De overeenkomst in Indië De staking in Amerika. Het Indische vraagstuk. Vragen aan de Commissie-Generaal. Samenwerking gemeenten. De Internationale luohtvaart* tentoonstelling. us vernoudingen in Al de Dakota-pasagiers gered. Uitgave Stichting „Zeeuwach Dagblad" Hoofdkantoor! Goes, L, Vorat- str. 70, Tel. 2438, Giro 274289 Kantoren; Vliasingen, Walatr. 83, Tel. 168; Middelburg, Rou- aanache Kaai 39, Tel. 2009; Neuzen Vlooawijckatr. Tel. 2062 ZEEUWSCH DAGBLAD 2e JAARGANG No. 504 PROTESTANTSCH CHRISTELIJK BLAD VOOR ZEELAND Dinsdag 26 November 1946 Abonnementsprijs ƒ3.30 per kwartaal. -* Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA Directeurs JACQ. DE SMIT. Advertentieprijs 12% cent per m.m. vwts "Woensdag. ïoa op 8.18 u„ en» der 16.36 u. Maan op ll.oS u., onder 19.08 u. Hoog water te Vlissmgen Woensdag 27 November: 3.45 u. 1.94 m., 16.01 u. 1.98 m. Het was de heer Algera die bij de behandeling van Binncn- landsche Zaken is opgekomen voor de rechten der gemeenten. Zeker geen overbodige zaak. Mede in verband met de oor logsgevolgen, maar daardoor toch niet alleen, komt de gemeentelijke autonomie steeds meer in 't ge drang, In nauw verband hiermede staat ook het streven om kleine ge meenten op te heffen en de sa menwerking van gemeenten voor bepaalde doeleinden te bevorderen. Op dit gebied is reeds veel ge- daan. Er zijn drinkwatervoorzienin gen en lichtbedrijven in den vorm van een N.V. waarvan de ge meenten aandeelhouders zijn. In Drenthe kent men een Ge westelijken dienst voor socialen woningbouw, waaraan 21 ge meenten deelnemen. En den laatsten tijd is er ook in Zeeland de centralisatie van het bouw- en woningtoezicht, waarbij verschillende gemeenten zich ver eenigen om gezamenlijk een dienst te onderhouden. Nu zit hier zeker wel iets in wat aantrekt. Er zijn verschillende zaken, wij denken hierbij speciaal aan licht en water, die het best kunnen worden behartigd, door een ze kere centralisatie. Het is nu een maal onmogelijk, dat iedere ge meente, wat dat betreft, voor zich zelf kan zorgen. Samenwerking van gemeenten kan in vele gevallen gewenscht en soms zelfs min of meer nood zakelijk zijn. Toch dreigen hier ook zekere gevaren. De heer Algera heeft er enkele genoemd. In de eerste plaats maakte hij er bezwaar tegen, dat de Ged. Staten hierbij een te groote rol spelen. Niemand kan er bezwaar tegen hebben dat zij stimuleerend op treden. Maar daarbij blijft het niet altijd. Soms krijgt men den indruk dat samenwerking van bo venaf opgelegd wordt. Dan gaat het den verkeerden kant op. Zoo wordt er inbreuk gemaakt op de rechten der ge meenten. Als een ander bezwaar noemde de heer Algera, dat bij dergelijke scheppingen de rechtstreeksche volksinvloed verloren gaat, „De invloed der gemeenteraden beperkt zich hierbij In den regel tot het aanwijzen slechts der ver tegenwoordigers, wanneer een maal tot samenwerking is besloten, maar waar blijft de controle van door de kiezers gekozen or ganen?" Het is goed dat hierop de aan dacht is gevestigd. Bezwaren als deze worden vooral gevoeld wanneer een groo te of grootere gemeente als cen trum-gemeente, de leiding krijgt. De kleinere gemeenten hebben over belangrijke kwesties als de aanstelling van het leidinggevende personeel bitter weinig te zeggen. Bovendien bestaat het gevaar, dat ze op zware kosten worden gejaagd, terwijl het profijt zooals hier en daar de ervaring leerde zeer denkbeeldig is. Samenwerking is goed. Maar liefst geen centralisatie. En dan geen min of meer ge dwongen, maar vrijwillige sa menwerking, opdat aan de zelf standigheid der gemeenten niet meer dan beslist noodzakelijk, wordt getornd. De vliegtuigfabriek Fokker trekt de aandacht. Op de internationale luchtvaart