Z)e duisUcc historic
eottd Aenotd Meyec.
Uit de Schatkamer
onzer Letteren.
Waarom werd de particuliere j
„jacht" geopend? Welke rol
speelde Koos Vorrlnk?
Uit de Provincie
Het einde van de
Aanvoer van voedsel door de lucht.
Onvergetelijke momenten.
De rechten
van den mensch.
In Wageningen heeft de heer
Koos Vorrink voor een vergade
ring van de Partij van den Arbeid
zich verweerd tegen de artikelen,
welke de laatste dagen gepubli
ceerd zijn in verband met de rol
welke hij in de zaak Arnold Mey
er zou spelen.
„De zaak Arnold Meyer zal
Voor zoover ze aanrakingspunten
met mij heeft, in een uitvoerig
manifest punt voor punt worden
opgehelderd", aldus de heer Vor
rink.
Spr. erkent, dat er contact
fs geweest met Arnold Meyer,
met de N.S.B. en ook met
Van Rappard. Dat contact
had spreker nuttig en noodig
geacht om er achter te ko
men, wat in het brein der
bezetters rondspookte met
betrekking tot de bedoelin
gen met het Nederlandsche
volk.
Ten opzichte van Meyer lukte
dit contact wonderwel, want het
was Meyer zelf, die het contact
zocht. Er is een onderhoud ge
weest, waarin Arnold Meyer zich
als volgt tegen mij uitsprak: „ik
wil contact met het N.V.V. en :k
wil de beschikking over de bladen
van de arbeiderspers.
Wij hebben de leidende elite en
jullie hebben de massa. .Komen
wij tot een vergelijk, dan zijn
wij onweerstaanbaar en vormen
•en sterk front tegenover de
Duitschers". Hierop heeft de
heer Vorrink geantwoord, dat
daarvan nog niets kon komen,
want dat tusschen het democra
tisch en het autoritaire stelsel een
te diepe afgrond gaapte. Dat is
alles wat het rechtstreeksche con
tact met Meyer betreft; al het
andere is gelogen", aldus de heer
Vorrink.
Van andere zijde wordt echter
een geheel andere voorstelling ge
geven.
Het blijft, vooral in verband
met de „Jacht" op Arnold
Meyer", waarbij zich vreem
de dingen hebben afgespeeld
een wonderlijke historie.
Opheldering is noodzakelijk
Het zal moeten blijken of
bij de „jacht", met uitscha
keling van de justitie, inder
daad van een regeerings-
opdracht moet worden ge
sproken en welke rol Vorrink
daarbij heeft gespeeld.
Koos Vorrink heeft aangekon
digd, dat een uitvoerig manifest
zal verschijnen en dat hij in een
vergadering van de Partij van den
Arbeid deze kwestie zal besprek-
ken, maar daarmee zijn we niet
klaar.
In 't algemeen belang, in het
belang van Vorrink, die een offi-
cieele positie bekleedt, in 't belang
van de zuiverheid van ons politiek
leven is het noodig, dat over deze
duistere historie het volle licht
opgaat.
I
DE POLITIEKE
GEVANGENEN.
In totaal 200.000 zaken
te berechten.
Er zijn, aldus is op een pers
conferentie bij 'het directoraat-
generaal voor de bijzondere
rechtspleging meegedeeld,
290.000 dossiers betreffende po
litieke delinquenten. Vele dezer
dossiers zijn echter slechts aan
gelegd omdat een overigens
soms geheel ongegronde 'klacht
was ingediend. In totaal zou
den er 200.000 zaken te berech
ten zijn, waarvan thans een
groot aantal door de 'procu
reurs-fiscaal bij wijze van
voorwaardelijke buitenvervol-
gingstelling wordt behandeld.
Het hoogste aantal gedeti
neerden liep tegen de 100.000;
thans zijn er nog 78.400 gedeti
neerden, van wie 16.800 vrou
wen. Voor hen zijn 102 kam
pen in gebruik. Het totale aan.
tal ontvluchtingen Bedraagt
1692. Van hen zijn er 1093 ach
terhaald.
Het is de bedoeling de gede
tineerden zoovéél mogelijk (p
laten werken. Tewerkstelling
in de mijnen wordt overwogen.
De prijs der
tuinbouwproducten.
