ZEEUWSCH DAGBLAD
De Benelux en Duitsland.
Ontwerp Herverkavelingswet Walcheren goedgekeurd.
Philips' cyclotron bijna voltooid.
ÏZoamJ en RecMó
PROTESTANTS CHRISTELIJK BLAD VOOR ZEELAND
Heelt regering alles in het werk gesteld om bevolking te helpen?
Schuman's strijd tegen staking
vergeefs?
„Laat ons aan het werk gaan".
Uitgave
Stichting „Zeeuwsch Dagblad".
Hoofdkantoor: Goes, L. Vorst-
str. 70, TeL 2438, Giro 274289.
Kantoren: Vlissingen, Walstraat
33, Tel. 168; Middelburg, Korte
Noordsiraat 35, Tel. admini
stratie 2009; Telefoon redactie
2347; Terneuzen, Vlooswijkstraat,
Telefoon 2052.
Het samengaan van de K.V.P.
en de P. v. d. A. is voor de Indi
sche politiek van onberekenbaar
nadeel. Ook voor de sociale en de
economische politiek brengt het
allesbehalve onverdeeld gunstige
resultaten; meer nadeel dan voor
deel voor ons volksleven.
De Orthodox Protestantse
volksgroep moet zich dit goed re
aliseren.
Men hoort nogaleens zeggen in
die groep: De Roomsen horen
toch eigenlijk met ons samen te
gaan in de politiek. En de aange
sprokene is dan geneigd, direct
te zeggen: Juist.
Ook hoort men wel van Room
se zijde tot iemand van genoem
de volksgroep spreken: Wij horen
niet bij de P. v. d. A., maar bij
jullie. En weer is de hoorder ge
neigd direct te zeggen: Natuur
lijk.
Dat „juist", „natuurlijk" is nog
nawerking van oude coalitie-her
inneringen.
Het samengaan van de K.V.P.
en de P. v. d. A. g o e d voor ons
zelf gerealiseerd maakt dat
„juist" en „natuurlijk" minder
overtuigend.
De vraag komt dan op, hoe het
mogelijk is, dat de partij van
Schaepman kan regeren met die
van Troelstra. Natuurlijk zal ge
antwoord worden: De P. v. d. A.
is niet meer de partij van Troel
stra. We willen dat tot op zekere
hoogte toegeven, maar voegen er
dan direct bij: Daardoor kreeg de
Roomse partij de gelegenheid om
te tonen, dat ze ook niet meer de
partij van Schaepman is.
De P. v. d. A. liet enige scherpe
kantjes (klassenstrijd, historisch
materialisme) bijslijpen; ze werd
meer algemeen humanis
tisch. Want humanistisch (steu
nend op menselijke krachtbron
nen) is zij altijd geweest en is ze
nog, ondanks de toetreding van
predikanten.
En door het bijslijpen van het
Socialisme was toenadering van
Roomse kant gemakkelijker.
Want de Roomsen wilden niets
weten van klassenstrijd en histo
risch materialisme, maar wèl van
humanisme in 't algemeen, van
een heil zoeken op bepaalde ter-
reinen bij menselijke krachtbron
nen.
Dat wilde het Katholicisme ze
ker ook reeds in Schaepman's tijd.
Maar ik zou de vraag willen stel
len, of de humanistische inslag bij
Rome in de laatste decenniën niet
sterker is geworden, dan zij in
Schaepman's tijd was.
Ik denk hier aan de invloed van
de grote middeleeuwse denker
Thomas van Aquino, wiens leer
(„Thomisme" genaamd) door
Paus Leo XHI (1878—1903) fei
telijk tot de filosofie der Roomse
kerk is gemaakt, en nu aan de
Keizer Karei-Universiteit te Nij
megen en ook aan de Rijksuni
versiteit wordt onderwezen.
Thomas' leer betekent aller
eerst een opkomen voor de na
tuur en de rede tegenover het bo
vennatuurlijke en de Openbaring,
voor het tijdelijke tegenover het
eeuwige. De wereld waarin we le
ven is, volgens Thomas, van eigen
krachten voorzien, waaruit haar
werkingen, ook de geestelijke in
de mens, zoals het denken, toerei
kend kunnen worden verklaard.
