Emigratiekansen
Hei kamp,
Z)e Prins Willem
Geslaagde proefvaart
Een belangrijke verbetering
der Zeeuwsche Verbindingen.
De oogst In Z.Engeland
zwaar geteisterd.
Uit de Provincie
Installatie Burgemeester
Van Suylekom.
Ervaringen van een gevangene.
Een sterke onrust is pa deren gooikeope weikkratiitsn) «üt werk
oorlog in ens volk gevaren,
schrijft het „Hbidi". ..Wsg van
huls hetzij tijdelijk, hvuij voor
goed is de wcnsch van velen. En
wanneer er dan berichtjes in de
krant of door de radio komen, dat
Australië waarschijnlijk zooveel
millioen immigraten kan plaatsen
en Zuid-Amerika zóóveel.dat ge
neraal Smuts emigratie naar
Zuid-Afrika noodig acht en het
Canadeesch Lagerhuis het immi-
gratievraagstuk heeft behandeld,
dan bevangt de landverhuizings
koorts den intellectueel, den boe
renknecht en den kantoorbediende
en regent het aanvragen bij de
Stichting Landverhuizing Neder
land....
Begrijpelijk is dat Het blijkt
echter, dat de meeste adspirant-
emigranten impulsief handelen, in
de meening dat in „het" buiten
land alles beter is dan hier: woon
gelegenheid, bestaansmogelijkhe
den, carrièrekansen enz. enz. Zij
vragen zich niet af, of ze de
middelen en geschiktheid bezitten
om als emigrant succes te heb
ben. „Wanneer ben ik aan de
beurt?" zeggen zij en vertrekken
liever vandaag dan morgen.
Deze geestelijke instelling,
voortkomende uit misschien (tij
delijke) onlust om bij eigen haard
te blijven, is geen gezonde basis
voor landverhuizing. Want ook in
de lokkende verten is het niet alles
botertje aan den boom, ook in de
immigratielanden bestaat er zoo
iets als een „strugle for live" en
winnen alleen zij, die goed besla
gen ten ijs komen. Woningnood is
er ook daar. Men voelt er niets
voor toekomstige armlastigen bin
nen te halen, eischt integendeel
„het neusje van de zalm" als een
kern om mee te beginnen.
Voorloopig worden daarom in
het algemeen alleen toegelaten zij,
die in de immigratielanden rela
ties of familie hebben, welke hun
een betrekking kunnen aanbieden
en borg willen staan voor den
emigrant, verder vrouwen of kin
deren van hen, die in bedoelde
landen middelen van bestaan heb
ben (dus o.a. oorlogsbruidjes).
Meestal wordt ook geëischt, dat
de emigrant zeker is van een
woongelegenheid. De deviezenbe-
palingen in Nederland, waardoor
men slechts weinig geld mag mee
nemen, sluiten trouwens andere
gevallen dan de bovengenoemde op
dit moment vrijwel uit. En ten
slotte is de scheepsruimte zeer
beperkt.
Deskundigen schatten, dat het
ten minste één 4 twee jaar zal
duren, alvorens emigratie op
cenigszins grootere schaal een be
gin van uitvoering krijgt; deze
termijn zal uiteraard van land tot
land verschillen. Bepaalde catego
rieën personen zullen, naar men
ons mededeelde, echter ook dan
vrijwel geen kans maken, n.l. Ie
administratieve krachten, die in
hun arbeid teveel zijn ingesteld op
eigen taal en gebruiken clan dat ze
in vreemde landen met heel andere
gewoonten succes kunnen hebben;
2e niet-vollcdig geschoolde krach
ten, cn 3e de meeste intellectuce-
len.
Landbouwers, die hun werk
goed verstaan, zullen t.z.t. echter
bijna overal welkom zijn.
Canada b.v. heeft tusschen
de jaren 1920 en 1930 (ook na
den vorigen oorlog kwam de emi
gratie pas cenige jaren na den
wapenstilstand op dreef) indien
ze voldoende geld hadden vrij
veel boeren en tuinders opgeno
men, om zich te vestigen (mini-
mum-bezit destijds 1000, welk
bedrag in de practijk te klein
was). Een speciale Canadeesche
emigratie-inspecteur voor Neder
land kwam tevoren den boer op
zijn bedrijf „bezichtigen".
Een dergelijke inspecteur is thans
nog niet aangekomen; wel heeft
het Canadeesche parlement on
langs als zijn meening uitgespro
ken, dat een landbouwer met vol
doende middelen om een eigen be
drijf te exploiteeren, in de toe
komst zal worden toegelaten.
