Het Volshoogeschoolwerk in Nederland. Neerlands langste spoorbrug voorloopig hersteld. Uit de Schatkamer onzer Letteren. Dam-Labyrinth. „Innerlijk herwinnen wat uiterlijk verloren ging." Twsb Kg, fruit gp da bon, Groote verbetering in de spoorweg verbinding. Een prachtige prestatie. M De Volkshoocjescholen school is, dai iedere Nederlander, in Nederland. i bij voorksw ia den leeftijd tua- De „Volkshoogeschool" wortelt l sctosi eu 30 jaar, en don in in Denemarken, waar zij een eeuw eerste plaats degene, wien een geleden werd gesticht en waar thans niet minder dan 59 scholen bestaan. Daar was het ook, dat na het verlies van Sleeswijk-Holstein het devies luidde: „Innerlijk her winnen, wat uiterlijk verloren ging", een devies, dat thans ook op ons land ten volle van toepas sing mag worden geacht. In Nederland is het werk eerst tientallen jaren oud. Behalve „Al- lardsoog" te Bakkeveen, de baker mat van dit werk in ons land. zijn er thans de Volkshoogescholen „Diependaal" te Markelo (Ov.), „De Zandhoeve" en „De oude hof" beide te Bergen (N.H.), „Overcingen" te Havelte (Dr.) en „Oldorp" te Uithuizen (Gr.), waarvan de drie laatste eerst na de bevrijding zijn gesticht. In Gel derland zal, naar men hoopt, nog dit jaar „Huize Eerbeek" in ge bruik kunnen worden genomen. In de provincie Utrecht heeft men nog geen gebouw ter beschikking, doch reeds enkele korte bijeen komsten zijn gehouden. Z.-Hol- land wil liefst op twee plaatsen beginnen, evenals onze provincie, terwijl in de overige provincies het werk nog geheel in het stadi um van voorbereiding verkeert. Het eenvoudige begin. „Wanneer wij ons in de oude zwaren stuiten, vooral voor dege- in 1786 gestichte boerderij „Al- ncn> die naast de betaling van de lardsoog" neerzetten tegenover overigens zoo laag mogelijk Jarig van der Wielen, wiens be- gehouden kosten, door werk- leidendc functie wucht na vol einding van zijn studie of voltooi ing van zijn vakopleiding, gertti- men tijd op de Volkshoogeschool verblijft, om, na elders kennis vergaard te hebben, hier levens wijsheid op te doen. In het sa menleven: in de gemeenschappe lijke slaapzalen, de gezamenlijke maaltijden, den collectieven han denarbeid, in de lezingen door des. kundigen over cultureele onder werpen, in de intiemere bespre kingen binnen groepsverband van 10 15 man, wordt de gezichts kring verwijd, maken vooroordee- len plaats voor onderlinge waar deering, worden goede initiatieven uitgewisseld, wordt het karakter gesterkt en een geestelijke rijp heid bereikt, wordt de cursist be wust, deel uit te maken van een zelfde gemeenschap, welke allen zij het yaak met verschillende middelen naar beste vermogen trachten te dienen. Duur en kosten der cursussen. Een dergelijk ontwikkelingspro ces vereischt tijd en algemeen wordt een cursusduur van zes maanden dan ook noodzakelijk ge acht. Hier te lande zal dit voor- loopig nog wel op financieele be- Redacteur: H. M. Slubbekoorn, Ooststngel 60 a, Goes. groefd, met een zilveren baard omlijst gelaat met de levendige verzuim hun inkomsten moeten derven. Het is hier nog niet zoo postspaarbank een aparte spaar kas heeft gevormd voor deelne ming aan de Volkshoogeschool. Voor den oorlog was in ons land de langste duur van een Volkshoogeschool-cursus twee maanden. Thans blijkt ook deze termijn voor velen een bezwaar en daarom is hij nu gehalveerd. (Wordt vervolgd.) oogen nog van groote vitaliteit a's b.v. in Denemarken, waar de getuigend, den harde werker van overheid subsidiëert. tot ca de gisteren verraadt, aldus schrijft helft van de kosten en de Rijks een medewerkei van het A.N.P., dan vertelt hij ons het een en an der. Hoe de Volkshoogeschool een logische consequentie vormt van zijn, in het klein begonnen werk, toen hij, kort na den