In de middagzitting van de ver
gadering van den Nederlandschen
Tuindersbond werd een voorstel
van het hoofdbestuur tot aanslui
ting van den bond bij het Kon.
Ncderl. Landbouw Comité aange
nomen.
Langen tijd discussieerden de
afgevaardigden vervolgens over
een voorstel ter voorkoming van
den wantoestand, waarbij Üe tuin
bouwproducten moeten worden
verkocht tegen prijzen, ver bene
den den kostprijs.
Het voorstel behelsde den eisch
er bij de bevoegde instanties op
aan te dringen garantieprijzen op
het niveau der kostprijzen vast te
stellen met een daaraan verbon
den teelt- en aanvoerrcgeling.
Indien er dan toch nog een over
schot is, zou de overheid dit moe
ten overnemen en het afzetten ap
een ander tijdstip of op andere
markten, waar gewoonlijk geen
afzetgebied is.
Ook de bestaanszekerheid der
tuinbouwers hield de gemoederen
bezig.
De vergadering was van mee-
tting, dat de tuinbouwers, die in
de primaire 'behoeften van 'het
Volk voorzien, recht hebben op
een redelijk bestaan.
Het bestuur zal dit vraagstuk
in studie nemen.
TRUBINAAL TE GOES.
Als eerste beklaagde kwam
Donderdag voor:
Leendert Jac. v. Nieu-
wenhuijzen, landbouwer te St
Philipsland, die heel wat op zijn
geweten bleek te hebben. Hij
werd er o.m. van beschuldigd in
Oct 1944 een dijk te hebben wil
len laten springen en zoo de Duit
schers te helpen om enkele pol
ders te inundeeren. Bekl. ontken
de dit. Hij had alleen een mede-
deeling van de Duitschers door
gegeven, dat deze polders geïnun
deerd zouden worden. Hij legde
daartoe meerdere schriftelijke
verklaringen over. De voorz.
achtte dit bewijsmateriaal vol
doende.
Voorts was v. N. buurtboeren-
leider geweest. Naar hij zei, had
hij dit als wnd. burgemeester tij
delijk aanvaard om „Ausweise"
voor de arbeiders te St. Philips
land te kunnen onderteekenen, op
dat zij niet naar Duitschland zou
den moeten. Hij had in zijn func
tie van weth, eenmaal gecollec
teerd voor W.H.N, en was lid
van den N.V.D. geweest. „Maar
over het vorderen van menschen
en paarden voor de Wehrmacht
zijn de bewoners van St. Philips
land toch slecht te spreken", sneed
Mr Vlaming daarop het volgende
punt aan. Ook hier wist bekl.
echter gunstige verklaringen over
te leggen. Zijn heele houding had
besch. gebaseerd op de overtui
ging, dat hij zijn gemeente het
best kon dienen, door als wnd.
burgemeester aan te blijven. Hij
meende, dat St. Philipsland daar
door voor veel gespaard is ge
bleven. Over het feit, dat besch.
den N.S.B.-er P. C. v. Leeuwen
onderdak had verleend, vertelde
hij een heele roman, waarbij de
zaal geïnteresseerd toeluisterde.
Daarna was het woord aan Mr
Dirven. Deze wees er op,dat de
beoordeeling in deze zaak zoo
moeilijk is, daar de beschuldigers
v. bekl. hebben getracht zich door
misbruik van de bijzondere om
standigheden van 'n sterken poli-
tieken tegenstander te ontdoen.
Het gaat er 'hier om, wie als over
heidspersoon beter heeft gehan
deld, degene, die zich terugtrok en
de zaak aan N.S.B.-ers overliet
of degene, die aanbleef om zoo
veel mogelijk te redden. Daarna
ging pleiter de verschillende pun
ten nog eens na. Mr Dirven meen
de tenslotte, dat zaken als deze
niet tot het gebied van het tribu
naal behooren.
Cornelia D. Hartoog,
echtg. v. J. Knieriem, te Goes:
was lid n de N.S.B. geweest.
Zij had zich er niet tegen verzet,
toen haar man N.S.B.-er werd
en een tijd bij de W.A. was.
Na het betoog van Mr F. W.
Adriaanse trok het tribunaal zich
in raadkamer terug.
Hermanus Franken,
verzekeringsinspecteur te Goes,
sloot zich als symp. lid aan bij de
N.S.B., naar hij zei om de sociale
politiek van deze beweging. Hij
was ook lid van den N.V.D. Ook
hier was Ms F.. W. Adriaanse
verdediger.