T.z.t. zal edhter, met het oog op
Nederlands deviezenpositie, eerst
overeenstemming moeten worden
bereikt over een credietregeling.
Dit geldt voor alle immigratie
landen.
In Zuid-Amerika is het
niet mogelijk landbouwers op be
staande bedrijven te plaatsen, zoo
dat zij op een zeer primitieve
wijze met ontginning en het bou
wen van een woning moeten be
ginnen. Alleen Argentinië en Bra
zilië komen in aanmerking, in de
overige staten bestaat er slechts
kans voor zeer speciale arbeids
krachten. In Brazilië is op 14 Aug.
j.l. een vertegenwoordiger van de
Nederlandsche regeering aange
komen om de organisatie der emi
gratie voor te bereiden, in Ar
gentinië zal men trachten de ar
beidsbemiddeling en hulp aan im
migranten te organiseeren.
Amerika heeft een immigra
tiequotum van 3153 Nederlanders
per jaar met preferentie voor
landbouwers (het selecteert
streng) Na de bevrijding is ech
ter de emigratie nog niet hervat.
Voor Zuid-Afrika zijn
de kansen in den landbouw zeer
beperkt, daar voor het beginnen
van een rendab"! bedrijf £5000
tot 10.000 noodig Wordt geacht
positief kansloos zijn landarbei
ders, aangezien Kaffers (zeer
does. Dok chauffeur.» es radio-
techiici zijn or- voldoends. Een
Neéerlandscho «nigratw-attssM
is zoo jukt in Zuid-Afrika aange
komen, terwijl de Zuid-Afrikaan-
sche regeering het plan heeft op
den duur in het buitenland emi-
gratie-bureaux in te richten. Men
wacht hier op nadere inlichtingen.
De immigratiepolitiek van Aus
tralië is nog onduidelijk. Wel
staat vast, dat er althans in -het
eerste jaar alleen Engelschen heen
zullen gaan. Het land heeft liefst
landbouwers en vaklieden, die het
bedrijfsleven gemakkelijk kan ab-
sorbeeren. Van Nederlandsche zij
de ziet men de ontwikkeling in
Australië nog even aan. Nieuw
Zeeland heeft laten weten,
dat het hoopt over een jaar het
immigratie-beleid te kunnen be
slissen.
Naar Frankrijk tenslotte
vindt emigratie uit Nederland, vnl.
van boerenzoons, op zeer beperkte
schaal plaats. Hoe deze landver
huizing zich zal ontwikkelen,
dient te worden afgewacht. Een
Nederlandsche emigratie-attaché
is daar reeds eenige maanden aan
wezig.
In het algemeen is de Neder
landsche regeering, naar men ons
verzekerde, bereid om een goed
voorbereide emigratie aan te moe
digen, met het oog op ons bevol
kingsoverschot. Maar het buiten
land is niet klaar. En „weg van
huis" is lang niet altijd een ver
betering.
HET ONTSMETTEN VAN
ZAAIGRANEN.
De Rijkslandbouwconsulent ir
H. de Groot schrijft ons:
Nog is alle graan niet bin
nengehaald en reeds nemen, we
weer de voorbereidende tnaat-
regeiets vot>r het raaien van win
tergraan, Ü<r. oogsttijd was ps-
kenojcfitt door minder gunstig
weer en als gevolg daarvan
moeten we rekenen, dat er veel
kiemschiinmels op het' zaaizaad
voorkomen.
Het is dan ook van zeer
groot belang, dat alle zaaizaad
wordt ontsmet. Bovendien
kwam dit jaar in tarwe veel
steenbrand voor. Het is dan
ook niet verantwoord om het
ontsmetten na te laten, zooals
dat in de oorlogsjaren om ver
schillende redenen wel eens ge
beurde, Natuurlijk moet dit
ontsmetten goed gebeuren en
de gebruiksaanwijzing dus pre
cies worden opgevolgd.
Ook de zakken en de machine
moeten ontsmet worden, zoo
dat herbesmetting daarbij uit
gesloten is. De moeilijkheden
in de bedrijven, speciaal het te
kort aan arbeidskrachten, mo
gen geen reden zijn om het
ontsmetten na te laten. Daar
voor staat te veel op het spel.
Rooiverbod van aardappelen
opgeheven.
Hot rooiverbod van aardappe
len is geheel opgeheven. Thans
mogen alle rassen consumptie
aardappelen worden gerooid.
Telers van consumptie-aardap
pelen worden er echter op attent
gemaakt, dat de V.B.N.A. voor
loopig geen aardappelen van de
lato rassen zal afnemen.
