Q 1^9
SANATOGEN
MAARTEN LUTHER
Amerikaanse vakbewegingen beginnen greto
verkiezlngs-acüe.
Maarten Luther en de Vrouwen.
MOEDE»
Opgewonden stemming
te Boedapest.
Zeeuwsch Dagblad
TWEEDE BLAD
Zaterdag 1 November 1947
fye>w(>HM>to strijd
Gedupeerde grondgebruikers vergaderen.
'ZOKty Z,Vi MWZLZU.
Hij dichtte vele kerkliederen.
Ge kunt ze in ons land overal vinden, de huisgezinnen waarin
met begeleiding van orgel, harmonium of een ander instrument
het geestelijk lied in ere wordt gehouden. Vooral in plattelands
gemeenten wordt dit zelf-musiceren en zingen in huiselijke kring
veel beoefend en nu de winter nadert verinnigt deze bezigheid
de stemming in de huiskamers op de lange winteravonden.
Op de 31e October, de Hervormingsdag, gaan onze gedachten
naar de grote Duitser Maarten Luther, die 430 jaar geleden de
wereld in opschudding bracht door zijn 95 stellingen.
Het is minder bekend dat Lu
ther ook op muzikaal terrein heel
veel hervr mend werk heeft ver
richt. In de warme beslotenheid
van de "huiskamer, genietend van
zang en muziek, is het goed terug
te denken aan deze werkzame
geest die de eerste stoot gaf tot
de muziekbeoefening zoals we die
hier boven omschreven.
Een starck Casteel is onse Godt,
Een goet gheweer en wapen:
Hij helpt ons vry uyt alle noodt,
Die ons nu coemt aenraken:
De oude quade vyandt,
Met eenen yver hy 't meynt:
Groote macht, en arglist,
Syn grouwelycke rusting is.
Op d' eerd isser niet syns glycken.
Het is niet moeilijk in dit lied
het door heel de wereld bekende
„Ein feste Burg ist unser Gott"
te herkennen. Dit is een Neder
landse bewerking van Luther's
strijdlied, uit 1565, die voorkomt
in een Hand-Boecxken inhoudende
den heelen Psalter des H. Pro-
pheete David.
„Een vaste burcht" is het meest
bekende lied van de Hervormer,
en iedere Nederlander weet dat
Luther er de geestelijke vader van
is. Buiten dit vers waar we
straks op terugkomen heeft
Luther zich op uitgebreid terrein
voor de muziek verdienstelijk ge
maakt.
Reeds jong was hij een minnaar
van zang en muziek. Als student
bespeelde hij reeds de cither en
viool, en bekend is ook uit die le
vensperiode het zingen langs de
huizen door de studenten, waar
door zij aan de kost kwamen.
Ook in zijn latere leven bleef Lu
ther de muizek trouw. Zelfs toen
hij op weg was naar de Rijksdag
te Worms nam hij zijn luit als
trouwe metgezel mee, en in de
logementen waar overnacht werd
musiceerde hij 's avonds op de
luit, zodat het op straat hoorbaar
was.
Luther musiceerde en compo
neerde later niet alleen, doch
dichtte ook zelf zijn liederen, die
zo bekend werden. Merkwaardig
is het dat het eerste lied dat van
Luther bekend werd, en dat reeds
vóór zijn kerkliederen ontstond,
nauw is verweven met de geschie
denis der Nederlanden van die
dagen.
Zoals men weet ging de invoe
ring der Hervorming hier. met
grote moeilijkheden gepaard. Op
1 Juli 1523 werden te Brussel
twee Luthersgezinde Augustijner
monniken in het openbaar ver-
brend. Deze gebeurtenis greep
Luther zo aan, dat hg ze tot on
derwerp maakte voor een bewo
gen ballade, een echt volkslied,
waarvan de eerste regels aldus
luiden:
„Ein neues Lied wir heben an,
Das walt Gott unser Herre,
Zu zingen was Gott hat getan
Zu seinem Lob und Ehre
Zu Briissel in den Niederland
Wohl durch zwei junge Knaben
Hat er sein Wundermacht
[bekannt
enz.
Later vloeide zijn dichterader
rijkelijk, en dat hij zowel de dicht
kunst als de muziek een warm
hart toedroeg bewees hij door zijn
gedicht „Frau Musica", een lof
lied op de muziek als inhoud, en
door bouw, taal en stijl een waar
dige proeve van zijn dichtkunst.
Het is bekend dat Luther gaar
ne in de huiselijke kring verkeer
de en 's avonds op de luit speel
de. Hij gaf hier het voorbeeld tot
zelf-musiceren en melodieën ma
ken. Hij heeft echter niet alleen
voor „cleijne luyden" de muziek
naderbij gebracht, zoals men hier
wellicht uit op zou maken, maar
ook de wetenschap erkent zijn
verdiensten in deze.
