Waar de tijden stil stonden.
li
Uit de Schatkamer
onzer Letteren, XX.
TRIBUNAAL TE GOES.
DUITSCHLANU,
p\r
Het inrichten van
een woning is nog
altijd een moeilijk
probleem.
Fa H. BLOK ZONEN
Uit de Provincie
IKKE
KHkS
En in de schemering, die langs
[de wegen
?lke dag eender weer een droom
I besluit,
rsikeri het heden en de tijd verzwegen:
geuren van teer en touw, van traan en
f kruit
aan 't nachtlijk venster, waar de kade
[luid
de zee uiteen spat tot een donkre regen."
M. G. HUIZENGA.
Wie over den Sloedam Wal
cheren binnenkomt, ontdekt
aan zijn rechterhand het beeld
van Veere, zoo^Js ook reeds
eeuwen geleden de Zeeuwsche
koopman bij zijn terugvaart
wist, dat het dan niet lang
meer duurde, of hij zou weer
thuis zijn.
Nu, bij helder weer, staat het
stadhuistorentje scherp afge-
teekend tegen een smetteloos
blauwen hemel; even verder
rijst als een massieve steen
massa de kathedraal boven de
lage huisjes, afgeknot in groei,
naar boven.
De stad van Valerius heeft
voor eilandbewoner en vreem
deling een bijzondere bekoring.
Vanuit de verzakelijkte en vaak
stijilooze wereld is een bezoek
aan dit zoo uitzonderlijk
schoone stadje een verkwikking
voor ieder, die het echte zoekt.
VEERE: een oase op
Walcheren. Als door een
wonder gespaard. Er is
een Stichting Veere op
gericht.
sAs burgerij hit gebcavv be
volkte. De inwendige restaura
tie wordt door de gemeente
verzorgd met subsidie van het
rijk. Het uitwendige is voor
rekening van Monumentenzorg.
Met plat van den toren, hoe
gediefd wellicht door den bezoe
ker, zal verdwijnen en in de
plaats komt weer n mooi punt
dak mui IsarcceSen, Het prozaï
sch* wafitcetjia., sal -vordcsi
vervangen door pa-isetvk glas-
in-loodrameit, Uiteraard zal de
restauratie in etappes geschie
den. Met het inwendige wordt
begonnen. Reeds is het gelukt
voor een bedrag van t 700Ü
Belgische zandsteen aan te
koopen.
Ook de Oudheidskamer
is weer toegankelijk.
Door den burgemeester en
Mr de Brakke, archivaris, is de
weer in orde
gebracht en voor het publiek
opengesteld. Dit is ook het ge
val met de Borceleinkamer.
Veere is in de waterwoestenij,
die Walcheren eens was en in
de kale vlakte, die het nu nog
is, een oase. Weinig gemeenten
hebben het er zóó goed afge
bracht. Slechts écn dag heeft
het stadje eenig water gehad,
maar toen was het nooddijkje
in orde, dat Veere zoo uitste
kend heeft beschermd. Als door
een wonder is het stadje in de
bevrijdingsdagen bewaard ge
bleven. Het stadhuis bleef ge
heel intact. Alleen was reeds
van tevoren het straatje bij
den Campveerschen Toren door
de schennende hand der bezet
ters gevallen. Zij moesten een
beter schootsveld hebben en of
ferden dit straatje, dat een
schitterend uitzicht bood op
zee, daaraan op. Inmiddels
ling, zoo vlug mogelijk daarmee
een aanvang te maken. De le
den der nerv. Kerk vinden in
dien tijd onderdak in het kerk
gebouw der Gereformeerden Oudheidskamer
aan de Kade.