Wilt dl ftofa/lH
Vrijdag is een gedenkwaar
dige dag geweest in de geschie
denis van de Provinciale
Stoombootdiensten van Zee
land. Op dezen datum name
lijk heeft; de „Prins Willem I",
het eerste na den oorlog geheel
herstelde schip van de Provin
ciale Vloot, officieel proef ge
varen I
Het is een trotsche vaart ge
worden over de breede, zonbe
schenen Zeeuwsche wateren I
Een schip, dat tijdens den oor
log door bombardementen in
een ruine veranderde, voer als
ruim, modern ingericht, niet
minder dan 6 meter verlengd
vaartuig van Vlissingen naar
Perkpolder en vhndaar terug
naar Walcherens havenstad.
Aan boord bevonden zich het
volledige college van Gedep.
Staten, de directie van de Prov.
Stoombootdiensten, de directie
van de K.M. „Do Schelde", ir
Boogaard van hot; departement
van Openbare Werken en We
deropbouw en tal van experts
op scheepsbouwkundig gebied.
Zij allen waren vol lof over
de snelheid en de capaciteit van
deze ale nieuw geworden veer
boot, die de misère op de
Zeeuwsche veren in aanzien
lijke mate zal doen verminde
ren. Machtige machines doen
het schip do golven klieven. De
eerste en tweede klasse kajui
ten zijn smaakvol ingericht cn
bieden alle comfort I Achttien
auto's, duizend passagiers kan
de „Prins Willem I" vervoeren
cn zulks met een snelheid van
12)4 mijl per uurl
Het is inderdaad een voor
uitgang van beteekenis.
Tijdens de vaart heeft de heer
A. Smit, directeur van de K.M.
„De Schelde", de „Prins Willem
1" overgedragen aan de Prov.
Stoombootdiensten. Hij bracht
daarbij in herinnering hoe dit
schip met twee zusterschepen
in 1933 gebouwd werd, tot 1939
voor de provincie voer, vervol
gens bij de marine werd inge
lijfd en mijnen legde, in 1940
Fransche soldaten naar Wal
cheren en bij den terugtocht
van Walcheren terug voerde en
ten slotte met de zustersche
pen in de haven van Breskens
'tot zinken werd gebracht en
verbrand.
Met den wensch, dat de
„Prins Willem I" de provin
cial vloot tot zegen zal zijn,
droeg de heer Smit het schip
over.
De heer Philipse, lid van het
college van Ged. Staten, nam
het vaartuig voor de provincie
in ontvangst. Hij riep herinne
ringen wakker aan de trotsche
provinciale vloot van voor 1940,
schilderde hoe de „Prins Hen
drik" en de „Prinses Juliana"
tot zinken werden gebracht en
nog op den zeebodem rusten,
hoe de „Koningin Wilhelmina"
slechts ten koste van de som
van f 80.000 weer bruikbaar
kon worden gemaakt, hoe de
„Luctor et Emergo" sneuvelde
en de „Schouwen" als Roode
Kfuisschip bij Hoofdplaat ver
loren ging.
Geen wonder, dat de Prov.
Stoombootdiensten na de be
vrijding voor een schier boven-
menschelijke taak stonden.
Hulde bracht spr. aan dezen
tak van dienst en zijn directeur,
den heer G. J. de Jonge, voor
de wijze waarop met onvol
doend materiaal het verkeer op
de Zeeuwsche stroomen in
stand werd gehouden en spr.
verklaarde met blijdschap dit
eerste volledig herstelde schip
weer in gebruik te nemen. Na
dank te hebben gebracht aan
„De Schelde" en den expert,
den heer C. J. Rijneke, voor
het voortreffelijke werk, dat zij
hebben geleverd, gaf de heer
Philipse uiting aan de hoop, dat
de indienstneming van de
„Prins Willem 1" een zegen
rijke eerste stap zal zijn voor
de verbetering van de provin
ciale veren en Zeeuwsch-Vlaan-
deren dichter bij Holland zal
brengen.
Ook de heer de Jonge, direc
teur van de Prov. Stoomboot
diensten heeft ten slotte hulde
gebracht aan allen, die mede
werkten aan het herstel van de
„Prins Willem I".
Ten slotte werd, toen de
„Prins Willem I" in Perkpol
der lag, de provinciale vlag door
den heer Philipse geheschen.
Fier wapperde het Luctor et
Emergo in den wind boven de
Schelde.