Met het bruisende enthousiasme
van zijn wezen kwam hij op voor
de zelfstandige waarde van de
muziek, waarvan de beoefening,
wat betreft geestelijke muziek en
gezang hoofdzakelijk een previle-
verblijf aldaar. De oer-gedachte
ervan is echter ontleend aan het
eerste gedeelte van Psalm 46. Het
lied verscheen in vele talen.
Tenslotte nog een voorval,
waaruit duidelijk spreekt de grote
waardering en liefde die zijn tijd
genoten Luther, de musicus, toe
droegen. Luther stierf in znn ge
boorteplaats Eisleben, en zijn
stoffelijk overschot werd vandaar
per lijkwagen naar zijn wpning in
Wittenberg vervoerd. Het was een
grote, lange reis, die onder de
grootste belangstelling werd ge
maakt. Des nachts werd het
lichaam opgebaard in de kerk
van de plaats waar men over-
nachtte. Dit gebeurde ook in
I Halle. Des avonds verzamelde
zich, evenals in alle plaatsen waar
men overnachtte, een grote me
nigte getrouwen rondom de baar.
Invloed atoombom op
groei van bomen.
Geleerden hebben vastgesteld,
dat de bomen, die de atoombom
van Hirosjima hebben overleefd,
tweemaal vlugger groeien dan
voorheen.
gie der kerk was. Luther drong
er met klem op aan dat ook bui
ten de kerk aandacht aan de mu
ziek geschonken zou worden. j
In zijn dagen, en door zijn hel
dere geest en zijn ijver werd dus j
de basis gelegd voor onze huise- j Plotseling werd de gewijde stil-
lijke muziekbeoefening, die we die de schare in acht nam, ver-
nog in soortgelijke vorm kennen
als Lutehr ze ten voorbeeld stelde.
De gave der compositie was
hem in ruime mate gegeven en
vele geestelijke liederen werden
door hem gecomponeerd.
De psalmen werden met behulp
van medewerkers in Duitse dicht
maat overgebracht, weergegeven
in vrije bewerking, zonder gebon
denheid aan de letter.
Het bekende „Een vaste burcht"
verscheen omstreeks 1529 in een
der bundels. Dit krachuge vers is
de strijdzang der Hervorming ge
worden; het eigenlijke Hervor
mingslied. Hierin komt zeer ka
rakteristiek tot uiting de eigen
liedvorm, die het klassieke type is
geworden van het kerkelijk ge
zang. Het rythme is energiek, fors
en vol leven en vaart, enigszins
gedrongen aandoend soms, maar
fris en overtuigend.
Het is. waarschijnlijk, dat de Wart-
burg hem bij het dichten voor de
ogen heef gezweefd, maar het
ontstond pas geruime tijd na zijn
het kerkgebouw zette iemand een
van Luther's eigen liederen in. En
spoedig zongen alien in diepe ont
roering mee. Het was de schone
bewerking van Psalm 130:
Aus tiefer Not schrei ich zu dir,
Herr Gott, erhör mein Rufen
Dein gnadig Orhen kehr zu mir
Und meiner Bit zu öffen
Het was een plechtige, ontroe
rende betuiging van waardering
van Luther's werk. Het spontane
gebaar van de inwoners van Halle
wordt nu nog ten volle begrepen
door ieder die gevoel en liefde
heeft voor zang en muziek en
vooral, voor het geestelijk lied.
Want hoewel in de loop der
eeuwen fouten en tekortkomingen
in het werk van de grote Her-
Vbrmer werden ontdekt; in onze
moderne, verwarde 20e e.euw
klinkt nog steeds als een nagalm
der Hervorming het „Ein feste
Burg ist unser Gott" door alle
landen dc wereld waar Christe
nen wonen.
De vakbeweging in Amerika.
Twee grote arbeidersorganisaties in Amerika bereiden zich voor
om de grootste politiek campagne sedert hun ontstaan te voeren
en een rol te gaan spelen bij de aanstaande verkiezingen. Het zijn
het congres van industriële organisaties (C.I.O.) en de Ameri
kaanse arbeidersfederatie (A.F.L.). Het meer progressieve congres
van industriële organisaties .heeft getracht tot een verenigd front
met de federatie te komen; dit is echter door de laatste verworpen.
Feuilleton.
door H. Lourense.
32)
Bij het langs varen tuurt Kees
ae kaden af.
Aan deze kant de boerderij van
Jaap Rodenburg, en schuin er
tegenover „Ouderzegen". De
Bioekweg, zowel als de Zwarte
Kaay liggen verlaten. Kees keert
zich om op z'n zitplaats. Mis
schlen komt er juist iemand de
Kaay oplopen.
