Het Volshoogeschoolwerk in Nederland.
Neerlands langste spoorbrug
voorloopig hersteld.
Uit de Schatkamer
onzer Letteren.
Dam-Labyrinth.
„Innerlijk herwinnen wat
uiterlijk verloren ging."
Twsb Kg, fruit gp da bon,
Groote verbetering in de spoorweg
verbinding. Een prachtige prestatie.
M
De Volkshoocjescholen school is, dai iedere Nederlander,
in Nederland. i bij voorksw ia den leeftijd tua-
De „Volkshoogeschool" wortelt l sctosi eu 30 jaar, en don in
in Denemarken, waar zij een eeuw eerste plaats degene, wien een
geleden werd gesticht en waar
thans niet minder dan 59 scholen
bestaan. Daar was het ook, dat na
het verlies van Sleeswijk-Holstein
het devies luidde: „Innerlijk her
winnen, wat uiterlijk verloren
ging", een devies, dat thans ook
op ons land ten volle van toepas
sing mag worden geacht.
In Nederland is het werk eerst
tientallen jaren oud. Behalve „Al-
lardsoog" te Bakkeveen, de baker
mat van dit werk in ons land. zijn
er thans de Volkshoogescholen
„Diependaal" te Markelo (Ov.),
„De Zandhoeve" en „De oude
hof" beide te Bergen (N.H.),
„Overcingen" te Havelte (Dr.)
en „Oldorp" te Uithuizen (Gr.),
waarvan de drie laatste eerst na
de bevrijding zijn gesticht. In Gel
derland zal, naar men hoopt, nog
dit jaar „Huize Eerbeek" in ge
bruik kunnen worden genomen.
In de provincie Utrecht heeft men
nog geen gebouw ter beschikking,
doch reeds enkele korte bijeen
komsten zijn gehouden. Z.-Hol-
land wil liefst op twee plaatsen
beginnen, evenals onze provincie,
terwijl in de overige provincies
het werk nog geheel in het stadi
um van voorbereiding verkeert.
Het eenvoudige begin.
„Wanneer wij ons in de oude zwaren stuiten, vooral voor dege-
in 1786 gestichte boerderij „Al- ncn> die naast de betaling van de
lardsoog" neerzetten tegenover overigens zoo laag mogelijk
Jarig van der Wielen, wiens be- gehouden kosten, door werk-
leidendc functie wucht na vol
einding van zijn studie of voltooi
ing van zijn vakopleiding, gertti-
men tijd op de Volkshoogeschool
verblijft, om, na elders kennis
vergaard te hebben, hier levens
wijsheid op te doen. In het sa
menleven: in de gemeenschappe
lijke slaapzalen, de gezamenlijke
maaltijden, den collectieven han
denarbeid, in de lezingen door des.
kundigen over cultureele onder
werpen, in de intiemere bespre
kingen binnen groepsverband van
10 15 man, wordt de gezichts
kring verwijd, maken vooroordee-
len plaats voor onderlinge waar
deering, worden goede initiatieven
uitgewisseld, wordt het karakter
gesterkt en een geestelijke rijp
heid bereikt, wordt de cursist be
wust, deel uit te maken van een
zelfde gemeenschap, welke allen
zij het yaak met verschillende
middelen naar beste vermogen
trachten te dienen.
Duur en kosten der
cursussen.
Een dergelijk ontwikkelingspro
ces vereischt tijd en algemeen
wordt een cursusduur van zes
maanden dan ook noodzakelijk ge
acht. Hier te lande zal dit voor-
loopig nog wel op financieele be-
Redacteur: H. M. Slubbekoorn,
Ooststngel 60 a, Goes.
groefd, met een zilveren baard
omlijst gelaat met de levendige
verzuim hun inkomsten moeten
derven. Het is hier nog niet zoo
postspaarbank een aparte spaar
kas heeft gevormd voor deelne
ming aan de Volkshoogeschool.
Voor den oorlog was in ons
land de langste duur van een
Volkshoogeschool-cursus twee
maanden. Thans blijkt ook deze
termijn voor velen een bezwaar en
daarom is hij nu gehalveerd.