Weer was een belangrijke stap
gezet op den weg naar volledig
herstel van alle wonden, die de
1946 een verloren Jahr,
Alle Engelsche dagbladcu ge
ven in hu» iutaaoiigochteEdeditie
op de treinpagina troosteiooze
vcist. gta va.! sraM'ïêegeos, die
8cdu net wvekene uv i.atstc
heup no lets, dat een rocrspoedi-
gcu oogst in Zuid-Engclai«l ge
noemd zou kunnen worden, den
bodem hebben ingeslagen.
Foto's van verregenden oogst,
overstroomde dorpen en gestrande
voertuigen ilustreeren verslagen
over het noodweer, dat op dezen
„zwarten Zondag" Hsijn hoogte
punt bereikte.
Volgens de „Daily Mail" besef
fen veel menschen, dat hun ver
loren weekend slechts een ken
merkend deel is van wat een ver
loren jaar wordt:
De hoop op een spoedige
oplossing der internationale
vraagstukken is dit Jaar ver
loren gegaan, over vredes
verdragen en de toekomst
van Duitschland is men het
nog niet eens, de organisatie
der V. N. zakt in de modder,
onze regeering is een droe
vige teleurstelling, het voed
sel is schaarscher dan ooit.
Slecht-gekleed, slecht-gevoed,
slecht-behuisd en slecht-bestuurd
heeft het Engelsche volk, zonder
verwachtingen en zonder oogst, in
dit verloren jaar 1946 zijn diepte
punt bereikt".
Inmaakgiazen vrij.
Hot Rijksbureau voor kerami
sche producten deelt mede, dat
voor den verkoop en de afleve
ring van inmaakgiazen door gros
siers en detaillisten thans geen
bijzondere machtiging tot afleve
ring meer is vereiseht.
Aan den dood ontsnapt.
Vrijdag wilde een bestuurster
van oen luxe auto, mej. v. d. Vel
den te Rotterdam, die met haar
auto in Den Bosch geparkeerd
stond, den wagen starten. Daar
bij reed zij echter door een onge
lukkige manoeuvre achteruit van
den hoogon oever der rivier de
Dommel. Da auto zonk direct.
Daar het ongeluk plaats had ia
het centrum der stand was spoe
dig veel hulp aanwezig. Een
brandmeester wist, na driemaal
duiken, eindelijk hot portier der
auto onder water te openen en de
drenkelinge, die circa 10 minuten
in het water had gelegen op hot
droge te brongen.
Na toepassing van kunstmatige
ademhaling slaagde men erin de
levensgeesten op te wekken.
Geen restitutie opgelegde
zoengelden.
Onlangs heeft de Raad van
Minister besloten, dat van regoo-
ringswego .geen restitutie zal
plaats hebben van z.g. zoengelden,
door de bezottoudo macht inder
tijd ter betaling opgelegd aan ge-
meonten of partieulioren.
In verband met een vonnis van
't tribunaal te Tiel, waarbij uit 'n
verbeurd verklaarde nalatenschap
f 100.000 aan do gomeonto Tiel
werd toegewezen, hooft de minis-
tor van Justitie aan de presiden
ten der tribunalen verzocht, hun
moening Kenbaar te makon ovor
de rechtelijke juistheid von dit
vonnis.
De rubbervoorraden van de
Italiaansche Pirellifabrieken zijn
door brand vernietigd. De scha
de bedraagt 'tientallen millioe-
oorlog Zeeland geslagen heeft I nen lire.
Geslaagde landdag van de
U J. G.
De Landbouw Jongeren Ge
meenschap Zeeland hield Zaterdag
op een terrein onder 's Heer
Arendskerke haar eersten Pro
vincialen Landdag.
Na de opening door den voorz.
dhr M. de Feijter, had onder het
zingen van het Zeeuwsche volks
lied de onthulling van de L.J.G.-
vlag plaats. Hierna was het woord
aan Dr J. W. Samberg, Ned.
Herv. pred. te Delden. Deze wees
er in zijn boeiende rede op, dat hij
reeds in 1939 op een ontwikke
lingsdag der Z.L.M. te Goes be
toogd had, dat aan de gezondma
king onzer zieke Europeesche cul
tuur het platteland een belang
rijke bijdrage zal moeten en kun
nen leveren. Op het platteland im
mers treft men nog vele waarden
onvervalscht aan. Daar zijn veelal
nog goede gezinnen, daar werkt
men nog onder het licht der zon,
daar is de arbeider nog tot geen
verlengstuk van de machine ge
maakt, enz. Breedvoerig stond
spr. stil bij de vele problemen
van onzen tijd; de atoomenergie,
de zuivering, het Oostersche nati
onalisme. Met kracht wekte 'hij de
jonge boeren en boerinnen op,
deze winter hun lange avonden te
besteden aan de bestudeering dezer
problemen, die ook hen als vrije,
niet latend meesleepen door aller
jonge Nederlanders aangaan, zich
lei leuzen, maar zich door zelf
standig denken een oordeel te vor
men. Deze rede werd door den
spr. beëindigd met de verwijzing
naar Hem, die van Zichzelf ge
zegd heeft: Ik ben de Weg, de
Waarheid en het Leven. Luiste
rend naar Jezus zal de boer niet
alleen brood, maar ook en vooral
opbouwende elementen voor onze
ondergaande cultuur moeten leve
ren.
