit, dat hij was
geen zoon der lauwe Wester-
stranden. „Mijn vaderland is
daar de zon ontwaakt".
„In hem leeft, zo schreef de
■N. R. Crt, de poëzie der Bijbel
boeken, die vaak door ons zo
moeilijk te vatten is. Beeld
spraak en zegging klinken stou
ter dan wij gewoon zijn en wij
moeten, als het ware, ons eerst
in een ander kleed steken om
te begrijpen wat hij bedoelt.
Bovendien leeft hij in de tijd
der Romantiek, een periode in
onze letterkundige geschiede
nis, die door haar felle tegen
stelling met de vorige eeuw, de
achttiende, welke het rationalis
me aanbad, d.w.z. die meende
dat met het verstand alles kon
opgelost worden, overdrevener
moest worden dan anders het ge"
val zou geweest zijn."
Gisteren hebben nog enige Kamerleden het woord gevoerd over
de ontwikkeling der gebeurtenissen in Indië. De regering heeft
volgens een der sprekers in de laatste twee jaren nederlaag op
nederlaag geleden. Uiteraard kwam ook nu weer het Collegiaal
Orgaan ter sprake. Men was het er over eens, dat dit bij de
wet dient te worden ingesteld.
De heer Zandt (S.G. betoog
de o.m., dat in de afgelopen twee
jaren de Nederlandse regering
zich de ene nederlaag na de an
dere, de ene ontering na de an
dere heeft laten welgevallen. Na
de jammerlijke gang van zaken
!n het verleden verklaarde hij
niet veel vertrouwen te hebben.
De ene misrekening is de an
dere opgevolgd.
Welke garantie bestaat er, dat
de Indische kwestie goed zal wor
den opgelost? De regeringsver
klaring zelve achtte hij op vele
punten nevelachtig duister.
Het Collegiaal Orgaan bespre
kend, verklaarde hij, dat de po
sitie daarin van Dr van Mook
zijn goedkeuring niet kan weg
dragen. Dr van Mook, die on
danks alle mislukkingen geble
ven is, achtte hij niet op zijn
plaats. Het Collegiaal Orgaan
dient ook naar spr.'s oordeel bij
de wet te worden ingesteld.
Hij vroeg verder o.m. wat de
Unie betekent. Hij was bevreesd,
dat het afgaat op de finale li
quidatie van het koninkryk.
Waarom wordt niet de Koning
aan het hoofd gesteld, maar het
Huis van Oranje? Het optimisme
van Dr Beel kan spr. niet delen.
De heer Hoogcarspel
(Comm.) zei o.m., dat hij het met
Prof. Romme eens Is, dat Instel
ling van het Collegiaal Orgaan
bij Kon. Besluit niet juist is. Als
het Orgaan moet worden inge
steld, dan behoort dat bij de wet
te geschieden, evenals de vast
stelling van het aantal leden en
hun benoeming.
Hij betoogde verder, dat een
Minister van Wederopbouw, die
zijn werk hier in de steek laat,
terwijl er zoveel op te bouwen is,
De Raad van Vakcentralen
heeft zich met een adres gewend
tot de Minister van Overzeese Ge
biedsdelen, waarin wordt gewezen
op het grote belang, dat voor In
dië ten spoedigste de vereiste ar
beidskrachten beschikbaar komen
om de wedropbouw met kracht
ter hand te kunnen nemen. In In
dië ziet men ongetwijfeld ver
langend uit naar arbeidskrachten,
die geschikt zijn om de open-ge
vallen plaatsen in te nemen. Dat
men daarbij mede het oog heeft
doen vallen op de thans in Indië
verblijvende, voor demobilisatie
in aanmerking komende, militai
ren, is begrijpelijk. In dit verband
vraagt de Raad de bijzondere aan
dacht van de minister voor de in
het algemeen onvoldoende rechts
positie, waaronder in Indië moet
worden gewerkt. Dit leidt ertoe,
dat geschikte personen, die overi
gens bereid zouden zijn in Indië te
blijven of daar te gaan werken,
daarvan weerhouden worden.