Willem N. v. L i e r e,
landbouwer te Ovezande was van
meening, dat de N.S.B. de econ.
betrekkingen met Midden-Europa
verbeteren zouden. Daarom was
hij in 1941 symp, lid geworden.
Het „systeem" was hem echter
tegengevallen.
Uitspraak in alle gevallen over
14 dagen.
DE ITALIAANSCHE
MONARCHIE.
Te Londen is officieel verno
men, dat van Engelsche zijde aan
de Sovjet-Russische en Ameri-
kaansche regeering is voorgesteld,
Italië te ontslaan van zijn belofte,
geen plebisciet over de toekomst
van de monarchie te houden zon
der toestemming van de geallieer
den,
DE RUSSISCHE
ECONOMISCHE POLITIEK
IN EUROPA.
De Washingtonsche correspon
dent van de conservatieve Britsche
Daily Telegraph schrijft, dat de
Vereenigde Staten tijdens net be
zoek van de Russische financi-
eele missie voor de 'besprekingen
over de Amerikaansche leening
van een milliard dollar de Sovjet-
Unie zullen verzoeken haar hui
dige economische politiek in
Europa en voornamelijk haar
verdragen met Tsjecho-Slowakije,
Bulgarije, Roemenië, Hongarije
en Finland te willen wijzigen.
WANNEER VERKIEZIN
GEN IN POLEN?
De Britsdie ambassadeur in
Polen heeft den Poolschen vice-
minister van Buitenlandsche Za
ken, een memorandum overhan
digd, waarin de Poolsche regee
ring wordt herinnerd aan haar
verschillende malen afgelegde
verklaringen, dat spoedig vrije en
geheime verkiezingen zouden wor
den gehouden. Er zijn redenen om
aan te nemen, dat men in Enge
land ietwat geschokt is door re
cente berichten uit Polen over de
arrestatie van meer den zestig
leden van de Christelijk-socialis-
tische partij, welke op 8 April
j.l. zou zijn uitgevoerd.
Een kunstmatige slokdarm.
De Russische chirurg Sergei
Yudin, heeft een ingewikkelde
operatie verricht om een kunst
matige slokdarm aan te leggen.
Deze operatie werd op de film
vastgelegd en voor de Fransche
medische delegatie gedraaid,
welke thans de Sovjet-Unie be-
zoekt. De Fransche doktoren
spraken den wensch uit, dat
hun collega's in het vaderland
ook in de gelegenheid zouden
worden gesteld deze rolprent te
SMOKKEL-AFFAIRE MET
MILITAIRE WAGENS.
Op den eersten Paaschdag zijn
in Brabant een groot aantal vee
smokkelaars tegen de lamp geloo-
pcn.
Onder den rook van Baarle-
Nassau knipte men 3 militaire
wagens met 21 stuks vee. Om 8
uur in den morgen passeerde al
daar een militaire auto zwaar
beladen met koeien, die ten noor
den van de „Baolbrug" de politie
in de armen liep. Bij deze 3 vee
transporten waren slechts 3 bur
gers betrokken, de rest bestond
uit militairen.
Ook onder Ulvenhout werden 2
wagens met vee aangehouden. Een
vrachtauto liep op de Weeldeschc
heide in do val.
HET AMERIKAANSCHE
CREDIET AAN NEDER
LAND.
De voorzitter van de Ameri
kaansche export- en importbank,
Martin heeft details gegeven over
het crediet van 200 millioen dollar
van de Bank aan Nederland.
De helft van het crediet, dat
op rentevoet van 2% procent ver
strekt wordt, moet binnen een
jaar terugbetaald worden en de
rest binnen twee jaar.
Martin zeide, dat naar schatting
de helft van het crediet door on
geveer 50 handelsbanken zal wor
den gebruikt. De aankoopen voor
het nieuwe crediet zullen tot goe
deren in 25 met name genoemde
categorieën beperkt worden.
De aankoopen zullen in de Ver
eenigde Staten in hoofdzaak door
particuliere Nederlandsche impor
teurs worden gedaan.
Het oprichten van gedenk-
teekens.
I.v.m. het K.B. van 15 Oct.
