Mr Mas Slamet over Indie.
LOOP DER BEVOLKING IN 1946.
Het (tump* Ameesf&öet.
Onze jongens in Indië
Trouwe vrienden achter
gesteld bij vijanden.
Statistiek
iBmeeateffnanelën 1943.
Ongeëvenaarde stijging van het aantal geboorten.
Het sterftecijfer weer bijna normaal.
GEMEENTERAAD VAN GOES.
De militaire situatie in Indië.
Ervaringen van een gevangene.
Hst lijk vsn Musstliol.
De spoorbrug bij Zutphen.
Maandag heeft Mr Mas Slamet
een onderhoud toegestaan aan een
vertegenwoordiger van het A.N.P.
„Ik bon geen profeet", aldus de
hoer Slamet, „doch de ontwikke
ling der gebeurtenissen in Indië
stelt mij steeds meer in het ge
lijk".
Mr Mas Slamet betoogde, dat
een onafhankelijk Indonesië iets
schoons zou zijn, doch dat hij niet
zoo dwaas was om den huidlgen
chaos te beschouwen als een rea
liteit, waarop voort te bouwen
valt. Het grootste gevaar, dat
een langer uitstellen van een op
lossing in de kwestie met zich
mee brengt, is z.i., dat de bevol
king geen vertrouwen meer zal
hebben in haar eigen leidende
figuren.
Het feit, dat de inheemsche
bevolking de Nederlanders met
gejuich binnenhaalt, overal, waar
zij rust en orde herstellen, is
gevaarlijk: indien zij immers een
uitsluitend Nederlandsche leiding
prefereert, zal dit een gezond i
streven van verantwoordelijke na-1
tionalisten onmogelijk maken.
Mr Mas Slamst nam het
ds Nederlandsche regeering
zeer kwalijk, dat zij nauwe
lijks aandacht heeft geschon
ken aan de loayale Indone
siërs, die tijdens de Japan-
•che bezetting geleden heb
ben voor hun principe van
non-coöperatie en dit
deden omdat zij vóór alles
de belangen van de bevolking
voorstonden, niet uit eigen
belang.
Men heeft deze trouwe
vrienden op den achtergrond
geechoven om met de vijan
den te gaan praten.
Ovw ds verklaring va» minis-
tar Jonkman zaids Mr Slamet,
dat dsza op één punt afweek van
zijn eigen overtuiging.
Soekamo lmmors is volgen* don
minister, niet op één lijn te stel
len met Mussort. „De verhouding
van do Nederlanders tot Mussert
(Duitsehland) is echter precies
dezelfde als die tusschon de In
donesiërs en Soekamo (Japan)".
„Dat Sjahrir „onbesmet" zou zijn,
bestreed de heer Slamet eveneens,
Deze» dagen verscheen de
door het Centraal Bureau voor
de Statistiek samengestelde
statistiek der gemeentebelastin
gen 1943, Welke verschijning,
zeer vertraagd werd tengevolge
Va® de oorlogsomstandigheden
t* gebrek aan personeel.
Hst daarin verzamelde cijfer
materiaal doet zien, dat het al
gemeens beeld der gemeente-
financiën tot genoemd jaar nog
steeds ongunstiger werd, waar
aan de oorlogsomstandigheden
uiteraard niet vreemd waren.
Eenige grepen uit deze sta
tistiek mogen hieronder volgen.
De uitgaven van den gewonen
dienst stegen bijna onafgebro-
aangezien deze toch met de re
publiek bleef samenwerken.
Do belangen van de Indonesi
sche millioononbovolking zjjn het
best gediend door evolutie.
De loyalen, dat zjjn zij, die niet
overvragen, baseeren zich op het
standpunt van vertrouwen. Uiter
aard kan dit worden misbruikt,
eiseht, opdat er een soortgen,c
„De volksverheffing is dan ook,
ik blijf hierop hameren, het eer
ste vereischt, opdat er een soort
Indonesische publieke opinie ont
staat van voldoende kracht om
eritiseerend-zuiverend te werken.
Zoo ver is het thans nog niet
en daarom heeft het handjevol
malcontenten, dat de republiek
heeft opgezet, vrjj spel."
ken van f 779 millioen over 1936
'tot f 933 millioen over 1943,
doch de inkomsten van dien
dienst over genoemd tijdvak
slechts van. 776 millioen tot
f 785 millioen. Terwijl over
1936 de raming der inkomsten
en uitgaven vrijwel gelijk was,
moest over 1943 voor alle ge
meenten tezamen per saldo een
nadeelig slot der bagrootingen
geraamd worden van f 148 mil
lioen, waarvan alleen al f 98
millioen voor rekening der
grootst» zeven gemeenten.