De Raad dringt er met nadruk
op aan, dat Nederland zal bevor
deren, dat ook voor de werkers
in Indië een goed verzorgde, op
wettelijke basis steunende, sociale
positie tot stand komt.
zeker niet de aangewezen man
is om in Indië te gaan opbouwen.
De heer Bruins Slot A.R.)
merkte op, dat de heer Joekes
het in de heer Schouten heeft
gelaakt, dat hij de Republiek
heeft gedisqualificeerd. Dat moest
vooral niet in Indië bekend wor
den, want dat zou de sfeer en
de stemming bederven. Maar die
zijn er al bedorven.
Het Collegiaal Orgaan en de
pre-federale regering kunnen niet
buiten de wet om in het leven
worden geroepen.
De Tweede Kamer heeft
gisteren het debat over de
Regeringsverklaring voort
gezet.
Door telexstoring is het ons
niet mogelijk daarvan een
behoorlijk verslag te geven.
Wat hier volgt is dus zeer
onvolledig. In het volgend
nummer hopen we hierop te
rug te komen.
VOOR DE ZONDAG
Rijkseenheid protesteert.
Deze aantasting van de grond-
1 slagen van de rechten en vry-
heden van de volken hier en over
zee kan het Comité niet anders
zien dan als een inleiding tot een
j totalitair regiem, dat zonder de
minste twyfel by de grote meer-
j derheid van ons volk principiëel
verzet zou ontmoeten.
Filippus was bezig Natha
naël te overreden, dat Jezus
is de Christus. Maar Natha
naël laat zich niet overtui
gen. Hij verzet zich tegen ai
de woorden van Filippus in
gloeiende opgewondenheid
gesproken, met dat ijskoude:
„Kan uit Nazareth iéts goeds
zijn?"; waarna Filippus op
houdt langer met hem te re
detwisten, doch hem uitno
digt met hem mee te gaan,
teneinde alles objectief te-
kunnen onderzoeken. Zo na
dert Nathanaël tot Jezus.
Jezus ziet Nathanaël ko
men. En dan ziet Jezus hem
zoals hij is. Dan ziet hij hem
zoals hij voor enkele ogen
blikken zat onder de vijgc-
„Zie, waarlijk een Israëliet in
boom, bezig zijnde met de
dingen van het Koninkrijk
Gods.- Ziet hem ook, als die
gene, die geen vrede kan
vinden in de leer der Pari
zeen. Die niet geloven kan.
dat hij door „goede werken"
de hemel kan verdienen. Die
begeert door te stoten tot de
waarheid, ook al is die waar
heid nog zo hard. Die niet
bedrogen wil worden, en ook
zichzelf niet wil bedriegen;
tot welk doel hij in de een
zaamheid de knieën boog, en
zijn ganse hart voor Gotl
openlegde.
Deze ernstige, oprechte
zoeker treedt de Heer tege
moet, met de woorden:
„Zie, waarlijk een Isra-
welke geen bedrog is".
Joh. 1 18b.
eliet in welke geen bedrog
is". Jezus kende hem éér
Filippus hem riep. Jezus zag
hem onder de vijgeboom. Je
ns wist alles van hem.
Hoe gelukkig hij, die „open"
voor zijn God mag liggen.
Met al zijn nood en ai zijn
smart. Hoe onmogelijk het
dan ook schijnt, Jezus ziel
hem. En Hij is werkzaam om
te brengen tot het licht. Al
moet er ook een Filippus aan
te pas komen, en al staan
we nog zo tegen. Door alle
duisternissen heen, baant Hii
de weg, dat wij tot de uit
roep komen: „Rabbi. Gij zijt
de Zone Gods, Gij zijt de Ko
ning Israels"
VI. R. S.
„Nederlandse
Volksunie" opgericht.