vori- gen wereldoorlog zich vestigde in de toen nog barre omgeving van Bakkeveenheide, afgewisseld met afgegraven hoogveengebieden. Hoe hij daar enkele malen per week praatavonden hield met de boeren uit de omgeving thans nog voortgezet in de buurtavon- den waarin gezamenlijk de krant werd gelezen en besproken. Hoe slecht de verhouding was tusschen den boer en diens ar beiders, zoodat herhaaldelijk so ciale conflicten ontstonden, welke op hun beurt den kloof immer verbreedden. Hoe men door het gezamenlijk praten, het leeren kennen van elkanders gedachten en begrippen, inzicht kreeg in an- derer meeningen en behoeften, waardoor de scherpe kanten af sleten en het zaad van goeden wil gedijde. Hoe, toen dit werk vruchtbaar bleek, na een jaar of wat, zijn neef, de huidige direc teur van het Volkshoogeschool- werk, Dr H. G. W. van der Wie len, tezamen met nog enkele ande ren, het fundament legde. Het Damtournooi in Terneuzen. Vast staat, dat in de eers- ffroep deel zullen actt-en vier BdgwcVi speler*. Vaessen, kamp, vsa TSe'giëj Gongwi, «yj nog ieag ete<* op den yoof- grond tredende dnnwnerV: d. Betghe en Dcsmacker, die hun sporen al verdiend hebben. Tot de Hollandsche deelne mers behoorenHam, Rotter dam, een oude bekende van de Zeeuwsche dammers, door de vele simultaan-séances in Zee land gespeeld. Heeft ook beslag weten te leggen op den mees tertitel en verschillende keeren deelgenomen aan het kam pioenschap van Nederland. An- sems, Rotterdam, een zeer sterk speler, heeft ook deelgenomen aan het kamp. van Nederland, evenals W. Roozenberg, Rot- terdam. De Graag, Hettsden, kampioen Noord-Brabant, deel nemer kampioenschap van Ne derland. De Zeeuwsche deelnemers zijn: Blom, Yerseke, kampioen van Zeeland; Anderson, Goes, oudkampioen Zeeland; Sirke, Goes, oud-kampioen Utrechti De Smet, een bekend speler uit IJzendijke, deelnemer kam pioenschap Zeeland. De Ternuezensche spelers zijnJ. J. Kaan, voorzitter van da jubileerende vereeniging, oud-kampioen van Zeeland; v. d. Bulck, kampioen Zeeuwsch- Vlaanderen en de bekende spe lers Geensen en D. Kaan, Een pracht collectie van spe lers waar Terneuzen trotsch op kan zijn deze i« hswtr midden Ie mogen hebben, Near wij vernemen zal de Maar 2,-Beveland staakt. Op do ingeleverde fruitbon- nen 476 en 976 kan men van 26 Aug. af 2 k.g. appels, peren of pruimen koopen, waarbij handelaren gedeeltljjk hand- fruit en gedeeltelijk stooffruit mogen leveren. Op Zuid-Beveland zal men intusschen deze bon nen niet kunnen honoree- ren. De aangekondigde staking van groente- en fruithandelaren gaat n.l. door. Donderdagmiddag is opnieuw vergaderd nadat men van het hoofdbestuur van den Bond van Klein handelaren in Aardappe len, Groenten en Fruit be richt had ontvangen, dat men daar met de staking niet accoord ging. Niette min werd besloten vanaf Maandag geen aardappe len, groenten of fruit meer af te leveren. opening van dit damfestijn ge schieden door den burgemeester van Terneuzen. Zoöals reeds eerder gemeld vindt dit tour- nooi plaats vanwege het 10-ja- rig bestaan van de vereeniging onder voorzitterschap van dhr J. J. Kaan. Wjj «preken hierbij de hoop uit, dat ondef bekwame lei tog van dfc« voorzitter deze vereenigiagc swg bUjvsttgrt/sien en Woeien, en. oase felicitatie dezen grootschcn opzet vun het te houden tournool, waaraan ook dhr v. d. Bulck, voorzitter organisatiecommissie, zoo'n groot aandeel in heeft gehad. De Nederlandsche Dambond zal vertegenwoordigd zijn door den secretaris dhr Lieve uit Dordrecht. Ter oplossing aangeboden. Auteur J. J. Kaan, Terneuzen. m „De Zeeuw" 'i Zuiden uit zijn isolement verlost. Zw. 9 sch. op: 8/11, 17, 19, 22, 24, 27. Wit 9 sch, op: 26, 30, 34, 38, 40, 42, 44, 47, 49. Niet alleen als partijspeler maar ook als problemist