Uit de Schatkamer
onzer Letteren. x
Geen
dictatuur.
tai 1936. Hoe er met geld
7utewlew met Dr K
agawa
Nicotine,
een groot gevaar.
Nogeens
de Winterpeen.
Bijzonder® Kamer
voor Grondwetsherziening.
NOG MAAR HET BEGIN, zakelijk belang bij de jaarbeurs van peen, ligt voor de hand. De
Officieel is nu meegedeeld, "iet nastreven, de Jaarbeurs niet Regeering, die in het voorjaar
dat het aantal ambtenaren van te bezoeken en aam zakenlieden
de onder Handel en Nijverheid bun familieleden niet naar de
In de „Vrije Stemmen» maakt ^orteerende^ diensten _op 1beurs mee te nemen,
:en inzender bezwaar tcaen 51*? 11/72.
Op 1 Mei 1940 was dit aan- i«_rt -,„1 __ij
TRIBUNAAL TE GOES. zTt hadden. Van een vrywllige hoe tnea dat van hem 'kon den-
wTvó'or Adriaan Schrijver, 'n fbruik S"ing was geen ken. Hij was steeds een goed
^1. ?,e" aannemer te Goes, vond omV?,rak«- I Nederlander. De voorzitter
5 kon. °p. dat gang met Duitschers verkeerd.¥r P- c Adriaanse gaf eenige leest ten slotte een brief van
een inzender bezwaar tegen
wat wij schreven onder het
kopje „Nederlandsche dictator".
Hij is van oordeel, dat Min.
SeherraeFhora vólkernen het
recht had om te zeggen, dat
strak* een socialistisch KabU
net het bewind zal aanvaarden,
omdat te verwachten valt, dat
de Partij v. d. Arbeid met de
Kath, Volkspartij zal samen
werken.
Nu is de mogelijkheid tot sa
menwerking zeker niet uitge
sloten.
Maar of het daarbij zóó zal
gaan, dat de K.V.P., die mis
schien de sterkste zal zijn, zich
zonder meer zal vastleggen op
„het radicale program van de
P. v. d. A.' lijkt ons niet waar
schijnlijk. In elk geval zal daar
over nader overleg noodig zijn.
Een dictaat van Prof. Scher-
merhorn is daarvoor niet af
doende.
Maar hoe dan ook, Prof.
Schermerhorn heeft nu reeds
gedicteerd hoe 't straks zal
gaan.
Hij heeft nu reeds aan H, M.
de Koningin voorgeschreven,
dat Zij geen opdracht mag ge
ven tot de vorming van een
voor, waarin
sch-gezind
En nu staan we nog maar
aan het begin van den weg Q6S (1161611 WOrdt,
naar socialisatie en geleide eco-
nomle,
ter wel wist, n.l. dat er een woont aldus j d hng van deze zaak voor het tri- hij schrijft als Duif
aan'haar diTte rerwitren D'et staan ba"kken, dan' loopen erbunïal' V.«rder meende hij, dat bekend te staan.
Wat den brief van de win 8ere«eld soldaten rond en dan b«ch-geheel op bevel van de (Zie vervolg pag. 3.)
keiiers in Glasgow betreft, ook Jf»4 »k we' e.ens €Cn b'j
Engeland had voldoende Been. e bmnenl Door toedoen van S.
7 TV'WWHW* yw- voorts een hefnnmnten nn
Bestrijding der tuberculose.
De voorbereidingen tot het hou
den van een collecte van de Ne-
derl. Centr. Vereen, tot bestrij-
ding der tuberculose zijn thans
in een dusdanig stadium gekomen,
dat in de maand April een lande
lijke collecte gehouden kan wor
den ten behoeve van de verpleging
van een groot aantal tuberculose
lijders.
Het Comité spoort een ieder
aan om hiertoe mede te werken,
zooveel in zijn vermogen is,
Dank zij de medewerking van
den minister van Financiën kun
nen ook giften uit geblokkeerde
rekeningen worden overgemaakt
op gironummer 6031, ten name
van deze verceniging, Riouwstraat
7, 's-Gravenhage.
NIET-WETTIGE HUWE
LIJKEN.