De boot vaart verder, ze
blijft niet wachten tot een be
kende op de oever verschijnt.
Daar staat, rechts, het huisje
van malle Mien.
Aay's woning, denkt Kees bij
na hardop.
Nauwkeurig neemt hij het ge
doetje op. De werf ligt er be
hoorlijk bij. Niet meer zo'n ver
waarloosde-rommel als vroeger.
De grond ernaast is goed be
werkt. De groentebedden en de
aardappelakkertjes zijn onder
houden. 't Is te zien dat Aay er
de hand aan houdt.
Als de boot reeds lang het
huisje gepasseerd is, tuurt Kees
nog achterom, of hij mogelijk
een glimp "an z'n broer kan ont
dekken.
Niets!
Een vol uur voor de aanvang
van de verkoping, is Kees al bij
het boelhuis beland, en dwaalt
tussen de, uit hun onderlinge sa
menhang gesleepte meubelen.
Zij doen nu evenwijdige, doch
gescheiden pogingen om op basis
van de resoluties, aangenomen op
de onlangs gehouden congressen
het volgende te bereiken:
1. De afschaffing, of in ieder
geval de drastische amendering
van de arbeidswet Taft-Hartley,
die op beide congressen veroor
deeld werd.
2. 't Herstel van een arbeiders-
gezinde meerderheid in het Ame
rikaanse congres in 1948.
3. Een arbeidersgezinde presi
dent bij de presidentsverkiezingen
in het volgende jaar.
Sinds de eerste verkiezingscam
pagne van Roosevelt in 1932 zijn
de stemmen van de arbeiders van
het grootste belang. De arbeiders
gezinden zijn echter, evenals de
rest van de bevolking, in twee
politieke groepen uiteen gevallen.
De arbeiders-gezindheid van
Roosevelt en de wetgeving door
het congres moedigden de groei
der vakbewegingen aan en droe
gen bij tot de samenbundeling
van de arbeiders. Lewis echter,
de mijnarbeidersleider, trachtte,
zijn volgelingen in de latere jaren
van het presidentschap van Roo
sevelt voor de republikeinse zaak
te laten stemmen.
Het feit, dat de twee grote or
ganisaties op gescheiden paden
blijven, draagt bij tot de politieke
zwakheid. Niettegenstaande dat,
vertoonden beide organisaties op
de congressen een grote mate van
de nederlaag in 1944 in niet ge
ringe mate veroorzaakt werden,
ringe mate veroorzaakt werd,
doordat vele van hun leden zich
van stemming onthouden hebben.
Bij de komende stemming hopen
zij 60 millioen stemmen te verza
melen, tegen 35 millioen in 1944.
Men is van mening, dat Tru-
mans partij kan profiteren van
de aaneensluiting der arbeiders
gelederen onder invloed van de
wet Taft-Hartley, de economische
onzekerheid en de hoge prijzen.
Verscheidene officieren van de
Haganah zijn Woensdagnacht te
Telaviv door mannen van de Ir-
goen aangevallen en gewond. In
verschillende delen van de stad
werden rijtuigen, toebehorend aan
de Haganah, in brand gestoken.
«De politie te Napels heeft vier
personen gearresteerd, die er van
verdacht worden een geheime mo
narchistische beweging met een
revolutionair en militair karakter
georganiseerd te hebben,
overeenstemming in overtuiging
en bedoelingen. Beide zijn tegen
de arbeidswet, beide erkennen dat
Amerika, zoosis John
Gumher het ziet.
De Verenigde Staten, aldus
de publicist John Gunther, zijn
de eerste producenten van steen
kool, petroleum, staal, electrici-
teit, koper, katoen, hout en van
talrijke agrarische en industriële
producten. Maar het politieke ge
stel en verstand laat nog wel wat
te wensen over. Het heeft vier
vijfde van 't werelds auto's en de
helft der telefoons; maar men
vindt er niet zoveel moraal of zo
overstelpend veel belangwekkende
denkbeelden. Dit land verkoopt
per jaar voor 700 millioen cosme
tische artikelen en tengevolge van
auto-ongelukken vinden er 40.000
mensen de dood. Het telt 15.166
op zichzelf staande en aparte be-
stuurseenheden en elke elf en een
halve seconde wordt er een baby
geboren. Verleden jaar gebruikten
de Verenigde Staten 1.115.000.000
quarts roomijs (1.266.640.000
liter) en 660.000.000 oliebollen. Er
gaan elke week 95 millioen Ame
rikanen naar de bioscoop en er
worden elke maand 55 mill, tijd
schriften verkocht. 7.200.000.000
mensen bezitten een levensverze
kering in de Verenigde Staten, er
zijn 10 millioen kansspelers, 20
millioen amateurfotografen, 5
millioen postzegelverzamelaars,
2.800.000 vegetariërs, 60.000 ra
dio-amateurs en 25.004 practise-
rende astrologen.