1945, waarbij is bepaald, dat voor
het oprichten, plaatsen of aan
brengen van oorlogs- en vredes-
gedenkteekens op openbare of van
den openbaren weg af zichtbare
plaatsen toestemming van den
Min. van O., K. en W. is ver-
eischt, is ook in Zeeland een
Prov. Commissie ingesteld, die
tot taak heeft den min. omtrent
de ingediende verzoeken en
daar bijgaande ontwerpen te ad-
viseeren.
In deze Commissie 'heeft de
Min. benoemd: Jhr Ir J. de Ra-
nitz, voorz.Ir M. de Vink, wnd.
voorz.Ir F. H. Klokke, secr. en
W. Abeleven, Mevr. E. J. v. d.
Broecke-de Man en L. Heymans,
leden.
Alle aanvragen tot het oprich
ten, plaatsen of aanbrengen van
oorlogs- of vredesgedenkteekens
moeten worden ingezonden, Mo
lenstraat 13, Middelburg.
Haagsche belangstelling voor
Walcheren.
In samenwerking met de stich
ting „Nieuw Walcheren", orga
niseerde de „Commercieele Club"
uit Den Haag voor haar leden
Woensdag een excursie naar Wal.
cheren.
Om ongeveer elf uur arriveer
den de deelnemers te Middelburg,
waar zij ontvangen werden door de
bestuursleden van genoemde
stichting, Mr Vermaas, secr., dhr
de Muynck voorz. v. d. propagan-,
da-sectie, dhr Nieuwenhuijze, ad
ministrateur en dhrn v. Eesteren,
aannemers.
De tocht ging eerst naar Vlis-
singen. In deze stad werden de
vernielde havencomplexen, het in
aanbouw zijnde noodwoningen
dorp en de nieuwe Nolledijk be
zocht.
Tijdens een lunch in hef Strand-
hotel spraken dhrn Verhage,
voorz.- van de Stichting „Nieuw
Walcheren", Kolff, burgem. van
Vlissingen, Gerber van het streek-
bureau Walcheren en Smit, direc
teur van „De Schelde".
Zij allen belichtten de groote
moeilijkheden waarmee de bedrij
ven op en de bewoners van Wal
cheren te kampen hebben, ook
spraken zijn hun groote waardee
ring uit voor de belangstelling,
die de Haagsche zakenlieden voor
het eens zoo mooie eiland toonen.
Dhr J. de Groot, vice-voorz.
van de „Commercieele Club" be
tuigde zijn medeleven met het wel
en het wee van Walcheren. Spr.
bedankte voor de goede ontvangst.
Het was reeds betrekkelijk laat
toen het gezelschap in Westka-
pelle aankwam. De verwoestingen
en de nieuwe dijk werden bezich
tigd. Burgem. de Casembroot ver
telde daar 't een en ander over
de bevrijding van Westkapelle en
de problemen van herstel en we
deropbouw. Na dit bezoek aan
vaardden de Hagenaars den
thuisreis.
Apotheken,
Van 27 April t.m. 3 Mei zijn
voor avond- en nachtrecepten
geopend de volgende apothe
ken te 'Vlissingen.: fa. Ocken-
burg, Badhuisstraatte Mid
delburg: fa. Van de Garde; te
Goesfa. Laport.
Christelijke Landarbeiders
op Schouwen-Duiveland.
Woensdagavond werd van
wege den Ned. Chr. Landarb.
Bond te Zierikzee een groote
Prop.verg. belegd welke druk
bezocht was.
De heer Vingerling
uit Goes sprak over: Zeeland
zal herrijzen. Hij betoogde, dat
de grondslag van die herrijzenis
dezelfde moet zijn als voor den
oorlog, hóéveel verwarring er
dan ook is, en dat onze Chr.
arbeiders daaraan onder alle
omstandigheden moeten vast
houden.
Daarna sprak de Bondssecre-
taris, dhr Oudekerfc uit
Utrecht over: „Wij bouwen
verder". Hij toonde de histo
rische lijn waaraan de Chr.
Vakbeweging nimmer ontrouw
werd. Zulks in tegenstelling
met het N. V. V., dat op
een enkele uitzondering na
zonder meer voor Wouden
berg boog, ja zelfs bereid was
mede te werken om de Chr.