Meer nog: uit eigen natuurlijke
kracht zal de rede in staat zijn,
omtrent zintuiglijke en bovenna
tuurlijke dingen haar kennis op
te doen. Het natuurlijke weten
wordt alzo in ere hersteld!
Thomas stond hierin tegenover
Augüstinus, wiens leer in de mid
deleeuwen, ook na het optreden
van Thomas nog bleef heersen.
Augustinus achtte ware kennis
niet mogelijk zonder goddelijke
verlichting en was daarin een
voorloper der hervormers.
Volgens Thomas is dus in de
gewone staatkundige en maat
schappelijke zaken de mens vol
doende met natuurlijke gaven toe
gerust (ook na de zondeval) om
de juiste weg te vinden voor een
goede regering en ordening. God
delijke voorlichting is daar niet
nodig.
Ge ziet: zuiver humanisme.
Zoals de linkse politicus bij
eigen licht de zuivere weg voor
staat en maatschappij meent te
kunnen vinden, zo ook de Roomse.
Zij staan beidé op de grondslag,
wat dit betreft, van het humanis
me.
Natuurlijk hebben economische
en sociale omstandigheden druk
op de Roomse toenadering tot de
P. v. d. A. geoefend. Maar die
druk kon resultaat hebben, omdat
er geen principieel verzet
vereist was vanwege 't Thomis
me.
En zo kan de vraag opkomen,
als oude coalitie-herinneringen in
tiid van verwarring heimwee
naar vroeger opwekken: In hoe
verre is de K.V.P.-polit.iek nog
tot het oude „Rechts" te reke
nen?
Een vraag, die op korte termiin
zeer actueel kan worden. H.
8e JAARGANG No. 808
Abonnementsprijs S.50 p. kwartaal
Advertentieprijs 14 cent per m.m.
Rubriek Kabouters 5 cent per woofld
DONDERDAG 27 NOV. 1947
Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA Directeur: JACQ. DE SMIT
Met vaste medewerking van: Mr W. F. E. BARON v. d. FEI.TZ, Middelburg, Dr K. HUIZEN GA, Middelburg,
Ds J. KARELSE te Goes, Ds R. SLOFSTRA te Vlissingen en Ds W. VROEGINDEWEY te Poortvliet.
Gisteren is Walcheren het onderwerp van be
spreking geweest in de Eerste Kamer, toen de
„senatoren" het ontwerp-Herverkavelingswet heb
ben behandeld.
Walcheren heeft hierop lange tijd gewacht, nu
ook hier de wet is aangenomen, kan spoedig met de j landbouw. Hij achtte dwangmaat
- regelen apdlg omdat de overheid
zeer grotê bedragen in de sane
ring heeft gestoken en omdat zij
de zekerheid moet hebben, dat
toe kan komen, voor Walcheren
een aparte regeling te scheppen.
Walcheren zal, wat de sanering
betreft, een experiment vormen,
maar welk bezwaar kan men
daartegen hebben? Indien het
slaagt, zal dit van groot belang
zijn voor de gehele Nederlandse
deze sanering zo goed mogelijk
slaagt. Bij vestiging in de Noord-
Oostpolder zal men behalve aan
financiële eisen ook moeten vol
doen aan de voorwaarde, dat men
5 een goede boer ls. De herverkave-
lingscommlssie zal met taet moe-
uitvoering een begin worden gemaakt.
Het is te begrijpen, dat, na de uitvoerige behan
deling in de Tweede Kamer, gisteren weinig nieuwe
gezichtspunten naar voren werden gebracht. Dat
kón ook niet, want de zaak is reeds van alle kan
ten bekeken. Doch dat ook in de Eerste Kasner weer
de aandacht werd gevestigd op de nood, die nog
steeds op Walcheren heerst en op de noodzaak van jten optreden, de daarin gepiaat-i
ste ambtenaren zullen zeker het
een bevredigende schaderegeling, valt te begrijpen, vertrouwen der bevolking genie-
i ten.