(Vrij Nederland(.
Bij verkopingen „wegens sterf
geval", zoals deze, kan Kees zich
moeilijk aan een gevoel van be
klemming ontworstelen.
Geen kinderen om te erven.
Een stelletje neven en nich
ten, meest ver verwant, ruimen
het boeltje maar op. Het zegt
hun niets, dat de meubeltjes
vaak geslachten lang met zorg
bijeen gebracht zijn, soms haast
gekoesterd door de tere handen.
Om zelf geen gezeur te hebben,
laten ze de vendumeester het
zaakje opknappen. Dan is er
geen gekibbel over de prijzen,
en ze zijn er meteen met ere af.
De vendumeester van zijn kant
behandelt alles zakelijk, en is
bovendien zelf gebaat bij een
hoge opbrengst.
Kees loopt door de vertrek
ken, waar de meubels zijn uit
gestald. Alles genummerd. Soms
een combinatie, om een haast
onverkoopbaar stuk, toch van
de hand te doen.
't Is de moeite waard. Er is
veel goed verhandelbaar spul
bij!
Kees noteert enkele num
mers. Dan neemt hij de bezoe
kers eens wat nauwkeuriger op.
Niet veel jagers naar gelegen
heidskoopjes. Een paar boeren
uit de omgeving, een paar dag
geldersvrouwen.
Onder de grote iep, dicht bij
het tafeltje van de vendumees
ter, groept een man of zes bij
elkaar.
Voor iemand als Kees, die ge
regeld alle verkopingen afloopt,
laars, zoals hij. Een enkele
zijn het geen vreemden. Hande
sjacheraar staat er bij, die de
meubels van de ene verkoping
naar de andere sleept. Maar
die krijgt' al gauw een kantje.
Hij probeert zijn geluk bij een
ander.
Kees loopt weer naar binnen.
Hij wil een paar meubels een
beetje beter bekijken. Hij loopt
eerst even een nevenvertrejk in,
dat hij op z'n eerste rondgang
voorbij gegaan is.
Hij is er alleen..Er staat ook
niet veel bijzonders. Wat bedde-
goed.
Geen interesse.
Hij wil er weer uitlopen.
Hij staat in de deuropening.
Daar is opeens één van de
groep voor hem, een lange, ma
gere kerel, met zwart, kroezend
haar, in de wandeling de
Schrale genoemd.
„Zo, ook eens weer op een
verkoping?"
Het gewone aanloopje.
Wat voert hij in z'n schild?
„Och ja."
Verder zwijgen van de kant
van de aangesprokene.
,,'k Ben echt nieuwsgierig naar
de prijze, deze keer."
„Och."
Kees haalt de schouders op.
„Geen interesse zeker?"
De Schrale kijkt Kees ietwat
spottend aan.
„Dan had je zo'n reis niet on-
dernome, maat."
„D'r is niet veel voor me bij,
deze keer", zegt Kees luchtig.
„Ja, dat kenne me. Maar me
wete al lang, dat je een fijne
r.eus heb."
„Ik snap niet wat je bedoelt?
Staalbaard zegi ha Voor een belang
rijke bijeenkomst scheer ik me nog
gauw even extra-glad met Philips
„PHILlSHAVE"
En Uw handelaar zal ha U he
wijzen, hoe gemakkelijk dat gaat.
Wanneer U even een demonstratie
vraagt mee
N.V PHILIPS VERKOOP-MAATSCHAPPIJ
VOOR NEOEREANO. EINDHOVEN
Ungez. Med.)
Ambtenarencentrum
vraagt salarisverhoging.
In een te Utrecht gehouden ver
gadering van het Ambtenaren-
centrum is een resolutie aange
nomen, waarin de positie van de
ambtenaren onhoudbaar wordt ge
noemd. Terwijl de kosten van het
levensonderhoud sinds 1940 bijna
zijn verdubbeld is de salarisver
hoging voor ambtenaren ver bij
die van het particuliere bedrijfs
leven achter gebleven. De in De
cember toegekende salarisverho
ging ging uit van een komende
prijsverlaging, doch nu deze is
uitgebleven heeft de regering ver
zuimd door verdere salarisverho
ging het overheidspersoneel zijn
rechtmatig loon te geven.
De resolutie is ter kennis ge
bracht van de regering en de bei
de Kamers dér Staten-Generaal.
