ZEEUWSCH DAGBLAD De Benelux en Duitsland. Ontwerp Herverkavelingswet Walcheren goedgekeurd. Philips' cyclotron bijna voltooid. ÏZoamJ en RecMó PROTESTANTS CHRISTELIJK BLAD VOOR ZEELAND Heelt regering alles in het werk gesteld om bevolking te helpen? Schuman's strijd tegen staking vergeefs? „Laat ons aan het werk gaan". Uitgave Stichting „Zeeuwsch Dagblad". Hoofdkantoor: Goes, L. Vorst- str. 70, TeL 2438, Giro 274289. Kantoren: Vlissingen, Walstraat 33, Tel. 168; Middelburg, Korte Noordsiraat 35, Tel. admini stratie 2009; Telefoon redactie 2347; Terneuzen, Vlooswijkstraat, Telefoon 2052. Het samengaan van de K.V.P. en de P. v. d. A. is voor de Indi sche politiek van onberekenbaar nadeel. Ook voor de sociale en de economische politiek brengt het allesbehalve onverdeeld gunstige resultaten; meer nadeel dan voor deel voor ons volksleven. De Orthodox Protestantse volksgroep moet zich dit goed re aliseren. Men hoort nogaleens zeggen in die groep: De Roomsen horen toch eigenlijk met ons samen te gaan in de politiek. En de aange sprokene is dan geneigd, direct te zeggen: Juist. Ook hoort men wel van Room se zijde tot iemand van genoem de volksgroep spreken: Wij horen niet bij de P. v. d. A., maar bij jullie. En weer is de hoorder ge neigd direct te zeggen: Natuur lijk. Dat „juist", „natuurlijk" is nog nawerking van oude coalitie-her inneringen. Het samengaan van de K.V.P. en de P. v. d. A. g o e d voor ons zelf gerealiseerd maakt dat „juist" en „natuurlijk" minder overtuigend. De vraag komt dan op, hoe het mogelijk is, dat de partij van Schaepman kan regeren met die van Troelstra. Natuurlijk zal ge antwoord worden: De P. v. d. A. is niet meer de partij van Troel stra. We willen dat tot op zekere hoogte toegeven, maar voegen er dan direct bij: Daardoor kreeg de Roomse partij de gelegenheid om te tonen, dat ze ook niet meer de partij van Schaepman is. De P. v. d. A. liet enige scherpe kantjes (klassenstrijd, historisch materialisme) bijslijpen; ze werd meer algemeen humanis tisch. Want humanistisch (steu nend op menselijke krachtbron nen) is zij altijd geweest en is ze nog, ondanks de toetreding van predikanten. En door het bijslijpen van het Socialisme was toenadering van Roomse kant gemakkelijker. Want de Roomsen wilden niets weten van klassenstrijd en histo risch materialisme, maar wèl van humanisme in 't algemeen, van een heil zoeken op bepaalde ter- reinen bij menselijke krachtbron nen. Dat wilde het Katholicisme ze ker ook reeds in Schaepman's tijd. Maar ik zou de vraag willen stel len, of de humanistische inslag bij Rome in de laatste decenniën niet sterker is geworden, dan zij in Schaepman's tijd was. Ik denk hier aan de invloed van de grote middeleeuwse denker Thomas van Aquino, wiens leer („Thomisme" genaamd) door Paus Leo XHI (1878—1903) fei telijk tot de filosofie der Roomse kerk is gemaakt, en nu aan de Keizer Karei-Universiteit te Nij megen en ook aan de Rijksuni versiteit wordt onderwezen. Thomas' leer betekent aller eerst een opkomen voor de na tuur en de rede tegenover het bo vennatuurlijke en de Openbaring, voor het tijdelijke tegenover het eeuwige. De wereld waarin we le ven is, volgens Thomas, van eigen krachten voorzien, waaruit haar werkingen, ook de geestelijke in de mens, zoals het denken, toerei kend kunnen worden verklaard. Meer nog: uit eigen natuurlijke kracht zal de rede in staat zijn, omtrent zintuiglijke en bovenna tuurlijke dingen haar kennis op te doen. Het natuurlijke weten wordt alzo in ere hersteld! Thomas stond hierin tegenover Augüstinus, wiens leer in de mid deleeuwen, ook na het optreden van Thomas nog bleef heersen. Augustinus achtte ware kennis niet mogelijk zonder goddelijke verlichting en was daarin een voorloper der hervormers. Volgens Thomas is dus in de gewone staatkundige en maat schappelijke