De Lampveersche Toren is
in- en uitwendig voor een groot
gedeelte verknoeid. In de vorige Het kleine entree, dat hiervoor
eeuw had men geen oog voor wordt gevraagd, is bestemd
het schoone van de bouwkunst voor onderhoud van het stad-
uit vorige eeuwen. Zoo kon het huis. Er is van heel den inven-
gebeuren, dat in de prachtige taris van de Oudheidskamer en
gelagkamer de wand werd be- de Porceleinkamer niets verlo-
piakt met een modern be- ren gegaan. De beroemde gou-
hangetje, terwijl in plaats van den beker van Maximiliaan van
het aardige puntdak een plat Bourgondië, die op de Drent-
gemaakt werd, dat met grint sche heide is ondergedoken ge
werd bestrooid. Reeds in juni weest, is onbeschadigd terugge-
19j9 kwam een plan gereed, ge- keerd. Deze beker was aan de
maakt door dtir E. A. Canne- stad Veere geschonken met de
man van het Rijksbureau voor bepaling, dat zij nooit mag
Monumentenzorg. Helaas is er worden verkocht. Volgens een
van de uitvoering toen niets oi-geschreven wet draagt de
meer gekomen. Maar nu wordt burgemeester van Veere de
de zaak weer met ikracht aan- verantwoordelijkheid voor het
gevat en de voorbereidingen welzijn van dezen beker,
zijn reeds getroften. Zoowel In het Schotsche Huis zal de-
het ex- als het interieur zal iu zen zomer waarschijnlijk een
den ouden toestand worden te- expositie van schilderijen wor-
ruggebracht. En straks zal het den gehouden, ook mede ter
inwendige weer die zoo bijzon- bevordering van het vreemde-
dere, ondefinieerbare sfeer heb- lingenverkcer. Wat dit laatste
ben, die den bezoeker ver- betreft, zijn de verwachtingen
plaatst in den tijd, dat de Veer- voor dezen zomer goed.
Zitting van 13 Juni 1916.
De volgende zaken kwamen was 'tvoor ambtenaren van
Donderdag aan de orde:
Menscnen aangebracht
voor uuiiscuidiib or
ntet'f
Leuntje Jac. W.
W e 1 1 e m a n, ex-ontv. gnt-
fier van waterscnappen te
Kraubeiioijke, had zien voor
neei wat punien te verantwoor
den. Zij was iN.B.B.Sier ge
weest, was als soc. werkster
overheidswege geooriootd bij
de N.b.B. te zijn aangesloten,
meende besch. inderdaad, ant
woordde mr Vlaming tot aller
hilariteit, als u beyss inquart
als de Ned. overheid be
schouwtToen het geven
van inlichtingen omtrent de uit
zending naar D, nogmaals ter
sprake kwam, zei bescn. wel te
weien, wie hier de werkelijke
verraders waren. Zij kreeg
„,imuuvl„ voor oen in.V.ü. werkzaam ge- lt)eu geiegenneid namen te noe-
staat al vast, dat het straatje j U°U' we'*erüe du'
zal terugkeeren in zijn oude wooruigster van het Mr v. Hasselt meende, dat
e Vierduuenionus en had leden
glorie. Behalve deze huizen
zijn er door het water ook nog automellen Ult iviiaueiourg, 1Uuct wurue.ii uil haar «oc ce
eenige huizen buiten de kom K h.„_ worueai uit Haar soc. ge-
der gemeente vernield, zoodat Korte, op bezoek om- voei- Uver het punt van de
vangen, iiet ergste was eenter aanorengmg ontstond eenig
wel, dat bescn. aan let Arb- verstuu van meening "met de
oureau M burg inlichtingen zou iede„ van t triDunaal. Verded.
zei, dat hier niet ontkend
wordt, dat er teletoongesprek-
ken over uitzending' naar
u. gevoerd zijn. mij legde na
zijn langdurig pleidooi veie ver
klaringen ten gunste van mej.
Mr. Dirw* «vees er vervolgens
op, dat hesch. eigenlijk maar met
haar man is meegeloopen.
't Was niet „fair".
Izaak P. Rossier, winke
lier te Goes, was in 1940 symp.
lid der partij geworden, daar hij
,,'t daar mee eens was". Hij had
voorts aan zijn broer, die kring-
leidei was, auti-Duitsche uitla
tingen van Hollestelle en Duvekot
overgebracht, tengevolge waar
van deze hebben moeten spitten
voor de Wehrmacht. Hij gaf dit
toe en zag in dat 't niet „fair"
was.
Mr. Dirven wees op het moei
lijke karakter van bekl., waaruit
hij meende, dat 't gebeurde is
voortgekomen.