Te 's-Gravenhage ls gisteren
een nieuwe politieke organisatie
opgericht, Nederlandse Volksunie
geheten. Deze N.V.U. wil geen
nieuwe politieke beginselpartij
Het dagelijks bestuur van het Het Comité spreekt het ver- zijn, maar zij streeft meer naar
Comité Handhaving Rjjkseenheid trouwen uit, dat de Kamer een de samenbundeling van de natlo-
heeft in een telegram aan deonvoorwaardelijk halt zal toeroe- nale kracht en overtuiging ter
ministers en de Kamervoorzitters pen aan de totalitaire strevln- bestrijding van de materiële, gees- -
met verontwaardiging geprote-gen van het huidige Kabinet, telijke en staatkundige gevaren hot niL.
steerd tegen het voornemen van door welke daad het Koninkrijk van deze tijd. PJ fippinprupiifip ]fll
het Kabinet, om in strijd met en de monarchie van een dodelijk i Het voorlopig bestuur wordt Marshall deelnemende landen
j I j j lt-> t->i Ann (1p7p flrinpn wovfir v
Geen conferentie, wel
onderling contact der
zestien landen.
Een woordvoerder van het
Franse Departement van Bui
tenlandse Zaken heeft meege
deeld, dat de Britse en de Franse
regering in een gemeenschappe
lijk communiqué hebben ver
klaard, dat zij thans de tijd ge-
grondwet en wet een herziening
van de staatsrechtelijke structuur
van Nederlands-Indië en van het
Koninkrijk tot stand te brengen.
Het Comité verzet zich met
alle kracht tegen dit revolution-
nair streven en zegt, dat talloze
Nederlanders zich ten diepste ge
griefd en verontrust gevoelen
door het feit, dat het mogelijk
is, dat een dergelijk streven
openlijk tot uiting komt.
p venals Bilderdijk vond Da
Costa aanvankelijk weinig
waardering. Hij werd gesmaad,
verguisd. In de tijd toen ver
draagzaamheid het wachtwoord
was, werd hij na de publicatie van
zijn „Bezwaren tegen de geest
der eeuw", waartegen ook Groen
zijn bedenkingen had, uitgekre
ten als een ellendeling.
Ostentatief werd zijn gezel
schap gemeden en er is een tijd
geweest, dat op last van de toen
malige minister van justitie zijn
gangen door de geheime politie
werden nagegaan.
Men heeft Da Costa genoemd
de dichter van het Protestantse
reveil. En met recht. In zijn
ziel leefde de brandende begeerte
om van zijn Heiland te getuigen
er. de lof te bezingen van
„Mijn Redder, mijn Goël, mijn
Zondevernieler,
Mijn Meester, mijn Heiland, mijn
Heer en mijn God!"
In onze tijd begint de poëzie
van Da Costa sterk op de achter
grond te geraken. Toch en
dat wordt teveel over het hoofd
gezien sprak hij ook de taal
van deze tijd.
Wij willen van de dichters
van nu geen kwaad zeggen en
achten ons niet competent over
de waarde van de moderne poë
zie, ook van de Christelijke poë
zie, een oordeel te vellen.
Wij hebben alle respect voor
„de jongeren". Maar als wij zien
hoe weinig velen zich om de
publieke zaak bekommeren, dan
dan komt toch vaak de wens op,
dat zij inplaats van de eindeloze
zelfontleding, meer profetisch
mochten getuigen. Dat meer tot
uiting kwam wat Da Costa be
zielde:
Voor U wil ik strijden, voor U
wil ik lijden,
Voor U wil ik de aarde door
galmen van lof!
Eindelijk „goed nieuws".
Dr van Mook heeft gisteren in
een persconferentie verklaard, dat
er nu eïndelyk „goed nieuws"
was. Hij wilde gaarne in het open
baar de commissie van drie feli
citeren met het bereikte resul
taat.
Dr van Mook verklaarde verder,
dat het tijd is, dat wij eindigen
met te twisten over iets, wat
eigenlijk geen conflict is. Immers
het doel van de republikeinen en
de niet-republikeïnen is gelyk, n.l.
om zo spoedig mogelijk te komen
tot een opbouw van dit land als
souvereine natie.