zaken de mens vol doende met natuurlijke gaven toe gerust (ook na de zondeval) om de juiste weg te vinden voor een goede regering en ordening. God delijke voorlichting is daar niet nodig. Ge ziet: zuiver humanisme. Zoals de linkse politicus bij eigen licht de zuivere weg voor staat en maatschappij meent te kunnen vinden, zo ook de Roomse. Zij staan beidé op de grondslag, wat dit betreft, van het humanis me. Natuurlijk hebben economische en sociale omstandigheden druk op de Roomse toenadering tot de P. v. d. A. geoefend. Maar die druk kon resultaat hebben, omdat er geen principieel verzet vereist was vanwege 't Thomis me. En zo kan de vraag opkomen, als oude coalitie-herinneringen in tiid van verwarring heimwee naar vroeger opwekken: In hoe verre is de K.V.P.-polit.iek nog tot het oude „Rechts" te reke nen? Een vraag, die op korte termiin zeer actueel kan worden. H. 8e JAARGANG No. 808 Abonnementsprijs S.50 p. kwartaal Advertentieprijs 14 cent per m.m. Rubriek Kabouters 5 cent per woofld DONDERDAG 27 NOV. 1947 Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA Directeur: JACQ. DE SMIT Met vaste medewerking van: Mr W. F. E. BARON v. d. FEI.TZ, Middelburg, Dr K. HUIZEN GA, Middelburg, Ds J. KARELSE te Goes, Ds R. SLOFSTRA te Vlissingen en Ds W. VROEGINDEWEY te Poortvliet. Gisteren is Walcheren het onderwerp van be spreking geweest in de Eerste Kamer, toen de „senatoren" het ontwerp-Herverkavelingswet heb ben behandeld. Walcheren heeft hierop lange tijd gewacht, nu ook hier de wet is aangenomen, kan spoedig met de j landbouw. Hij achtte dwangmaat - regelen apdlg omdat de overheid zeer grotê bedragen in de sane ring heeft gestoken en omdat zij de zekerheid moet hebben, dat toe kan komen, voor Walcheren een aparte regeling te scheppen. Walcheren zal, wat de sanering betreft, een experiment vormen, maar welk bezwaar kan men daartegen hebben? Indien het slaagt, zal dit van groot belang zijn voor de gehele Nederlandse deze sanering zo goed mogelijk slaagt. Bij vestiging in de Noord- Oostpolder zal men behalve aan financiële eisen ook moeten vol doen aan de voorwaarde, dat men 5 een goede boer ls. De herverkave- lingscommlssie zal met taet moe- uitvoering een begin worden gemaakt. Het is te begrijpen, dat, na de uitvoerige behan deling in de Tweede Kamer, gisteren weinig nieuwe gezichtspunten naar voren werden gebracht. Dat kón ook niet, want de zaak is reeds van alle kan ten bekeken. Doch dat ook in de Eerste Kasner weer de aandacht werd gevestigd op de nood, die nog steeds op Walcheren heerst en op de noodzaak van jten optreden, de daarin gepiaat-i ste ambtenaren zullen zeker het een bevredigende schaderegeling, valt te begrijpen, vertrouwen der bevolking genie- i ten. OORLOGSSCHADE. ring met pachtdwang enz. ont- j óe k!achten over de omvang Het was de heer R e ij e r s (C. moet terecht ernstig bezwaar en dar voorschotten kon de minister H.), die de rij der sprekers open- al® de A.R.-fractie het ontwerp niet deien. over hulp aan degenen de met te betogen, dat de regering zal aanvaarden doet zq dat alleen, j die ln grote moeilijkheden verke- P omHnt OATI STVWHP*A hprvprlcn VP- rrenn verplicht is de oorlogsschade van Walcheren geheel voor haar reke ning te nemen, omdat het eiland voor onze bevrijding is geofferd. Juist daarom is het een nationale plicht, een aparte regeling voor Walcheren te ontwerpen en prio riteit te verlenen bij de wederop bouw. En hoewel de oorlogsschade hier niet aan de orde is, hangt zij toch nauw met dit ontwerp sa men. Spr. kon zich niet aan de in druk onttrekken, dat in dit ont werp meer waarde wordt toege kend aan technische en politieke wenselijkheden dan aan economi sche bedrijfsmogelijkheden. De dwangmaatregelen achtte hij on nodig en een ongemotiveerde aan tasting van het eigendomsrecht. Het deskundige