Vakbeweging om hals te bren
gen. Dezelfde Bijbelsche nor
men van voor den oorlog,
waaraan we ook tijdens den
oorlog getrouw mochten blij
ven, zullen ook nu, na den
oorlog door de mannen van de
Chr. Vakbeweging niet worden
verloochend.
GOES.
In de zaal Krijger had Don
derdagavond een groote verga
dering plaats van de Partij van
den Arbeid, waar als spreker
optrad oud-minister Burger. Na
opening door den voorz. van de
plaatselijke afd., dhr Visscher,
begon spr. met te wijzen op de
politieke ontwikkeling voor den
oorlog. Langzamerhand was er
een antithese, een scherpe te
genstelling gegroeid tusschen
links en rechs. Daarna ging hij
uitvoerig na, wat de Partij van
den Arbeid wil en stelde haar
program, o.m. naast dat van de
Communisten en de Partij van
de Vrijheid. Nadat spr. nog
enkele vragers had geantwoord,
werd door dhr Visscher de
goed-bezochte vergadering ge
sloten.
KAPELLE.
Door de Chr.-Hist. Kies-
vereen. werd alhier in het ge
bouw Obadja een openb. verga
dering gehouden. Spreker was
dhr J. C. Vogelaar van Baar
land met als onderwerp: „Ons
Urgentieprogram". Spr. gaf een
duidelijke uiteenzetting van
wat de C.H. Unie wil.
BIEZELINGE.
Met handgranaat gegooid.
Zaterdagavond werd door een
onbekende in het tuintje van
dhr Gijzel in de Abdijstraat een
handgranaat gegooid. Ongeluk
ken kwamen niet> voor.
HEINKENSZAND.
Op 1 Nov. 1945 was het 40
jaar geleden, dat dhr A. Goos-
sen, ontv. der Dir. Bel., Inv. en
Acc. te Heinkenszand, in dienst
kwam van het Min. van Finan
ciën. Deze dag is toen door bij
zondere omstandigheden niet-
herdacht. Dit is thans Donder
dag in stilte geschied. Verte
genwoordigd waren de Insp.
der Dir. Bel. te Goes en enkele
andere ambtenaren uit die
plaats, de ambtenaren van den
actieven dienst ressorteerende
onder zijn kantoor en het kan
toorpersoneel. Door den Insp.
werd dhr Goossen hartelijk
toegesproken. Tevens werd
hem daarbij een bloemstuk
aangeboden. Voorts werd het
woord gevoerd door een oud
collega en tenslotte door een
der ambtenaren die hem enkele
boeken aanbood.
XIII.
EEN VAAK VERGETEN
DEEL ONZER
LITTERATUUR.
De letterkunde van
Zuid-Afrika.
Er is wel eens aan getwijfeld,
of de Zuid-Afrikaansche letter
kunde een onderdeel vormt van
onze Nederlandsche litteratuur.
Zij die haar echter buiten onze
cultuur willen sluiten stellen
zich op een te eng standpunt
HOUT UIT DUITSCHLAND
De geallieerde autoriteiten in
Duitschland hebben thans defi
nitief vastgesteld, welke hoe
veelheden hout Nederland in
1946 in de Engelsche zone van
Duitschland kan kappen.
Dit zal zijn 87.500 kub. m.
mijnhout, 15.000 kub. m. zaag-
hout en 15.000 kub. m. hard
hout. Tevens zal een niet on
aanzienlijke hoeveelheid scherf-
hout ter beschikking van Ne
derland komen. Dit. hout zal in
de eerste plaats betrokken wor
den uit het Reichswald, verder
ren oosten van Arcen en zoo
noodig oostelijk van Winters-
wijk-Ensch.ede.
WAT GEBEURT ER MET
WEST-DU1TSCHLAND?
Spaak tevreden.
Spaak, de Belgische minister
van buitenlandsche zaken, heeft
een verklaring voor de pers af
gelegd over zijn onderhoud met
Bevin.
Het is zijn bedoeling geweest,
gedaan te krijgen, dat de lan
den, die nauw betrokken zijn
Na bijna vijf Jaren nazi
onderdrukking, na een half
Jaar systematische uithonge
ring was de nood van de vier
millioen inwoners van het
Westelijke deel van ons land
tot het hoogste gestegen. Er
was practisch geen voedsel
meer, het grondwater steeg
bij gebrek aan bemaling, er
was geen gas en geen elec-
trische energie. De talrijke
dooden konden niet dan met
de meest primitieve midde
len worden vervoerd; zij wer
den in cartonnen doodkisten
of geheel zonder hulsel ter
aarde besteld. De stadsgrach
ten verspreidden een ondra-
gelijken stank.... Zoo was
de toestand in de drie honger-
provincies, weinige dagen
voorde bevrijding en Duitsch-
lands definitieve en algeheele
ineenstorting.