Wij zijn tevens verheugd, dat
uitvoering van de overeenkomst
mits deze snel en eerlijk geschiedt
zal betekenen, een spoedig einde
van de onveiligheid, terugkeer
van rust en orde, normaal ver
keer, herstel van de economische
rijkdommen van dit land, alsmede
de mogelijkheid voor 'n krachtige
ontwikkeling van deze staat.
Op de vraag of algehele oplos
sing van het Indonesische pro
bleem bereikt was, zeide Dr van
Mook onder meer, dat dit afhangt j
van de snelheid der ontwikkeling
en de uitvoering van het bestand.
gevaar zullen worden gered.
De Gemeenschappelijke actie
van Nederlandse Vrouwen" heeft
opnieuw de aandacht van de mi
nister-president verzocht voor
rapporten en berichten, welke
melding maken van gevallen van
gedwongen concubinaat op Java.
De actie dringt by de regering
aan op maatregelen om een einde
te maken aan deze ellende.
Voorts verzocht de actie op
heldering over het lot der ge-
interneerden in het binnenland,
die op 15 a 20 duizend worden
geschat en waarover men niets
meer hoort.
gevormd door de heren B. Boel
houwer, voorzitter en Ir A. J.
Gouka, J. P. Albers. A. de Jonge
en J. van Vogelpoel, leden.
Engelsen gaan Kanton
verlaten.
Van betrouwbare zijde ver
neemt Reuter, dat de evacuatie
van de Britse onderdanen uit
Kanton vandaag zal beginnen.
De aanleiding hiertoe zijn de
anti-Britse betogingen, die de
laatste dagen In de stad zijn
gehouden. De evacuatie zal per
vliegtuig geschieden.
Aan deze landen wordt voor
gesteld, dat een Brits-Franse
commissie van onderzoek hun
hoofdsteden zal bezoeken en een
rapport zal opstellen van de re
sultaten, die tot dusver bij de
economische samenwerking en
voorbereiding op het plan-Mars-
Kerknieuws
Geref. Kerken.
Aangenomen naar Middelburg
(3e pred. plaats): P. van Til,
legerpredikant te Amersfoort.
MINISTER MANSHOLT.
zware taak
De commissie van goede diensten heeft een
communiqué uitgegeven, waarin zij officieel mede
deelde, dat de republikeinse eerste minister namens
zijn regering de Nederlandse voorstellen voor een
wapenstilstand heeft geaccepteerd.
De Republikeinse premier
heeft namens zijn regering in
gestemd met een aantal punten,
v/elke reeds aanvaard waren
door de Nederlandse delegatie,
als grondslag voor de, oplossing
van politieke controverse.
De tekst van de overeenkomst
tot staking van het vuren wordt
onmiddellijk opgesteld voor de
finitieve ondertekening door de
partijen. Onmiddellijk na de on
dertekening zal een plenaire
zitting worden gehouden van
beide delegaties en de commis
sie en wel aan boord van de
„Renville", waar ook de volledi
ge tekst van de overeenkomst
en de grondslagen voor politieke
onderhandelingen zullen worden
gepubliceerd.
Sjahrir heeft tegenover het
republikeinse persbureau Antara
verklaard, dat de Republiek
door de aanvaarding van de Ne
derlandse voorstellen in prin
cipe dezelfde positie krijgt als
de andere federatie-staten, ten
zij, zo zeide hij, de Republiek
haar positie weet te handhaven.
Eerst rust en orde.
Gezaghebbende Nederlandse
kringen te Batavia hebben aan
Aneta verklaard, dat het beeld
sterk beïnvloed wordt door de
binnenkomende reacties, Bpeciaal
van de zijde der Masjoemi, die er
lijk gebleven, n.l. dat eerst rust
en orde moeten heersen alvorens
over politiek kan worden ge
sproken.