boerenelement in omdat een spoedige herverkave- j ren, kon spr. geen toezegging ling gewenst is. doen. Deze zaak zal afzonderlijk De heer Van Veldhoven) geregeld dienen te worden. (K.V.P.) wees erop, dat de groot- Het ontwerp werd hierna zon- te van het bedrijf geen norm is der stemming goedgekeurd met voor zijn rendabiliteit. I aantekening, ,dat tegen zijn de he- De heer Hoogland (Arb.) ren de Zwaan (C.H.) en de Anti- geloofde niet, dat er een uitzon derlijke noodpositie bestaat op Walcheren en hij zag geen ver band tussen dit wetsontwerp en de uiteindelijke uit te keren oor logsschade. De heer Van Zanten (C.P.) beperkte zich tot enkele opmer kingen en stelde de vraag of de grondgebruikers, die weinig of geen reserve hebben, wel in staat zullen zijn, hun bedrijven voort te zetten. Minister M a n s h o 11 die er over verheugd was, dat niemand Revolutionnairen Algra, Biewenga en Rip. de herverkavelingscommissie en het wetsontwerp heeft afgewezen, de commissie van beroep wilde hij versterken. Vervolgens kwam het Zeeuwse lid, de heer Hommes (A.R) aan het woord, die constateerde, dat dit ontwerp, waarnaar de Walcherense bevolking zo verlan gend heeft uitgezien, wel ver af ligt van hetgeen men verwacht had van een „Noodwet Walche ren". Het ontwerp is veel te laat ingediend en het resultaat is daar bij nog zeer pover. De regering ziet slechts een gradueel verschil met andere gebieden, maar be dacht moet worden, dat geen en kel gebied zo grondig vernield is als Walcheren. De verstrekte l( voorschotten zjjn veel te klein. J Spr. betwijfelde, of de regering alles in het werk heeft gesteld om de Walcherse bevolkihg vol doende te helpen. Het niet vast stellen van een bijzondere rege ling brengt voor velen de onder gang mede. De gedwongen sane- bleef bij zijn mening, dat de scha de op Walcheren niet groter is dan op menige andere plaats ln Nederland, vandaar dat hij er niet Minister >an Financiën naar Middelburg, De minister van Financiën, Prof. Mr P. Lieftinck, zal Za terdag a.s. een bezoek bren gen aan Middelburg. Tijdens dit bezoek zullen herstel- en schadevergoedlngsp^blemen worden besproken. De getrof fen landbouwers zullen door het college van Gedeputeerde Staten van Zeeland in de ge legenheid worden gesteld hun belangen te bepleiten. Re bijeenkomst van de- Grote Vier, in Lancaster House; links Bevin, rechts Molotof. Vandaag valt de beslissing. ROBERT SCHUMAN, de Franse prerqier, heeft in de strijd te gen de staking, die reeds meer dan een millioen arbeiders omvat, in zijn gisteren gehouden radiorede, als eerste argument een loons verhoging beloofd eq, verklaard, dat de regering een verdere prijs stijging zou verhinderen. Het heeft niet gebaat. De leiders van achttien der grootste Franse vakbonden en het hoofdbestuur van de federatie van arbeiders in overheidsdienst hebben de voorstellen "onaanvaardbaar geacht en besloten de strijd voort te zetten. Vandaag zal men beslissen of er over de gehele linie gestaakt moet worden. Perzisch gerucht. Volgens het Teheraanse blad Atesj houden aan de Sowjet-zijde van de Sowjet-Pezisehe grens maatregelen getroffen worden, zo als het verwijderen van prikkel draad om het overschrijden van de grens te vergemakkelijken. Een hooggeplaatste militaire woordvoerder te Teheran heeft de geruchten, volgens welke een in filtratie vanuit de Sowjet-Unie van opstandige elementen, waar onder leden van de vroegere se paratistische beweging in Azer- beldsjan, binnenkort te verwach ten is, ten stelligste tegengespro ken- Het personeel van alle fabrie ken en handelsondernemingen te Kassei heeft gisteren twee uur gestaakt als protest tegen de voedsel- en kledingpositie, die volgens de Duitse vakbonden „ondragelijk" is, zo meldt de Duitse nieuwsdienst in de Britse zone. •De Duitsers Otto Boehmfeld en Arthur Lenz, die vroeger deel uitmaakten van het S.S.