geniet dhr J. J. Kaata een groote be kendheid. Weinigen zijn er die zooveel kennis Hebben va» «pelopenlsi- gen als hij, Vele toeft Hij er van MiandeW sis redacteur van. de „Tferneuzensclns Cou rant ctv thans van de „Vrije Zeeuw". Ter oplossing. Auteur J. A. Pennings, 's Bosch, Zw. 9 sch. op: 6/9, 11, 19, 23, 26, 29. Wit; 9 sch. op: 16, 22, 31, 32, 37, 39, 40, 41, 50. Voor beginners. J. Bischop, Goes. Geen schoolsche kennis, maar levende wijsheid. De Volkshoogeschool is geen onderwijsinrichting. Misschien zou zij betiteld kunnen worden met „vormingsinstituut". Het ideaal van de Volkshooge- Leon Degrelle verdwenen. Leon Degrelle, de vroegere lei der van de Belgische rexisten, die van de Spaansche regeering op dracht had gekregen het land binnen acht dagen te verlaten, is eenige uren nadat hij het zieken huis in San Sebastiaan had ver laten, spoorloos verdwenen. Hjj was aanvankelijk in dat zieken huis geïnterneerd, doch teneinde aan hot hem gegeven bevel te kunnen voldoen had hij beperkte bewegingsvrijheid gekregen. De Civiele Gouverneur van San Sebastiaan heeft verklaard, dat Degrelle zfjn eerewoord gebroken heeft. Hq had het hotel Maria Christina uitgezocht als tqdolqke verblijfplaats, doch heeft het blfjkbaar beter gevonden te ver dwijnen. Degrelle had ook beloofd zich iedere 24 uur bij de politie te melden. Zjjn opsporing en ge vangenneming is Volgens een bericht van den Amerik. nieuwsdienst in Duitsch- land zullen na den oogst de rant soenen in de Fransche zone tot 1500 cal. verhoogd worden. Men schrijft ons van de zijde der Vakgroep „Groothandel in Vee" Nadat in Jan. j.l. in het raam van de beoogde algemeene be perking der overheidsbemoeiing met den veestapel, de handel in biggen was vrijgegeven, heeft het Bestuur van het Bedrijf schap voor Vee en Vleesch be sloten m.i.v. 26 Aug. a.s. over te gaan tot het herinvoeren van aankoop vergunningen en vervoerbewijzen voor deze ca tegorie varkens. Een en ander op aandrang van den C.C.D., die meent deze maatregel niet te kunnen missen bij de bestrij ding van de clandestiene slach ting. Dit besluit houdt niet alleen in, dat voor iederen aankoop van een big eerst vergunning moet worden gevraagd, maar bovendien, dat telkens wanneer zoo'n big vervoerd wordt hetzij van het bedrijf van een fokker naar een markt, hetzij van een markt naar het bedrijf van een varkenshouder of var kenshandelaar een vervoer- bewijs dient te worden gehaald. Hiermede is de zaak echter nog niet af, want van ieder vervoerbewijs wordt bovendien nog een copie gezonden naar den plaatselijken bureauhouder van den kooper, die vervolgens hiervan, zoowel als van de ge boorte van ieder toom biggen en van de uitgereikte aankoop vergunningen, aanteekening dient te houden in speciale re gisters, respectievelijk voor fokkers, varkenshouders en var kenshandelaren en tenslotte een en ander regelmatig met de werkelijke situatie op de be drijven dient t« vwifiëeren. tegen kostbare, maar nuttelooze Overheidsbemoeiing. Kortom herinvoering van deze oogenschijnlijk eenvoudige con trolemaatregel} beteekent in werkelijkheid den terugkeer van een omvangrijk, kostbaar en papierverslindend complex administratieve beslommeringen, zoowel voor de varkenshouders en -handelaren, als voor de bu reaux der P.B.H.'s en markt- administraties. Zou hiermede nu het door den C.C.D. beoogde effect ver kregen worden, dan zou men hiermede desnoods nog vrede kunnen hebben. De ervaring heeft echter geleerd, dat aan- koopvergunningen en vervoer bewijzen slechts zeer povere hulpmiddelen zijn bij de bestrij ding van de clandestiene slach ting; niet alleen omdat zij een bron van geknoei kunnen vor men, maar bovendien omdat de zwartslachters van professie deze officieele bescheiden juist dankbaar gebruiken