's Middags werd door de too-
neelgroep ',Sint Caecilia" uit
Kloosterzande het openluchtspel
„Gelijk een vlam" opgevoerd. Het
geheel stond onder regie van dhr
L. J. Eggermont, den Zeeuwschen
schrijver van dit stuk, dat één
groot pleidooi voor naastenliefde
was.
Met een woord van verdiende
dank aan de spelers sloot de
voorz. dezen zeer geslaagden land
dag.
Susidie land- en tuinbouw-
cursussen.
Door de afd. Zeeland' van de
Nederlandsche Vereeniging van
Land- en Tuinbouwonderwijzers
is een adres verzonden aan de
Provinciale Staten van Zeeland
met het verzoek, in verband met
de stijging van kosten van het le
vensonderhoud, de provinciale
subsidie voor de algemeene land
en tuinbouwcursussen belangrijk
te verhoogen.
KAPELLE.
Zaterdag vond alhier de instal
latie plaats van den heer van
Suylekom als Burgemeester van
Kapelle.
Aan de grens van Wemeldinge-
Kapeïle werd de burgemeester
ontvangen door de Wethouders
Balkenende en de Jager, en de
feestcomité's der dorpen Kapelle,
Biezelinge en Schore en den ge
meentesecretaris.
Namens het Kapel sclie feest
comité voerde de heer Ganseman
het woord. Hij heette den burge
meester en mevrouw van Suyle
kom hartelijk welkom. Door een
dochtertje van den heer Sinke
werden aaa mevr. van Suylekom
bloemen aangeboden. Daarna
voerde de heer van Liere namens
Biezelinge en de heer Biereas na
mens het feestcomité van Schore
het woof'J, Vnprqfgegaan door
ees kleurige Hi'isrjtoet Trok me
daarna naaf het gétnwutehtós.
Wethouder Balkenende heette
Burgemeester en mevr. en weder-
zijdsche ouders hartelijk welkom,
in de bijzondere raadsvergadering.
In zijn welkomstrede zei wet
houder Balkenende o.m. Gij hebt
een van de mooiste en welvarend
ste gemeenten gekregen. Deze ge
meente bestaat uit drie dorpen
waar verscheidenheid is van' ka
rakter en levenswijze; de bevol
king is rustig en kalm wanneer
ze met tact en wijsheid wordt be
handeld. Als gij uw besluiten eer
lijk en rechtvaardig neemt, dan
zult gij het vertrouwen krijgen.
Deze gemeente heeft ook haar
problemen die om een oplossing
vragen, het uitbreidingsplan, een
nieuw gemeentehuis en het wo
ningvraagstuk, dit laatste met al
zijn onaangenaamheden. Hier is
noodig een doortastend man. Wij
hopen, dat wij straks zullen kun
nen zeggen, hier is de juiste man
op de juiste plaats.
Naast U staan wethouders en
raadsleden, secretaris en personeel
waarop gij kunt rekenen. Daarna
hing hij den burgemeester de
ambtsketen om.
De heer van Suylekom, die
daarna het woord kreeg bracht
dank aan God voor het hem ge
schonken voorrecht, aan H. M. de
Koningin en aan de autoriteiten,
die aan zijn benoeming hebben
meegewerkt.
Mijn gedachten, aldus spr., gaan
thans uit naar mijn ambtsvoorgan
ger den heer Bierens, die, door
zijn langdurige ongesteldheid niet
in staat is hier aanwezig te zijn,
die zoolange jaren dan het hoofd
dezer gemeente heeft gestaan en
de belangen daarvan op zoo uit
nemende wijze behartigd. Moge
God hem van zijn ziekte, een di
rect gevolg van de geestelijke
martelingen van den bezetter in
de achter ons liggende oorlogsja
ren doen herstellen, zoodat hij van
zijn welverdienden levensavond
nog menig jaar in deze gemeente
kan genieten.