Het is duidelijk, dat zowel ver
kiezingen als een plebesciet ln het
algemeen slechts mogelijk is op
basis van volledige veiligheid en
op voorwaarde van vrijheid van
meningsuiting.
Wanneer mocht blijken, dat het
doen ophouden van de terreur
boven de krachten van Djocja
zou gaan, kan er zelfs geen spra
ke zijn van politieke discussies.
Vjjf ministers afgetreden.
Vijf ministers, behorende tot
de Masjoemi, hebben hun zetels
ter beschikking gesteld, nu de
Masjoemi niet wenst in te stem
men met de wapenstilstands
voorwaarden.
Afkondiging „staakt het
vuren".
De orders „plaats rust" en
„staakt het vuren" zullen volgens
Reuter vandaag door de Neder
landse en de Republikeinse auto
riteiten na de ondertekening van
de wapenstilstand worden afge
kondigd.
Ten aanzien van de uitvoering
van de overeenkomst, zo meldt
Aneta, bestaat er getemperd op
timisme tot algehele gereser
veerdheid, waarbij de overweging
geldt, dat de Republiek tot nog
toe haar ernstige wil tot staking
Het is zeker niet overdreven, de dag van gisteren
waarop in de middaguren de Minister van Land
bouw, Visserij en Voedselvoorziening, Ir S. L.
Mansholt, de officiële installatie verrichtte van de
Herverkavelingscommissie en de Raad van Beroep
voor Walcheren, een historische dag voor de agra
rische bevolking van dit eiland te noemen.
Deze plechtigheid vond plaats in de bestuurs
kamer van het kantoorgebouw der N.V. P.Z.E.M.
te Middelburg, in aanwezigheid van alle leden der
Herverkavelingscommissie en van de Raad van
Beroep, alsmede van vertegenwoordigers der land
bouworganisaties, Ir C. Staf, dir.-generaal van de
Landbouw, Ir S. Herweijer, directeur van de Rijks
dienst voor Landbouwherstel, de leden van Ged.
Staten, Mr Dr Mes en de heer A. Schout, de Grif
fier der Staten, e.a.
Laatste Berichten.
Tribunaallid zou zich
hebben laten omkopen.
In aansluiting op ons bericht
op pag. 3 betreffende de arresta
tie van het Zeeuwsch-Vlaamse
tribunaallid G. W. te Axel, kun
nen wij nog mededelen, vernomen
te hebben, dat hij zich zou heb
ben laten omkopen in een zaak.
welke voor dit Tribunaal diende
en waarin een vooraanstaand
Terneuzens ingezetene de be
schuldigde was.
Belgische onderscheiding
voor Minister Lieftinck.
Aan Mr P. Lieftinck, Minister
van Financiën, is verleend het
Grootkruis ln de Kroonorde van
België.
DE BILT ZEGT
Nevel of mist.
Weersverwachting, geldig tot
hedenavond:
Zwaar bewolkt met op vele
plaatsen nevel of mist, doch hier
en daar opklaringen. Vrijwel
overal droog weer en weinig wind.
Later in het Westen van het
land naar Zuidelijke richtingen
draaiende en geleidelijk toene
mende wind. Weinig verandering
van temperatuur.
De Commissaris der Koningin,
Jhr Mr J. W. Quarles van Uf-
ford, leidde deze samenkomst.
Speciaal heette hij welkom Mi-
Walcheren heeft door de aan
vaarding der wet recht op 3000
H.A. in de Noord-Oostpolder.
Spr. wees er op, dat dit voor-
u« tier cue er der vijandelijkheden nog niet ge-
op wyzen, dat grote tegenstand toondJ heeftJ of nog Snlet jfon
onder een invloedrijk deel van de tonen
Republikeinse politici bestaat
t.a.v. het accepteren van de wa
penstilstand.
Blijkbaar heersen ln Djocja
grote moeilijkheden. Dit draagt
er toe bij, dat het perspectief
niet wordt opgefleurd. Het stand
punt van de Nederlandse en In-
Geen Nederlandse militaire
communiqué's.