OORLOGSSCHADE. ring met pachtdwang enz. ont- j óe k!achten over de omvang
Het was de heer R e ij e r s (C. moet terecht ernstig bezwaar en dar voorschotten kon de minister
H.), die de rij der sprekers open- al® de A.R.-fractie het ontwerp niet deien. over hulp aan degenen
de met te betogen, dat de regering zal aanvaarden doet zq dat alleen, j die ln grote moeilijkheden verke-
P omHnt OATI STVWHP*A hprvprlcn VP- rrenn
verplicht is de oorlogsschade van
Walcheren geheel voor haar reke
ning te nemen, omdat het eiland
voor onze bevrijding is geofferd.
Juist daarom is het een nationale
plicht, een aparte regeling voor
Walcheren te ontwerpen en prio
riteit te verlenen bij de wederop
bouw. En hoewel de oorlogsschade
hier niet aan de orde is, hangt zij
toch nauw met dit ontwerp sa
men.
Spr. kon zich niet aan de in
druk onttrekken, dat in dit ont
werp meer waarde wordt toege
kend aan technische en politieke
wenselijkheden dan aan economi
sche bedrijfsmogelijkheden. De
dwangmaatregelen achtte hij on
nodig en een ongemotiveerde aan
tasting van het eigendomsrecht.
Het deskundige boerenelement in
omdat een spoedige herverkave- j ren, kon spr. geen toezegging
ling gewenst is. doen. Deze zaak zal afzonderlijk
De heer Van Veldhoven) geregeld dienen te worden.
(K.V.P.) wees erop, dat de groot- Het ontwerp werd hierna zon-
te van het bedrijf geen norm is der stemming goedgekeurd met
voor zijn rendabiliteit. I aantekening, ,dat tegen zijn de he-
De heer Hoogland (Arb.) ren de Zwaan (C.H.) en de Anti-
geloofde niet, dat er een uitzon
derlijke noodpositie bestaat op
Walcheren en hij zag geen ver
band tussen dit wetsontwerp en
de uiteindelijke uit te keren oor
logsschade.
De heer Van Zanten (C.P.)
beperkte zich tot enkele opmer
kingen en stelde de vraag of de
grondgebruikers, die weinig of
geen reserve hebben, wel in staat
zullen zijn, hun bedrijven voort te
zetten.
Minister M a n s h o 11 die er
over verheugd was, dat niemand
Revolutionnairen Algra, Biewenga
en Rip.
de herverkavelingscommissie en het wetsontwerp heeft afgewezen,
de commissie van beroep wilde hij
versterken.
Vervolgens kwam het Zeeuwse
lid, de heer Hommes (A.R)
aan het woord, die constateerde,
dat dit ontwerp, waarnaar de
Walcherense bevolking zo verlan
gend heeft uitgezien, wel ver af
ligt van hetgeen men verwacht
had van een „Noodwet Walche
ren". Het ontwerp is veel te laat
ingediend en het resultaat is daar
bij nog zeer pover. De regering
ziet slechts een gradueel verschil
met andere gebieden, maar be
dacht moet worden, dat geen en
kel gebied zo grondig vernield is
als Walcheren. De verstrekte l(
voorschotten zjjn veel te klein. J
Spr. betwijfelde, of de regering
alles in het werk heeft gesteld om
de Walcherse bevolkihg vol
doende te helpen. Het niet vast
stellen van een bijzondere rege
ling brengt voor velen de onder
gang mede. De gedwongen sane-
bleef bij zijn mening, dat de scha
de op Walcheren niet groter is
dan op menige andere plaats ln
Nederland, vandaar dat hij er niet
Minister >an Financiën
naar Middelburg,
De minister van Financiën,
Prof. Mr P. Lieftinck, zal Za
terdag a.s. een bezoek bren
gen aan Middelburg. Tijdens
dit bezoek zullen herstel- en
schadevergoedlngsp^blemen
worden besproken. De getrof
fen landbouwers zullen door
het college van Gedeputeerde
Staten van Zeeland in de ge
legenheid worden gesteld hun
belangen te bepleiten.