als vlag om hun zwarte lading te dekken. Tevens is van het herinvoeren van een eenmaal afgeschaft stuk overheidsbemoeiing in breeden kring een dermate on gunstig psychologisch effect te verwachten, dat. de terugslag op onze toch reeds slechte var kenspositie zich duidelijk zal doen voelen. Op grond van deze overwe gingen heeft het Bestuur' der Ondervakgroep „Groothandel in Varkens" dan ook met klem geadviseerd tot dezen maatregel niet over te gaan, maar den handel in biggen vrij te laten. Nu desondanks deze stap toch is genomen, acht het Ondervak groepbestuur het gewenscht zijn bezwaren tegen deze poli tiek openlijk kenbaar te maken. Toen op 18 Nov. 1421 de dij ken van de Groote Zuidholland- sche Waard voor de kracht van het woedende water moesten wijken en tienduizenden men- schen een ellendigen dood in de golven hadden gevonden, ontstond het water, dat met de groote rivieren ons land in twee deelen sneed en dat daarom eeuwen later aanleiding werd tot een feilen strijd, de Bies bos ch. Veel gepraat en geschrijf, Nadat in den loop der jaren, na ellenlange debatten, in de tweede helft van de 19de eeuw het aantal spoorwegen in Noord en Zuid Nederland was- toege nomen, deed zich de vraag voor, deze lijnen onderling met elkaar te verbinden door mid del van spoorbruggen over de groote wateren. Had de aanleg van spoorwegen tot veel ge schrijf en geredetwist aanlei ding gegeven, met de bruggen was dit in niet mindere mate het geval. Bruggen werden uitgescholden voor „dijkbreuk werktuigen", men zag er „le venslustige roofdieren in, die zich als Zuid-Amerikaansche vampyrs aan de schatkist zou den hechten en deze leegzuigen" en vooral in den winter voor zag men groote rampen in ver- band met 't kruiende ijs, dat de bruggen zou meesleuren en het omringende land zou overstroo- men. Nederland kon geen bruggen bouwen. Niet alleen leeken, ook des kundigen waren zeer pessimis tisch gestemd. Zoo verklaarde een Engelsch ingenieur, die in ternationale vermaardheid ge noot, dat in een land als het onze geen bruggen gebouwd konden worden. Toch kwamen er bruggen, want men begreep, dat men zonder deze noodzake lijke hulpmiddelen in Nederland nooit tot een goed spoorwegnet zou kunnen komen. In 1856 wa ren twee bruggen gereed geko men en geopendn.l. die te Maastricht van den Aken- Maastricht spoorweg en de brug te Westervoort van den Nederlandschen Rhijnspoorweg, Het minsterie Van HallVan Heemstra, dat vele knoopen op spoorweggebied doorhakte en terecht den naam „spoorweg kabinet" verwierf, nam ook den bruggenbouw krachtig ter hand. Onder zijn bewind werd de eerste stap gedaan tot aanleg van een staatsspoorwegnet en in enkele jaren werden ver scheidene bruggen gebouwd. In 1864 Hattemerbroek, 1865 Zut- phen, 1866 Venlo, 1868 Culem- borg, 1869 Zaltbommel. Moerdijkplan bracht groote beroering. Het behoeft niet te verwon deren, dat de plannen tot over brugging van het Hollandsch Diep, teneinde de Noorder- en Zuiderlij nen met elkaar te ver binden, opnieuw de gemoederen heftig in beroering brachten. Immers dit was maar niet zoo een rivier, het betrof een breed en op sommige plaatsen diep water, waar het bovendien ge ducht kon spoken en dat in den loop der eeuwen reeds vele menschen het leven had gekost, die zich per schip op het vaak woelige water waagden. Wel zag men in, dat de groote in dustrieën in het Westen met een verbinding "naar het Zuiden ten zeerste gediend zouden zijn en dat omgekeerd de kolenge- bieden dn het Zuiden met het Noorden en Westen moesten worden verbonden, terwijl te vens het gevaar bestond, dat de Zuiderlijnen steeds meer in bui- tenlandsohe h anden zouden ge raken. Men waagt den stap. Tenslotte besloot men den grooten stap te wagen en op 22 Maart 1866 werd het doen van grondboringen