De heer Le Poole heeft aan
den minister van Justitie gevraagd
nationaal Kabinet, maar dat bet hem bekend is, dat gedu
rende de bezetting verschillende
huwelijken slechts kerkelijk vol
trokken zijn, omdat de huwelijks
sluiting volgens de wet door het
optreden of de maatregelen van
den bezetter voor een of beide
partijen niet mogelijk was.
Is de minister bereid te bevor
deren, dat in dergelijke gevallen
de huwelijkssluiting volgens de
wot met terugwerkende kracht
het moet zij a een Kabinet op
het program van de P. v. d. A.
De inzender vindt het onaan
genaam, dat wij dit in het licht
stelden mede omdat op die
wijze het Huis van Oranje in
den politieken strijd wordt be
trokken.
Een bewijs, dat hij niet be
grijpt waarom het hier gaat
Dat het hier gaat om hand
having van ons constitutioneel j ka" edellieden, bij welke regeling
Staatsbestel ook waro r8kttninS houden,
Dat niet'prof. Schermerhorn ™et h<* mins* met hot oog op
«en Kabinetsformateur aan- de".?tato9 Yan uit, be
wijst en opdracht geeft tot Ka- i wehjken geboren kinderen, met
binetsformatie, maar dat dit de mogelijkheid dat. «en of beide
recht is voorbehouden aan de tijen intusschen zijn overleden?
Kroon.
Overstelpend bezoek aan de
Jaarbeurs.
Dat recht moet worsen ge
ëerbiedigd.
Zelfs en zeker in de eerste De belangstelling voor de Jaar
plaats door minister Scher-beurs te Utrecht is zóó over-
merhorn. stelpend, dat zij het zakendoen
Van een dictator, hij moge ernstig belemmert. Het jaarbeurs-
dan nog zoo'n vurig socialist bestuur doet mitsdien een drin-
zijn, is ons volk niet gediend, gend beroep op allen, die een
„Geestelijke opbouw gaat vóór
materieele opbouw."
is voorts een betonmolen van
eenheid en een betere verzor- was. zou mogelijk aan distri- ^w^Va^d. Wehrmarh?
ging van de radio werden de butiemoeilijkheden in Engeland hrb,-£^2!
In het belang van de volks-1 Dat er plaatselijk een tekort
bestaande radio-vereenigingen toegeschreven moeten worden,
voor een goed deel ter zijde ge- Hieraan kwam Nederland in
steld en vervangen door „Ra-ket geheel niet te pas.
dio Nederland in Overgangs- Vroegere afzet naar Duitsch-
tijd". land was, zooals eerder mede-
Verbetering van de uitzendin- gedeeld, wegens betalingsmoei-
gen is hiervan volgens experts, lijkheden niet mogelijk. Het is
die overigens de verandering niet juist dit de Overheid aan
toejuichen, niet het geval ge- wrijven,
weest. De deskundigheid van den
Maar uitzetting van de uit-1 Waardenschen kweeker is in
gebruikt. Toen Bréas aanbood
het werk samen met S. te doen,
vond deze, dat dit „niets
waard" was. Waaruit wel bleek,
hoe „onvrijwillig" besch. aan
Een paar practisch
uitvoerbare modellen.
Duitschers beeft gehandeld.
Leendej-t Lieven-.
s e. bakker te Gees, was symp, GjP. l/C/%ZUWfLto.
lid der N.S.B. geweest ea rfWWCn,
kringlcidtr van 't N.A.F. Vol
gens L. heeft hij bij de N.S.B.
aansluiting gezocht om een be
tere betrekking te krijgen en
zoo zijn zoon te kunnen laten
studeeren. Dat verd. zich na de
de Duitschers zijn bemiddelingbeyrijding bij den O.D. aan-
„„„tw-wt k.w i *'?ot en zich als bewaker op
wierp, geeft wel een wonderlij
ken kijk op zijn karakter.
Na 'thooren van de echtge-
noote voerde mr P. C. Adriaan-
aanbood. Voorts had bekl. ge
schreven op een oproep in
„Vova" voor het aannemen van
werken in Duitschland.
Dhr Bréas werd daarna ge-
gaven wel.
het eerste persbericht op gee-
I hoord en gaf als zijn meening,
dat S. de Duitschers gezegd
had, wie een betonmolen in be-
Tuinder»,opgelet!