Hartelijk dank bracht Spr. aan
weth. Balkenende voor zijn instal
latie en voor de wijze waarop hij
gedurende ongeveer drie moeilijke
jaren de belangen der gemeente
heeft behartigd.
Vervolgens wees Spr. op de
vele vraagstukken die ook hier om
oplossing vragen, waarbij de na
druk werd gelegd op het bewaren
van de zelfstandigheid der ge
meente.
Niet anders dan met een zekere
onrust kunnen de gemeenten, de
geest naar centralisatie, zooals die
zich thans voordoet op het gebied
van wederopbouw en politie, enz.
gadeslaan.
Het streyen van den raad, aan
wien toch de verzorging en de re
geling der huishouding van de
gemeente is overgelaten, zij dan
ook steeds op zelstandigheid ge
richt en hij kome voor de rechten
daarvan op. In eendrachtig samen
werken zal een middel aanwezig
zijn om de moeilijkheden, die zich
stellig zullen voordoen te beper
ken en zoo mogelijk te bestrijden.
In uw midden staande voor de
uitoefening van mijn taak, doe ik
een beroep op Uw aller mede
werking. Mijnerszijds schejik ik
U volgaarne mijn vertrouwen en
vraag van' U dit vertrouwen ook
voor mij en mijn arbeid.
Na een beroep te hebben ge
daan op de medewerking van de
ambtenaren, eindigde spr. met de
hoop uit te sperken, dat de Al
machtige God allen arbeid in het
belang der gemeente met zijn ze
gen moge bekronen.
Als oudste raadslid werd daarna
het woord gevoerd door den heer
v. d. Vrie; hij gaf de verzekering,
dat de burgemeester op den steun
der raadsleden kan rekenen. De
gemeentesecretaris sprak namens
de ambtenaren. De goede geest
die hier steeds is en de goede sa
menwerking die hier altijd is ge
weest, zoo zeide hij, hopen wij te
mogen bestendigen.
De burgemeester bracht daarna
dank voor de gesproken woorden
waarop de vergadering werd ge
sloten.
Door verschillende sprekers
werd daarna nog het woord ge
voerd.
Namens de vereen, van Burge
meesters werd gesproken door den
heer Willemsen, burgemeester van
Yerseke.
Namens alle kerken in deze ge
meente werd de burgemeester ver
welkomd door Ds Drost.
De heer Duining sprak namens
het onderwijzend personeel der
Openbare Lagere Scholen en de
heer Walrecht sprak namens het
onderwijzend personeel der Chris
telijke Scholen. Verder werd het
woord gevoerd door den burge
meester van Leerdam en door den
heer Ganseman namens het Bur
gerlijk Armbestuur.
Burgemeester van Suylekom
dankte alle sprekers voor de ge
sproken woorden. Het verheugde
hem, dat ook de geestelijkheid tot
hem een welkomstwoord had ge
richt. Overheid en Kerk dienen
samen te gaan.
Een bijzonder woord van dank
bracht Spr. aan de velen die uit-
Leerdam waren gekomen; het
scheiden valt hem zeer zwaar.
Spr. besloot met de verzekering,
dat hij onder biddend opzien tot
God de belangen der gemeente
Kapelle hoopt te behartigen.
Daarna volgde een rondrit door
de dorpen Kapelle-Biezelinge en
Schore.
KAMPERLAND.
De Septemberdagen 1944.
5 September '44 's morgens.
Awatóol (Mms 8wrk>a ds
vlêcs« tót :,üe EsscUHica tsa
ren iffiSlsri rroos in Bi ede ca ia
een paar uur zouden ze hier zijn".
Gewapende mannen van een in
middels gevormde verzetsgroep
maakten de veerboot onklaar en
de bemanning hiervan keerde per
roeiboot naar Veere terug.
5 September '44 's namiddags.
De Duitschers bliezen aan het
strand hun geschutsopstellingen
op. Door de toch nog twijfelende
bevolking werden de vlaggen weer
naar binnen gehaald.
5 September '44 's avonds. Vijf
auto's met gewapende mannen zet
ten een aantal Duitsdhers in hun
hoofdkwartier gevangen, en gin
gen nog op zoek naar anderen, die
zich bij den Veerdam op moesten
houden. Maar reeds was het ver
loren. Een groep Duitsche mari
niers was van Veere overgestoken
en hun knetterende machinegewe
ren goten hun vernietigend lood.
over den Onrustpolder. Weldra
kon men vanaf het dorp drie
vuurzuilen waarnemen. Twee
boerderijen en een hangar vol
graan gingen in vlammen op. On
der dekking van de rook die deze
ontwikkelden kwamen de Duit
sdhers het dörp binnen. Af en toe
klonken schoten. Niemand in het
dorp waagde zich buiten. Speu
rend, naar de, inmiddels met me
deneming van de Duitsche gevan
genen naar Wissenkerke terugge
trokken „Terroristen" kwamen de
Duitsche mariniers aanzetten.