aanbesteed. Vijf jaar hebben honderden arbei ders van verschillende maat schappijen aan de brug ge werkt, die de langste spoorbrug in Europa zou worden. Aanvan kelijk werden de totale kosten op 8 m-illioen gulden geraamd, waarbij de brug voor enkel J. Stokmans, Goes. Maandag wordt do herstelde Moerdijkbrug heropend. Dit is een neer belangrijke gebeurte nis voor ons land. In dit ar tikel geven wij een overzicht van de geschiedenis van deze brug. spoor was ontworpen. Men bleef echter ver beneden de ra ming en gaf ongeveer SVs mil- lioen gulden uit, waarbij voor de brug totaal f 3.878.106, n.l, f 2.407.339 voor den onder- en f 1.470.767 voor den boven bouw. Gelukkig is bij de her- stelwerkzaameden thans geble ken, dat de pijlers zoo solide waren gebouwd, dat zij dubbel spoor kunnen dragen. Van den noodzaak, de brug te moeten herstellen, is dan ook gebruik gemaakt voor het aanbrengen van breedere kragen om de pij lers, zoodat t-.z.t. zonder verdere moeilijkheden tot aanleg van dubbelspoor zal kunnen worden overgegaan. Een machtig bouwsel. De brug, die in d'e ja-ren 1866 tot 1872 werd gebouwd, telde 14 openingen van 100 meter. Er waren 14 overspanningen van elk 103.25 m. en de totale lengte van de brug bedroeg 1469.30 m. De overspanningen rustten op 13 pijlers en 2 ver- bindingsdammen van 700 m. in het Noorden en 400 m, in het Zuiden. Tien pijlers werden gefundeerd op beton. De ove rige drie, die in het diepste ge deelte, moesten worden aange legd met behulp van luchtdruk, z.g. pneumatisch. De kosten per meter brug bedroegen f 2639. Het ontwerp van de brug werd opgemaakt en de uitvoering geschiedde o.l.v. een commissie, bestaande uit de hoofdingenieurs J. A. Waldorp en J. A. Kool en de ingenieurs N. Th. Michaëlis en J. G. van den Bergh. In 1872 opengesteld. Op 27 Dec. 1871 werd de brug beproefd en goedgekeurd en reeds op 1 Jan. 1872 werd zij voor het verkeer in gebruik ge steld. De tijd tot voorbereiding van feestelijkheden op groote schaal was wat kort en boven dien waren vele autoriteiten verhinderd in verband met de jaarwisseling, zoodat van een grootsche plechtigheid, een be langrijke verbinding als deze waardig, geen sprake kon zijn. Aanvankelijk was er een draai baar gedeelte in de brug, doch in 1936 werden twee overspan- DE POËZIE DER CALVINISTEN. 4. ningen aanzienlijk verhoogd en de draaibrug werd vaste brug. De vernielingen der Duitschers. In den winter van 1944 op '45, toen het Zuiden reeds door de geallieerde troepen was bezet, hebben de Duitschers de brug op verschillende tijdstippen door opblazing vernield. Zes van de veertien overspanningen werden zoodanig beschadigd, dat zij niet meer hersteld kon den worden. 'Zij kwamen in het water terecht. Twee pijlers werden volkomen vernield, evenals het Noordelijke land- hoofd. Het Zuidelijke landhoofd werd eveneens beschadigd, doch minder ernstig. Bij het herstel, waarmee in Juli van het vorige jaar werd begonnen, is reke ning gehouden met het plan, in de toekomst tien dubbelsporige bruggen aan te leggen. Vier bogen aan de Noordzijde, waarvan twee zoodanig werden vernield, dat men ze op den bodem heeft laten kantelen, zijn vervangen door een aarden baan. Twee der overspannin gen, die tijdelijk aan den Rijks waterstaat waren uitgeleend ten behoeve van de verkeers- brug, werden- op 20 Juli en 2 Augustus teruggevaren en weer in de spoorbrug geplaatst. Hoe de brug er thans uitziet. De brug, die thans voorloo pig hersteld is, telt nu van het landhoofd aan het einde van den aarden baan de volgende deelen: een Engelsch aanbrugje van 30 M., een z.g. E.S.T.B.