(Wordt vervolgd.)
oogen nog van groote vitaliteit a's b.v. in Denemarken, waar de
getuigend, den harde werker van overheid subsidiëert. tot ca de
gisteren verraadt, aldus schrijft helft van de kosten en de Rijks
een medewerkei van het A.N.P.,
dan vertelt hij ons het een en an
der. Hoe de Volkshoogeschool
een logische consequentie vormt
van zijn, in het klein begonnen
werk, toen hij, kort na den vori-
gen wereldoorlog zich vestigde in
de toen nog barre omgeving van
Bakkeveenheide, afgewisseld
met afgegraven hoogveengebieden.
Hoe hij daar enkele malen per
week praatavonden hield met de
boeren uit de omgeving thans
nog voortgezet in de buurtavon-
den waarin gezamenlijk de
krant werd gelezen en besproken.
Hoe slecht de verhouding was
tusschen den boer en diens ar
beiders, zoodat herhaaldelijk so
ciale conflicten ontstonden, welke
op hun beurt den kloof immer
verbreedden. Hoe men door het
gezamenlijk praten, het leeren
kennen van elkanders gedachten
en begrippen, inzicht kreeg in an-
derer meeningen en behoeften,
waardoor de scherpe kanten af
sleten en het zaad van goeden wil
gedijde. Hoe, toen dit werk
vruchtbaar bleek, na een jaar of
wat, zijn neef, de huidige direc
teur van het Volkshoogeschool-
werk, Dr H. G. W. van der Wie
len, tezamen met nog enkele ande
ren, het fundament legde.
Het Damtournooi in
Terneuzen.
Vast staat, dat in de eers-
ffroep deel zullen actt-en vier
BdgwcVi speler*. Vaessen,
kamp, vsa TSe'giëj Gongwi, «yj
nog ieag ete<* op den yoof-
grond tredende dnnwnerV: d.
Betghe en Dcsmacker, die hun
sporen al verdiend hebben.
Tot de Hollandsche deelne
mers behoorenHam, Rotter
dam, een oude bekende van de
Zeeuwsche dammers, door de
vele simultaan-séances in Zee
land gespeeld. Heeft ook beslag
weten te leggen op den mees
tertitel en verschillende keeren
deelgenomen aan het kam
pioenschap van Nederland. An-
sems, Rotterdam, een zeer sterk
speler, heeft ook deelgenomen
aan het kamp. van Nederland,
evenals W. Roozenberg, Rot-
terdam. De Graag, Hettsden,
kampioen Noord-Brabant, deel
nemer kampioenschap van Ne
derland.
De Zeeuwsche deelnemers
zijn: Blom, Yerseke, kampioen
van Zeeland; Anderson, Goes,
oudkampioen Zeeland; Sirke,
Goes, oud-kampioen Utrechti
De Smet, een bekend speler uit
IJzendijke, deelnemer kam
pioenschap Zeeland.
De Ternuezensche spelers
zijnJ. J. Kaan, voorzitter van
da jubileerende vereeniging,
oud-kampioen van Zeeland; v.
d. Bulck, kampioen Zeeuwsch-
Vlaanderen en de bekende spe
lers Geensen en D. Kaan,
Een pracht collectie van spe
lers waar Terneuzen trotsch op
kan zijn deze i« hswtr midden
Ie mogen hebben,
Near wij vernemen zal de
Maar 2,-Beveland
staakt.
Op do ingeleverde fruitbon-
nen 476 en 976 kan men van
26 Aug. af 2 k.g. appels, peren
of pruimen koopen, waarbij
handelaren gedeeltljjk hand-
fruit en gedeeltelijk stooffruit
mogen leveren.