De Oranjekalender.
Johanna M. M i e r a s, ty
piste te Goes, werd er van be
schuldigd omgang met leden van
de Wehrmacht gehad te hebben.
Dit was één bepaalde vriend ge
weest, zei. bekl. Dat zij persoon
lijk namen van meisjes voor te
werkstelling voor Duitschers had
opgegeven, ontkende zij. Toen zij
door haar omgang met Duitsche
militairen ruzie met haar vader
had gehad, had ze door bemidde
ling van den Ortskommandant
een kamer gekregen.
Mr. F. W. Adriaanse meende,
dat de zaak niet zoo eenvoudig
was, als 't lijkt. Besch. is door
't hebben van een Oranjekalender
in haar tasch door de Duitschers
gevangen genomen en in een kamp
in D. gebracht. Hieruit blijkt, dat
haar innerlijke houding toch niet
zoo on-Nederlandsch was.
Uitspraken op 27 Juni.
THOLEN.
Dezer dagen werden aan de
Thoolsche brug de vroeger in
onze gemeente wonende L. J. B.
en zijn collega uit Halsteren aan
gehouden door den C.C.D., beiden
met een partijtje textielgoederen,
welke in beslag werden genomen.
Zij zijn op transport gesteld
naar Middelburg.
Rechtszaken.
■II
jmij
>li»
llnaifl
iniiagsii
1 111
Ju
iiiiiiijgiiiiii|ii
Hedenmiddag vindt om 16.30
uur over beide radiozenders
een stereofonische proefuit-
zending plaats.
Het orgaan van „Radio Nederland in den Overgangstijd"
schrijft n.a.v. deze uitzending het volgende:
„Om te kunnen genieten van de stereofonische uitzending,
zullen de meeste luisteraars met vrienden uit de buurt
moeten samenwerken. Het gaat er immers om, dat rhen in
zijn huiskamer over twee ontvangtoestellen beschikt. Weini
gen zyn zoo gelukkig twee ontvangers uit den oorlogschaos
te hebben overgehouden. De meesten redden er met groote
moeite één...
Heeft men voor deze speciale gelegenheid de materiëele
voorziening in orde kunnen brengen, dan stelt men de twee
toestellen rechts en links in de huiskamer op, eenigszins
schuin naar elkaar gedraaid. Het rechtertoestel wordt af
gestemd op Hilv. I. Het linker op Hilv. II. Men trachte
vooral de geluidsterkte van beide toestellen met elkaar in
overeenstemming te brengen. De luisteraar neemt nu een
strategische positie in, indien hij ongeveer op gelijken af
stand van beide toestellen gaat zitten. Natuurlek kan men
ook een toestel en een aansluiting op de radio distributie
gebruiken."
Maakt u ook even een afspraak met uw buren? Het zal
de moeite zeker loonen.
Rechtbank te Middelburg.
Zitting van 12 Juni 1946.
Zware straffen werden uit
gesproken tegen: A. S. Bar-
mentlo, 2 j. gev.straf, met aftr.
voorarr.A. de Gooijer, 2 j.
gev.straf met onmidd. gevan
genneming; J. van Lomwei, 2 j.
gev.straf met onmidde. gevan
genneming; M. D. de Wolf, 2 j.
gev.straf met aftr. tot heden;
G. M. H. Stuit, als boven.
Gezien den jeugdigen leeftijd
van laatstgenoemden deze straf
te ondergaan in de bijz. gevan
genis voor jongelieden te Zut-
I phen.
Het moet thans maar eens
uit zijn met de diefstallen op
Walcheren.
j Tengevolge van de overstroo
ming en de daarmede samen
hangende oorlogshandelingen in
het najaar 1944 hebben vele in
gezetenen van het eiland Wal
cheren hun huizen en hofsteden
moeten verlaten. Dat het door
de omstandigheden in den regel
daarbij niet mogelijk was het
huisraad in veiligheid te bren
gen, zoodat dit in de verlaten
woningen, op zolders en hoog
gelegen verdiepingen moest
worden achtergelaten, is een
bekend feit. Thans, nu de dij-
iken gedicht zijn en het land is
drooggevallen, wordt door dejin-
gezetenen zoowel als door de
van buiten Walcheren gekomen
arbeiders hard aan den weder
opbouw gewerkt. De Recht
bank heeft den laatsten tijd
tot haar leedwezen moeten
Toch zijn de laatste
maanden vele jonge
echtparen en gedupeer
den er in geslaagd dit
probleem op te lossen.