Aankoop van auto's
niet vrij.
Beperking gebruik motor
rijtuigen.
De geruchten, dat het in de
bedoeling zou liggen, de aankoop
van auto's met ingang van 1 Ja
nuari a.s. vrij te laten, zijn naar
minister Vos in zijn Memorie van
Antwoord op het wetsontwerp:
Tijdelijke regeling van het perso
nenvervoer met motorrijtuigen
meedeelt, onjuist.
De bedoeling van dit wetsont
werp is, om een wettelijke rege
ling te maken voor het vergun
ningenstelsel, dat geldt voor het
vervoer van personen door middel
van motorrijwielen en motorrij
tuigen. Voor het vervoer per auto
bus geldt, naar bekend, reeds een
wettelijke regeling, n.l. de Wet
Autovervoer Personen.
De minister ontkent dat hij van
oordeel zou zijn, dat thans een
wagenpark van 65.000 personen
auto's voldoende zou zijn om in de
behoefte te voorzien; „gezien het
zeer grote aantal üog wachtende
aanvragen is het streven er op ge
richt om binnen enkele jaren het
vooroorlogse peil van ongeveer
100.000 personenauto's weder te
bereiken".
In verband met de noodzake
lijke grote zuinigheid bij het ge
bruik van motorbrandstoffen en
van het materieel, opent het wets
ontwerp de mogelijkheid, om bij
ministeriële beschikking beper
king in het gebruik van motorrij
tuigen op te leggen. Op deze wijze
kan worden voorkomen, dat alle
individuele vergunningen zouden
moeten worden gewijzigd of door
nieuwe vervangen.
De Britse medische vereni
ging, de officiële organisatie van
dokters, heeft een speciale com
missie benoemd, welke een on
derzoek moet instellen naar de
waareid der beweringen, dat de
voeding in Engeland onvol
doende is.
Kathe von Bora was eigenlijk niet mooi genoeg.
De Schrale lacht.
Hou je goed, zeg! Maar me
wille deze keer is tot zake doen
mit jouw komme. Ga d'r is mee
na de andere! Dan leenne me de
zaak is doorprate."
Kees weifelt.
Meegaan?
Laat ze hun gang maar gaan,
wat heeft hij er mee te maken!
,.Wat zou ik? Jullie doen maar
wat je wilt, ik doe dat ook."
„Ja, dat wete we al lang.
Maar wat kope me daar voor?
Me. doen mekaar de das om, en
dat het geen zin. Jij mot d'r net
zo goed van leve as wij. Doch ie
soms dat wij voor de lol hier
heen gekomme benne? D'r zijn
altijd lui genog om d'r voor te
zorrege dat me niet te goedkoop
an de rommel komme. Me hoeve
daarvoor heus mekaar niet
dwars te zitte. Late me nou me
kaar niet belette om deze keer
is een boffie te hebbe. Of wil je
soms onder ons niet gezien wor
de, omdat je van andere komaf
ben?"
Kees kijkt verwonderd op.
Wat weten die lui van z'n af
komst?
„Ja, doch 'ie soms dat me niet
weten, met wie we te doèn
hebbe? Me wete zo goed jouw
familie, as die van je vrouw. As
dat niet zo was, hadde me al
lang geprobeerd je de nek om
te draaie. Maar d'r zit bij jullie
genog achter. Daarom zelle me
daar vooreerst niet an toe kom
me. En me benne menselijk ook,
al denke de lui meest van niet.
Me make met jouw een uitzon
dering." (Wordt vervolgd.)
Moeder, dit maal wijken we
eens af, wat betreft onze gewoon-
ijke, wekelijkse artikeltjes in de
ze rubriek en willen, in verband
met de gisteren herdachte her
vormingsdaad van Maarten Lu
ther, even stil staan bij het lief
desleven van deze grote held in
Gods Koninkrijk.
In al zijn grootheid was Maar
ten Luther toch een mens van
gelijke bewegingen als wij. Dit
blijkt wel zeer duidelijk uit zijn
verhouding tot de gouwen. Het
behoeft niet onder stoeien of
banken te worden gestoken, dat
Luther gauw in vuur en vlam
stond, wanneer hij een schone
vrouw zag of ontmoette.
In dit licht gezien mag zijn be
sluit om monnik te worden wel
een daad van zeer grote zelfop
offering worden genoemd.
Doch nauwelijks zag hij zich
bevrijd van de banden van het
kloosterleven, of hij zocht zich
een vrouw. En wcidra ontmoet
te hij er een. Eva von Schönfèid
heette de uitverkorene. Luther
voelde zich zeer sterk tot haar
aangetrokken en zocht dikwijls
haar gezelschap. Doch, hij liep,
haar gezelschap. Doch, hij liep
1 legen te noemen. Eva trouwde
met een dokter. Zijn vrienden
probeerden hem uit de put te
helpen en wezen hem op Kathe
von Bora, een uit een klooster
oi tvluchte non. Aanvankelijk
wilde Luther echter van een
verhouding met haar niets
weten.