Op Zuid-Beveland zal
men intusschen deze bon
nen niet kunnen honoree-
ren. De aangekondigde
staking van groente- en
fruithandelaren gaat n.l.
door. Donderdagmiddag is
opnieuw vergaderd nadat
men van het hoofdbestuur
van den Bond van Klein
handelaren in Aardappe
len, Groenten en Fruit be
richt had ontvangen, dat
men daar met de staking
niet accoord ging. Niette
min werd besloten vanaf
Maandag geen aardappe
len, groenten of fruit meer
af te leveren.
opening van dit damfestijn ge
schieden door den burgemeester
van Terneuzen. Zoöals reeds
eerder gemeld vindt dit tour-
nooi plaats vanwege het 10-ja-
rig bestaan van de vereeniging
onder voorzitterschap van dhr
J. J. Kaan.
Wjj «preken hierbij de hoop
uit, dat ondef bekwame lei
tog van dfc« voorzitter deze
vereenigiagc swg bUjvsttgrt/sien
en Woeien, en. oase felicitatie
dezen grootschcn opzet
vun het te houden tournool,
waaraan ook dhr v. d. Bulck,
voorzitter organisatiecommissie,
zoo'n groot aandeel in heeft
gehad.
De Nederlandsche Dambond
zal vertegenwoordigd zijn door
den secretaris dhr Lieve uit
Dordrecht.
Ter oplossing aangeboden.
Auteur J. J. Kaan, Terneuzen.
m
„De Zeeuw"
'i Zuiden uit zijn isolement verlost.
Zw. 9 sch. op: 8/11, 17, 19, 22,
24, 27.
Wit 9 sch, op: 26, 30, 34, 38,
40, 42, 44, 47, 49.
Niet alleen als partijspeler
maar ook als problemist geniet
dhr J. J. Kaata een groote be
kendheid.
Weinigen zijn er die zooveel
kennis Hebben va» «pelopenlsi-
gen als hij, Vele toeft Hij er
van MiandeW sis redacteur
van. de „Tferneuzensclns Cou
rant ctv thans van de „Vrije
Zeeuw".
Ter oplossing.
Auteur J. A. Pennings, 's Bosch,
Zw. 9 sch. op: 6/9, 11, 19, 23,
26, 29.
Wit; 9 sch. op: 16, 22, 31, 32,
37, 39, 40, 41, 50.
Voor beginners.
J. Bischop, Goes.
Geen schoolsche kennis,
maar levende wijsheid.
De Volkshoogeschool is geen
onderwijsinrichting. Misschien
zou zij betiteld kunnen worden
met „vormingsinstituut".
Het ideaal van de Volkshooge-
Leon Degrelle verdwenen.
Leon Degrelle, de vroegere lei
der van de Belgische rexisten, die
van de Spaansche regeering op
dracht had gekregen het land
binnen acht dagen te verlaten, is
eenige uren nadat hij het zieken
huis in San Sebastiaan had ver
laten, spoorloos verdwenen. Hjj
was aanvankelijk in dat zieken
huis geïnterneerd, doch teneinde
aan hot hem gegeven bevel te
kunnen voldoen had hij beperkte
bewegingsvrijheid gekregen.
De Civiele Gouverneur van San
Sebastiaan heeft verklaard, dat
Degrelle zfjn eerewoord gebroken
heeft. Hq had het hotel Maria
Christina uitgezocht als tqdolqke
verblijfplaats, doch heeft het
blfjkbaar beter gevonden te ver
dwijnen. Degrelle had ook beloofd
zich iedere 24 uur bij de politie
te melden. Zjjn opsporing en ge
vangenneming is
Volgens een bericht van den
Amerik. nieuwsdienst in Duitsch-
land zullen na den oogst de rant
soenen in de Fransche zone tot
1500 cal. verhoogd worden.
Men schrijft ons van de zijde
der Vakgroep „Groothandel in
Vee"
Nadat in Jan. j.l. in het raam
van de beoogde algemeene be
perking der overheidsbemoeiing
met den veestapel, de handel in
biggen was vrijgegeven, heeft
het Bestuur van het Bedrijf
schap voor Vee en Vleesch be
sloten m.i.v. 26 Aug. a.s. over
te gaan tot het herinvoeren
van aankoop vergunningen en
vervoerbewijzen voor deze ca
tegorie varkens. Een en ander
op aandrang van den C.C.D.,
die meent deze maatregel niet
te kunnen missen bij de bestrij
ding van de clandestiene slach
ting.