tentoonstelling, die thans te Pa rijs wordt gehouden, is ons land vertegenwoordigd door een klei nen stand van de K.L.M. en wat de industrie betreft door een stand van de N.V. Nederlandsche Vliegtuigfabriek Fokker in sa menwerking met Frits Diepen Vliegtuigen N.V., welke laatste firma het alleenverkooprecht voor de geheele wereld van alle door de Fokkerfabriek te bouwen sport-, les- en zakenvliegtuigen bezit. Op den Fokkerstand is een exemplaar opgesteld van de F 25 „Promotor", een nieuw eenmoto- rig zakenvliegtuig voor 4 perso nen, waarvan reeds 100 stuke door Diepen zijn besteld en dat een kruissnelheid heeft van 192 km. per uur bij 75 pet. van het maximale motorvermogen en bij volle belasting. Het toestel is van hoofdzakelijk houten constructie met een licht metalen opklapbaren rompneus en twee metalen staartboomen. De motor welke achter in den romp is opgesteld, drijft een duw- schroef aan. Het driewielig on derstel is intrekbaar. Opvallend is de groote mate van comfort en veiligheid, welke men met dit toe stel heeft weten te bereiken. Een zeer breede deur geeft toegang tot de ruime cabine, waarin drie personen naast elkaar kunnen plaats nemen en welke aircondi tioned is. Het uitzicht naar alle zijden is buitengewoon gunstig. Naar gemeld werd, zijn reeds belangrijke aankoopen van Fran- sche ondernemingen binnengeko men, terwijl ook ettelijke particu lieren van hun belangstelling blijk geven en het voornemen te kennen hebben gegeven tot aanschaffing van dit toestel over te gaan, het geen een belangrijken steun voor onze deviezenpositie beteekent. De Fransche pers is unaniem van oordeel dat de „Promotor" het beste vliegtuig in zijn soort is en dat het, hoewel er toch ver schillende Fransche en Engelsche toestellen van een dergelijk type aanwezig zijn, dank zij het bui tengewone comfort als het meest geschikte zakenvliegtuig van den salon kan worden beschouwd. Franco zou op niet meer dan 10 pCt. van de be volking kunnen rekenen. Rafael Sanchez-Guerra, mi nister zonder portefeuille in de republikeins che regeering van Gral, is Zaterdag naar Neder land gekomen. „Zes maanden geleden heb ik Spanje verlaten, maar ik zal er eerder terugkeeren, dan velen denken. Waarom ik dat zeg? Wel ten eerste omdat ik opti mist ben, maar dat niet alleen, er zijn veel tastbare feiten, die goede hoop geven. Toen ik Donderdag uit Parijs wegging, kreeg ik juist een brief van Giral, die zich op het oogen- blik in New-York bevindt. Hij schreef mij, dat hij er practisch zeker van is, dat een zestal landen, t.w. België, Denemar ken, Noorwegen, Uruguay, Chili en Frankrijk binnenkort de diplomatieke betrekkingen met Franco-Spanje zullen ver breken. Tezamen met de 26 lan den, die geen betrekkingen met het huidige regiem in Spanje onderhouden, worden dit dus 32 landen en dan zijn er nog Bra zilië en Egypte, die spoedig zullen volgen, schrijft Giral". „En de groote Westersche democratiën? Daar heeft Guerra maar wei nig hoop op. „In Engeland en Amerika, vooral in Engeland, is men zeer bevreesd voor de positie in de Middellandsche Zee. De angst voor het Com munisme weerhoudt hen." „Hoe groot acht u eigenlijk het percentage aan Communis ten in Spanje?" Dat is een moeilijk te beant woorden vraag, doch Sanchez meent 15 pet. „Hoe zijn de gevoelens jegens Franco?" „Ik ben er van overtuigd", al dus Sanchez, „dat bij een vrije stemming, niet meer dan hoog stens 10 pet. hun stem voor Franco zouden uitbrengen. En daarbij is de wensch niet de vader van de gedachte." „De republikeinsche regeering onder leiding van Giral heeft al die elementen in zich opgeno men waaruit het Spaansche volk bestaat. Het is op een zoo breed mogelijke basis. U moet ons vergelijken met uw eigen