Nu hebben zij een ge
zellig ingericht huis.
Komt IJ ook eens met ons
praten? Het inrichten
van Uw huis zal dan
veel gemakkelijker
worden.
KAPELLE (Z.B.)
Tel. 200 (K 1102)
(Ingez. Med.)
constateeren, dat verschillende
werklieden zich niet ontzien uit
de huizen, waarin de bewoners
nog niet konden terugkeeren,
alles weg te halen wat maar
van hun gading is. Deze dief
stallen nemen hand over hand
toe. De Rechtbank zal in ver
band met de bijzondere ernst
van deze feiten en de omstan
digheden waaronder deze plaats
vinden, tegen deze misdrijven
streng optreden.
Men zij gewaarschuwd 111
de activiteit van Dexi. in Nat.-
van oe Wenrmacht en Uuitscne aoc, organisaties vermaard
uit
het totale aantal 15 bedraagt
De Herv. Kerk en de
Campveersche Toren. verstrekt heooen over mannen
Achter de kathedraal ligt de en jongens, die naar Duitsch-
Ned, Herv. Kerk, die eigenlijk land gestuurd kouden worden,
een onderdeel er van is. Deze Aigeiuis'terue tetctoongespreK-
moest al eenige jaren geleden ken met haar broer leverden
worden gesloten, omdat zij hiervoor het bewijs. Beul. bleet
dringend gerestaureerd moest dit echier „ten eenenmale om- yv_ ov^r.
worden. In de oorlogsjaren is kennen Dat haar houding 111
daarvan nog niets gekomen, t algemeen verkeerd geweest
maar nu is het wel de bedoe- was, gat zij wei toe. Overigens
(.Van n specialen correspondent) ZuudIS ik liet Zciy.
X.
Slachtoffer van den
„iiieiKuoi iog".
Petrus Theod. Ver-
du r m e n, landbouwer te
Hansweert, was lid der N.S.B.
geweest, had boter en eieren
aan de Wenrmacht geleverd en
met behuip der uuitschers
smokkelnanael bedreven. Voorts
ix -.„m Ix ïiiCUGCiiiidK-CA uu iGij tt.uuucn
Kerkelijk verzet. zetels weJ krygen> maar dan had hij in Eoien ot Rusland als
De Deutsche ChtEtenbund moeten ze ze komen halen 1 Bij
heelt op eeu goeden dag gepro- de stemming Kwamen er stechts
oeerd de BeKentunisKircne een enkele nazi-alamen in. Eang
leenjme poets te Bannen, tiet geen twintig l ttijneie jaren la-
nwam n.i. m het hootd van deze ter hadden deze atgevaardigden
Ostianuboer gewerkt. Wat de
smokkelhandel met hulp der
IJ. aangaat, dit is door zijn
vrouw gcDeurü, zet besch. Van
deze h.ng nij toch geen al te
kerkelijke muuelders op, de pre- de kern geheel den rug tocge- mom portret op tiaar slecht
ainanten den eed op den funrer keerd I
te doen atleggen. Het was Een ander punt voerde de
eigenlijk nergens voor noodig, Pastor nog aan, n.l. het werk
maar iedereen, die een open- van de kern in het leger. Dier
baar ambt bekleedde, moest over kon hij meepraten, want
aan deze iormaiiteit voldoen eu in den vorigen oorlog was hij
waarom zou de geestelijkheid zelf in Belgie veldprediker ge-
hier buiten blijvens weest.