Dit besluit houdt niet alleen
in, dat voor iederen aankoop
van een big eerst vergunning
moet worden gevraagd, maar
bovendien, dat telkens wanneer
zoo'n big vervoerd wordt
hetzij van het bedrijf van een
fokker naar een markt, hetzij
van een markt naar het bedrijf
van een varkenshouder of var
kenshandelaar een vervoer-
bewijs dient te worden gehaald.
Hiermede is de zaak echter
nog niet af, want van ieder
vervoerbewijs wordt bovendien
nog een copie gezonden naar
den plaatselijken bureauhouder
van den kooper, die vervolgens
hiervan, zoowel als van de ge
boorte van ieder toom biggen
en van de uitgereikte aankoop
vergunningen, aanteekening
dient te houden in speciale re
gisters, respectievelijk voor
fokkers, varkenshouders en var
kenshandelaren en tenslotte
een en ander regelmatig met de
werkelijke situatie op de be
drijven dient t« vwifiëeren.
tegen kostbare, maar nuttelooze
Overheidsbemoeiing.
Kortom herinvoering van deze
oogenschijnlijk eenvoudige con
trolemaatregel} beteekent in
werkelijkheid den terugkeer
van een omvangrijk, kostbaar
en papierverslindend complex
administratieve beslommeringen,
zoowel voor de varkenshouders
en -handelaren, als voor de bu
reaux der P.B.H.'s en markt-
administraties.
Zou hiermede nu het door
den C.C.D. beoogde effect ver
kregen worden, dan zou men
hiermede desnoods nog vrede
kunnen hebben. De ervaring
heeft echter geleerd, dat aan-
koopvergunningen en vervoer
bewijzen slechts zeer povere
hulpmiddelen zijn bij de bestrij
ding van de clandestiene slach
ting; niet alleen omdat zij een
bron van geknoei kunnen vor
men, maar bovendien omdat de
zwartslachters van professie
deze officieele bescheiden juist
dankbaar gebruiken als vlag om
hun zwarte lading te dekken.
Tevens is van het herinvoeren
van een eenmaal afgeschaft
stuk overheidsbemoeiing in
breeden kring een dermate on
gunstig psychologisch effect te
verwachten, dat. de terugslag
op onze toch reeds slechte var
kenspositie zich duidelijk zal
doen voelen.
Op grond van deze overwe
gingen heeft het Bestuur' der
Ondervakgroep „Groothandel in
Varkens" dan ook met klem
geadviseerd tot dezen maatregel
niet over te gaan, maar den
handel in biggen vrij te laten.
Nu desondanks deze stap toch
is genomen, acht het Ondervak
groepbestuur het gewenscht
zijn bezwaren tegen deze poli
tiek openlijk kenbaar te maken.
Toen op 18 Nov. 1421 de dij
ken van de Groote Zuidholland-
sche Waard voor de kracht van
het woedende water moesten
wijken en tienduizenden men-
schen een ellendigen dood in
de golven hadden gevonden,
ontstond het water, dat met de
groote rivieren ons land in twee
deelen sneed en dat daarom
eeuwen later aanleiding werd
tot een feilen strijd, de Bies
bos ch.
Veel gepraat en geschrijf,
Nadat in den loop der jaren,
na ellenlange debatten, in de
tweede helft van de 19de eeuw
het aantal spoorwegen in Noord
en Zuid Nederland was- toege
nomen, deed zich de vraag
voor, deze lijnen onderling met
elkaar te verbinden door mid
del van spoorbruggen over de
groote wateren. Had de aanleg
van spoorwegen tot veel ge
schrijf en geredetwist aanlei
ding gegeven, met de bruggen
was dit in niet mindere mate
het geval. Bruggen werden
uitgescholden voor „dijkbreuk
werktuigen", men zag er „le
venslustige roofdieren in, die
zich als Zuid-Amerikaansche
vampyrs aan de schatkist zou
den hechten en deze leegzuigen"
en vooral in den winter voor
zag men groote rampen in ver-
band met 't kruiende ijs, dat de
bruggen zou meesleuren en het
omringende land zou overstroo-
men.
Nederland kon geen
bruggen bouwen.