- brug, een Callendar Hamilton- brug van 54 m., een deel van de Waterloobrug uit Londen van 45 m., gemonteerd te Dordrecht, een gerapareerde normale over spanning, twee Callendar Ha- miltonbruggen van 50.40 m. elk en zeven herstelde oude over spanningen. Er werden twee hulppijlers gebouwd, teneinde als steun te dienen voor de kortere En-gelsche bruggen. Het herstellen van den derden pijler aan den Zuidkant leverde vrij groote moeilijkheden op. De kop werd volkomen stukge slagen. Het caisson, waarop de pijler rustte, was echter gedeel telijk nog intact en na het rui men van het puin kon hierop uit beton een nieuwe pijler worden opgetrokken. Plannen om deze voorloopige brug reeds dubbelsporig te maken konden niet worden verwezenlijkt, daar de pijlers wel berekend waren op een dubbelsporige brug, doch niet breed genoeg waren- om twee enkelsporige bruggen naast elkaar te kunnen dragen. Verbinding Noord- Zuid hersteld. Men was bij de werkzaam heden zeer afhankelijk van de geven in de Gentsche Universi- weersomstandigheden en het teitsbibliotheek berusten, meer oorspronkelijke plan, de brug aandacht, dan hun tot nu toe is op 1 Aug. te openen, kon niet ten deel gevallen, worden verwezenlijkt. Dat men- De weinige verzen van hem, die thans, slechts enkele weken na in het licht zijn gegeven, en zijn dit tijdstip tot opening var. tien gedichten, die in het Geuzen- deze zoo belangrijke brug kan liedboek zijn opgenomen, vallen, overgaan, stemt echter tot groote voldoening. Voldoening voor allen, die aan dit- herstel hebben gewerkt, voldoening ook voor allen, die de toekomst van Nederland aan het hart gaat en die het belang van deze Noord-Zuid verbinding inzien. Set U smaketijli! Enkele recepten. Een koud nagerecht: Blaak ea bruin. 'A J. melk, ruim 1 kopje Al g.) grieameel, 3 eetlepels (i: 45 g.) suiker, zout. Vooj-' J-a crimertuni 1 cet- i«p«l 20 g.) boter, 1% eet- KÏo.l (rfa 23 g.) suiker, ruim 2 eetlepel» cucéo, J ïclqlü kopje (tfc 1 dl.) melk, i eetlepel mai- zena, zout, Voor de pudding de melk met de suiker en het zout aan de kook brengen. Het griesmeel er in strooien en onder goed roe ren laten doorkoken 10 mi nuten). Op een bord of een schaal, die men met- wat water heeft afgespoeld, de griesmeel- brij uitstrijken en met een nat mes tot een ronden of vierkan ten koek vormen 2 cm. dik). Voor de crème de melk en het zout aan de kook brengen en binden met de aangemengde maizena. De -boter tot room roeren en de cacao en de sui ker toevoegen. Deze massa langzaam door het afgekoelde maizenapapje roeren en het ge heel laten afkoelen. De crème over de griesmeelpudding strij ken en dit gerecht in punten of blokken gesneden opdienen. En hier een warm hapje: Vruch-tcnflapjes. (rh 8 stuks). 125 g. bloem, Vo dl. water, 2 g. zout, 3 eetlepels (55 g.) boter. Voor vulsel: 200 g. vruch ten, 1 eetlepel (15 g.) suiker, eetlepel (5 g.) maizena, zout. De vruchten schoonmaken, eventueel van pitten, schillen of steeltjes ontdoen en met iets water gaar koken (515 minu ten). De suiker en het zout toe voegen, het vocht binden met de aangemengde maizena en het vruchtenmoes laten afkoe len. De bloem in een kom doen met het zout. De boter toevoe gen en in stukjes snijden in de bloem. Zooveel water toevoe- Gespeeld in een vluggertje. Zwart dacht remise te bereiken,! gen tot een samenhangende"bal maar verloor. Hoe? - is verkregen, deze op een met Zwart 4 sch. op: 5, 16, 31, 32. bloem bestoven tafel uitrollen, Wit 3 sch. op: 44, 46, 48 en opvouwen en laten staan dam op 23. 10 minuten) op een koele Tot de volgnde week. S. plaats. De laatste drie hande- hagen nog 2 x herhalen. th Dan het deeg uitrollen en er rtpoinexen. vierkantjes van snijden. In het Gedurende de week van 24 midden ongeveer een halve le- t.m. 30 Aug. 1946 zijn voor pel vruchtenmoes leggen, het avond- en nachtrecepten ge- flapje in een driehoek vouwen opend de volgende apotheken: en met wat water de randen te Vlissingen: fa. Ockenburg,- op elkaar plakken. De rest bo- Walstraat; te Middelburg: fa. I ter in de koekenpan smelten en van der Harst; te Goes: del de flapjes aan beide kanten Goessche Apotheek. I bruin en gaar bakken. XXX HET CHRISTELIJK ELEMENT IN ONZE LETTERKUNDE. 