-doods- kopregiment, zijn de afgelopen nacht in de Sowjet-sector van Berlijn door twee Duitse politie agenten gearresteerd, terwijl zij met luider stam „Wir fahren gegen Engeland" zongen. De bei de Hitlerianen verzetten zich he vig tegen hun arrestatie en ver weten de agenten, dat hun ge drag „Een Duitser onwaardig" was. Sehuman beloofde de maandlo nen der arbeiders met 1500 francs en die van de kantoorbedienden met 1150 francs te verhogen. Voorts zeïde hij, dat de regering twee wetsontwerpen gereed had, n.l. betreffende de gezinstoeslag en de herziening der oorlogspen sioenen, terwijl eveneens het ex portprogramma herzien zou wor den teneinde inflatie te voorko men. Loonsverhoging zou echter geen nut hebben, wanneer het werk niet werd hervat. Sehuman uitte geen bedreigin gen, maar verklaarde, dat de re gering de vrije arbeid wil bescher men. De leiders van de grootste vak bonden hebben echter in een com muniqué een beroep gedaan op de arbeiders om „eenheid en actie te versterken,- teneinde recht te ver krijgen". Ook het hoofdbestuur van de fe deratie van arbeiders in over heidsdienst, die twee millioen be- Ter dood veroordeeld zijn tien voormalige bewakers van concen tratiekampen door een Frans mi litair gerechtshof te Rastatt. 20 anderen kregen gevangenisstraf fen van 10 tot 20 jaar. Schenk de Duitsers een hoopvolle toekomst. België en Luxemburg hebben, daartoe in het begin van dit jaar uitgenodigd, haar standpunt ten aanzien van de toekomstige status van Duitsland uiteen gezet in een gemeenscliappelyk memorandum, dat heden aan de raad van ministers van buitenlandse zaken te Londen is overhandigd. De drie landen, aldus de nota, streven niet naar vergroting van hun veiligheid tegenover Duitsland door middel van sterke ver mindering van het Duitse productievermogen, behalve voor typisch destructief materiaal, waarvan de productie moet worden ver boden. Het is raadzaam de Duitsers, nu zij van hun politieke ambities beroofd zijn, een bevredigend levenspeil en een hoopvolle toekomst te laten. Economische eenheid, d.w.z. opheffing van kunstmatige beper kingen op de vrije beweging van personen en handels- en financi eel verkeer, is een eerste voor waarde voor het economisch her stel van Duitsland. Er moeten echter waarborgen zijn tegen een gebruik van economische macht dat het politieke evenwicht van Europa en de veiligheid van Duitslands naburen zou kunnen zou kunen bedreigen. Daartoe verdienthet, volgens de nota aanbeveling, dat een ge leidelijk herstel van autonomie en politieke verantwoordelijkheid in Duitsland, binnen het kader van een federale constitutie plaats vindt, alsmede controle op het ge hele Duitse bedrijfsleven ter waarborging van ontwapening en demilitalrisatie. Men achte verdre een speciale internationale controle op het in dustriële Ruhïrgebied gewenst, op dat de productie van dat gebied met de gehele Europese productié in overeenstemming gebracht wordt. De drie regeringen eisen het recht op, aan deze controle deel te nemen. Voor het geval dat de militaire bezetting van het gehele land zou worden opgeheven: dient deze voor zekere centra, zoals havens, vliegvelden, verkeerscentra en speciale streken zoals het Rijndal, gehandhaafd te blijven. M.s. „Limburg" door on bekend schip aangevaren. Het Nederlandse motorschip „Limburg:" werd bij het voor an ker gaan bij de Kruissehans nabij Antwerpen aangevaren door een onbekend Liberty-schip. Het kreeg schade aan de stuurboord zijde. De „Limburg" is als bij legger wegens stormweer de ha ven van Vlissingen binnengelopen met eindbestemming Preston. ambten vertegenwoordigt, ken schetste de voorstellen als onaan vaardbaar. Vandaag zal men derhalve be slissen of er over de gehele linie gestaakt moet worden. Naar de Franse minister van