Deze stichting bezit niet min-nerlei wijze in twijfel getrok-
der dan vier directeuren, met1 ken. Reeds half Febr. heeft het
een salaris van 12 mille plus ge- i Bedrijfschap de mogelijkheid
bruilc van eigen autode leider opengesteld minder jthoudbare
van het omroepoikest krijgt peen als veevoeder tegen la-
10 mille per jaar; hoofden van gere prijzen te verhandelen,
matig-belangrijke afdeeiingen 6 1 Van.het teloor gaan van groote
a 7 duizend gulden; jeugdige partijen kan dus, behalve in
steno-typisten f 2000 jaarlijks. geval van eigen schuld (n.l. in-
Verschillende adviseurs, die 1 dien de peen niet als veevoederI £Jen schrijft ons:
slechts bij tijd en wijle behoe- is verhandeld) geen sprake zijn.He', ongunstige voorjaars
ven geraadpleegd te worden De hoeveelheid te exportee- weec 18 mede oorzaak, dat hier
i 3000. ren Peen bedraagt intusschen en daar nogal luis optreedt in
Minister Schermerhorn had 10 millioen kg. Wanneer deze ^c^hdenW Ttuinl
wel gelijk toen hij meedeelde hoeveelheid zeer binnenkort in hiervoor nicotine wordt
dat met het geld gesmeten «eheel zal zijn afgevoerd, ders hiervoor nicotine wordt
I-in'r fTmnronrinn e vu n
wordt,
Maar van bezuiniging blijkt
niets.
De belastingbetalers zijn er
goed voor.
Naar aanleiding van wat on
langs de heer A. Waterman te
Waardo schreef over het ver
rotten van Winterpeen, deelt
de Aid. Voorlichting van het
Min. van Landbouw enz. het
volgende mede:
Dat de telers te Waarde en
elders niet tot voorzichtigheid
gemaand zijn bij het uitzaaien
zal het teveel grootendeels zijn
verwerkt. De Zeeuwsche peen-
kweekers hebben een evenredig
deel in dezen uitvoer kunnen
bijdragen en wel op inventari
satie-basis. Er is voor hen dus
geen reden tot klagen.
Bij de Groco's was voldoen
de peen en teneinde daarvoor
afzet -te kunnen garandeeren,
was het noodzakelijk den pro
ducenten te verbieden hun pro
duct buiten de gebruikelijke
handelskanalen om te verhande
len. Ware deze maatregel niet
getroffen, dan zou de binnen-
landsche markt totaal over
voerd zijn. De afzet van peen
voorzoover niet gevorderd
voor export is intusschen
per 1 April vrijgekomen.
Kagawa, de groote zendeling telijken opbouw van de natie
van het Japansche volk', is zijn, te bewerken",
werk weer begonnen. Hij is j Deze man wil dus niet de
door den laatsten oorlog ver-hand steken in de groote beurs
ouderd en wie hem ziet, zooals van Uncle Sam, maar inplaats
een Amerikaansch vlootpredi-daarvan wil hij met zijn mede
kant, die dezer dagen een on- strijders eerst zorgen voor .den
derhoud met hem mocht heb<- geestelijken opbouw,
ben, schrikt van zijn uiterlijk. Toen Kagawa daarna met de-
Er zijn weinig bedelaars in de zen vlootpredikant een groote
straten van Tokyo, die zóó ma- vergadering bezocht, waar
ger zijn als deze man. Diepe eerstgenoemde moest optreden,
rimpel» doorploegen zijn voor- werd de kleine, zwakke figuur
hoofd; zijn oogen zijn zoo als het ware geëiectrificPerd.
slecht, dat hij alleen met een Hij legde er den nadruk op,
heel sterke bril, wanneer hij dat, hoe groot de verli'ezen ook
een vergrootglas gebruikt, nog waren, het zulk een groot voor
iet» ^can lezen. Maar zijn geest recht was, dat het nu weer
is nog even frisch; hij is nog vrede is, en de kerk haar werk
altijd hetzelfde levendige, vitale weer kan beginnen. Hij hoopte,
type. dat de Amerikaansche bezetting
Kagawa begon zelf het on- nog langen tijd zou blijven,
derhoud met het doen van een daar hij anders een Russische
aanbod, n.l. of de predikant er bezetting vreesde, een gedach-
wat voor zou voelen, dat enkelete, die bij zeer vele Japannee-
Japansche kerkleden Handels'1 zen leeft.
aangevraagd.