Geen terrorist maar wel een on
schuldig burger werd door hen
neergeschoten.
Een gedeelte van de bevolking
vluchtte op het dreigement van
een artillerie-beschieting bij niet-
uitlevering der gevangenen met
wat ze dragen kon, de polders in.
Toen om plus minus negen uur.
een groote ontploffing I Het elec-
trisch licht sprong uit, het Ooste
lijk deel van het dorp was hel
verlicht. De Duitschers hadden
hun laatste munitie-opriagplaats
bij het transfonnatorhtósje in de
lucht laten vliegen en daarbij viel
een derde boerderij aan de vlam
men te® prooi. Du „Terroristen"
lieten hun gevangenen los en hier
na trokken ds Duitschers terug.
i5 September. Dep ayjtrea mor
gen kwamen 53 Kru3 «n^cr lek
diprj Gwsspc. sn Griloa
PcL-yeS 2c oUi-si ö.ei».
tl,-.--..-. .Cc: tót v—Cjï SOcJtwS
ov-ral „'Ser-ro-./vtO". ilem,
die op da„' gwangen geno
men ea later door de grootste
moordenaars aller tijden op Wal-
chren's duin gefusilleerd werd
herdenken wij dezer dagen,.
VROUWEPOLDER.
Het bestuur der Oranjevereeni-
ging heeft voor een gezéllig feest
gezorgd.
Eerst werden er kinderspelen
gehouden, waarna ze allen getrac-
teerd werden. Hierna werd er met
versierde sjeesen en karren de ring
gereden door gehuwde paren. Er
konden 48 ringen behaald worden.
F. MelseBesuyen had de le pr.
met 40 ringen. F. de BruinBe
suyen 2e pr. met 36; M. Fran
coisGoedbloed 3e pr. met 27;
L. MelseLouwerse 4e pr. met
27; J. MaljaarsMaljaars Se pr.
met 24; MaljaarsKwekkeboom
6e pr. met 23 ringen.
Vervolgens werden volksspelen
o.a. touwtrekken, kussengevech
ten, estafetteloop, koekhappen co
stoelendans vertoond.
KOUDEKERKE.
Aanbesteding arbeiders
woningen.
Woensdag had de aanbesteding
plaats van zes arbeiderswoningen,
dia voor rekening van de gemeen
te Koudekerke als z.g. woningwet-
bouw op een terrein, gelegen aan
de Duinstraat zullen worden ge
bouwd.
Er werd ingeschreven door: 1.
Chr. Lalieman, te Vlissingen
f 64646; 2. Meijer Sibbe], te Am
sterdam 65875 3. Bouwbureau
Proper te Oegstgeest 68300; 4.
Bouwbedrijf de Lange en Breu-
ring te Vlissingen f 69700 5. C.
Priem, aannemer Lewedorp
f 70SG0; 6. fa. Heyknmp II te Ch
en W.-Souburg f 76500; 7. Lalle-
man's Aannemersbedrijf te Vlaar-
dingem f 79980.
XL
Gij zult niet stelen!
Dat er in. een gevangenkamp
wel eens gestolen wordt ver
wondert niemand, maar zooals
dit vuige bedrijf hier hoogtij
vierde had men toch niet kun
nen bevroeden.
Door zulke dieven werd
's nachts ingebroken in de
ruimte waar de koffers stonden
voor de jongens, die op
transport zouden gaan. De da
ders werden echter gevat, door
dat ze al te royaal niet de
spullen omsprongen. De eisch
was: „zonder eten een week
lang 'a nachts in den bunker,
overdag in den rozentuin". Me
delijden van andere gevange
nen heeft hen in, leven gehou
den, doordat men hen eten toe
stopte.
Een der bekendste kleptoma
nen was „Jantje". Hij kon nu
letterlijk nergens afblijven en
leerde het met rozentuin noch
knuppel af. Een erg geliefde
straf was het „pompen" (knie
buigingen maken met een
zwaar voorwerp in de uitge
strekte handen). Van uitputting
zakten de jongens dan vaak in
elkaar, waarna ze bij werden
geslagen door een SS-er, of een
emmer water over 'hen heen
werd gegooid. Dan moesten ze
weer kniebuigingen maken tot
hetzelfde zich weer herhaalde.