Deze vrijwillige eed stelde de Misprijzend liet mijn gastheer
trouwe herders voor een dilem- zich uit over de veldpredikers, Voorz.Waren er ook partisa-
ma. Want. wie de eed niet af- die vóór een veldslag de wa- ne"' Verd.: „Ja, die kwamei
gedrag was ook oorzaak ge
weest voor zijn vertrek naar
„Ostland zei bekl. Hij had die
niet gedaan om er voordcel uit
te slaan, al verdiende hij
R.M. bib p. mnd. „Met vrij
pakje voegde de voorz. eraan
toe. Verd.: „De Russen waren
erg vriendelijk voor ons
ma. Want, wie de eed niet af- 0
legde zou broodeloos worden, pens zegenden. De taak van we^ eens °P boerderij
Weer kwamen de predikanten den geestelijik verzorger was,
bijeen om hun houding te be- naar zijn meening, er voor te at zlJn verkeerde handel-
palen. Pastor Frick had reeds bidden, dat de soldaten bereid wijze op Hansweert betrett
besloten, den eed niet at te leg- zouden zijn de eeuwigheid in te v; leveringen, enz., zei
gen, maar voor velen was het gaan. besch., dat de oorzaak hiervan
een moeilijk geval. i Toch hebben de Evangelische de „meikoorlog was, die altijd
echter, dat de predikanten in het leger veel op Hansweert bestaan heeft
- I In ochfrroh/vnf o srorlzlnnrH
Toen bleek
Fuhrer in Berlijn had verklaard, goed kunnen doen. En wel
op deze predikanten-eed in door een misrekening van het
het geheel geen prijs te stellen, regime zelf.
wanneer hij in zekeren zin ai- De predikanten werden in
gedwongen moest worden. Het Duitschland n.l. niet, zooals in
De echtgehoote verklaarde,
dat niet zij. maar haar man met
de Duitschers zwart gehandeld
had. Dat zij omgang met een
Üuitscher zou gehad hebben,
gv-UTVUiigbU muLsi w Ui ucu. 1J.91 umuv-uiauu n«ii xi*c-c, «uwuto
sprak vanzelf, dat de houding Nederland, vrijgesteld van mili- 's een leugen van haar man, be
toen spoedig was bepaaldnie- j tairen dienst. Het gevolg hier- weerde zij. Ze had wel mkwar-
mand van de zuivere predikan- van was, dat het leger tal van "ermg gehad.
Mr Dirven vond de verkla
ring als zou V. met „Willy",
den Duitschers waar zijn vrouw
't mee hield, uit smokkelen
zijn gegaan, wel zeer onlogisch.
ten legde den eed af. De al te geestelijken telde, die naast hun
groote ijver van de predikan- militairen dienstplicht zoo on-
ten-Führerdienaars had geen opvallend mogelijk hun herder
ander gevolg, dan dat men nóg lijken plicht vervulden,
oplettender werd. I Natuurlijk bleef dit op den
Niet alleen de predikanten duur niet verborgen. De leger-
voerden het verzet. Ook de ge- leiding nam dan ook maatrege-
wone kerkleden wisten soms op len. Sommige predikanten
verrassende wijze te reagee- werden naar de zwaarste fron-
ren. Zoo vertelde Pastor Frick, j ten gezonden; andere zooveel mooi gevonden", zei ze. Daardoor
dat op een goeden dag afgt- mogelijk ondergebracht bij was ze symp. lid der N.S.B. ge-
vaardigden voor 'n soort classi- j Roode Kruis-eenheden enz. j worden, had vergaderingen be-
cale vergadering moesten wor- i De vloot telde weinig dienst-1 zocht en had Duitschers op be
den aangewezen. Een of andere j plichtige predikanten, de Luft- zoek ontvangen. Zij zag nu in
nat.-socialistische instelling wil- waffe in het geheel geen. Deze
de hieraan ook meedoen en laatste vormde, naar Pastor
schreef, dat ze graag 20 van Friak verzekerde, een legeron
de 40 zetels wilde hebben. Toen derdeel zonder gpdsdieost, waar
dit verzoek ter sprake kwain in de moraal van den vernietigen
den kerkeraad merkte een der den mensch hoogtij vierde,
ouderlingen, een eenvoudige M. K. POOL.
Singapore in 't geding.
Janna Anth. de Regtuit
Borssele, had „de propaganda zoo
verkeerd gehandeld te hebben.