Van alle begrotingshoofd
stukken leverde dat van onder
steuning aan behoeftigen en
werkloozen over 1943 het hoog
ste nadeelige slot op (f 16 per
hoofd der bevolking), daarop
volgden 't hoofdstuk onderwijs,
kunsten en wetenschappen
(19), opsnbaf» veiligheid (f7)
nn openbare werken (16).
Een bewijs van do ongunsti
ger geworden financieele posi
tie der gemeenten leveren ook
de reserves en tekorten der ge
meenten.
De gemeentelijke reserves
'toch daalden van f31 millioen
op 31 De.c, 1936 tot f 26 millioen
op 31 Dec. 1941, terwijl de nog
niet definitief gedekte tekorten
van den gewonen dienst stegen
van f 119 millioen op 31 Dec.
1958 tot f 186 millioen op 31
Dec. 1941.
Stegen de schulden der ge-
toeenten onafgebroken van
I 2534 millioen op 1 Jan. 1936
tot f2670 millioen op 1 Jan.
1941, op 1 Jan. 1943 bleek deze
schuld wederom gedaald te zijn
tot f 2585 millioen (f 285 per
■hoofd der bevolking). Van
laatstgenoemd bedrag kan on
geveer 55 net, geldelijk renda
bel geacht worden.
Dat de schulden een be
langrijken last op de gemeen
ten leggen blijkt wel hieruit,
dat het in de begrootingen
1943 geraamde bedrag we
ger» rente en aflossing per
hoofd der bevolking f20 be
liep. terwijl de opbrengst van
de rechtstreeks ten behoeve
der gemeenten geheven be
lastingen voor 1943 geraamd
werd op f 11 per hoofd der
bevolking.
de gemeente de verantwoordelijk
heid voor de uitvoering van het
plan tot den houw der woningen
op zich heeft genomen.
De exploitatie der woningen
verliep aanvankelijk vlot, maar
later kwamen de moeilijkheden
en bleek het toen er een te
veel aan dit soort woningen
kwam noodzakelijk de huren
zoodanig 'te verlagen, dat een
sluitende exploitatie niet moge
lijk was.
In 1933 werd toen het besluit
genomen, dat het bedrag, dat
door de gemeente jaarlijks aan
de vereeniging betaald zal wor
den, een vordering van de ge
meente op de vereeniging zal
worden, welke vordering op een
afzonderlijke rekening wordt
geadministreerd, terwijl de ex
ploitatierekening wordt belast
met de rente van dit voorschot,
berekend naar een rentevoet
van 4 pc't. 's jaars, welke rente
aan de vordering wordt toege
voegd.
Doordat jaarlijks het totaal
der gedekte tekorten stijgt,
vermeerdert ook de door de
vereeniging te beitialen rente,
bedoeld in het bovenaangehaal
de raadsbesluit van 30 Maart
1933, krachtens welk besluit de
in den aanhef genoemde be-
grootingspost werd geraamd.
De overweging tot het nemen
van dat besluit is geweest, dat
de vereeniging na verloop van
jaren een onbelast bezit krijgt,
terwijl de gemeente gedurende
de voorafgaande exploitatieja
ren belangrijke bedragen heeft
verstrekt om de tekorten 'e
dekken. De bepaling, welke bij
raadsbesluit van 30 Maart 1933
w,erd gemaakt bij het toeken
nen der jaarlijksche bijdragen
der gemeente tot dekking van
het exploitatietekort, was dus
zeer zeker op haar plaats. In
dien het thans loopende bouw-
voorschot zal zijn afgelost in
1971, lean de vereeniging dan
eventueele batige saldi besteden
voor aflossing van dit voorschot
tot dekking der verliezen.
De heer Z u i d e m a dank
te B. en W. voor deze uitvoe
rige toelichting. Hij is na ken
nisname van het rapport min
der optimistisch dan B. en W.
Als over 25 jaar de bouwvoor-
schotten zijn afgelost, kan wor
den begonnen met de aflossing
van het voorschot. Maar hoe
groot zal dit dan wel zijn. Het
werkt als een sneeuwbal. Het
is hem nog niet duidelijk wat
hier moet gebeuren. Misschien
is het 't beste zoodra daarvoor
gelegenheid is, de woningen te
verkoopen, maar misschien zal
er later gelegenheid zijn hierop
nog terug te komen.