De dienst legercontacten deelt
mede, dat in afwachting van de
ondertekening van de wapenstil
standsovereenkomst aan Neder
landse zyde besloten is het uit
geven van de dagelijkse militai-
donesische delegatie is steeds ge- re communiqué's te staken.
nister Mansholt. Hij achtte het kenrsrecht van niet te onder-
verheugend, dat deze persoonlijk schatten betekenis is. Immers ge-
naar dit zwaar getroffen lands- heel agrarisch Nederland ziet
deel was gekomen. Tot zijn reikhalzend uit naar deze nieuwe
vreugde kon spr. constateren, dat provincie en op de H.V.C. rust
tegenover de herverkaveling de schone, maar moeilyke en zeer
door het weldenkend deel der be- verantwoordelijke taak in over
vol king een steeds meer tege- leg met de afdeling Domeinen en
moetkomende houding wordt de Directie van de N.O.-polder
aangenomen. Het denkbeeld der een zodanige keuze van boeren
herverkaveling leefde reeds, toen te doen, dat er evenwicht is in
Walcheren nog onder het water ervaring, kennis en financiële
stond. draagkracht tussen de vertrek-
Augustus 1945 werd onder kende en de op Walcheren ach-
leiding van de heer Van Bommel terblijvende boeren,
van Vloten de z.g. Snelcommis-1
sie in het leven geroepen, die tot I Met de uitvoering van de her
taak had een streekplan te ont- stelwerkzaamheden op Walche-
werpen. Op zeer lofwaardige wij- ren kon niet gewacht worden,
ze heeft deze commissie zich Op basis van het Besluit Herstel-
hiervan gekweten en het plan gronden 1945, destijds voor Wal-
heeft over 't algemeen grote in- chewn afgekondigd, zijn reeds
stemming gevonden. vele voorbereidende maatregelen
Tv»;.. 1 getroffen en herstelwerkzaam-
Mui. Mansholt spreekt. heden ultgevoerd. Zoveel moi?elijk
Hierna was het woord aan is er naar gestreefd deze direct
Minister Mansholt. te passen ln de uit te voeren
Deze zei verheugd te zijn, dat pipnnen van herverkaveling,
de installatie van de Herverka- Snr. dankte het Bureau Ruil-
velingscommissie en de Raad van verkaveling, de Polder Walche-
Beroep kon plaats vinden voor ren en de Rijksdienst voor Land-
1 Februari a.s., de datum, waar- bouwherstel voor de voorberel-
op de Commissaris zijn taak' zal dende werkzaamheden. Hij ver
neerleggen. De Regering is de zocht de leden der H.V.C. zoveel
Commissaris voor zijn werk voor mogelgk deze werken en tech-
Walcheren zeer dankbaar nische voorbereidingen te passen
Zich tot de leden van de Her- ln de werkzaamheden, die nog
verkavelingscommissie richtend, komen.
zei de Minister, dat zij een zeer De Min. hoopte, dat de Comm.
zware taak op hun schouders ge- met de grootste voortvarend-
nomen hebben. Het doel der Re- held en nauwgezetheid de Her-
gering is niet slechts een recon- verkavelingswet Walcheren zal
structie van de oude toestand,uitvoeren, opdat de landbouwen-
maar een vernieuwing, waarbij de bevolking van Walcheren
men met het woord „sanering" spoedig haar krachten zal kun
de principiële richting, van waar- nen herwinnen,
uit men werken wil, het beste De H.V.C. zal wellicht beslls-
kan aanduiden. singen moeten nemen, die sterk
Walcheren heeft er recht op, ingrijpen in bestaande verhoudin-
dat de Overheid zich grote fi- gen t.a.v. grondeigendom en
nanciële offers getroost om de grondgebruik. Zy moge bij al
grondslagen te leggen voor de haar beslissingen over doelmatig-
opbloei van de land- en tuin- heid er van doordrongen zijn, dat
bouw, waarbij tevens door een de Raad van Beroep er is om de
projecteren en uitvoeren van een aan de H.V.C. voorgelegde ge
goed verzorgd landschapsplan dit vallen volkomen objectief en cri-
eiland zijn luister kan herkrijgen, tisch in beschouwing te nemen.