Niet alleen leeken, ook des
kundigen waren zeer pessimis
tisch gestemd. Zoo verklaarde
een Engelsch ingenieur, die in
ternationale vermaardheid ge
noot, dat in een land als het
onze geen bruggen gebouwd
konden worden. Toch kwamen
er bruggen, want men begreep,
dat men zonder deze noodzake
lijke hulpmiddelen in Nederland
nooit tot een goed spoorwegnet
zou kunnen komen. In 1856 wa
ren twee bruggen gereed geko
men en geopendn.l. die te
Maastricht van den Aken-
Maastricht spoorweg en de
brug te Westervoort van den
Nederlandschen Rhijnspoorweg,
Het minsterie Van HallVan
Heemstra, dat vele knoopen op
spoorweggebied doorhakte en
terecht den naam „spoorweg
kabinet" verwierf, nam ook den
bruggenbouw krachtig ter hand.
Onder zijn bewind werd de
eerste stap gedaan tot aanleg
van een staatsspoorwegnet en
in enkele jaren werden ver
scheidene bruggen gebouwd. In
1864 Hattemerbroek, 1865 Zut-
phen, 1866 Venlo, 1868 Culem-
borg, 1869 Zaltbommel.
Moerdijkplan bracht
groote beroering.
Het behoeft niet te verwon
deren, dat de plannen tot over
brugging van het Hollandsch
Diep, teneinde de Noorder- en
Zuiderlij nen met elkaar te ver
binden, opnieuw de gemoederen
heftig in beroering brachten.
Immers dit was maar niet zoo
een rivier, het betrof een breed
en op sommige plaatsen diep
water, waar het bovendien ge
ducht kon spoken en dat in den
loop der eeuwen reeds vele
menschen het leven had gekost,
die zich per schip op het vaak
woelige water waagden. Wel
zag men in, dat de groote in
dustrieën in het Westen met
een verbinding "naar het Zuiden
ten zeerste gediend zouden zijn
en dat omgekeerd de kolenge-
bieden dn het Zuiden met het
Noorden en Westen moesten
worden verbonden, terwijl te
vens het gevaar bestond, dat de
Zuiderlijnen steeds meer in bui-
tenlandsohe h anden zouden ge
raken.
Men waagt den stap.
Tenslotte besloot men den
grooten stap te wagen en op 22
Maart 1866 werd het doen van
grondboringen aanbesteed. Vijf
jaar hebben honderden arbei
ders van verschillende maat
schappijen aan de brug ge
werkt, die de langste spoorbrug
in Europa zou worden. Aanvan
kelijk werden de totale kosten
op 8 m-illioen gulden geraamd,
waarbij de brug voor enkel
J. Stokmans, Goes.
Maandag wordt do herstelde
Moerdijkbrug heropend. Dit is
een neer belangrijke gebeurte
nis voor ons land. In dit ar
tikel geven wij een overzicht
van de geschiedenis van deze
brug.
spoor was ontworpen. Men
bleef echter ver beneden de ra
ming en gaf ongeveer SVs mil-
lioen gulden uit, waarbij voor
de brug totaal f 3.878.106, n.l,
f 2.407.339 voor den onder- en
f 1.470.767 voor den boven
bouw. Gelukkig is bij de her-
stelwerkzaameden thans geble
ken, dat de pijlers zoo solide
waren gebouwd, dat zij dubbel
spoor kunnen dragen. Van den
noodzaak, de brug te moeten
herstellen, is dan ook gebruik
gemaakt voor het aanbrengen
van breedere kragen om de pij
lers, zoodat t-.z.t. zonder verdere
moeilijkheden tot aanleg van
dubbelspoor zal kunnen worden
overgegaan.
Een machtig bouwsel.