De heer de R o o ant
woordde, dat B. en W, wat dit
betreft heelemaal niet optimis
tisch zijn, Wij zitten inderdaad
met een strop, B. en W. zien
ook geen uitweg. Persoonlijk
zou Spr. er voor voelen de
zaak te verkoopen, maar hij
staat hierin in 't college van
B. en W. alleen. Er is geen
bezwaar tegen dit punt als
daarvoor aanleiding is, nog eens
in bespreking te brengen.
De heer v- M e 11 e, weth.,
zeide alleen bezwaar te hebben
tegen verkoop van een enkele
woning uit een bepaald blok.
De heer B u ij s, wetih.,
merkte nog op, dat misschien
bij het Dept. getracht kan wor
den, toestemming 'te krijgen
tot het verhoogen van de huren.
De nota werd daarna voor
kennisgeving aangenomen.
Gymnasium-afdeeling
aan de H.B.S.
Bij de behandeling van het voor
stel van B. en W. tot het ver
binden van een gymnasium-afdee
ling aan de R.H.B.S. alhier werd
«erst het woord gevoerd door den
heer Vingerling, dia zeide
onaangenaam getroffen te zijn,
doordat dit vooratel op zoo korten
termijn moet worden behandeld.
Doordat hij op reia wa», had hjj
geen gelegenheid het voorstel, dat
paa Zaterdag aan do leden werd
toegezonden, te beatudeeren eni
inlichtingen in te winnen.
De V o o r z. erkende dit be
zwaar. Er is reeds jaren aan ge
werkt, maar men hoorde nooit
iets, tot nu plotseling dit bericht
uit de lucht kwam vallen. Als we
nu niet beslissen, zal dit ook
in verband met het aanstellen
van een leeraar, een jaar uitstel
beteekenen, wat voor velen een
teleurstelling zou zijn.
De heer Goeman prees B.
en W. voor hun voortvarendheid.
TTij zal voor het voorstel stemmen.
De heer de Boo, Weth., gaf
nog een nadere toelichting, waar
bij hij er den nadruk op legde,
dat B. en W. volkomen verrast
werden.
De heer Z u i d e m a maakte ook
bezwaar tegen deze spoedbehande-
ling. Het betreft hier een zaak,
die voor Goes van veel belang is.
Maar B. en W. zeggen zelf, dat
zij reeds langen tijd met deze zaak
bezig z(jn. Dan was er z.i. toch
wel gelegenheid geweest den Raad
op do hoogte te Btellen. Het was
voor Spr. nu zelfs niet mogelijk
bij een deskundige nadere inlich
tingen in te winnen. Hij betwij
felt toch of het mogelijk zal zjjn
met den nieuwen cursus te begin
nen, daar toch ook nog een leeraar
moet worden benoemd. Een wer
kelijk goede kracht zal maar zoo
niet te vinden zijn.
De heer do Roo, Weth., zeide,
dat het niet de schuld van B.
en W. is, dat zoo plotseling een
beslissing moet wordon genomen.
Het verwijt aan hot adres van
B. en W. is niet verdiend. Zij
worden langen tijd door den in
specteur op sleeptouw gehouden.
Het is geen gewoonte den Raad
van plannen in voorbereiding, op
de hoogte te stellen.
De V o o r z. merkte nog op, dat
het geen moeite zal kosten een
goeden leeraar te krijgen.
Op een vraag van den heer
Stoel Eeuerstein of de
huisvesting geen moeilijkheden
kan geven, werd geantwoord, dat
gebruik kan worden gemaakt van
lokalen van de H.B.S.
Het voorstel werd daarna z.h.s.
aangenomen.
Woningbouwvereen. „De
Middenstandswoning".
Aan de nota van B. en W. aan
den Gemeenteraad, betreffende
den post „Rente van de aan de
Woningbouwvereeniging De Mid-
denstandswoning" verstrekte kapi
taal, is het volgende ontleend:
Omstreeks 1920 deed zich in
deze gemeente, zooals ook was ge
bleken uit het rapport van de
destijds bestaande raadscommis
sie inzake het woningvraagstuk,
een nijpende behoefte gevoelen
aan middenstandswoningen. Het
was voor particulieren in dien tijd
niet mogelijk dergelijke woningen
met eenige verwachting, dat zij
rendabel zouden zijn, te bouwen.