Dan kon de ziekenbarak hen
voor eenigen tijd herbergen.
„Jan|tje" was tegen al die
straffen opgewassen, al werd
hij iederen dag magerder, het
geen weer een stimulans was
om op nieuwe buit uit te gaan.
Toen werd „Jantje" quasi be
recht door enkele andere ge
vangenen, die hem tot den dood
door de strop veroordeelden.
Ouder luid gejammer werd hij
op een krukje gezet, waar hij
een laatsten brief aam zijn moe
der mocht schrijven, hetgeen
hij niet meer klaarspeelde.
Daarna mocht hij zijn laatste
cigaretje rookèn eu onder het
genot daarvan naar de lugu
bere toespelingen van de rech
ters en beulen luisteren. De ci-
garet was op en „Jantje" moest
op het krukje gaan staan, met
een lus om, zijn magere nek,
waarvan het andere eind aan
een dikke balk werd bevestigd
boven het slachtoffer. Dit' alles
gebeurde natuurlijk onder veel
gekerm en genadegeroep. Toen
het angstzweet hem dik genoeg
op het gezicht stond, kreeg hij
op het laatste oogenblik gratie
onder voorwaarde, dat bij een
volgende diefstal de begonnen
zaak voortgezet zou worden.
Van „Jantje" werd niets weer
gehoord.
Voor dieven had men anders
geen pardon.
Dat het in Amersfoort zoo'n
dievenbende was, lag voorna
melijk aan het steeds wisselen
der bevolking en het gebrek,
dart' er heerschte. Dat er geen
pakjes van thuis ontvangen
mochten worden was een der
ergste straffen.
Bij de 'kapsalon" stond een
voorschrift„Klompen uit".
Werd dit bevel opgevolgd, en
was iemand door de kappers
geholpen dan kwam hij huiten
om in 9 van de 10 gevallen
zijn klompen niet meer te vin
den, maar wel een paar oude
aftandsche producten. Goede
raad v/as dan duur, dus hij trok
een ander paar aan. De volgen,
de patiënt kwam en zag zijn
klompen verdwenen cn paste
weer een ander paar enz. Dat
men liever klompen ging stelen
dan zijn oude in te leveren en
een paar nieuwe klompen te
vragen, kwam vooral doordat
Oberscharführer Brahm in do
„Bekleidungskammer" zetelde
en meestal direct een eind gum-
mislang uit' zijn mouw haalde
zoodra een gevangene de euvele
moed had bij hem, aan te klop
pen.
Luizen en ziekten.
Een minstens even groote
plaag als de voorgaande dieven
waren de luizen. Het waren
hoofdzakelijk kleerluizen. Het
wonderlijke was, dat ze vanuit
de vrijheid werden ingevoerd
door nieuwe gevangenen in be
gin 1944. Verder ging het als
de vervoeging: „Ik hebjij
hebthij heeft,' wij hebben
allemaal luizen.... steeds maar
meer luizen. Het deed denken
aan de rattenplaag van Hame
ien. Hier was echter geen
luizenvanger, al werd er later
wel geprobeerd door middel van
gifgas de barakken een voor
een te ontsmetten. Men begon
bij barak 10, zoodat de bewo
ners bij- block 8 en 9 in moes
ten. Daar lagen ze toen met 5
man op 3 kribben. Daarna wer
den de bewoners gebaad en ia
schoone kleeren gestoken,
waarna de barak weer werd be
trokken. Toen barak 8 nog ge
gast werd, werden de eerste
luizen in barak 10 reeds weer
gevangen. Het mocht ook geen
wonder heeten, want de jon
gens van block 10 liepen ooL
wel weer in de andere barak
ken en luizen zijn nu eenmaal
niet „huisvast".
Wanneer men zijn bed en
kleeren goed had ingesprenkeld
met creoline, dat nog wel in
beperkte hoeveelheden aan het
kamp werd verstrekt, bleef
men misschien een poosje
„vrij", maar men kreeg ze toch
weer.
Werd er in 1943 om do 14
dagen schoon ondergoed ver
strekt, er waren tijden, dat 'r
in 8 weken niets werd uitge
reikt. Dan was er 2 dagen lang
ruiling van schoon tegen vuil
ondergoed. Aan 't eind van den
eersten dag zag men 's avonds
„nikkers" die nog geen tijd
hadden gehad en „sneeuw
witjes" scherp tegen elkaar af
steken. Het was dan ook geen
luxe. Ook in het schoone goed
•vyerden wel luizen gevonden.