Onder deze omstandigheden
werd kennis genomen van de
mededeeling van generaal Eisen
hower, omgeroepen in den vroe
gen ochtend van Woensdag 25
April. Het was de mooiste bood
schap, die de bevolking van het
nog bezette Nederlandsche ge
bied kon ontvangen. Zij beteeken-
de niet alcen het einde van den
honger, doch meer nog: zij be-
teekende, dat Duitschland ver
slagen was. Want hoe zou de
Duitscher, dien wij zoo heel an
ders hadden leeren kennen, het
verdragen, dat de Geallieerden het
gebied, dat, nog in zijn klauwen
was, met zware bommenwerpers
zou overvliegen om levensmidde
len uit .te werpen voor de door
hem uitgehongerde bevolking, als
hij zich niet reeds verslagen zou
gevoelen?
bij 't vraagstuk West Duitsch
land, te Parijs in de besprekin
gen betrokken zulen worden,
wanneer dit probleem ter
sprake zal komen. Hij had geen
opdracht ook uit naam van Ne
derland en Luxemburg te spre
ken, maar de positie van die
landen achtte hij met die van
België overeen te komen.
Spaak meent er op te kunnen
rekenen, dat Bevin zijn ver
zoek zal steunen en hij heeft
den indruk, dat ook de Ver
eenigde Staten het gerecht
vaardigd achten, dat de ge
noemde landen aan de behande
ling van de kwesties van Rijn
land en Roergebied deelnemen.
„De vijand", aldus deze mede
deeling, „dia verantwoordelijk is
voor de voedselvoorziening van
Nederlandsch bezet gebied, heeft
verzuimd daarin tijdig te voor
zien, toen de wegen daarvoor nog
open waren. Nu hij tot het laatst
verzet pleegt in bezet gebied en
het land onder water laat loopen,
is hij niet meer in staat, de voed
selvoorziening te verzorgen. Daar
uw voedselvoorraden uitgeput
zijn, hebben wij besloten u onmid
dellijk te hulp te komen en le
vensmiddelen uit vliegtuigen af te
werpen".
Zou de Duitscher dit acceptee
ren? Wij, die den Duitscher van
zoo nabij hadden leeren kennen,
mochten met reden 'hieraan twijfe
len. En inderdaad: denzelfden dag
nog maakte Seyss Inquart bekend,
dat hij van meening was, dat het
plan van de Geallieerden holle
propaganda beteekende met daar
achter verborgen militaire bedoe
lingen. Hij deelde voorts mee, dat
het oppercommando der Duitsdhe
weermacht in Nederland en hij
zelf aan het Geallieerde opper
commando voorgesteld hadden
scheepstransporten, zooals die tot
dan plaats hadden via het Roode
Kruis, en transporten uit de pro
vincie Brabant en uit de Noord-
Oostelijke provincies in nog groo
teren omvang te doen plaats heb
ben. Dit voorstel zou, volgens
hem, gepaard gegaan zijn aan de
belofte van belangloozen steun
voor de rechtvaardige verdeeling
van levensmiddelen door de Ne
derlandsche voedselvoorziening.
Als de Geallieerden werkelijk van
goeden wille zijn aldus de
rijkscommissaris zullen zij deze
wijze van hulpverleening aan het
Nederlandsche volk aanvaarden.
Dit beteekende dus, dat de
voedsel-brengende vliegtuigen niet
ongehinderd boven nog bezet ge
bied zouden kunnen vliegen.
En zoo kwam er nog geen voed
sel op Woensdag 25 en ook niet
op Donderdag 26 April. In den
avond van dien dag maakte de
zender „Herrijzend Nederland"
bekend, dat het bevel tot het uit
werpen van voedselpakketten was
ingetrokken, daar onder de gege
ven omstandigheden dit mensch-
lievende werk zelfmoord zou be-
teekenen.