Waar men echter al volop
bezig is deze beide gewassen te
oogsten dreigt het gevaar, dat
bladeren, bespoten of berookt
met nicotine-preparaten, reeds
voor consumptie worden aan
geboden als er nog aicotine-
resten aanwezig zijn.
Bekend is, dat nicotiaevergif-
tiging misselijkheid en zelfs
hartaandoeningen tengevolge
kan hebben. Tot lederen prijs
moet dus voorkomen worden,
dat sla of andijvie waarop nog
nicotineresten aanwezig zijn,
in den handel worden gebracht.
Zou een dergelijk product tóch
in het verkeer komen, hetzij in
ons eigen land hetzij in
het buitenland, dan zouden
wij daardoor het
zeer groote gevaar
loopen, dat een
campagne tegen
het gebruik van
onze groenten zou
worden ontketend.
Een absolute
voorwaarde voor
het gebruik van
nicotine is, dat sla
of andijvie na be-
rooking nog min
stens 14 dagen
blijft staan vóór
ze geoogst mag
worden; na bespui
ting moet men
minstens nog 4 we
ken met oogsten
wachten.
Practisch kan er
dus ten aanzien
Nederlands nieuwste zenders welke in 1940-in gebruik werden genomen en bijna van sla en andij-
door de Duitschers bij hun vertrek waren opgeblazen. Deze zenders met hun vie niet meer
125 Kw. antenne-energie worden zelfs in Amerika gehoord. Vanuit het zend- met nicotine ge-
station „Radio Lopik" worden de programma's van Hilversum 1 en II Uitgezonden, werkt worden.
se ook hier de verdediging.
Zitting van 4 April 1946.
De eerste zaak was die tegen
den automobiel- en rijwielhan
delaar S i m on v a a
S t r i e n uit Goes, wien tea
laste werd gelegd, dat hjj leden
van de D. Wehrmacht aan hui»
ontving eo deze wederkeerig
bezocht, evenals N.S.B.ers.
Voorts zou hij bij een vorde
ring van rijmelen deze ge
keurd hebben en als voorman
bij de palenzetterij de arbeiders
hebben aangespoord tot hoo-
gere prestaties. Degenen, die
niet hard genoeg werkten, had
hij bij de Duitschers aange
bracht. Van S. gaf toe zijn
zoon, die N.S.B.er was, het
huis niet te hebben ontzegd.
Hij ontkende overigens bijna
al het hem ten Jaste gelegde,
zoo b.v. dat hij met de Duit
schers thee en borrel» zou heb
ben gedrnnken en hen met
voorkomendheid zou hebben
behandeld. t Ook na voorlezing
van verschillende getuigenver
klaringen - blij ft hij ontkennen.
Op een vraag van den voorz.
zei v. S„ dat hij nooit gemerkt
heeft, dat men hem leelijk
aankeek. Hij is nooit N.S.B.er
geweest en begrijpt ook niet
Het slanke in de linbsobe
figuur wordt bereikt door de
ingezette breede ceintunr en da
onmiddellijk daaronder weg-
loopende plooien, die ongeperst
een zekere nonchalance ver-
toonen.
De garneering langs de hals
bestaat uit opgestikte biesjes
ia een grillig patroon. Dit is
een bjj uitstek geschikt mo
delletje voor den avond.
Een eveneens gezellig japon
netje is het tweede ontwerp.
Ook zeer eenvoudig van lijn,
maar dat opvalt door de gar
neering. op de mouwen van bies
jes in s-voras opgezet. Eea ele
gant geheel, waarop heel goed
eea gekleurde ceintuur gedra
gen kan Worden.
prijs niet voldoende is om den
kostprijs te dekken, wordt aan den
Toeslagen uit het
Landbouw-crislsfonds.
betaald, en wel van f 30.per
Voor brood, vleesch, melk en varken, in totaal f 300.000.—, Ook
^livel in totaal f 127 millioen.
producent een toeslag per varken
Omtrent de toeslagen uit het
voor het rundvleesch wordt een
dergelijke gang van zaken ge-
Verkiezingen
Tweede Kamer
De Prot. Unie heeft de volgen
de candidatenlijsten samengesteld:
Kieskringen 's-Hertogcnbosch,
Messias zongen. Hij deelde
mede, een koor van 300 leden te
hebben, die gaarne voor hem
zouden optreden. De predikant
gaf de verzekering, dat zijn
mannen dit buitengewoon op
prijs zouden «tellen.