Binnenlandse Zaken mededeelde, zijn er 19 „ongewenste personen", merendeels Wit-Russische emi granten met Sowjetnationaliteit gearresteerd in die delen van het land waar ordeverstoringen hebben plaats gehad en buiten de grens gezet. Marshall: Het Duitse vredesverdrag aan de orde. t Op de Londense conferentie zijn de „Big Four" begonnen met een woordenschermutseling. Dit was naar aanleiding van Molotof'» openingsrede, waarin hij een hartstochtelijk pleidooi hield voor een verenigd Duitsland onder een „democratisch bewind" daarbij de Brits-Amerikaanse politiek, die hij „imperialistisch" noemde, be strijdend. Marshall antwoordde met een: „Laat ons aan het werk gaan, zonder elkaar te beschuldigen", terwijl ook Bidault als zijn me ning uitsprak, dat hy de kansen op een regeling niet vergroot zag door een dergelijke handelwijze. Bevin zeide: „Ik geloof, dat wij allen ophitsers zijn en dat de enige heilige in de wereld de Sowjet-Unie is. Volgens Molotof, was er een an- bespreken, omdat het verder ge- der plan ontstaan, dat trachtte het economisch herstel van Duits land te verhinderen uit vrees voor de Duitse concurrentie, terwijl het tevens gericht was op verzwak king en verdeling van Duitsland. Hij voorspelde, dat er pogingen aangewend zouden worden om Duitsland te gebruiken als basis voor de ontwikkeling van de oor logsindustrie en de reactionnaire machten in Duitsland te gebrui ken tegen de democratische ele menten in de Europese landen. Twee kwesties waren er te re gelen, de vorming van een geheel Duitse regering en de kwestie van de Duitse vredesconferentie. Molotof besloot zijn rede met een aansporing tot het betrachten van spoed bij het ontwerpen van het vredesverdrag. Marshall antwoordde hem, dat de Amerikaanse delegatie belang stelde in een werkelijk en geen onecht vredesverdrag. „Wij wensen in deze critieke periode van internationale onrust ons niet op te houden met lange discussies over de wijze waarop het Duitse vredesverdrag moet worden goedgekeurd", aldus Marshall. Marshall zei verder, dat hrj het Oostenrijks verdrag eerst' wilde vorderd was dan het Duitse en niet de Sowjet-opvatting bestrij den wilde, dat het Duitse belang rijker was. „Laat ons aan het werk gaan, zonder elkaar te beschuldigen om wille van propagandadoeleinden. Wij moeten rust inplaats van haat en wanbegrip scheppen". Bidault achtte de volgorde van de agendapunten niet belangrijk, daar alles toch vroeg of laat be sproken zou worden. Na zijn opmerkingen over Mo lotof's rede, diende Bevin een do cument in met Britse voorstellen aangaande de behandeling van Duitsland in de toekomst en som de hij enkele politieke beginselen op, die van toepassing moesten zgn op een democratisch Duits land. De Amerikaanse hulpverlening. John Tabor, voorzitter van de toewijzingscommissie van het Amerikaanse Huis van Afgevaar digden, heeft medegedeeld, dat de commissie vermoedelijk pas op 4 December de toewijzing van gel den voor de hulpverlening aan Frankrijk, Italië en Oostenrijk, „zelfs maar in overweging kan nemen". Op- en ondergang van Zon en Maan. Vrijdag: Zon op 8.20 u., onder 16.35 u. Maan op 16.31 u., onder 8.2& u. Volle Maan 9.45 u. Hoogwater te Vlissingen. Vrijdag 28 November: 1.29 u. 2.18 m., 13.40 u. 2.17 m. BONNENLIJST. Geldig van 80 November t.m. 18 December 1947. Bonkaarten KA, KB, KC 718. 023 Algem.: 2000 gr. brood (gel dig tot 6 Deo. a.s.). 024 Algem.: 1O0 gr. bloem, zelf rijzend bakmeel of kindermeel. 025 Algem.: 750 gr. suiker, boter hamstrooisel of 1500 gr. jam, stroop enz. of 750 gr. versnape ringen. 026 Algem.: 200 gr. suiker, boter hamstrooisel of 400 gr. jam, stroop enz. of 200 gr. versnape ringen (reeds aangewezen). 027 Algem.: 100 gr. vlees (geldig tjn. 6 Dèc.). 028 Algem.: 100 gr. vlees (reeds aangewezen, geldig tot 6 Dec). 015 Reserve: 800 gr. brood (gel dig t.m. 6 Dec.). 