Zij was hem n.l. nietmooi
genoeg. Bovendien vond hij
haar veel te bazig en te trois.
Maar blijkbaar kon Maarten
toch niet een andere vrouw vin
den, die beter hij hem paste.
Daarom vroeg hij Kathe ten
slotte toch maar ten huwelijk.
Dit is zeker niet zonder ge
mengde gevoelens gebeurd,
want later schrijft hij opgelucht
aan een vriend: „Het is mij mee
gelopen. Ik heb een flinke tn
eerlijke huisvrouw. Ze is mij
evenveel waard als het Ko
ninkrijk Frankrijk."
Toch heeft hij in zijn leven
blijkbaar veel met haar te stei
ler, gehad, want eens schreef
hij haar een brief, waarin hij
haar gebood wat minder de
mond te roeren: „Zwijg voor
taan, Kathe! Vrouwen moeten
niet zoveel spreken". Ergens an
ders heet het: „Als ik nog eens
zou moeten trouwen, zocht ik
een gehoorzamer vrouw". Ver
schillende malen sprak hij haar
zelfs aan met „Heerseres
Kathe".
Toch mag het huwelijksleven
van Luther niet ongelukkig
worden genoemd. Integendeel.
Deze woorden geven ook blijk
van een diepe genegenheid voor
zijn vrouw. Hij bestrafte haar
op echt Bijbelse wijze en met
een liefdevol hart. En van Kathe
is het bekend, dat zij hém aan
hing met een vurige liefde.
Luther was een zeer huiselijk
iemand, die graag te midden van
zijn gezin verkeerde. Hij hield
ontzaglijk veel van zijn kinderen
en er ging bijna geen avond voor
bij of hij zong met zijn gezin tal
van liederen, waaronder vele
door hemzelf gecomponeerd. De
grote hervormer heeft de waarde
van de gezinsband en de prettige
verhoudingen tussen de gezinsle
den onderling op een zeer duide
lijke en navolgingswaardige wijze
gedemonstreerd.
WILHELMINA R.
XXI.
De wraak van een Christen. I.
Het begint eigenlijk met een
aanranding en eindigt met een
testament. Een eigenaardige
combinatie, waarvan u niet veel
begrijpt, vermoed ik. Laten we
dus met het begin beginnen: de
aanranding van Pieter Mogge
van Renesse, burgemeester van
Zierikzee in 1747, juist 200 jaar
geleden dus.
In 1698 werd hij uit een aan
zienlijk geslacht geboren en na
zijn studie in de rechten aan
de universiteit te Leiden en zijn
promotie, vestigde hij zich in
zijn geboorteplaats Zierikzee en
werd er op jeugdige leeftijd
burgemeester.
Zijn bekwaamheid als staats
man werd spoedig bekend bui
ten het stille eiland Schouwen
en hij werd buiten Zeeland ge
roepen tot gewichtiger ambten.
Eerst werd hij lid van de ge
neraliteitsrekenkamer te 's-Gra-
venhage, enkele jaren later deed
hij zijn intrede in de Staten-
Generaal. Als lid hiervan heeft
hij zich o.a. verdienstelijk ge
maakt bij het sluiten van een
handelsverdrag met de koning
der beide Sieiliën, een knap stuk
werk van staatsmanswijsheid.
Meestal vertoefde hij in Den
Haag en slechts nu en dart be
zocht hij Zierikzee. Dit was b.v.
het geval in 1747. een belang
rijk jaar in onze geschiedenis.
Uit mijn „Zeeuwse wandelingen"
no. 7 en 8, herinnert u zich
misschien nog, hoe in dat jaar
de Friese stadhouder Willem
Karei Hendrik Friso als stad
houder Willem' IV over alle ge
westen werd uitgeroepen, voor
het eerst te Veere. De andere
Zeeuwse steden volgden weldra,
maar niet overal ging dat rus
tig en gemoedelijk. In Zierikzee
kwam het tot oproer en plun
dering van de huizen der staats
gezinde regenten. Ook voor de
woning van Mr Pieter Mogge
loopt het volk te hoop, maar
verder gebeurt er niets, want
de bewoner is niet thuis.
Daar verspreidt zich het ge
rucht, dat Pieter Mogge op weg
is naar Zierikzee. Inderdaad is
dit het geval. Mr Mogge heeft
n.l. in Den Haag van de ver
heffing van de Prins in Zeeland
gehooid en besluit naar zijn
vaderstad terug te keren om
zich op de hoogte te stellen van
wat hij vernomen heeft.