Dat ze een feestje georganiseerd
zou hebben na den val van Sin
gapore, ontkende besch. Haar
man, die ook N.S.B.-er was ge
weest en bij de Todt had gewerkt,
werd daarna gehoord.
Apotheken. se; 4. M. Siereveld; 5. A. Mar-
Van 15 t.m. 21 Juni zijn voor Ujn; 6. G. Siereveld.
avond- en nachtrecepten ge- N EN ST.-JOOSLAND.
opend de volgende apothekenn- i i
Te Vlissingen; la. v. Ucken- Op 3den Pinksterdag werd weer
burg, St. jacoustraat; te tYLid- traditioneele rmgnjderij ge-
delbürg: fa. Hummelen; te houden, welk gebruik hier reeds
Goes: üoessche Apotheek. da" 100 ou,d 1S'
De prijzen werden als volgt be-
Henoeming. haald: 1. J. Janse Szn.2. A. de
Benoemd tot lid van den Dijk- Visser; 3. J. de Voogd; 4. I.
raad voor de waiericeering van Onderdijk; 5. J. de Klerk; 6.
aen cai. rsorssetepoKier, ais ver- j- Cevaal; 7. A. Cevaal; 8. J.
tegenwooruiger van aen Ko- Janse Gzn.9. A. Knuijt; 10. J.
nmgspoiuer, J. A. Nieuwen- Kodde; 11. C. Stroo; 12. J. Kole;
huijse te Borssele. 13. Ch. Abrahamse; 14. C. On
derdijk; 15. G. Reinoudt; 16. L.
VL.lBSil4Gh.tM. Polderdijk; 17. Joh. Onderdijk;
T.g.v. het behaaiae succes op 18. H. Meijer; 19. J. Jeras; 20.
het concours te Kapeile, Dracht A. Reinoudt; 21 N. Onderdijk;
„Ons Genoegen Woensuag- 22. G. Baas; 23. L. Baas en 24.
avond haar dir., dhr P. ae N. de Kater.
Rooij, een serenade. Ook bij oe heer W. Jeras had het
den voorz., dhr T. Naerebout, ongeluk tijdens de ringrijderij op
die tevens üen vorigen üag zijn $ea pinksterdag van zijn paard te
austen verjaardag vierde, werd vallen en zijn enkel te breken. Na
een muzixaie hulde geDracnt. door dokter de Weerd te zijn ver-
Dezer dagen is door de bonden werd hij naar het Gasthuis
„Stichting Tram-Archiet S.i'.A. te Middelburg vervoerd,
gevestigü te Utreent, een der Voor den gemeenteraad zijn
Dreeae volgrijtuigen van de Eiec- de navolgende candidaten gesteld
trische '1 rant V UssingenMid- Combinatie A.R.-C.H.1. P. G.
üeiDurg aangeKocnt, teneinüe dit de Lange; 2. J. Kwekkeboom; 3.
te Utrecht een waaraige plaats I. Joosse; 4. L. Kodde; 5. C. P.
te geven in een binnenkort aiuaar Reijnoudt; 6. A. Wisse; 7. M.
op te richten museum. Het be- Kakebeke; 8. T. Staat; 9. P. W.
aoeide rijtuig is nog atkomstig de Lange; 10 H. Crucq; 11. I.
van de stoomtiam, welke voor Goverse; 12. A. Hoebeke Azn.
tytO Deiae piaatsen verDond. Het Partij van den Arbeid: 1. C.
behoort tot de alleroudste stoom- v. Nimwegen; 2. Sam. Janse Jzn;
tiamnjtuigen in Nederland. Voor- 3. Aarnoudt de Kraker Pzn.4.
al vanwege de typische kleine H Ch. Reijnoudt Pzn.5. Jac.
twee-assige bouw is het momen- ?aau, *fn',i
teel een zeer groote zeldzaam- L C. Melietste; 8. A. Bliek Gzn.
heid. Het ligt in de bedoeling het <^"een'et"datlSA' i."
rijtuig zooveel mogelijk in den ^frdN d T-u'
ouden toestand terug te brengen. Markusse; 4 C. A. Polderdijk
Eenige zeldzame foto's, in het S. C. Ch. Brakman; 6. J. Crucq.