017 Reserve: 400 gr. brood (gel dig t.m. 6 Dec.). Bonkaarten KD, KE 718. 521 Algem.: 800 gr. brood (gel dig t.m. 6 Deo.). 522, 523 Algem.: 250 gr. suiker, boterhamstroojpel of 500 gr. jam, stroop enz. of 250 gr. ver snaperingen. 524 Algem.: 200 gr. suiker, boter hamstrooisel of 400 gr. jam; stroop enz. of 200 gr. versnape ringen (reeds aangewezen). 525 Algem.100 gr. bloem of zelf rijzend bakmeel of- kinderbis cuits of kindermeel. 515 Reserve: 400 gr. brood (gel dig t.m. 6 Dec.). 516 Reserve500 gr. bloem of zelf rijzend bakmeel of kindermeel of kinderbiscuits. Bonkaarten MA, MB, MC, MD, MH 713 (Bijz. arbeid, a.s. moeders en zieken). 1005 Suiker: 250 gr. suiker, boter hamstrooisel of 500 gram jam, stroop enz. of 250 gr. Versnape ringen. Tabak- en Versnaperingenlcaarten S-01, S-03 Tabak: 2 rantsoenen sigaretten of kerftabak. S-01 Versnaperingen: 200 gr. ver snaperingen of 200 gr. suiker boterhamstrooisel enz. of 400 gr. jam, stroop, enz. S-03 Versnaperingen: 100 gr. ver snaperingen of 100 gr. suiker, boterhamstrooisel enz. of 200 gr. jam, stroop enz. Bovengenoemde bonnen kunnen reeds op Vrijdag 28 November worden gebruikt. Op bon 027 Al gemeen is wederom een extra rantsoen vlees van 100 gr. ver krijgbaar. Op 4 December zal een bon voor waspoeder worden aan gewezen. Weer Soya-bloem in het brood. De broodbloem-melange, zoals die van 30 November a.s. af zal worden samengesteld, bevat thans weer 5 procent Soyabloem. Verder blijven bijgemengd 10 procent malsbloem en 5 procent aardappelmeel. De dorpsmolenaars mengen uit sluitend 15 procent malsbloem bij en geen Soya-bloem of aardappel meel. Gereedgekomen magneet rukte ijzeren voorwerpen uit zakken der omstanders. Dezer^ dagen is de magneet van het Philips-cyclotron, dat zoals men weet in het laboratorium voor het Instituut voor Kern- physisch Onderzoek aan de Oosterringdijk te Amsterdam werd ge bouwd, gereed gekomen. Alles wyst er op dat de magneet geheel aan de gestelde verwachtingen zal voldoen. Hoe groot de kracht wel is, die deze magneet cntwikkelt, bleek uit het volgende voorval, dat zich bij het aanzetten er van voor deed. Tabaksdozen, schroevendraaiers, messen e.d. werden door de kracht van de magneet uit de zakken van de omstanders gerukt, soms zelfs dwars door het overigens wel enigszins versleten linnen der stofjassen heen. Verder deed zich nog het merkwaardige ver- schijnsel voor, dat de ontwikkelde magnetische krachten de pool- schoenen zó vast op juk zogen, dat men de reeds bevestigde moeren met de hand verder kon aandraaien, terwijl men toch vóóraf met de zwaarste technische hulpmiddelen alles zo stevig mogelijk had vastgeschroefd. Een enquête van de N.I.P.O. heeft aan het licht gebracht, dat 63 van de bevolking'geen boe ken leest. SLECHTS EEN ONDERDEEL. De thans gereedgekomen magneet is ondanks zijn giganti sche kracht en afmetingen slechts een onderdeel van het gehele cy clotron. Hij dient er voor om elec- triöch geladen deeltjes langs be paalde banen te doen bewegen. Een Installatie voor hoge wissel spanning zorgt er voor dat deze deeltjes op het juiste moment een vergroting van hun snelheid krij gen, totdat deze tenslotte groot genoeg is om met kans op succes op een of andere stof te worden losgelaten. Dank zij hun snelheid, die de 1QO.OOO km. per seconde benadert, zijn de electrische deel- j tjes dan in staat tot in de kernen I der atomen door te dringen en daarin zulke grondige veranderin- J gen aan te brengen, dat er een to- taal nieuwe stof ontstaat, die in vele gevallen radioactief is. Binnen de twee electrische spoelen van deze iqagneet bevindt zich een ijzeren kern. Wanneer er nu stroom door de spoelen gaat, worden deze magnetisch, maar daardoor wordt ook het rjzer binnen de spoelen magne tisch en op die manier ontstaat er een zeer sterke