Re bijeenkomst van de- Grote Vier, in Lancaster House; links
Bevin, rechts Molotof.
Vandaag valt de beslissing.
ROBERT SCHUMAN, de Franse prerqier, heeft in de strijd te
gen de staking, die reeds meer dan een millioen arbeiders omvat,
in zijn gisteren gehouden radiorede, als eerste argument een loons
verhoging beloofd eq, verklaard, dat de regering een verdere prijs
stijging zou verhinderen. Het heeft niet gebaat. De leiders van
achttien der grootste Franse vakbonden en het hoofdbestuur
van de federatie van arbeiders in overheidsdienst hebben de
voorstellen "onaanvaardbaar geacht en besloten de strijd voort
te zetten.
Vandaag zal men beslissen of er over de gehele linie gestaakt
moet worden.
Perzisch gerucht.
Volgens het Teheraanse blad
Atesj houden aan de Sowjet-zijde
van de Sowjet-Pezisehe grens
maatregelen getroffen worden, zo
als het verwijderen van prikkel
draad om het overschrijden van
de grens te vergemakkelijken.
Een hooggeplaatste militaire
woordvoerder te Teheran heeft de
geruchten, volgens welke een in
filtratie vanuit de Sowjet-Unie
van opstandige elementen, waar
onder leden van de vroegere se
paratistische beweging in Azer-
beldsjan, binnenkort te verwach
ten is, ten stelligste tegengespro
ken-
Het personeel van alle fabrie
ken en handelsondernemingen te
Kassei heeft gisteren twee uur
gestaakt als protest tegen de
voedsel- en kledingpositie, die
volgens de Duitse vakbonden
„ondragelijk" is, zo meldt de
Duitse nieuwsdienst in de Britse
zone.
•De Duitsers Otto Boehmfeld
en Arthur Lenz, die vroeger deel
uitmaakten van het S.S.-doods-
kopregiment, zijn de afgelopen
nacht in de Sowjet-sector van
Berlijn door twee Duitse politie
agenten gearresteerd, terwijl zij
met luider stam „Wir fahren
gegen Engeland" zongen. De bei
de Hitlerianen verzetten zich he
vig tegen hun arrestatie en ver
weten de agenten, dat hun ge
drag „Een Duitser onwaardig"
was.
Sehuman beloofde de maandlo
nen der arbeiders met 1500 francs
en die van de kantoorbedienden
met 1150 francs te verhogen.
Voorts zeïde hij, dat de regering
twee wetsontwerpen gereed had,
n.l. betreffende de gezinstoeslag
en de herziening der oorlogspen
sioenen, terwijl eveneens het ex
portprogramma herzien zou wor
den teneinde inflatie te voorko
men. Loonsverhoging zou echter
geen nut hebben, wanneer het
werk niet werd hervat.
Sehuman uitte geen bedreigin
gen, maar verklaarde, dat de re
gering de vrije arbeid wil bescher
men.
De leiders van de grootste vak
bonden hebben echter in een com
muniqué een beroep gedaan op de
arbeiders om „eenheid en actie te
versterken,- teneinde recht te ver
krijgen".
Ook het hoofdbestuur van de fe
deratie van arbeiders in over
heidsdienst, die twee millioen be-
Ter dood veroordeeld zijn tien
voormalige bewakers van concen
tratiekampen door een Frans mi
litair gerechtshof te Rastatt. 20
anderen kregen gevangenisstraf
fen van 10 tot 20 jaar.
Schenk de Duitsers een hoopvolle toekomst.
België en Luxemburg hebben, daartoe in het begin van dit jaar
uitgenodigd, haar standpunt ten aanzien van de toekomstige status
van Duitsland uiteen gezet in een gemeenscliappelyk memorandum,
dat heden aan de raad van ministers van buitenlandse zaken te
Londen is overhandigd.
De drie landen, aldus de nota, streven niet naar vergroting van
hun veiligheid tegenover Duitsland door middel van sterke ver
mindering van het Duitse productievermogen, behalve voor typisch
destructief materiaal, waarvan de productie moet worden ver
boden. Het is raadzaam de Duitsers, nu zij van hun politieke
ambities beroofd zijn, een bevredigend levenspeil en een hoopvolle
toekomst te laten.