Door het toenmalige college van
B. en W. werd het initiatief ge
nomen om te geraken tot da op
richting van een woningbouwver
eeniging, welke zich ten doel zou
stellen den bouw en de exploita
tie van een bescheiden complex
middenstandswoningen. Nadat
deze vereeniging was tot stand
gekomen, wendde zij zich tot de
gemeente met verzoek tot het ver-
leenen van de noodiga medewer
king. Deze medewerking werd ver
leend en wel in den vorm van
de bevordering eoner bijdrage in
eens van Rijk en gemeente, ter
wijl tot financiering van de niet
door genoemde bijdrage gedekte
kosten een voorschot uit do ge
meentekas werd verleend, af tq
lossen in 50 jaren bij wijze van
annuïteit en de benoodigdo bouw
grond aan de vereeniging werd
verkocht, onder voorwaarde, dat
de betaling van de koopsom zal
geschieden in 75 annuïteiten.
Hiermede mag geacht worden, dat
Volgens mededeeling van
Centraal Bureau voor de
Statistiek vertoonen de cij
fers over den loop der bevol
king in 1946, welke thans
voor de geboorte, huwelijken
en sterfte tot en met Juni
ter beschikking staan, opval
lends verschillen met die van
de laatste Jaren voor den
wereldoorlog.
Da huwelijks frequentie ta veel
hooger, 52380 huwelijken (11,3
per 1000 inwoners per jaar) ln
Januari—Juni 1946 tegenover
34301 huwelijken, 8 per duizend
gemiddeld in de overeenkom
stige periode 1936/1939.
Ongeëvenaard is de stijging
van het aantal geboorten. Lag
het geboortecijfer in Januari
1946 met 22.8 per 1000 inwoners
per jaar al niet onaanzienlijk
boven het gemiddelde van Ja
nuari 1936/1939 (20,1 per dui
zend) ondanks het geringe
aantal geboorten in dé stede»
met 1CO.OOO en meer inwoners
(14.8 per duizend) als gevolg
van de hongerperiode voor de
bevrijding. in de maanden Fe
bruariJuni 1946 steeg het ge
boortecijfer tot resp. 28,4, 34,0,
34,9, 35,4 en 33,1 per duizend. In
Mei 1946 bedroeg het aantal
eerstgeborenen 9,2 per duizend
(in 1936/1939 6,5 v -luizend),
het aantal later j en 26,2
per duizend (in 19«ó/ 1939 14,7
per duizend.
In de stede* met 100.000 e*
meer inwoners bedroeg het ge
boortecijfer per 100Q inwoners
per jaar in FebruariMei 1946
resp. 23,4, 34,9, 37,5 en 38,1 per
duizend tegen in Mei 1936/1939
16,7 per duizend.
Het totaal aantal levendge
borenen in JanuariJuni 1946
bedraagt 145041 tegenover
89053 gemiddeld ln de overeen
komstige periode 1936/1939.
Het aantal geboorten in
het door den oorlog ver
armde Nederland is in het
eerste halfjaar 1946 aan
zienlijk hooger dan het In de
meest welvarende Jaren ooit
geweest is.
Het aantal onwettig levend
geborenen in JanuariMei 1946
was 3374 tegen 1099 gemiddeld
te do overeenkomstige periode
van 1936/1939.
De verbetering der voedsel
voorziening en de gunstiger hy
giënische omstandigheden heb
ben het sterftecijfer weder
bijna doen dalen tot het punt
van 1936/1939.
Het aantal overledenen In
JanuariMei 1946 bedroeg
08307 (9.9 per 1000 inwoner»
per jaar) tegen 34720 (9,7 per
duizend) te da overeenkomstige
periodo van, 1936/1939. Waar
schijnlijk Is het sterftecijfer
over 1946 ietwat geflatteerd
door het vroegtijdig overlijden
van talrijke ouden van dagen
in de laatste maanden der be
zetting.
Do kindersterfte beneden 1
jaar bedroeg van Januari—Mei
1946 45,5 per 1000 levendgebore
nen tegen 43,9 per 1000 in de
overeenkomstige maanden van
1936/1939.
De cijfers van de sterfte
aan tuberculose der adem
halingsorganen per 10.000
inwoners waren Voor Janj—
Mei 1946 een 1936-1939 resp.
4,0 en 3,6,
Indonesische activiteit.