Als hij echter van het Rot
terdamse beurtschip aan wal
stapt, wordt hij allesbehalve
hartelijk ontvangen door zijn
stadgenoten. Hij wordt n.l. be
schuldigd van anti-Oranjege
zindheid en op één lijn gesteld
met de staatsgezinde regenten-
kliek. Aan scheldwoorden geen
gebrek, het „landverrader"
galmt over de kade van Zierik
zee, zoals het een paar jaar
geleden geklonken gefluis
terd meestal heeft door de
straten van alle vaderlandse
steden en dorpen.
Aan mishandeling ontbreekt
het evenmin, ja hij zou het er
misschien niet levend hebben
afgebracht, wanneer een offi-
I cier. niet tussenbeide gekomen
I was.
„Naar de gevangenis met
hem", schreeuwt het op wraak
beluste gepeupel. Om hun bur
gemeester nog eens extra te
honen wordt hij op de stads-
vuilniswagen gezet en in op
tocht door de joelende menigte
naar de gevangenis („het He
renlogement") gereden. Ruim
een maand heeft hij hier on
schuldig gevangen gezeten. Zijn
beschuldiging van landverraad
kon niet bewezen worden, even
min als de bewering, dat hij
tegen de verheffing tot stad
houder van de Prins was.
Als deze dan ook ongeveer
een maand na de molestatie
Zierikzee bezoekt, wordt Mr
Mogge uit zijn gevangenschap
bevrijd en in ere hersteld: nie
mand van zijn vroegere vijanden
durfde enige beschuldiging
tegen hem inbrengen!
Hij keert weer naar Den
Haag terug, vat zijn werkzaam
heden in de Staten-Generaal
weer op, verhuurt echter zijn
woning in Zierikzee, waar hij
niet meer terugkomt.
In 1756 sterft hij en wordt
bijgezet in een prachtige graf
tombe in het familiegraf te
Dreisehor, voor welk grafteken
hij uit zijn aanzienlijk vermogen
een bedrag van f 12.000 gere
serveerd had.
Tot zover de aanranding, in
het volgend artikel over het
testament.
L. v. W.
„Aansporing tot moord".
In het Hongaarse parlement
heeft de Communistische afge
vaardigde Bold de Onafhartkelijk-
heidspartij van Zoltan Pfeiffer
beschuldigd van oorlogsophitslng
door het verspreiden van allerlei
geruchten. Hij zeide, dat alle oor
logsophitsers moesten worden uit
geroeid. De afgevaardigden van
de partij van Pfeiffer sprongen op
en riepen: „Dit is aansporing tot
moord". Zij verlieten de zaal, doch
kwamen terug toen de president
Zoid tot de orde had geroepen.
Het Incident heeft de gemoede
ren te Boedapest sterk in beroe
ring gebracht. Gemeld wordt, dat
velen de hoofdstad hebben verla
ten., Sommige kranten hebben er
op aangedrongen, dat in de ergste
gevallen de doodstraf wordt uit
gesproken tegen de verspreiders
van geruchten. Andere bladen
voorspelden drastische maatrege
len.
Prinses Elizabeth van Engeland
heeft, vergezeld van haar verloof
de, het 34.000 ton metend luxe
schip „Caronla1' te waten gelaten.
Er zal onverwijld een uitkering plaats
moeten hebben.
De Landbouwvereniging te
Meliskerke hield een druk be
zochte vergadering in verband
met de grote financiële nood
waarin vele grondgebruikers zijn
komen te verkeren.
Ondanks pogingen door ver
schillende organisaties blijven
de schadeloosstellingen zeer on
voldoende, niettegenstaande door
dc Regering van meetaf is be
loofd, dat de schade op billijke
wijze zou worden vergoed.
Na langdurige bespreking was
men het unaniem er over eens,
dat, wil men de bedrijfsvoering
op gang houden, onverwijld uit
kering plaats zal moeten heb
ben van de schade 1944 en van
alle dervingen geleden in vol
gende jaren tot op de dag van
heden. Vervolgens, dat de metho
de van behandeling van crepeer-
gevallen een minderwaardige is.
De regeling van herstel en we
deropbouw boerderijen is on
aanvaardbaar.
Verder was de vergadering
van oordeel, dat gewacht moet
worden met het aankopen van
kustmest en zaaigraan, nodig
voor 1943 en dat pachtbetaling
en betaling van diverse lasten,
bij onmacht, uitgesteld moet
worden tot zolang geen rede
lijke uitkeringen of voorschot
ten zijn verleend.