regeering, toen die zich destijds in Londen bevond, zegt hij. Wij bereiden maatregelen voor, die onmiddellijk bij onzen terug keer in Spanje ten uitvoer zul len worden gelegd. Onze eerste daad zal zijn het houden yan algemeene verkiezingen", EX-KEIZERIN HERMINE VAN DUITSCHLAND. Ex-keizerin Hermine van Duitschland, tweede echtgenoote van den in Doorn gestorven Duit- schen ex-keizer Wilhelm, was sinds het binnenrukken van het Sowjet-leger in Silezië verdwe nen. Zij blijkt te zijn onderge bracht in een klein huis te Frank fort aan de Oder (Sowjetbezet- tingszone van Duitschland), waar zij met den 18-maanden ouden zoon van Prins Franz Joseph van Pruisen een drietal bovenkamers bewoont, terwijl een verplaatste Oekrainsche familie het overige gedeelte van het huis in beslag neemt. Ex-keizerin Hermine heeft be wegingsvrijheid in het gebied, waar zij thans verblijft, maar heeft geen toestemming gekregen om naar Berlijn te gaan. Haar bloedverwanten en vrienden spre ken steeds over haar als „Hare Majesteit". Volgens de geldende Sowjet- bepalingen ontvangt zij de voed selrantsoenen van een niet-wer- ker. Deze categorie krijgt naar verhouding geringe rantsoenen. DE RUSSISCHE ARTILLERIE. Ter herdenking van den „dag van de artillerie" in de Sowjet- Unie zijn de commandanten van leger, vloot en luchtmacht te Mos. kou bijeengekomen. Het communistische partijblad „Prawda" schrijft, dat de Sow- j et-artillerie ook in tijden van vrede moet zorgen haar hooge peil te handhaven. DE GRIEKSCHE FINANCIËN. In Athene is bekend gemaakt, dat de Britsche minister van Bui- tenlandsche Zaken, Bevin, per soonlijk geantwoord heeft op een verzoek van Tsaldaris, den Griek- schen premier, om spoedigen fi- nancieelen steun aan Griekenland. Naar verluidt heeft Bevin zich accoord verklaard met de Griek- sche maatregelen ter vermijding van inflatie en voorstellen gedaan inzake het gebruik van Grieksche buitenlandsche activa. AMERIKA ALS WAAKHOND. Generaal Sir Thomas Blarney, voormalig opperbevelhebber der Australische strijdkrachten, heeft in een artikel in de „Melbourne Herald" verklaard, dat de V. S. zich als waakhond tegen Rus sische penetratie in het Verre Oosten hebben geïnstalleerd. JAPANSCHE JUWEELEN VOOR HERSTELBETALING. Een partij diamanten ter waar de van 25 millioen dollar, door de Japansche regeering verzameld in een desperate poging tot verdere financiering van den oorlog, zal waarschijnlijk aan de geallieer den worden overgedragen bijwijze van herstelbetaling, naar in Ame- rikaansche regeeringskringen ver nomen wordt. Deskundigen beschrijven de partij als de grootste, welke ooit bijeen werd gebracht. Vijf maan den is men bezig geweest met het classificeerem der diamanten, waarvan de zwaarste meer dan honderd karaat was. REGEERING VAN SAKSEN Maarschalk Sokolofsky, opper bevelhebber der Sovjet-bezet tingsstrijdkrachten in Duitschland heeft de omzetting van het pro vinciale bestuur van Saksen in een regeering goedgekeurd, aldus meldt radio Leipzig. FABRICATIE VAN LUCIFERS OP JAVA. De eenige lucifersfabriek op Java, ten Wolde's lucifersfabriek, te Soerabaja, zal binnenkort haar product aan de markt brengen. Men is thans bezig voorraad te vormen. Per dag worden tachtig duizend boekjes gefabriceerd. De lucifers zullen zoowel in doosjes als in boekjes in den handel wor den gebracht. De vergadering van den ministerraad ter behandeling van het Indische vraagstuk, waarbij ook de commissie- generaal tegenwoordig zal zijn, is vastgesteld op Woens dag a.s. Zeer spoedig daarna zal een afzonderlijke minis terraad worden gehouden ter bepaling van het standpunt der regeering. Noodtoestand te New-York afgekondigd. De burgemeester van New-York heeft den noodtoestand afgekon digd. Deze stap volgt op een oproep om drastische maatregelen op economisch gebied te nemen, teneinde aan de door de mijn werkersstaking veroorzaakte crisis het hoofd te bieden. Deze maat regelen zouden zoo noodig om vatten het sluiten van scholen en amusementsbedrijven, het staken van de straatverlichting en het beperken van bepaalde industrieën. AANKOMST SCHERMER- HORN EN DE BOER EEN DAG VERTRAAGD. De K.L.M.