Een Britsch woordvoerder
heeft in een onderhoud over
de militaire situatie in Indië
verklaard, dat in de afgeloo-
pen weken de activiteit van
Indonesische zijde is toege
nomen.
Dit wordt toegeschreven aan
het volgende: a. de Indonesiërs
wenschen iets groots te doen in
verband met hun. onafhankelijk
heidsdag (17 Augustus)b. de
invloed van het „Ramadan"-feest
(een feest met religieuzen inslag,
waaraan een maand vasten is
Verbonden)
De woordvoerder voegde hier
aan toe[ dat de grootste militaire
activiteit plaats heeft in het ge
bied van Semarang en Bandoeng.
Volgens berichten zijn 800 Indo
nesiërs in de omgeving van Se
marang gedood bij de gevechten
rondom het vliegveld.
De voornaamste activiteit in
het uitgestrekte gebied van Ban
doeng vond plaats nabij Lembang
en de rivier ten Zuiden van de
stad.
Het staat vast, dat hierbij 75
Indonesiërs gedood zijn. Volgons
den woordvoerder zou het aantal
dooden waarschijnlijk nog groo-
tor zijn.
In het gebied van Soerabaja
vinden nog steeds ongeregeld
heden plaats.
De geallieerde acties hebben
een tweeledig doel: a. het hand
haven van de rust; b. het pa
trouilleeren in de kampongs, het
welk een gunstigen invloed op de
inwoners heeft.
Ds A. B. C. Hofland, majoor
veldprediker te Soerabaja, heeft
een open brief gezonden aan de te
Groningen gehouden Generale
Synode van de Geref. Kerken
(art. 31 K.O.) naar aanleiding van
wat op deze Synode besproken is
over de geestelijke verzorging van
de Ned. militairen,
Hij ontkent In dezen brief perti
nent, dat de veldpredikers ver
plicht zijn om zgn. noodgemeenten
te stichten. In verschillende batal
jons is er derhalve ook niet een
gesticht. Dat het zeer geweascht
is, bleek uit de practijk.
Ds Hofland ontkent verder, dat
in een bepaalde noodgemeente (de
zijne) van de 42 jongens, die be
lijdenis hadden gedaan, er 40 in
openbare zonden waren vervallen.
Het is juist andersom. Het waren
er slechts twee, van wie dat mis
schien wel gezegd kon worden.
Voorts noemde Ds Hofland het
onwaar, dat men in dienst ge
dwongen wordt om naar bals en
bioscopen te gaan en van prophy-
lactische middelen gebruik te ma
ken. Het is juist zoo, dat het ver
boden is deze middelen aan de
menschen officieel uit te reiken.
De kerken in Batavia en
Soerabaja puilen uit van
onze militairen. Laat men,
aldus ds Hofland, hierover
dankbaar zijn, en onze jon
gens steeds weer gedenken
in het gebed, maar laat men
ophouden met vrouwen, moe
ders en verloofden te veront
rusten door mededeelingen,
die niet in overeenstemming
zijn met de werkelijkheid.
IV.
la een klooster te Paduat
teruggevonden,
Vader Alberto, Franciscaner
monnik uit een klooster te Pa
dua, ongeveer 40 K.M. tas zui
den van Milaan gelegen, heeft
Maandagavond een koffer met
het lijk van Mussolini aan den
chef van do politie te Milaan
overhandigd.
Het lijk bevond rich in twee
rubberzakken.
Volgens de verklaring der
politie is het lichaam in de
muurkast van een cel in het
klooster verborgen gehouden
en heeft het, zich ook nog eeni-
gen tijd in het Angclicum-
klooster te Milaan bevonden.
De prior van het klooster te
Padua, zeide, dat hij 's middags
het lijk onder zijn berusting
had gekregen uit handen van
vader Alberto en een onbekend
persoon, naar men veronder
stelt een man genaamd „Fran
co", den eenigen niet gearres
teerden van de groep, dis het
lichaam heeft geroofd.
De officieele identificeering
van het lichaam baseert zich op
een geschreven verklaring,-die
men in een der zakken heeft
gevonden. In deze verklaring
staan gegevens over de succes
sieve verplaatsingen van het
lijk vermeld en schijnt men een
bevestiging te vinden van de
meening, dat de gearresteerden
leden zijn van de neo-fascisti-
sche bende, die het lijk roofde.
de brug jiog afsloot. Daarna
reed de eerste trein over de
eveneens feestelijk met groen
en bloemen versierde brug het
juichende Zutphen binnen.