De brug, die in d'e ja-ren 1866
tot 1872 werd gebouwd, telde
14 openingen van 100 meter. Er
waren 14 overspanningen van
elk 103.25 m. en de totale
lengte van de brug bedroeg
1469.30 m. De overspanningen
rustten op 13 pijlers en 2 ver-
bindingsdammen van 700 m. in
het Noorden en 400 m, in het
Zuiden. Tien pijlers werden
gefundeerd op beton. De ove
rige drie, die in het diepste ge
deelte, moesten worden aange
legd met behulp van luchtdruk,
z.g. pneumatisch. De kosten
per meter brug bedroegen
f 2639. Het ontwerp van de
brug werd opgemaakt en de
uitvoering geschiedde o.l.v. een
commissie, bestaande uit de
hoofdingenieurs J. A. Waldorp
en J. A. Kool en de ingenieurs
N. Th. Michaëlis en J. G. van
den Bergh.
In 1872 opengesteld.
Op 27 Dec. 1871 werd de brug
beproefd en goedgekeurd en
reeds op 1 Jan. 1872 werd zij
voor het verkeer in gebruik ge
steld. De tijd tot voorbereiding
van feestelijkheden op groote
schaal was wat kort en boven
dien waren vele autoriteiten
verhinderd in verband met de
jaarwisseling, zoodat van een
grootsche plechtigheid, een be
langrijke verbinding als deze
waardig, geen sprake kon zijn.
Aanvankelijk was er een draai
baar gedeelte in de brug, doch
in 1936 werden twee overspan-
DE POËZIE DER
CALVINISTEN. 4.
ningen aanzienlijk verhoogd en
de draaibrug werd vaste brug.
De vernielingen der
Duitschers.
In den winter van 1944 op '45,
toen het Zuiden reeds door de
geallieerde troepen was bezet,
hebben de Duitschers de brug
op verschillende tijdstippen
door opblazing vernield. Zes
van de veertien overspanningen
werden zoodanig beschadigd,
dat zij niet meer hersteld kon
den worden. 'Zij kwamen in het
water terecht. Twee pijlers
werden volkomen vernield,
evenals het Noordelijke land-
hoofd. Het Zuidelijke landhoofd
werd eveneens beschadigd, doch
minder ernstig. Bij het herstel,
waarmee in Juli van het vorige
jaar werd begonnen, is reke
ning gehouden met het plan, in
de toekomst tien dubbelsporige
bruggen aan te leggen. Vier
bogen aan de Noordzijde,
waarvan twee zoodanig werden
vernield, dat men ze op den
bodem heeft laten kantelen,
zijn vervangen door een aarden
baan. Twee der overspannin
gen, die tijdelijk aan den Rijks
waterstaat waren uitgeleend
ten behoeve van de verkeers-
brug, werden- op 20 Juli en 2
Augustus teruggevaren en weer
in de spoorbrug geplaatst.
Hoe de brug er
thans uitziet.
De brug, die thans voorloo
pig hersteld is, telt nu van het
landhoofd aan het einde van
den aarden baan de volgende
deelen: een Engelsch aanbrugje
van 30 M., een z.g. E.S.T.B.-
brug, een Callendar Hamilton-
brug van 54 m., een deel van de
Waterloobrug uit Londen van
45 m., gemonteerd te Dordrecht,
een gerapareerde normale over
spanning, twee Callendar Ha-
miltonbruggen van 50.40 m. elk
en zeven herstelde oude over
spanningen. Er werden twee
hulppijlers gebouwd, teneinde
als steun te dienen voor de
kortere En-gelsche bruggen.
Het herstellen van den derden
pijler aan den Zuidkant leverde
vrij groote moeilijkheden op.
De kop werd volkomen stukge
slagen. Het caisson, waarop de
pijler rustte, was echter gedeel
telijk nog intact en na het rui
men van het puin kon hierop
uit beton een nieuwe pijler
worden opgetrokken. Plannen
om deze voorloopige brug reeds
dubbelsporig te maken konden
niet worden verwezenlijkt, daar
de pijlers wel berekend waren
op een dubbelsporige brug, doch
niet breed genoeg waren- om
twee enkelsporige bruggen
naast elkaar te kunnen dragen.
Verbinding Noord-
Zuid hersteld.