Nu de gemaakte schulden
reeds zo groot zijn geworden,
v/erd verder lenen onverant
woord geacht.
'Geweigerd moet worden het
waardeloze rietmeel wat door
at Regering toegewezen wordt
tegen veel te hoge prijs.
Betreurd werd, dat door de over
dreven bomenactie op Walche
ren, de aandacht van de hoofd
zaak wordt afgeleid; primair is
de zorg voor de mensen.
Verder was men het er over
eens, dat de nood van Walche
ren veel meer moet gebracht
worden in de politieke sfeer van
alle partijen waarbij gedupeer
den zijn aangesloten.
Als de Regering doof blijft voor
het roepen om recht, dan is de
tijd gekomen, dat Walcheren
zich opmaakt voor een petition
nement naar Den Haag in gro
ten getale.
En
dan nog dat
slechte slapenl
Gij kent dat! Dagen van
hangerigheid; futloos en
loom; alles zien van de donke
re kant. En als dan ook nog
's nachts de slaap niet komen
wil, nog méér zwarigheid en
zorgen in het verschiet. Dat
is allemaal een gevolg van
verslapte zenuwen. Neem
regelmatig wat Sanatogen
en reeds na korten tijd blijken
U de heilzame gevolgen aan
lichaam en geest.
Hel zenuwsterkend voedsel
(Ingez. Med.)
BIJZ. POLITIEBECHTEB
TE MIDDELBURG.
Zitting van 28 Oct. 1947.
Wegens overtreding van het
Deviezenbeslult werden veroor
deeld:
I. M. E. echtg. van H. C. te
Domburg tot f 25 of 10 d. met te
ruggave.
J. W. de G. chauffeur te Ter-
neuzen f 5 of 2 d. met verb, verkl.
Ma. D. z. b. te Vlissingen ver
voerde op 18 April 1947 in strijd
met de voorschriften 50 kippen
eieren. f 15 of 5 d.
J. B. G„ schipper te Hansweert
wegens frauduleuze invoer van
een radiotoestel f75 of 30 d. met
verb, verkl.
C. C. N„ rolluikenfabrikant te
Terneuzen, wegens uitvoer in
strijd met het Deviezenbesluit van
Belgische betaalmiddelen, resp.
12.000, 10.000 en 5500 francs, f 400
of 2 m. en 1 m. gev. voorw. proeft.
3 jaar.
A. E. J. de S„ echtg. van C. C.
N. te Terneuzen, wegens uitvoer
van 8000 B. francs in strijd met
het Deviezenbesluit f 100 of 1 m.
J. A. E„ bakker te Terneuzen,
wegens het kopen en verkopen
van 8000 B. francs, f 100 of 1 m.
Bij controle door ambtenaren
der C. C. D. in een slagerij te
's-Heer Arendskerke werd een
hoeveelheid vlees ontdekt waar
van men vermoedde, dat dit niet
aan hem was toebedeeld. De sla
ger M. J. S. verklaarde, dat dit
vlees afkomstig was van een door
hem op 20 Aug. 1947 frauduleus
geslacht rund van ongeveer 100
kg. Het grootste gedeelte hier
van was reeds door hem op bon
nen verkocht, het restant werd
in beslag genomen. Verdachte
werd veroordeeld tot 1 m. gev.
straf.
A. M„ koopman te Kruiningen,
wegens het op 6 Aug. 1947 te Zie
rikzee voorhanden hebben van
meerdere coupons stof zonder ver
gunning van de directie van hèt
Rijksbureau voor textiel, f 100 of
30 d. met verb, verkl.
Da. B., mosselpelster te Yerse-
ke. Werkzaamheden beëindigd
zónder toestempüng van de direc
teur van het Arbeidsbureau f 50
of 20 d.
D. R„ modellenknecht te Vlis
singen idem. f 30 of 15 d.
TRIBUNAAL TE ZIERIKZEE.
Uitspraken.
J. J. K r ij g e r te Renesse: 5 j.
Intern, tot 8 Met 1950. Ontz.
rechten.
J. P. C. Boot te Haamstede:
3 m. voorwaardelijke intern.,
proeftijd 3 jaar. Bijz. voorw.: ver
bod om te gaan met N.S.B.-ers
uitgezonderd echtgenote van be
schuldigde, alsmede bloed- en
aanverwanten t.m. de 5e graad.
"Verb, verkl. van f 4000.w.o.
begrepen de roerende goederen
tijdens de bevrijding in beslag ge
nomen en aan derden in bruikleen
gegeven. Ontz. rechten.
H. M. W u y s t e r, geen verdere
intern. Verbeurdverkl. f 10.000.
ontz. rechten en recht om enige
leidende functie in de textielbran
che te bekleden.