Kerknku-WB,
Maandag weer in ge
bruik genomen-
Het is Maandag een heuglijke
dag voor Zutphen geweest. De
spoorbrug over den IJsel is
weer in gebruik genomen en
het ver-keer van het Westen
naar den Achterhoek kan weer
direct doorgang vinden. Zut
phen vormt als spoorWegknoop-
punt een belangrijke schakel
voor het steenkolenvervoer van
Limburg naar Twente, dat tot
Maandag den grooten omweg
over Utrecht moest maken en
nu via Nij m e ge nArnhem ge
leid kan worden.
Geen wonder, dat bij het her
stel van deze oeververbinding,
die door de Duitschers totaal
vernield was, in Zutphen groote
vreugde heerschte. De stad, die
nog steeds de wonden van den
oorlog vertoont (hier waren in
totaal slechts zeven huizen on
beschadigd) was versierd. Er
werden optochten gehouden en
er was 's avonds feest.
Ir W. Hupkes, president-di
recteur van de Nederl. Spoor
wegen, verbrak onder overstel
pende belangstelling het lint,
dat do toegang naar de herstel-
FRAUDE MET GOEDEREN
VOOR GETROFFENEN,
Op klachten van getroffen In
gezetenen van geteisterd Groes-
beek is door de politie een on
derzoek ingesteld naar de ver
deeling van goederen, welke
door de adopteerendc steden
Naarden-Bussum beschikbaar
waren gesteld.
Uit het onderzoek bleek, dat
door leiders van de betrokken
verdeelingscommissie „De Scha
kel" goederen waren onderge
bracht bij vrienden en kennis-
I sen. Deze goederen zijn nu in
j beslag genomen en ter beschik-
king gesteld van de H.A.R.K.,
welke voor een rechtvaardiger
verdeeling onder de armste ge
troffenen zou zorg dragen. Het
onderzoek wordt voortgezet.
EXPORT VAN
GECONDENSEERDE MELK
Dezar dagen is een begin ge
maakt met den export van ge
condenseerde melk. In totaal zal
ongeveer 18.000 ton dit is c.a.
van den vooroorlogschan ex
port worden uitgevoerd, waar
van 6000 ton naar Nederl. Oost-
Indië. De overige 12.000 ton gaan
naar andere landen overzee.
Naar Nederl. Oost-Indië zal
waarschijnlijk 1000 ton per maand
worden verscheept.
De situatie van het oogenblik
laat toe, dit in het buitenland
zeer gewaardeerde product weer
op de internationale markt te
brengen, hetgeen uiteraard onze
deviezenpositie ten goede komt.
GENERAAL SPOOR NOG
NIET TERUG NAAR INDIË
In tegenstelling met een giste
ren in de pers verschenen bericht
verneemt het A.N.P. van offici
eele zijde, dat It.-generaal S. H.
Spoor gisteren is vertrokken voor
een kort bezoek aan Engeland,
doch nog niet naar Indië is
teruggekeerd.
Wild-West overval op station
te Helmond.
Maandagavond 10.15 uur deden
vier met revolvers gowapendo in
dringers een overval op het
plaatskaartenkantoor van het sta
tion van Helmond. De man ach
ter het loket werd met een re
volver in bodwang gehouden en
met medeneming van vijf geld
kisten wisten de plegers van den
overval te ontkomen.
m Een, vliegtuig met 25 jonge
vrouwelijke Fransche gidsen is
in de bergen bij Dublin te plet
ter gevlogen. Ongeveer 20 meis
jes zouden verwondingen opge-
loopen hebben.
Kerkelijk leven op Balt.
Het bestuur der Protestantse!»
Kerk te Indië meldt s
Bal!, het eiland, van Idylle,
maar gedeeltelijk nu nog van
strijd, het land met een vreedza
me bevolking, die nog te lijden
heeft van terroristische benden,
Bali, waar destijds Zending en
Missie niet toegelaten werden,
waar het pastorale werk echter
wel verzorgd mocht Worden.
Een predikant bracht onlangs
een bezoek aan Balimsarl, een
Christengemeente, waaraan de
naam van Ds Gramberg nauw
verbonden is. Tot zijn groote ver
wondering trof hij daar alles zeer
verzorgd aan. Er werden vier
diensten per Zondag gehouden.