Economische eenheid, d.w.z.
opheffing van kunstmatige beper
kingen op de vrije beweging van
personen en handels- en financi
eel verkeer, is een eerste voor
waarde voor het economisch her
stel van Duitsland. Er moeten
echter waarborgen zijn tegen een
gebruik van economische macht
dat het politieke evenwicht van
Europa en de veiligheid van
Duitslands naburen zou kunnen
zou kunen bedreigen.
Daartoe verdienthet, volgens
de nota aanbeveling, dat een ge
leidelijk herstel van autonomie en
politieke verantwoordelijkheid in
Duitsland, binnen het kader van
een federale constitutie plaats
vindt, alsmede controle op het ge
hele Duitse bedrijfsleven ter
waarborging van ontwapening en
demilitalrisatie.
Men achte verdre een speciale
internationale controle op het in
dustriële Ruhïrgebied gewenst, op
dat de productie van dat gebied
met de gehele Europese productié
in overeenstemming gebracht
wordt. De drie regeringen eisen
het recht op, aan deze controle
deel te nemen.
Voor het geval dat de militaire
bezetting van het gehele land zou
worden opgeheven: dient deze
voor zekere centra, zoals havens,
vliegvelden, verkeerscentra en
speciale streken zoals het Rijndal,
gehandhaafd te blijven.
M.s. „Limburg" door on
bekend schip aangevaren.
Het Nederlandse motorschip
„Limburg:" werd bij het voor an
ker gaan bij de Kruissehans nabij
Antwerpen aangevaren door een
onbekend Liberty-schip. Het
kreeg schade aan de stuurboord
zijde. De „Limburg" is als bij
legger wegens stormweer de ha
ven van Vlissingen binnengelopen
met eindbestemming Preston.
ambten vertegenwoordigt, ken
schetste de voorstellen als onaan
vaardbaar.
Vandaag zal men derhalve be
slissen of er over de gehele linie
gestaakt moet worden.
Naar de Franse minister van
Binnenlandse Zaken mededeelde,
zijn er 19 „ongewenste personen",
merendeels Wit-Russische emi
granten met Sowjetnationaliteit
gearresteerd in die delen van
het land waar ordeverstoringen
hebben plaats gehad en buiten de
grens gezet.
Marshall:
Het Duitse vredesverdrag aan de orde.
t
Op de Londense conferentie zijn de „Big Four" begonnen met
een woordenschermutseling. Dit was naar aanleiding van Molotof'»
openingsrede, waarin hij een hartstochtelijk pleidooi hield voor een
verenigd Duitsland onder een „democratisch bewind" daarbij de
Brits-Amerikaanse politiek, die hij „imperialistisch" noemde, be
strijdend.
Marshall antwoordde met een: „Laat ons aan het werk gaan,
zonder elkaar te beschuldigen", terwijl ook Bidault als zijn me
ning uitsprak, dat hy de kansen op een regeling niet vergroot zag
door een dergelijke handelwijze.
Bevin zeide: „Ik geloof, dat wij allen ophitsers zijn en dat de
enige heilige in de wereld de Sowjet-Unie is.
Volgens Molotof, was er een an- bespreken, omdat het verder ge-
der plan ontstaan, dat trachtte
het economisch herstel van Duits
land te verhinderen uit vrees voor
de Duitse concurrentie, terwijl het
tevens gericht was op verzwak
king en verdeling van Duitsland.
Hij voorspelde, dat er pogingen
aangewend zouden worden om
Duitsland te gebruiken als basis
voor de ontwikkeling van de oor
logsindustrie en de reactionnaire
machten in Duitsland te gebrui
ken tegen de democratische ele
menten in de Europese landen.
Twee kwesties waren er te re
gelen, de vorming van een geheel
Duitse regering en de kwestie van
de Duitse vredesconferentie.
Molotof besloot zijn rede met
een aansporing tot het betrachten
van spoed bij het ontwerpen van
het vredesverdrag.