Eindelijk'op Zaterdag 28 April
deelde Radio Oranje mede, dat,
de onderhandelingen, die met de
Duitschers werden gevoerd be
treffende het afwerpen van voed
sel waren voltooid.
Op Zondag 29 April riep „Her
rijzend Nederland" om dat, zoo
dra de weersomstandigheden het
zouden toelaten, aan het Westen
van Nederland per vliegtuig voed
sel gebracht zou worden en oven
later deelde de B.B.C. inede, dat
op dat oogenblik (tegen 12 uur)
de vliegtuigen op weg waren naar
Nederland.
Het groote oogenblik was
aangebroken. Even later da
verden de groote grijze vogela
laag over de landerijen, over
de daken der steden, over
huizen en boomen.
Niemand, die deze bood
schappers des vredes heeft
gezien en gehoord, zal ooit
dit oogenblik vergeten. De
straten waren zwart van de
menschen. Men klom op de
daken, men juichte en ween
de, men zwaaide met doeken
en vlaggen, met oranje en
rood-wit-blauw, men schreef
zijn dankbaarheid in witte
kalk op de daken, met stee-
nen op de velden „Thank
you boys" en steeds daver
den de zware bommen
werpers met hun redding
brengenden last over het ge
kwelde Westen, dien dag, den
volgenden dag en de volgende
dagen: een steeds grooter
toevloed van voedselpakket
ten, die als een milde regen
nederdaalden op onze groene
velden.
Zoo groot als de vreugde van
de bevolking was, zoo groot was
de voldoening van de bemannin
gen der vliegtuigen. Reeds dagen
lang hadden zij moeten wachten
tot het plan werd uitgevoerd.
Des Woensdagsmorgens 2 Mei
maakte de B.B.C. bekend, dat er
tusschen de Geallieerden en de
Duitschers overeenstemming was
bereikt over de regeling van den
aanvoer van levensmiddelen naar
Nederland: door de lucht, over
zee en over land.
Zoo kwam na eenige dagen het
definitieve einde van de macht
der Duitschers en daarmede was
de mogelijkheid van hulpverlee
ning op zoo groot mogelijke
schaal geopend. De Nederlandsche
bevolking niet alleen in het uit
gehongerde Westen zal nim
mer het grootsche gebaar van
haar Geallieerde vrienden verge
ten, een gebaar, dat zoowel mate
rieel als ideëel eff :ct heeft ge
had, een gebaar, dat eenig is in de
historie.
Het kan zijn nut hebben hier
op eens speciaal de aandacht te
vestigen. Hierom willen wij
een tweetal artikelen wijden
aan de letteren van Zuid-Afrika
en een van haar begaafdste be
oefenaars.
Geschiedenis van het
Afrikaansch.
De taal van Zuid-Afrika is
zeer nauw aan de onze ver
want al leidt zij thans een
eigen leven. In de 17de eeuw
vestigden zich talrijke Neder
landsche kolonisten aan de
Kaap, die er hun Hollandsche
taal meebrachten. Maar zij wa
ren niet de eenigen, die hier
immigreerden, Behalve de blan
ken kwamen ook een groot
aantal kleurlingen, slaven en
Maleische ballingen, het land
binnen. Om met hen en met de
plaatselijke bevolking in con
tact te kunnen komen dienden
de blanken zich wel van een
taal te bedienen, die voor hen
verstaanbaar was. Op deze
I wij ze kwamen er tal van ver-
I anderingen in het Hollandsch,
1 dat zelfs vrijwel geheel ver-
dween; het Hoog-Hollandsch
bleef alleen door de kerk en
den godsdienst bekend.
In de vorige eeuw beschouw
de men in Nederland het Afri
kaansch a's een verminkt en
dus gebrekkig Nederlandsch.
Voor het voortbrengen van let
terkundige producten achtte
men het stellig niet geschikt. In
deze minachting schuilde een
groot gevaar. Vooral in de
Kaapkolonie dreigde een ern
stige concurrentie van het En-
gelsch, dat met name de jon
geren zeer aantrok.
Om het gevaar van een vol
slagen verengelsching te keeren
stichtte nu Ds S. J. du Toit in
1875 „Die Genootskap van
Regte Afrikaners", met de be
doeling om het Afrikaansch te
doen erkennen als officieele
schrijftaal, naast het Engelsc'n
en het Nederlandsch.