-persdienst deelt mede: Het K.L.M.-toestel NL- 305 waarmee de leden der Com missie-Generaal Schermcrhorn en De Boer de reis naar Nederland maken, heeft in Singapore opont houd gehad, zoodat het een dag later en wel in den loop van Dinsdag 26 November zal aanko men. MANIFEST AAN HET INDONESISCHE VOLK. Congres Ver. Indonesische staatspartijen. De Gefedereerde Indonesische Staatspartijen hebben vanuit Sydney het volgende manifest tot het Indonesische volk gericht: Met verbazing -is door ons ken nis genomen van het feit, dat de Nederlandsche Delegatie en een delegatie van een zekere „Indo nesische Republiek" tot een over eenkomst zijn gekomen, aangaan de een zekeren status voor Java en Sumatra, hetgeen beteekent, een mogelijke erkenning van een „Soekarno-Republiek" door Ne derland. De Indonesische Staatspartijen in het buitenland hebben besloten, in een binnenkort te houden con ferentie te Brisbane (Australië), ten strengste te protesteeren tegen zulk een erkenning, aangezien zij van meening zijn, dat 1. Indonesië, met een bevolking van over 70 millioen inwoners, waarvan nog geen 3 millioen in- tellectueelen, onmogelijk zelfstan dig kan reegeeren. 2. Een „Indonesische Repu bliek", met als „President" een man, die, naar duidelijk is ge bleken, gedurende den Pacific- oorlog met den vijand heulde, on- mogelijk van langen duur kan zijn. 3. De eenige weg naar een de- mocratisch zelfbestuur voor Indo nesië ligt via de beloften, gedaan door H. M. de Koningin der Ne derlanden in hare redevoering tot het Indonesische Volk, in Decern ber 1942. MERKWAARDIG ENGELSCH ADVIES. „Reynold News" over de overeenkomst van Cheribon. De Londensche „Reynolds News" zegt over de overeenkomst van Cheribon o.m. het volgende: „Aan de bemiddeling van de Britsche vertegenwoordigers kan men de afwending van een trage die in Indonesië voor een belang rijk deel toeschrijven. De zoo juist bekend gemaakte overeenkomst gaat een goed eind in de richting om de verlangens van de Indonesische volkeren te bevredigen, terwijl daarbij de his torische band tusschen Nederland en het Verre Oosten behouden blijft. Maar het gevaar is nog niet voorbij. De rechtsche Nederland sche bladen voeren een campagne tegen de overeenkomst. Wij hopen, dat Groot-Brit- tannië zijn grooten, moreelen invloed in Nederland zal aanwenden, om den steun van het Nederlandsche par lement aan een wijze en be leidvolle overeenkomst te verzekeren. Merkwaardig advies. Aan den „grooten moreelen invloed" van Engeland hebben we bier niet de minste behoefte. NA DEN WAPENSTILSTAND. „Elseviers Weekblad" schrijft over de in Indië gesloten over eenkomst o.m.: „Men heeft, al onderhandelend, het geloof in Nederlands recht èn in Nederland's roeping verlo ren. Men heeft nagelaten, dwalin gen in Nederland te bestrijden en men heeft verzuimd, het buiten land behoorlijk voor te lichten, omdat men zelf de overtuiging miste, dat Nederland in Indië een grootsohe taak heeft te vervullen. Nu berust men in een overeen komst, die op zijn best een schijn van gezag aan de Kroon overlaat en men sluit de oogen voor het feit, dat wij daarmede onzen plicht in Indië verzaken en het Koninkrijk verspelen. Goed, zeggen velen Java en Sumatra mogen dan verloren zijn, maar te Malino werd dan toch de grondslag gelegd voor een goede verhouding tot de