Mede daarom heeft de Minister Er zal met deze herverkave-
de heer Benthem als deskundige ling naar raming een bedrag van
op dit gebied aan de H.V.C. toe- 50 a 70 mill, gulden gemoeid zijn.
gevoegd. Hiervoor zal het nodig zQn, dat
de Comm. v. Toez. namens de Min.
aan dit werk bij de beoordeling
van de prioriteit in vergelijking
met andere werken, de grootste
aandacht schenkt. De financiële
administratie zal gedecentrali
seerd in Middelburg worden ge
voerd.
De Comm. v. Toez. zal hem ook
tijdig op de hoogte moeten stel
len van eventuele organisatori
sche, technische en financiële
moeilijkheden.
Tenslotte verklaarde de Minis
ter, voor zover dat in zijn ver
mogen ligt, zijn krachten naar
beste kunnen aan het herstel en
de herverkaveling van Walche
ren te geven.
Rede Mr v. d. Weel.
De voorzitter der Herverkave
lingscommissie, Mr A, J. v. d«
Weel, zei, zich bewust te zijnt-
dat de leden thans een uitzon
derlijk zware en verantwoorde
lijke taak op zich hebben geno
men. Zij beginnen deze taak niet
zonder zorg en niet zonder vreug
de. Niet zonder zorg, omdat het
menselijk vermogen beperkt is.
Zorg ook, omdat Walcheren uit
het klei, dat is overgebleven,
moet worden geboetseerd.
Maar boven die zorg is er de
vreugde om de vervulling van
de taak. Vele leden der H.V.C.
zyn op Walcheren geboren en
getogen. Zij hebben Walcheren
lief. Doch ook degenen, die niet
van Walcheree afkomst zyn,
hebben het eiland lief ge
kregen en ook zij willen werken
aan de toekomst van Walcheren.
Spr. betuigde zijn erkentelijk
heid voor de hulp der regering
bij het herstel van het eiland.
Het programma, dat op uitvoe
ring wacht, staat de leden der
H.V.C. nog niet nauwkeurig ge
preciseerd voor de geest. De taak
eist van de leden eerlijkheid,
rechtvaardigheid, d oortastend-
heid en nauwgezetheid.
Er is slechts één verlangen bij
de Walcherse boer: het he. .rij
gen van rust en zekerheid en eer
vaste lijn ln zijn werk.
Onze persoonlijke krachten, al
dus Mr v. d. Weel, reiken niet
ver, doch in een ernstige wil tot
samenwerken in de Commissie en
tussen de Commissie en de be
volking kan het vertrouwen groei
en. Wij zijn dankbaar voor de
toegezegde 3000 H.A. in de N.O.-
Polder, maar dit is ook een on
afwendbare eis bij het welslagen
I der herverkaveling.
Ook de voorzitter van de Raad
van Beroep, Jhr Mr F. J. M. van
Nispen tot Sevenaer voerde het
I woord. Hij wees er op, dat één
I der ergste spanningen van deze
tijd die is tussen overheid en In-
I dividu. In kennis van de Her-
I verkavelingswet voelde spr. zich
de mindere der anderen, maar
toch wilde hij op grond van ken-
I nisname der stukken verklaren,
dat hieromtrent een bevredigende
oplossing is gevonden.
Tenslotte feliciteerde de Com
missaris der Koningin de leden
der H.V.C. en van de Raad van
Beroep met hun benoeming. Spr.
hoopte, dat allen met wijs beleid
hun verantwoordelijke taak voor
het algemeen zowel als voor het
individueel belang zullen vervul
len tot meerdere welvaart en
ontplooiing van Walcheren en dat
op dit werk Gods onmisbare ze
gen mag rusten.