magneet, die veel sterker is dan men met een spoel alleen of met een permanen te magneet zou kunnen verkrij gen. De kernen der magneetspoelen maken deel uit van een {jzeren juk dat ongeveer Z/2 meter hoog is. Voor de vervaardiging hiervan is 200 ton van het allerbeste mag netisch materiaal nodig geweest, dat voor dit doel speciaal in het natuurkundig laboratorium werd ontworpen. SAMENSTELLING VAN HET JUK. De samenstelling van het te gieten cyclotronijzer kwam de mensen yan de gieterij in het be gin nogal ongewoon voor, zodat men er eerst een zwaar hoofd in had of hieruit wel een homogeen materiaal vervaardigd zou kun nen worden. De. stroom die door de spoel vloeit, bedraagt ruim honderd ampère (maximaal 200 A) zodat daarbij zeer veel warmte wordt ontwikkeld, ongeveer evenveel als door een zestigtal electrische kacheltjes, elk van 1 kW, teza men. Voor de spoel zou deze warmte catastrofaal worden als men niet zorgde dat zij voortdu rend werd afgevoerd. Daartoe be vinden zich binnen de spoel tussen de koperen repen spleten, waar door olie stroomt, die de ontwik kelde warmte opneemt en af voert. Deze olie moet echter ook weer gekoeld worden; dit ge schiedt door haar door buizen te leiden, die door stromend koud water zijn omgeven. Nu kan met spoed aan de rest verder worden gewerkt, teneinde de gehele Nederlandse weten schap zo spoedig mogelijk in de gelegenheid te stellen met dit cy clotron en de daarmee verkregen kunstmatige radioactieve stoffen te experimenteren. Wéér de „Willem Kuys". Het zal niet veel uitmaken of de Willem Ruys, die dezer dagen vertrekken moet, zal vertraging ondervinden. Morgen zou uit Drunen de tweede reserveschroef voor het schip worden afgezonden, en per truck naar Breda gebracht, om vandaar „over water verder te worden vervoerd. Er kwam echter ook thans weer een kink ln de kabel. Er waren n.l. een paar schroeven voor andere schepen on derweg en deze werden plotseling met truck en al in beslag geno men. Eén van die trucks zou oök de schroef van de Willem Ruys moeten vervoeren, terwijl boven dien de kans groot was, dat ook dit transport, als het onderweg was, moeilijkheden zou ondervin den, .hetgeen tot gevolg zou heb ben, dat het Lloyd-schip niet op tijd zou kunnen vertrekken, daar voor het monteren van de schroef, dat in een ruim geschiedt, twee en een half a drie dagen nodig zijn. Dank zij tijdig ingrijpen van de betrokken minister is echter voor lopig gevaar bezworen. De heer Lips, die vandaag ijlings op audi ëntie ging, keerde n.l. met een vergunning' voor vervoer over de weg terug en kreeg tevens een toezegging, dat de Rijkspolitie van deze vergunning op de hoogte zou worden gesteld. Met een apart gecharterde truck zal nu morgenochtend het vervoer geschieden, en indien er zich geen verdere moeilijkheden voordoen zal het gevaarte Vrij dagmorgen fe Rotterdam zijn, dus nog juist op tijd. Mocht ook deze schroef echter met pech te kam pen krijgen, dan zal het vertrek van de „Willem Ruys" moeten worden uitgesteld, omdat er nu eenmaal een wet bestaat, die het vertrek van een dusdanig schip zonder reserve-schroeven ver biedt. Generaal Sergei Ingr, oud-mi nister van Oorlog van Tsecho-Slo- wakije en bevelhebber van de Tsjecho-Slowaakse troepen ln En geland gedurende de oorlog, Is be noemd tot gezant van Tsjecho- Slowakije in Nederland. Het grootste cijclotron van Europa, welke voor atoomsplitsing gebruikt zal worden, nadert zijn voltooiing. Binnenkort hoopt men met de onderzoekingen op dit onbekende gebied aan te kunnen vangen. DE BILT ZHfiT: Weersverwachting geldig tot hedenavond: Wisselende bewolking met re gen-, hagel- of natte sneeuwbuien. Matige, maar vooral langs de Hollandse en Zeeuwse kust nu en dan nog krachtige wind tussen West en Noord. Guur weer.

Krantenbank Zeeland

Zeeuwsch Dagblad | 1947 | | pagina 1