Men was bij de werkzaam
heden zeer afhankelijk van de geven in de Gentsche Universi-
weersomstandigheden en het teitsbibliotheek berusten, meer
oorspronkelijke plan, de brug aandacht, dan hun tot nu toe is
op 1 Aug. te openen, kon niet ten deel gevallen,
worden verwezenlijkt. Dat men- De weinige verzen van hem, die
thans, slechts enkele weken na in het licht zijn gegeven, en zijn
dit tijdstip tot opening var. tien gedichten, die in het Geuzen-
deze zoo belangrijke brug kan liedboek zijn opgenomen, vallen,
overgaan, stemt echter tot
groote voldoening. Voldoening
voor allen, die aan dit- herstel
hebben gewerkt, voldoening
ook voor allen, die de toekomst
van Nederland aan het hart
gaat en die het belang van deze
Noord-Zuid verbinding inzien.
Set U smaketijli!
Enkele recepten.
Een koud nagerecht:
Blaak ea bruin.
'A J. melk, ruim 1 kopje
Al g.) grieameel, 3 eetlepels
(i: 45 g.) suiker, zout.
Vooj-' J-a crimertuni 1 cet-
i«p«l 20 g.) boter, 1% eet-
KÏo.l (rfa 23 g.) suiker, ruim 2
eetlepel» cucéo, J ïclqlü kopje
(tfc 1 dl.) melk, i eetlepel mai-
zena, zout,
Voor de pudding de melk met
de suiker en het zout aan de
kook brengen. Het griesmeel er
in strooien en onder goed roe
ren laten doorkoken 10 mi
nuten). Op een bord of een
schaal, die men met- wat water
heeft afgespoeld, de griesmeel-
brij uitstrijken en met een nat
mes tot een ronden of vierkan
ten koek vormen 2 cm. dik).
Voor de crème de melk en
het zout aan de kook brengen
en binden met de aangemengde
maizena. De -boter tot room
roeren en de cacao en de sui
ker toevoegen. Deze massa
langzaam door het afgekoelde
maizenapapje roeren en het ge
heel laten afkoelen. De crème
over de griesmeelpudding strij
ken en dit gerecht in punten
of blokken gesneden opdienen.
En hier een warm hapje:
Vruch-tcnflapjes.
(rh 8 stuks).
125 g. bloem, Vo dl. water,
2 g. zout, 3 eetlepels (55 g.)
boter.
Voor vulsel: 200 g. vruch
ten, 1 eetlepel (15 g.) suiker,
eetlepel (5 g.) maizena, zout.
De vruchten schoonmaken,
eventueel van pitten, schillen of
steeltjes ontdoen en met iets
water gaar koken (515 minu
ten).
De suiker en het zout toe
voegen, het vocht binden met
de aangemengde maizena en
het vruchtenmoes laten afkoe
len.
De bloem in een kom doen
met het zout. De boter toevoe
gen en in stukjes snijden in de
bloem. Zooveel water toevoe-
Gespeeld in een vluggertje.
Zwart dacht remise te bereiken,! gen tot een samenhangende"bal
maar verloor. Hoe? - is verkregen, deze op een met
Zwart 4 sch. op: 5, 16, 31, 32. bloem bestoven tafel uitrollen,
Wit 3 sch. op: 44, 46, 48 en opvouwen en laten staan
dam op 23. 10 minuten) op een koele
Tot de volgnde week. S. plaats. De laatste drie hande-
hagen nog 2 x herhalen.
th Dan het deeg uitrollen en er
rtpoinexen. vierkantjes van snijden. In het
Gedurende de week van 24 midden ongeveer een halve le-
t.m. 30 Aug. 1946 zijn voor pel vruchtenmoes leggen, het
avond- en nachtrecepten ge- flapje in een driehoek vouwen
opend de volgende apotheken: en met wat water de randen
te Vlissingen: fa. Ockenburg,- op elkaar plakken. De rest bo-
Walstraat; te Middelburg: fa. I ter in de koekenpan smelten en
van der Harst; te Goes: del de flapjes aan beide kanten
Goessche Apotheek. I bruin en gaar bakken.