Marshall antwoordde hem, dat
de Amerikaanse delegatie belang
stelde in een werkelijk en geen
onecht vredesverdrag.
„Wij wensen in deze critieke
periode van internationale onrust
ons niet op te houden met lange
discussies over de wijze waarop
het Duitse vredesverdrag moet
worden goedgekeurd", aldus
Marshall.
Marshall zei verder, dat hrj het
Oostenrijks verdrag eerst' wilde
vorderd was dan het Duitse en
niet de Sowjet-opvatting bestrij
den wilde, dat het Duitse belang
rijker was.
„Laat ons aan het werk gaan,
zonder elkaar te beschuldigen om
wille van propagandadoeleinden.
Wij moeten rust inplaats van haat
en wanbegrip scheppen".
Bidault achtte de volgorde van
de agendapunten niet belangrijk,
daar alles toch vroeg of laat be
sproken zou worden.
Na zijn opmerkingen over Mo
lotof's rede, diende Bevin een do
cument in met Britse voorstellen
aangaande de behandeling van
Duitsland in de toekomst en som
de hij enkele politieke beginselen
op, die van toepassing moesten
zgn op een democratisch Duits
land.
De Amerikaanse
hulpverlening.
John Tabor, voorzitter van de
toewijzingscommissie van het
Amerikaanse Huis van Afgevaar
digden, heeft medegedeeld, dat de
commissie vermoedelijk pas op 4
December de toewijzing van gel
den voor de hulpverlening aan
Frankrijk, Italië en Oostenrijk,
„zelfs maar in overweging kan
nemen".
Op- en ondergang van
Zon en Maan.
Vrijdag: Zon op 8.20 u., onder
16.35 u. Maan op 16.31 u., onder
8.2& u. Volle Maan 9.45 u.
Hoogwater te Vlissingen.
Vrijdag 28 November:
1.29 u. 2.18 m., 13.40 u. 2.17 m.
BONNENLIJST.
Geldig van 80 November t.m.
18 December 1947.
Bonkaarten KA, KB, KC 718.
023 Algem.: 2000 gr. brood (gel
dig tot 6 Deo. a.s.).
024 Algem.: 1O0 gr. bloem, zelf
rijzend bakmeel of kindermeel.
025 Algem.: 750 gr. suiker, boter
hamstrooisel of 1500 gr. jam,
stroop enz. of 750 gr. versnape
ringen.
026 Algem.: 200 gr. suiker, boter
hamstrooisel of 400 gr. jam,
stroop enz. of 200 gr. versnape
ringen (reeds aangewezen).
027 Algem.: 100 gr. vlees (geldig
tjn. 6 Dèc.).
028 Algem.: 100 gr. vlees (reeds
aangewezen, geldig tot 6 Dec).
015 Reserve: 800 gr. brood (gel
dig t.m. 6 Dec.).
017 Reserve: 400 gr. brood (gel
dig t.m. 6 Dec.).
Bonkaarten KD, KE 718.
521 Algem.: 800 gr. brood (gel
dig t.m. 6 Deo.).
522, 523 Algem.: 250 gr. suiker,
boterhamstroojpel of 500 gr.
jam, stroop enz. of 250 gr. ver
snaperingen.
524 Algem.: 200 gr. suiker, boter
hamstrooisel of 400 gr. jam;
stroop enz. of 200 gr. versnape
ringen (reeds aangewezen).
525 Algem.100 gr. bloem of zelf
rijzend bakmeel of- kinderbis
cuits of kindermeel.
515 Reserve: 400 gr. brood (gel
dig t.m. 6 Dec.).
516 Reserve500 gr. bloem of zelf
rijzend bakmeel of kindermeel
of kinderbiscuits.
Bonkaarten MA, MB, MC, MD,
MH 713 (Bijz. arbeid, a.s. moeders
en zieken).
1005 Suiker: 250 gr. suiker, boter
hamstrooisel of 500 gram jam,
stroop enz. of 250 gr. Versnape
ringen.
Tabak- en Versnaperingenlcaarten
S-01, S-03 Tabak: 2 rantsoenen
sigaretten of kerftabak.