Buiten gewesten. Het tegendeel ris juist. Toen de „wapenstilstand" werd voorbereid, heeft de heer Hoven, directeur B.B., reeds gewaar schuwd: dit leidt tot opstand op Celebes. En ziet, in dezelfde radio uitzending, welke het accoord van Linggadjati meldde, moest be richt worden, hoe te Sampit op Borneo een millioen schade door brand veroorzaakt werd en hoe te Makassar de Nederlandsche in genieur, die den wederopbouw leidde, door terroristen vermoord werd. De sultan van een eiland in den Grooten Oost meldde hoe hij, „recht tegen de in structies van Batavia in", genoodzaakt was op te tre den tegen roovers en plun deraars, die uit Java kwa men. Naar alle eilanden van de Buitengewesten zwermen de misdadigers, de dieven en de terroristen uit, om er, onder de hoede van den wapenstilstand, hun slag te slaan. Zoo gaan ook Borneo, ook Celebes, ook die honderden andere eilan den der Buitengewes ten verloren. Door de schuld van Java's ter roristen; door de schuld mede van het Mederlapdsoh beleid." LEWIS WORDT TER VERANT WOORDING GEROEPEN. Gisteren kwam het federale gerechtshof te Washington bjjeen om do Amerikaansche regeoring on John Lowis, leidor van de 400.000 vetkoolmynwerkers, die thanB in staking zijn, de gelegen heid to gevon langs rechtskundigen wog eikaars krachten te meten. Do leider der mijnwerkers moest zijn stelling verdedigen, dat bij niet gestraft zou behoeven te worden voor het feit, dat hij geen gehoor gegeven heeft aan het bevel van het Hof om z(jn opdracht, volgens welko het contract van de mijnwerkers met de regeering moest worden geannuleerd, in te trokken. Indien Lewis zich niet voldoende weet te verdedigen, zal hij Woensdag „of op een door het Hof te bepalen anderen datum" voor een jury-rechtbank moeten verschenen. Volgens de „Washington Post" wil de regeering aan het Hof voorstellen, den bond van mijnwerkers een boete van 200.000 dollar per dag en Lewis gevangenisstraf op te leggen. Men verwacht, dat Lewis zijn verdediging zal baseeren op do 20 jaar oude wet, die z.i. regeeringsbevelen inzake het tot staan brengen van stakingen verbiedt. Een vreugdevol weerzien. Omtrent 6e redding van de in zittenden van het Dakota-vlleg- tuig ln Zwitserland wordt nog nader gemeld: Zondagmorgen vloog de Zwlt- sersche majoor Hitz over één der afdalende reddingsploegen in een Pieseler Storch, een klein vlieg tuig, dat kan landen met een zeer geringe snelheid. Hij liet een briefje vallen met de vraag, waar hy het best aan den grond kon komen. Het antwoord luidde, dat hy er zelfs niet aan moest den ken om het te probeeren. Majoor Hitz had echter al minstens 200 landingen op bergen gemaakt. Hij probeerde het daarom toch en slaagde. Onder de eerstgeredden bevonden zich de echtgenooten van twee Amerikaansche generaals, die het reddingswerk geleid hadden, te weten mevr. Snavely en mevr. Tate. Generaal Tate droeg zijn vrouw in zün armen uit het vliegtuig naar een draagbaar. Het was een bly weerzien. Kol. McMahon, aftredend staf chef van de Amerikaansche troe pen in Oostenryk en rijn echt genoote waren vrijwel ongedeerd. Hun elfjarig dochtertje Alice, die de vüf bange dagen op den glet- scher ook had meegemaakt, had het grootste plezier en stond hef tig op haar kauwgom te byten, toen zy met haar moeder uit den Storch was gestapt. Na vyf uur arriveerde als laat ste de piloot van de Dakota, Tate. Hy stapte lachend uit het vliegtuig en zei: „Myn voeten j zyn yskoud, ik kan er nauwehjks op staan." zün vader, die plaats- vervangend opperbevelhebber is i van de Amerikaansche troepen ln I Oostenryk, stelde hem voor aan den president van Zwitserland, Dr Kobelt, die met zyn vrouw i naar Unterbach was gekomen, om de aankomst der geredden bü te wonen. Tate