bezit der Stichting, zullen dit St. Ger. Partij :1. Joh. Boone
werk vergemakkelijken. Mochten J Jan oens3- Sam- J4"86 Sz'
er nog lezers zijn, die nog nadere 4- Baas Czn'
bijzonderheden omtrent den oor- R ET R ANC HE MENT.
spronkelijken toestand, waarin Protestvergadering,
het rijtuig bij de stoomtram dienst
deed, kunnen verschaffen (zooals Woensdagavond werd hier
bijv. kleur, opschriften cd.), dan drukbezochte vergadering
zal de S.T.A het zeer op prijs gehouden i.v.m. het bekend
stellen zulks te vernemen. ^orde". van. deff ™'»'^"teele
beschikking betreffende vermin-
ARNEMUIDEN. dering van den varkensstapel.
HET CHRISTELIJK ELEMENT IN
ONZE LETTERKUNDE.
Door de juist opgerichte kies-
vereen. „Algemeen Belang" is
een candidatenlijst voor den
gemeenteraad opgesteld, waar
op alle arbeidersgroepen verte
genwoordigd zijn: 1. Joh. Sie
reveld; 2. A. Schuit; 3. P. Jan-gelegd.
Hiertegen werd ten sterkste
geprotesteerd. Een telegram
werd gezonden aan den Min.
van Landbouw, teneinde de be
schikking te wijzigen, daar an
ders het werk zal worden neer-
INDEXC'JFERS KOSTEN LEVENSONDERHOUD
VAN ARBEIDERSGEZINNEN
too ISO 200 250 300
54 3
KLEED! NG
SCHOEISEL
REINIGING
- I WONINGINR EN HUISRAAD
O
453
HM
UHET GEHEELS JAAR 1939 2 s JA NUARI/JULI 1944
3* SEPTEMBER 19454 DECEMBER 19455= MAART 1946
GEGEVENS VAN C B S.|
[4 659]VAN PELT
O Jesu, lieve heere,
lek bid u, staat mi by:
lek wil die werelt laten
Al om die minne van dij.
ick wilse nu al begheven
vaarwel zeggen).
Ende soecken diep ootmoet
(:vroomheid)
Opdat ick hiernae mach leven
i Ende vercrighen dat eewige
[goet.
Nederland geldt voor zeer velen
nog steeds als een christelijk land.
Wanneer wij onze historie bezien,
dan valt ongetwijfeld de groote
plaats, die het christendom steeds
in onze beschaving heeft ingeno
men, op. Hierom doet het wel
eenigszins vreemd aan, wanneer
wij Prof. Wille bij zijn ambts
aanvaarding hooren klagen, dat de
Nederlandsche litteratuurbeschrij
ving welhaast zonder ophouden
klaagt over de noodlottige in
vloeden van deze levens- en we
reldbeschouwing. Toch heeft deze
Amsterdamsche hoogleeraar ge
lijk. Een ieder, die zich met de
studie onzer letteren bezighoudt,
valt het op, dat elke schrijver,
die voor modern wil gelden, het
zijn taak schijnt te achten te wij
zen op de aanzienlijke schade, die
de christenen aan de cultuur in
het algemeen en de letterkunde
in het bijzonder hebben berok
kend.
Het kan hierom nut hebben om
in een aantal artikelen de plaats
te bezien, welke de Christusbe
lijders in den loop der tijden op
litterair gebied hebben bekleed.
Christendom en cultuur.
De vraag naar de verhouding
van den Christen tot de kunst is
al zeer oud. Zoolang er christenen
zijn geweest heeft dit probleem
hun geest beziggehouden. Het
was, in de eerste eeuwen der
christelijke kerk vaak zeer moei
lijk om uit te maken hoe de leden
dier nieuwe gemeenschap in de
wereld dienden te leven. En deze
vraag houdt ook in den modernen
tijd nog vele geesten bezig. Eener-
zijds zag en ziet de Christen van
toen en nu zich de waarschuwing
voorgehouden te waken tegen een
wereldgelijkvormigheid, maar an
derzijds gaf de scheidende Chris
tus Zijn jongeren het bevel de
wereld in te trekken en haar met
Zijn geest te doordringen.