Gevraagd naar zijn werk tij
dens den oorlog en den toe
stand van de Japansche kerk,
deelde Kagawa mede, drie keer
te zijn gearresteerd in den oor
log. Al zijn boeken waren ver
beurd verklaard en toen de po
litie daarmede nog niet tevre
den was, werd de uitgever ge
dwongen al de zetsels te ver
nietigen. Hoewel het kerkbe
zoek sterk was achteruitgegaan,
was er een geweldige toename
geweest van het aantal kerk
leden en een groote geestelijke
opleving.
Op de vraag, of de zendelin
gen van het Westen welkom
zouden zijn, antwoordde hij
„Als ze komen helpen".
„Denkt U, dat er toekomst
i» voor het Christendom in Ja
pan?" Kagawa's antwoord
was: „Dat hangt van ons af.
Van wat wij dóen in deze cri
sis. Wij hebben meer noodig
dan preeken om het volk te
winnen; wij moeten zooveel
mogelijk de hongerigen voeden
en de naakten kleeden en ons
zelf geheel en al geven aan hun
Welzijn".
„Zouden de Japansche chris
tenen de giften accepteeren
van Amerikaansche christenen
om de kerken te herbouwen in
Japan?" Toen kwam een
eigenaardig antwoord. Hoewel
200 van de 300 kerken in Tokyo
zijn verwoest en zes van Kaga
wa's eigen zendingshuizen zijn
vernietigd door Amerikaansche
bombardementen, antwoordde
hij„^laterieele opbouw moet
volgen op geestelijken opbouw.
Deze groote man, die leeft
temidden van de puinhoopen,
lijkt inderdaad op een Ezcchiël,
die de dorre doodsbeenderen
tot leven brengt door den
Geest des Heeren.
VERKIEZING
EERSTE KAMER.
Door de Eerste Kamer zijn
ter voorziening in de vacature
van Jhr Mr de Sayornin Loh-
man op de voordracht geplaatst
de heeren JL van Boeyen en
Mr bar. van der Feltz.
Gebrek aan benzine.
Naar de Minister van Finan
ciën in zijn Nota aan de Twee
de Kamer meedeelde, heeft het
Militair Gezag in den korten
tijd van zijn bestaan kans ge
zien voor 4Yi millioen gulden
aan benzine te gebruiken.
Merkwaardige vondst.
Eon merkwaardige vondst iï in
Magadan gedaan. Daar is n.l.
een hol ontdekt op een steile
helling aan de zeekust In de buurt
van de kaap „De drie Gebroeders".
Dit hol, dat op 250 M. boven
de zeespiegel is gelegen, werd
door primitieve menschon ge
bruikt. De onderzoekers, die groo
te moeite hadden om het to be
reiken, vonden er brandhout in,
een etuk van een boot mot bee-
nen spijkers, bylen van been en
steen, benevens speerpunten en
hamers. De staf van het Ethno-
graphiech museum van Magadan
zal opgravingen gaan verrichten.
Postduiven uit Amerika.
De postduivenverceniging te
Bussuin kreeg dezer dagen be
richt uit Amerika, dat voor
haar een zending van niet min
der dan 100 postduiven onder
weg is. Deze vogels zijn gc-
y - volgd. De toeslag varieert al naar _^rastcrdam Haarlem, 's-Graven-
Landhouwcnsisfonds deelt de min. gelang de qualiteit van het aan- Rotterdam, Leiden, Dord-
van Financiën het volgende mede: geboden vee van f 0,12 per kg rech Middelburg m Tilburg,
Deze toeslagen dienen om hettot f 0,20 per kg levend gewicht.
verschil te overbruggen tusschenDe totale_ toeslag voor het _2de __J; Krijger, lr_W, tl. van
de
ducts*.