Hij vernam van den voorganger
der gemeente, dat men zwaar te
lijden had gehad onder de Japan-
sche terreur, vooral omdat men
Christen was. Bij het Heilig
Avondmaal, dat de predikant leid
de in een nabijgelegen dessa, wa
ren ook de Goeroe en twee ouder
lingen van Balimsari aanwezig.
Dankbaar was men den predi
kant te ontmoeten en van hem te
vernemen, dat de Kerken in het
Vaderland niet den arbeid van de
Zending vergeten, ook niet die,
welke uitgaat van de Protestant-
sche Kerk in Indonesië.
Van zendeling tot gezant.
Voor de eerste maal is een zen
deling door de autoriteiten van
zijn land benoemd tot gezant in
het land, waar hij als zendeling
gewerkt had.
De nieuwe Amerikaansche ge
zant in China, Dr J. Leighton
Stewart, heeft n-1. als zendeling
gewerkt in China en is er rector
geweest van de groote Christelijke
Yen-Ching universiteit in' Peking.
Vele van zijn vroegere leerlingen
aan de universiteit zijn nu leiden
de mannen in de staatsadministra-
tie van China. Dr Leighton Ste
wart is een van de persoonlijke
vrienden van Tsjang-Kai-Sjek.
Eenzelfde geval is, dat de be
kende Engelsche zendeling onder
de Indianen aan de Amazone
rivier in den oorlog benoemd werd
om voor het ministerie van Voor
lichting de officieele nieuwsdienst
te leden voor Zuid-Amerika. Toen
hij dit werk neerlegde heeft hij
zich geheel gewijd aan zijn werk
in den Wereldraad van Kerken.
De strijd in China.
Een hevige strijd woedt thans
in de provincies Honah en
Shantoeng, waar communisti
sche troepen dorpen en steden
aanvallen, die tot dusver niet
door den oorlog werden getrof
fen.
Soesterberg I, een com
mando, dat boomen moest rooien
en graafwerk verrichten op het
vliegveld van dien naam. Deze
groep, die soms uit 200 man be
stond, kreeg extra brood en be
leg, maar tevens was er vaak
extra slaag bij den prijs inbegre
pen. Vooral de Unterscharführer
der SS, Oeberle, en een lange D.
cavalerist moesten het leven van
de gevangenen vergallen.
Soesterberg II moest
aardappelen rapen met 120 man
sa 6 aardappelrooimachines. Dat
er heel wat aardappelen bevro
ren uit den grond kwamen, laat
zich denken, daar eind Novem
ber pas de laatste werden ge
rooid. Wanneer het mistig was
's morgens moesten do jassen uit,
omdat het witte hemd een
beter doelwit vormde voor de be
waking (Luftwaffe en SS) bij
een eventueele ontvluchting. Dat
was geen pretje in November, een
van de koudste maanden van win
ter '43—'44. Dit commando kreeg
extra „Pellkartoffeln" (vaak ook
bevroren), slechte zandaardappe-
len in de schil gekookt, wat tenge.
volge had, dat deze aardappel
eters ongeveer 5 maal 's nachts
naar de gang moesten. Ook wer
den er veel aardappelen tegen
kuch geruild met de andere jon
gens.
Wanneer de aardappelen door
iemand gepeld werden, gebeurde
het geregeld, dat er een hongerige
kwam die om de velletjes vroeg
en deze dan daarna smakelijk op
at. Ook werden rauwe schillen
op de kachel gelegd en daarna ge
geten. Dat er dan dysenterie
wordt gekweekt is begrijpelijk.
Het vervoer naar het vliegveld
Soesterberg geschiedde per
vrachtauto of tractor met aan
hangwagens. Dicht opeengepakt
zaten de jongens dan te kijken
naar de wereld, die voor hen de
vrijheid beteekende. Door die we
reld te rijden was het fijnste
oogenblik van den dag.
Het Klompencomman-
d o moest in Amersfoort aard
appelen lossen en laden. Zwaar
werk, maar goed eten.
De beide Soesterbergcomman-
do's kregen later andere namen
zooalsLuftwaffe en Den
D o 1 d e r en rukten met kleiner
getal uit. Deze beide commando's
kregen het echter vaak zeer goed
toen de beide S.S.-bewakers, be
kend als „Los Mensch" en „Guck
gerade aus", zoo genoemd naar
hun woordenschat in het D., bij
een bombardement van het vlieg
veld omkwamen. Bij dit bombar
dement zijn toen 28 gevangenen
gedood en te Amersfoort begra
ven.