S-01 Versnaperingen: 200 gr. ver
snaperingen of 200 gr. suiker
boterhamstrooisel enz. of 400
gr. jam, stroop, enz.
S-03 Versnaperingen: 100 gr. ver
snaperingen of 100 gr. suiker,
boterhamstrooisel enz. of 200
gr. jam, stroop enz.
Bovengenoemde bonnen kunnen
reeds op Vrijdag 28 November
worden gebruikt. Op bon 027 Al
gemeen is wederom een extra
rantsoen vlees van 100 gr. ver
krijgbaar. Op 4 December zal een
bon voor waspoeder worden aan
gewezen.
Weer Soya-bloem in het brood.
De broodbloem-melange, zoals
die van 30 November a.s. af zal
worden samengesteld, bevat thans
weer 5 procent Soyabloem.
Verder blijven bijgemengd 10
procent malsbloem en 5 procent
aardappelmeel.
De dorpsmolenaars mengen uit
sluitend 15 procent malsbloem bij
en geen Soya-bloem of aardappel
meel.
Gereedgekomen magneet rukte ijzeren voorwerpen
uit zakken der omstanders.
Dezer^ dagen is de magneet van het Philips-cyclotron, dat zoals
men weet in het laboratorium voor het Instituut voor Kern-
physisch Onderzoek aan de Oosterringdijk te Amsterdam werd ge
bouwd, gereed gekomen. Alles wyst er op dat de magneet geheel
aan de gestelde verwachtingen zal voldoen.
Hoe groot de kracht wel is, die deze magneet cntwikkelt, bleek
uit het volgende voorval, dat zich bij het aanzetten er van voor
deed. Tabaksdozen, schroevendraaiers, messen e.d. werden door de
kracht van de magneet uit de zakken van de omstanders gerukt,
soms zelfs dwars door het overigens wel enigszins versleten linnen
der stofjassen heen. Verder deed zich nog het merkwaardige ver-
schijnsel voor, dat de ontwikkelde magnetische krachten de pool-
schoenen zó vast op juk zogen, dat men de reeds bevestigde moeren
met de hand verder kon aandraaien, terwijl men toch vóóraf met
de zwaarste technische hulpmiddelen alles zo stevig mogelijk had
vastgeschroefd.
Een enquête van de N.I.P.O.
heeft aan het licht gebracht, dat
63 van de bevolking'geen boe
ken leest.
SLECHTS EEN ONDERDEEL.
De thans gereedgekomen
magneet is ondanks zijn giganti
sche kracht en afmetingen slechts
een onderdeel van het gehele cy
clotron. Hij dient er voor om elec-
triöch geladen deeltjes langs be
paalde banen te doen bewegen.
Een Installatie voor hoge wissel
spanning zorgt er voor dat deze
deeltjes op het juiste moment een
vergroting van hun snelheid krij
gen, totdat deze tenslotte groot
genoeg is om met kans op succes
op een of andere stof te worden
losgelaten. Dank zij hun snelheid,
die de 1QO.OOO km. per seconde
benadert, zijn de electrische deel- j
tjes dan in staat tot in de kernen I
der atomen door te dringen en
daarin zulke grondige veranderin- J
gen aan te brengen, dat er een to-
taal nieuwe stof ontstaat, die in
vele gevallen radioactief is.
Binnen de twee electrische
spoelen van deze iqagneet bevindt
zich een ijzeren kern. Wanneer
er nu stroom door de spoelen
gaat, worden deze magnetisch,
maar daardoor wordt ook het
rjzer binnen de spoelen magne
tisch en op die manier ontstaat
er een zeer sterke magneet, die
veel sterker is dan men met een
spoel alleen of met een permanen
te magneet zou kunnen verkrij
gen.
De kernen der magneetspoelen
maken deel uit van een {jzeren
juk dat ongeveer Z/2 meter hoog
is. Voor de vervaardiging hiervan
is 200 ton van het allerbeste mag
netisch materiaal nodig geweest,
dat voor dit doel speciaal in het
natuurkundig laboratorium werd
ontworpen.
SAMENSTELLING VAN
HET JUK.