Moet de geloovige, zoo vroeg
men zich af, zich terugtrekken in
een veilig isolement of heeft hij
de roeping zijn overtuiging, ook
op het terrein van de kunst, zoo
breed mogelijk uit te dragen;
moet de Christen angstvallig alle
contact met „de wereld" vermij-
den of dient de gist zijner over- i
tuiging het geheele leven te door
trekken
Op deze vragen zijn, in alle
tijden, heel verschillende antwoor
den gegeven.
De eerste Christenen hebben,
P. H. Muller heeft er terecht op
gewezen, bij voorkeur een af
wachtende houding ingenomen.
Men leefde in de hoopvolle ver
wachting, dat de ten hemel ge
varen Heiland zou wederkeeren
op de wolken om Zijn recht te
doen zegevieren en Zijn kudde
tot Zich te verzamelen. Zij
wachtten geloovig af tot Hij Zijn
belofte gestand zou doen. De
Romeinsche cultuur liet deze
christenen echter niet ongemoeid.
Heidendom en Christendom kwa
men als twee vijandige machten
tegenover elkaar te staan. Te vuur
en te zwaard werden de geloovi-
gen vervolgd. Maar het nieuwe
geloof was niet uit te roeien. On
geveer een eeuw later was de leer
van den gesmaden Profeet zelfs
doorgedrongen tot in de keizer
lijke familie en temidden van de
zich voortdurend uitbreidende
schare Christenen kon men tal-
i rijke intellectueelen vinden. Nu
eerst werd de vraag, die wij hier
boven stelden, actueel. Mannen
als Municius Felix namen een
zeer stijl standpunt in: zij wilden
niets weten van een zekere toe
nadering tot de ongeloovigen, die
immers hun heerschappij slechts
op geweld en moord baseerden en
verre stonden van de christelijke
liefde. Met zorg weerden zij in
hun wetenschappelijke werken al
les wat zweemde naar de heiden-
sche cultuur. Maar geleerden als
Augustinus en Lactantius namen
een ander standpunt in. Zij wisten,
dat het alleen op het geloof aan
komt, maar achtten niettemin ken-
nis van de wereldsche beschou
wing en wijsbegeerte van belang
als voorbereiding voor de studie
van den Bijbel. Zij wezen er op,
dat reed9 Paulus Grieksche hei-
densche schrijvers in zijn brieven
had aangehaald en spraken over
Mozes, die geruimen tijd aan het
hof van Farao had gestudeerd.
Dit nam echter niet weg, dat er
vanzelfsprekend een diepe afkeer
bleef bestaan, ook bij deze wat
ruimer denkende mensehen, tegen
den inhoud der heiidensche leer.
De christelijke godsdienst werd
toen, onder keizer Constantijn, tot
staatsgodsdienst verheven en in de
volgende eeuwen werd zij in de
Roomsch-Kathclieke kerk als een
hecht systeem vastgelegd. Zoo
werd zij tot de religie voor alle
Romaansche en Germaansche
stammen.
Toch gevoelde een man als
Gregorius nog zoon groote af
keer voor de heidensche weten
schap en beschaving, dat hij vol
afschuw sprak van de lippen, die
zonder schaamtegevoel zoowel de
onchristelijke grammatica leerden
als de lof van Christus verkondig
den.
Hierin nu kwam verandering
door de Renaissance onder de Ka
rolingische vorsten. Bij de
kloosters verrezen scholen,
het volk kreeg onderwijs
ook al was het voornamelijk prac-
tisch van aard, en allerwege ver
breidde zich in breede lagen der
samenleving een, zij het ook niet
al te diep gaande, kennis van
de klassieke schrijvers. Groot
werd de invloed der geestelijkheid,
die op alle terrein, ook dat der
letterkunde, haar stem deed hoo
ren.
Zoo ontstond allerwege een
Christelijke kunst, die heel de
Katholieke Middeleeuwen door
van groote beteekenis is geweest.
Hierover hopen wij in het vol
gende artikel nader te handelen.
H. S.