Daar er blijkbaar te weinig S.S.
beschikbaar was, bestond de be
waking van deze beide comman
do's nu geheel uit Luftwaf fesol-
daten, de z.g. Wachtmannen. Deze
lieten meestal toe dat er door de
burgers op de arbeidsobjecten
eten werd gebracht, soms meer
dan de jongens opkonden, zoodat
de wachtposten ook nog mee
mochten eten. Vele jongens uit
deze commando's zullen wel eens
terug hebben gedacht aan de bur
gers van „Huis ter Heide" en de
dames van het „Roode Kruis".
Nu werd ook niet meer gewerkt
wanneer het stortregende, zooals
voordien wèl gebeurde. Alles
kleefde dan aan de huid en wan
neer de kleeren 's nachts niet wa
ren gedroogd, moesten ze even
vroolijk den volgenden morgen
weer aangetrokken worden.
Er kwamen begin 1944 steeds
meer buitencommando's omdat de
kampbevolking onrustbarende af
metingen begon aan te nemen.
Zoo waren or nog: de Gas
fabriek Alba-buiten en Amaf,
allen commando's die in fabrieken
van dienzelfden naam werkten en
er iets extra's ontvingen. Verder:
Hack 155, Don Bosco, Birkhoveü,
Marine-arsenaal, Paardenstal,
Kriegslazarett en Cavalerie, ie
meestal minder goed waren. Voor
al de cavalerie was zooiets als het
Jodencommando. Blijkbaar be
schouwden de bewakers de gevan
genen als de paardonhelft der ca
valerie.
Binnonnqjnmanda's
Ware»!
Het N.S.F.-commando, een af-
deeling van do NS.F. (radio) to
Hilversum. Dit commando was
lang niet zoo uitgebreid als het
Philips-commando te Vught, waar
de te maken instrumenten ook in
gewikkelder waren. Het N.S.F.-
commando kreeg omstreeks No
vember 1943 een groote uitbrei
ding, wat gepaard ging met een
liter goede stamppot per persoon
uit de gaarkeuken te Hilversum.
Men was vrij van buitenappèl et!
werd binnen geteld. Het was dus
in alle opzichten hèt commando.
De selectie was echter scherp,
zoodat het ook werkelijk in 't
begin een keurcorps was, bestaan
de uit een goede 200 man. Toen
later het appèl een paar keer niet
klopte, en de fout in dit comman
do werd ondekt, moest het ook
buitenappèl houden, maar toen
was het al voorjaar.
De leider Martin, een verloopen
S.S.-er, was een rare kwast met
beulsneigingen, zoodat hij bij de
S.D. in aanzien stond. Toen hij
echter ook hier te brutaal mee
omsprong, werd hij naar Vught
gestuurd. Met hem was echter een
tweede beul ontstaan, de gevangen
leider van het Alba-commando, de
Duitsche S.S.-er en Oberleutaant
der Luftwaffe Bock.
Dit Albacommando be
stond uit ongeveer 400 man, een
dag- en een nachtploeg, zonder
dat er iets extra's was te eten.
Het werk was niet zwaar, maar
wie wel eens een nacht op is ge
bleven of een nacht heeft gewerkt,
weet hoe groot de eetlust dan is.
De nachtploeg kreeg ook overdag
het eten, zoodat alleen zij die de
verleiding konden weerstaan om
het op te sten, iets voor de nacht
hadden. Bij de oprichting werd er
extra eten beloofd, zooals bij de
N.S.F. en het liep storm van
„drukkers". Allen waren ze plot
seling timmerman van beroep.
Het was toen hartje winter en de
kachel in Alba brandde op kolen.
Toen men echter een week lang
had gewerkt, alleen met een liter
tje soep en een stuk brood per
dag, luwde de belangstelling dus
danig dat ieder van het commando
probeerde weg te blijven. De lei
ding echter, die bij twee gevan
genen leden van de S.S. berustte,
keek niet vies tegen de knuppel
aan, om het drukken van het
werk tegen te gaan. Er werd hier
dan ook, evenals later bij alle
commando's, een nauwkeurige
aanteekening gehouden van de tot
een commando behoorende num
mers. Bij de goede commando's
was het doel ongewenschte vreem
delingen te weren, bij de andere
om geen wegblijvers te krijgen.
Ook bij ontvluchtingen kon het
nummer zoo gemakkelijk worde»
vastgesteld.