ïrschil te overbruggen tusschen De totale toeslag voor het 2de I J- K-njger, M.r w. K. van
kostprijzen van sommige pro-1 halfjaar 1945 wordt geraamd op I j|e'sd!nSen, H. E. Gravemeyer,
icten.en de prijzen, *elke def 9.500.000. I W J- Talsma Drs A. A. van
inüt rlrriRcrVrar.htiVe rrmsnment Ruler, P J. SoRier, Dr Ir. Iï.
minst draagkrachtige consument
voor het levensmiddelenpakket
kan betalen.
Broodprijstoeslag: het
prijsniveau voor de binnenland-
sche granen wordt gehandhaafd
door vaststelling van de verkoop
prijzen voor de inportgranen aan
de mcelindustrie op het gewensch-
te peil. Voor het verschil tusschen
den kostprijs voor den bakker en
den consumenffcnprijs ontvangt de
bakker een toeslag van f 0,04 per
brood; in totaal beloopt dit een
bedrag van f 46.240.000.
Toeslagen vleesch: De
prijzen voor varkensvleesch zijn
gebaseerd op de prijs, die den
consument uiteindelijk in rekening
kan worden gebracht. Daar deze steden.
Toeslag melk en zui
vel: Ook de prijzen van melk
en zuivelproducten zijn gebaseerd
op den prijs, die den consument
uiteindelijk in rekening kan wor
den gebracht. Daar de prijs, wei
ken de producent ontvangt (f 0,11
per K.G. melk), niet voldoende is
om de kosten te dekken, wordt
een toeslag betaald van f 0.45 per
kg. melk, in totaal f 58.500.000.
Daar de consumptiemelkprijs in
het Zuiden des lands f 0,03J4 per
L. lager was dan in het overige
gebied, is hiervoor een extra be
drag noodig van f 5.075.000.
Bovendien is nog een bedrag
van 7.500.00.uitgetrokken voor
de melkvoorzioning van de groote
G, van Beusekom. Ir. R. Th.
Bijlcveld, N. Kraak Steemann, Ir.
C. van Dam, J. van der Pol, Mr
A, C. Knook, Sir. A. W. M. Nie-
meyer.
HOE WARM HET WAS.
Gedurende de eersto dagen
van April kwamen in Neder
land uitzonderlijk hooge tem
peraturen voor, voor den tijd
van het jaar. Zoo werden in
De Bilt op 2, 3 en 4 April
temperaturen waargenomen,
die hooger waren dan sedert
het begin van de waarnomings-
reeks in 1897 het geval was.
de grondwetsherziening over de
schonken door een oud-Gooi-(verandering te doen beslissen
Nu bes :k bezig om den gees- «ch« postduivenliefhebber, D«c Kamer, uitsluitend met' het
Het bijzonder karakter van Grondwets
herziening meer geaccentueerd.
De Regeering heeft een
wetsontwerp ingediend tot
het in overweging nemen van
een voorstel tot wijziging van
de bestaande procedure tot
verandering van de Grond
wet.
De regccring is van oordeel,
dat een beroep op de kiezers voor
het totstand brengen van een ver
andering in de Grondwet voorals
nog onder alle omstandigheden
geboden is.
Dia beroep dient echter in een
cci^Badiger en sprekender vorm
gelfleed tc worden.
Met hot oog hierop is zij er
Voor, een bijzondere Kamer voor
oog op de aanhangige wijziging
gekozen, zal worden samengesteld
op dezelfde wijze als de Tweede
Kamer; zij mag geacht worden
een zuiver en volledig beeld te
geven van de in het volk met be
trekking tot de wijziging levende
opvattingen.
De Regeering voelt echter niet
de bezwaren van de staatscom
missie tegen het eischen van een
gequalificeerde meerderheid.
Zij meent, dat in deze bij
zondere Kamer een meerder
heid van drie-vijfden van het
wettelijk aantal leden nood
zakelijk moet worden geacht.
Het opnemen van een rem
zij het van geringer vermogen
tegen overijlde wijziging der
Grondwet is naar het oordeel der
Regeering niet overbodig.
Het komt haar voor, dat door
het eischen van een drievijfden
meerderheid voldoende waarborg
tegen overijlde wijziging woidt
verkregen, terwijl anderzijds het
bezwaar, dat een herziening door
een betrekkelijk kleine minder
heid kan worden tegengehouden,
bij dezen eisch minder klemt dan
bij een meerderheid van twee
derden.