XXX
HET CHRISTELIJK ELEMENT
IN ONZE LETTERKUNDE. 10.
termen, die ons eenigszins ruw
in de ooren klinken en zijn uit-
u- 0 latingen ten aanzien van de an-
Het Calvinistische volksdeel dersdenkenden lijken verre van
verdraagzaam, maar we dienen
niet te vergeten, dat in den begin-
was zich in de zestiende eeuw
langzamerhand bewust geworden
van zijn eigen standpunt. Nauw
lettend werd toegezien, dat de
zuiverheid van leer niet werd aan
getast door de onderscheiden re
formatorische stroomingen, die in
verschillende opzichten van het
Gereformeerde dogma afweken.
In de vorige artikelen is uiteen
gezet hoe met name in het lied
een sterke Doopsgezinde invloed
merkbaar is. Als reactie hiertegen
geraakte zooals gezegd het
schriftuurlijke lied in discrediet
en waren het vrijwel alleen de
Psalmberijmingen, die in de oogen
der Calvinisten genade konden
vinden.
Hiernaast echter bleef er een
tweede mogelijkheid voor een ont
plooiing van het Calvinistische
lied: de geuzenpoëzie. De in het
Geuzenliedboek voorkomende ge
dichten waren grootendeels af
komstig van dichters, wier namen
ons niet zijn overgeleverd. Een
tweetal auteurs van deze groep
vragen echter heden aandacht:
Reaed en Fruytiers.
Laurens Jacobszoon Reael.
Deze Amsterdamsche koopman,
die leefde van 15361601, was
met hart en ziel de Hervormde
belijdenis toegedaan. Hij kwam
openlijk voor zijn overtuiging uit
en moest derhalve, toen Alva in
1567 in ons land kwam, in -bal
lingschap -gaan; eerst elf jaar
later keerde hij in zijn vaderstad-
terug, waar hij lid werd van de
vroedschap.
Het was niet alleen een k*p-
mansgeest, die dezen Amsterdam
mer bezielde, zijn hart ging even
eens uit naar de kunst. Ongetwij
feld verdienen zijn nagelaten ge
dichten, die nog steeds onuitge-
vergeleken bij het poëtische werk
uit dien tijd, op door hun een
voud en directheid. Ze zijn ge
schreven in een vloeiende taal en
leggen bovenal getuigenis af van
de oprechte vroomheid van den
schrijver. Vaak gebruikt Reael
echt kind van zijn tijd als hij is
tijd der Hervorming de geesten
nog veel feller tegenover elkaar
stonden dan later, toen de stand
punten meer geconsolideerd waren.
Als voorbeeld van Reaels vrome
en klare poëzie volgt hier zijn
berijming en uitbreiding van het
liturgische Avondgebed der Ge
reformeerden, dat hij op 11 Aug.
1591 schreef.
EEN AVONLIED.
Barmhartig God en eeuwig Licht
Door Uwen Geest ons hert be
tracht (onderricht),
Dat wij in 't licht leven altijd I
Ons van de duisternis bevrijd I
Nadien Gij hebt geordeneerd
Den dag tot arbeid, en gekeerd
Den nacht tot rust voor ons
[lichaam
Maakt ons tot rusten, Heer, be-
[kwaam.
Onze slaap wilt verzorgen, Heer -
Dat die geschied' tot Uwer eer:
Opdat elk an ziel ende lijf
Onbevlekt voor Uw oogen blijf.
Zoo mogen (:kunnen) wij den
[arbeid groot
Verdragen, en ons daaglijksch
[brood
Verdienen - als Gij zeeg'nen wilt
Ons arbeid door Uw gaven mild.
Verlicht d'oogen onzes verstands I
Bedwingt de list onzes vijands:
[n.l. van den duivel)
Dat hij ons niet in zijne strik
Vang" en ons bederf eeuwiglik!
Staat ons, Heer, bij met Uwen
[Geest
Dat wij getroost dbemoedigd)
[zijn, altijd meest
Strijden tegen vleisch ende bloed!
Door Hem ons overwinnen doet]
Geeft, dat wij hier met lijdzaam-
[heid
De uur, die Gij ons hebt bereid,
Verwachten in dit aardsche dal,
Als ziel van lichaam scheiden zal.
Gij, die verdrijft der zonden nacht,
Over ons waakt door Geestes
[kracht 1
Dat licht Uws Goddelijks anschijn
Laat ons altijd verlichten fijn!
:geheel)