De samenstelling van het te
gieten cyclotronijzer kwam de
mensen yan de gieterij in het be
gin nogal ongewoon voor, zodat
men er eerst een zwaar hoofd in
had of hieruit wel een homogeen
materiaal vervaardigd zou kun
nen worden.
De. stroom die door de spoel
vloeit, bedraagt ruim honderd
ampère (maximaal 200 A) zodat
daarbij zeer veel warmte wordt
ontwikkeld, ongeveer evenveel
als door een zestigtal electrische
kacheltjes, elk van 1 kW, teza
men. Voor de spoel zou deze
warmte catastrofaal worden als
men niet zorgde dat zij voortdu
rend werd afgevoerd. Daartoe be
vinden zich binnen de spoel tussen
de koperen repen spleten, waar
door olie stroomt, die de ontwik
kelde warmte opneemt en af
voert. Deze olie moet echter ook
weer gekoeld worden; dit ge
schiedt door haar door buizen te
leiden, die door stromend koud
water zijn omgeven.
Nu kan met spoed aan de rest
verder worden gewerkt, teneinde
de gehele Nederlandse weten
schap zo spoedig mogelijk in de
gelegenheid te stellen met dit cy
clotron en de daarmee verkregen
kunstmatige radioactieve stoffen
te experimenteren.
Wéér de „Willem Kuys".
Het zal niet veel uitmaken of
de Willem Ruys, die dezer dagen
vertrekken moet, zal vertraging
ondervinden.
Morgen zou uit Drunen de
tweede reserveschroef voor het
schip worden afgezonden, en per
truck naar Breda gebracht, om
vandaar „over water verder te
worden vervoerd. Er kwam echter
ook thans weer een kink ln de
kabel. Er waren n.l. een paar
schroeven voor andere schepen on
derweg en deze werden plotseling
met truck en al in beslag geno
men. Eén van die trucks zou oök
de schroef van de Willem Ruys
moeten vervoeren, terwijl boven
dien de kans groot was, dat ook
dit transport, als het onderweg
was, moeilijkheden zou ondervin
den, .hetgeen tot gevolg zou heb
ben, dat het Lloyd-schip niet op
tijd zou kunnen vertrekken, daar
voor het monteren van de schroef,
dat in een ruim geschiedt, twee en
een half a drie dagen nodig zijn.
Dank zij tijdig ingrijpen van de
betrokken minister is echter voor
lopig gevaar bezworen. De heer
Lips, die vandaag ijlings op audi
ëntie ging, keerde n.l. met een
vergunning' voor vervoer over de
weg terug en kreeg tevens een
toezegging, dat de Rijkspolitie
van deze vergunning op de hoogte
zou worden gesteld.
Met een apart gecharterde
truck zal nu morgenochtend het
vervoer geschieden, en indien er
zich geen verdere moeilijkheden
voordoen zal het gevaarte Vrij
dagmorgen fe Rotterdam zijn, dus
nog juist op tijd. Mocht ook deze
schroef echter met pech te kam
pen krijgen, dan zal het vertrek
van de „Willem Ruys" moeten
worden uitgesteld, omdat er nu
eenmaal een wet bestaat, die het
vertrek van een dusdanig schip
zonder reserve-schroeven ver
biedt.
Generaal Sergei Ingr, oud-mi
nister van Oorlog van Tsecho-Slo-
wakije en bevelhebber van de
Tsjecho-Slowaakse troepen ln En
geland gedurende de oorlog, Is be
noemd tot gezant van Tsjecho-
Slowakije in Nederland.
Het grootste cijclotron van Europa, welke voor atoomsplitsing
gebruikt zal worden, nadert zijn voltooiing. Binnenkort hoopt men
met de onderzoekingen op dit onbekende gebied aan te kunnen
vangen.
DE BILT ZHfiT:
Weersverwachting geldig tot
hedenavond:
Wisselende bewolking met re
gen-, hagel- of natte sneeuwbuien.
Matige, maar vooral langs de
Hollandse en Zeeuwse kust nu en
dan nog krachtige wind tussen
West en Noord. Guur weer.