Toen kwam de oorlog en de
taalbeweging van het Genoot
skap scheen dood te zullen loo
pen. Maar door de krijgsver
richtingen versterkte zich het
nationaliteitsgevoel en hier
mede de drang om de eigen taal
te gebruiken, te meer daar de
Engelsche bezettingsautoritei
ten maatregelen beraamden om
het volk, door middel van het
onderwijs, te verengelschen.
Het was duidelijk, dat de
Hoog-Hollandsche boekentaal
deze vloedgolf niet zou kunnen
keeren. Zoo ontstond een twee
de Afrikaansche taalbeweging.
Plotseling bloeide een rijke lit
teratuur op. In 1909 werd de
Zuid-Afrikaansche Akademie
gesticht, 5 jaar later werd het
Afrikaansch als leervak op de
scholen ingevoerd en in 1924
werd het laatste bolwerk geno
men: de kerk, die nog steeds
had vastgehouden aan de oude
Statenvertaling, gaf zich ge
wonnen en de bijbel in het
Afrikaansch deed zijn intrede.
Ook in de wetgeving drong nu
deze taal door. Op. deze wijze
had het Afrikaansch op alle
fronten gezegevierd.
De Afrikaansche letterkunde.
Een der Zuid-Afrikaansche
schrijvers, W. E G. Louw,
heeft eens gezegd: „Evenals
het gebed is ook de poëzie een
getuigenis voor God van de
nood en ellende, de vreugde en
dankbaarheid van den mensch,
die vanuit deze ontwrichte we
reld de tengere handen naar
het verloren Paradijs en de ge
nade van God uitstrekt. Daar
om zijn de dichters van een
volk steeds de getuigen van
wat waarachtig diep en essen
tieel in dat volk leeft, daarom
zijn zij de rechters, de profe
ten en de onerkende wetgevers
van dat volk".
Wanneer deze uitspraak waar
is en aan haar waarheid valt
niet te twijfelen can geldt
zij zeer zeker voor de Zuid-
Afrikaansche letterkundigen.
Van de eerste proeven, vaak
onbeholpen maar soms eenvou-
dig-mooi, van Afrikaansche
verzen, datccrend van om
streeks 1890, tot op den tegen-
woordigen dag vindt men in
hun werk terug wat het Afri
kaansche volk bewogen heeft,
wat het zich in moeilijke wor
steling tegen geweldige hinder
nissen reeds verworven heeft
en ook dat, wat nog in wording
is: den Afrikaanschen mensch,
met zijn zoeken en tasten naar
de waarheid in een eerst door
oorlog, later door schijnvoor-
spoed ontwricht land, den Afri
kaanschen mensch met zijn be
lijdenissen van gebrokenheid en
tevens zijn vurige verwachtin
gen voor de toekomst. De poë
zie is ook in Zuid-Afrika de ge
voelige klankbodem van het
volksleven.
aOver enkele van deze uitin
gen hopen wij een volgende
week te handelen. H. S
De Fransche Nationale Ver
gadering heeft opnieuw de
Rechten van den Mensch wet
telijk vastgelegd.
Wij hebben hier een herha
ling en een voortzetting van
wat in 1789 bij den aanvang van
de Fransche revolutie gebeurde
toen de Verklaring van de
Rechten van den Mensch werd
geproclameerd.
Merkwaardig is wet, dat in
dit stuk waarin op de rechten
en de vrijheden van den
mensch zoo sterke nadruk
wordt gelegd, de geeste
lijke vrijheid niet wordt
geëerbiedigd.
Er kwam aan de orde een
voorstel om ook de vrijheid
van onderwijs wettelijk vast te
leggen. Lang is over deze kwes
tie gedebatteerd. Maar het re
sultaat was, dat de socialis-
tisch-communistische meerder
heid het voorstel afwees.
De vrijheid van opvoeding en
onderwijs werd niet erkend.
Omdat met het recht
Gods, met het Woord' van
God geen rekening werd ge
houden.
Omdat men zich laat leiden
door dezelfde beginselen, die
het Nazidom er toe brachten
de vrijheid en het recht met
voeten te treden.
Nieuwe Generaal Leger des
Heils.
Te Sunbury-on-Thames is Don
derdag de hooge raad van het
Leger des Heils bijeengekomen
voor het kiezen van een nieuwen
generaal.