Jr zei tot den president: „Ik ben u en uw land geweldig dankbaar." De piloot vertelde nog, dat Vrij dag de levensmiddelen op waren en dat allen op het rantsoen van één reep chocola gesteld waren. Men had een mengsel van olie en benzine gemaakt, daarvan een vuurtje gemaakt en hierboven sneeuw gesmolten om drinkwater te maken. Naderhand hadden ze ook stukken van het vliegtuig af gescheurd en die als brandstof gebruikt. Gemeld wordt, dat alle gered den naar Weenen zullen worden vervoerd. De „Nederlander" publiceert een aantal vragen die de eer en het leven van het Nederlandsche volk raken. Wij laten ze hier volgen: Is het de C.G. bekend, welk het juiste aatital der slachtoffers van het optreden en het bewind der „repoeblik" thans geworden is? Is met name het getal 6 8 millioen, dat hier in Nederland genoemd is op gezag van een on derzoek door de R. C. Missie in Midden-Java ingesteld, sedert nog toegenomen? Welke waarborgen heeft de C.G. getroffen in haar pverleg met den heer Soekarno c.s., dat de bevolking van Java niet, wat volksgezondheid en sociale be scherming der dessa tegen den' j ondernemer en dgl. aangaat, in veel mindere conditie komt dan onder het Ned.-Indische bewind van voor den oorlog? Is het de C.G. bekend, dat tal van dienaren van het Nederl. In disch bewind ongunst en erger te wachten sou-den hebben van een „repoeblik", die souverein over i hen, hunne gezinnen en hunne omstandigheden zou kunnen be schikken? Zoo ja, welke waarborgen heeft de C.G. bedongen, dat de eer van Nederland, welke hierbij betrok- j ken is, niet besmeurd wordt? Is het de C.G. bekend, dat op Madoera hongersnood heerscht? Zoo ja, welke maatregelen wor den tegen die nood genomen? Heeft de C.G. het ?wodige ge daan om te zorgen, dat het be wind, waaraan zij de souvereini- teit wil overgedragen zien, dien aangaande alles doet en doen zal wat anders normaal door het Ned. Indische bewind reeds lang ver richt zou zijn? En dat tijdig en zonder aanzien des persoons? Is het de C.G. bekend, welke - partijen eventueel het nog te i scheppen „democratische" parle ment der „repoeblik" omvatten zal? Zoo ja, welke van de minstens zes groepen, die zich daar reeds vertoond hebben in de agitatie van de laatste jaren zijn dat? Welke gronden heeft de C.G. voor haar overtuiging, dat som mige dezer partijen een bekwame en stabiele regeering zullen weten te scheppen en te schragen? Is de C.G. niet van oordeel, dat een staatsconstructie, rustende op onstabiele eenheden, een bron van onrust, van nationale en in ternationale onrust moet worden? Zoo ja, op welke gronden meent zij te mogen oordeelen, dat het Rijk buiten Europa, hervormd op de wijze, door haar in de pas gepubliceerde „17 punten" ge schetst, niet een bron van onrust I en van internationale moeilijk- heden zou worden? Zij erkent toch ook het onrustbarende feit, j dat deze vraag in dezen vorm actueel is geworden? Op deze en tal van andere, in tens gewichtige vragen, aldus de „Nederlander", verwacht het Ne derlandsche volk van den heer Ir. W. Schermerhorn c.s. nu zij als C.G. teruggekeerd zijn een zakelijk en duidelijk antwoord. Want het gaat om het leven, het welzijn, de toekomst van mil- lioenen burgers van het groote Rijk van H. M. de Koningin. Het gaat om meerl Het gaat om den goeden naam van ons volk en om de eer van het woord van H. M., gesproken in December '1942. De Italiaansche en Joego-Sla- vische employe's bij de tramwe gen te Triëst, 12.000 in getal, die tot nog toe heftige tegenstanders waren, zijn gezamenlijk in staking gegaan ter verkrijging van hoo- •ger loon, een speciale toewijzing van kleeding en gratificatie voor den winter. CARTQ.4Ó41

Krantenbank Zeeland

Zeeuwsch Dagblad | 1946 | | pagina 1