10. termen, die ons eenigszins ruw in de ooren klinken en zijn uit- u- 0 latingen ten aanzien van de an- Het Calvinistische volksdeel dersdenkenden lijken verre van verdraagzaam, maar we dienen niet te vergeten, dat in den begin- was zich in de zestiende eeuw langzamerhand bewust geworden van zijn eigen standpunt. Nauw lettend werd toegezien, dat de zuiverheid van leer niet werd aan getast door de onderscheiden re formatorische stroomingen, die in verschillende opzichten van het Gereformeerde dogma afweken. In de vorige artikelen is uiteen gezet hoe met name in het lied een sterke Doopsgezinde invloed merkbaar is. Als reactie hiertegen geraakte zooals gezegd het schriftuurlijke lied in discrediet en waren het vrijwel alleen de Psalmberijmingen, die in de oogen der Calvinisten genade konden vinden. Hiernaast echter bleef er een tweede mogelijkheid voor een ont plooiing van het Calvinistische lied: de geuzenpoëzie. De in het Geuzenliedboek voorkomende ge dichten waren grootendeels af komstig van dichters, wier namen ons niet zijn overgeleverd. Een tweetal auteurs van deze groep vragen echter heden aandacht: Reaed en Fruytiers. Laurens Jacobszoon Reael. Deze Amsterdamsche koopman, die leefde van 15361601, was met hart en ziel de Hervormde belijdenis toegedaan. Hij kwam openlijk voor zijn overtuiging uit en moest derhalve, toen Alva in 1567 in ons land kwam, in -bal lingschap -gaan; eerst elf jaar later keerde hij in zijn vaderstad- terug, waar hij lid werd van de vroedschap. Het was niet alleen een k*p- mansgeest, die dezen Amsterdam mer bezielde, zijn hart ging even eens uit naar de kunst. Ongetwij feld verdienen zijn nagelaten ge dichten, die nog steeds onuitge- vergeleken bij het poëtische werk uit dien tijd, op door hun een voud en directheid. Ze zijn ge schreven in een vloeiende taal en leggen bovenal getuigenis af van de oprechte vroomheid van den schrijver. Vaak gebruikt Reael echt kind van zijn tijd als hij is tijd der Hervorming de geesten nog veel feller tegenover elkaar stonden dan later, toen de stand punten meer geconsolideerd waren. Als voorbeeld van Reaels vrome en klare poëzie volgt hier zijn berijming en uitbreiding van het liturgische Avondgebed der Ge reformeerden, dat hij op 11 Aug. 1591 schreef. EEN AVONLIED. Barmhartig God en eeuwig Licht Door Uwen Geest ons hert be tracht (onderricht), Dat wij in 't licht leven altijd I Ons van de duisternis bevrijd I Nadien Gij hebt geordeneerd Den dag tot arbeid, en gekeerd Den nacht tot rust voor ons [lichaam Maakt ons tot rusten, Heer, be- [kwaam. Onze slaap wilt verzorgen, Heer - Dat die geschied' tot Uwer eer: Opdat elk an ziel ende lijf Onbevlekt voor Uw oogen blijf. Zoo mogen (:kunnen) wij den [arbeid groot Verdragen, en ons daaglijksch [brood Verdienen - als Gij zeeg'nen wilt Ons arbeid door Uw gaven mild. Verlicht d'oogen onzes verstands I Bedwingt de list onzes vijands: [n.l. van den duivel) Dat hij ons niet in zijne strik Vang" en ons bederf eeuwiglik! Staat ons, Heer, bij met Uwen [Geest Dat wij getroost dbemoedigd) [zijn, altijd meest Strijden tegen vleisch ende bloed! Door Hem ons overwinnen doet] Geeft, dat wij hier met lijdzaam- [heid De uur, die Gij ons hebt bereid, Verwachten in dit aardsche dal, Als ziel van lichaam scheiden zal. Gij, die verdrijft der zonden nacht, Over ons waakt door Geestes [kracht 1 Dat licht Uws Goddelijks anschijn Laat ons altijd verlichten fijn! :geheel)

Krantenbank Zeeland

Zeeuwsch Dagblad | 1946 | | pagina 2