Voorgesteld wordt, dat de
beraadslaging en stemming
over de Grondwetsverande
ring in eerste instantie in
een vereenigde vergadering
zullen plaat3 vinden.
Op deze wijze kan het bijzonder
karakter van de Grondwetswijzi
ging nog eens worden geaccen
tueerd.
Volgens het ontwerp zal na de
afkondiging van de in eerste in
stantie vastgestelde wet, binnen
twee maanden een verkiezing
moeten worden gehouden voor de
kamer voor Grondwetsherziening.
EEN VRUCHTBARE voorrede wat het doel is van hun
COLLABORATIE roman: „Onze hoofdbedoeling is
aan te toonen: dat een overmaat
II. i van levendigheid en een daar uit
De historie van Nlejuffr. ontstaande sterke drift tot ver-
Sara Burgerhart. I srtooiende vermaken, door de Mo-
Hebben wij de vorige maal het mrerSfln' 'ge^r
nT Va£ Bnti£ 611 A-,fje brengen om in de allerdroevigste
Deken beschouwd, thans w. len *en st die ^r.
o!L0n3 b!Lh1n ^rk^epaien: lacht maken bij zulkcn, die nim-
Reeds voor de kennismaking had mer iR sta zijJn om ha^r in goed„
Betje Wolff veel geschreven heid de3 harten en 2cdei;jke
maar haar werk lag meer op he koraeaheid geIijk te wordJen. 0m
terrein der theologie dan op da die reden is8 h^t een onschatbaar
der letteren. Zy verheerlijkte het voordeel voor jonge meisje3 on.
vryzinnig protestantisme in „De der heschcrming kom^n van
Santhorstsche Geloofsbelijdenis" vrouwen^ die aaBn voorzichtigheid
en stelde de bekrompenheid aan min2aam'hdd paren". Het boek
de kaak in haar „De Meneut enbeeft du3 C£n opvoedkundige
de Domineespruik'. Ook aan stiekking; het is hier sen meis]e
het eiland Walcheren heeft zij m opgevoed moet worden en het
die jaren een uitgebreid gedicht, i*zijn vr60uwen dic dezc 0pV0eding
in vier zangen verdeeld, gewijd,ter hand ncmen_
dat binnen afzienbaren tijd in deze w« den godsdienst betreft, op
tal van bladzijden blijkt heel dui
delijk hoe de schrijfstershier
tegenover staan. Zij slaan het
leerstellig geloof niet hoog aan,
zijn op dogmatisch gebied zeer
verdraagzaam, evenals alle syra-
pahtieke personen uit het bock;
de „fijnen" worden veelal als
huichelaars gelaakt.
De waarde van Sara
Burgerhart.
Naar Engelsch voorbeeld is de
Historie van Sara Burgerhart ge
heel in briefvorm geschreven. Dit
heeft zyn voor en tegen. Het
spreekt wel vanzelf, dat er slechts
weinig handeling in een dergelijk
boek kan voorkomen: alles moet
in een brief worden verteld. Hier
staat echter tegenover, oat de
auteur de gelegenheid heeft de
karakters van zijn personen
breedvoerig te schilderen.
De personen zijn over het alge
meen prachtig uitgebeeld. Dit
geldt zoowel van de sympathie
ken Saartje zelf, Abraham Blan
kaart, Hendrik Fdcling (reeds de
namen spreken voor de personen),
als van de onsympathieke perso
nen: Tante Haf land, volgens
Abraham Blankaart „een rare
schommel" die een niet trok in
de loterij des huwelijks en troost
zocht in een ziekelijke opvatting
van den godsdienst; ook Broeder
Benjamin, de klaploopende, drank
zuchtige oefenaar, die den gods
dienst alleen als een middel ge
bruikt om er anderen mee te kun
nen: Tante Holland, volgen»
to behalen, bijgestaan door zija
helpster Cornelia Slimpslamp.
Behalve de goede karakterteo-
kening vallen ook de ongedwon
gen stijl en taal op. Mede hierdoor
is 't boek een Nederlandsche ro
man geworden, die tot de beste ia
onze taal moet worden gereekend.
Op prachige wijze wordt ons bet
burgerleven uit de 18e eeuw ge-
teekend. Het godsdienstig en
maatschappelijk leven staan ons
na lezing helder voor de oogen,
zoodat de lezer zich kan verrij
ken met de in dit werk vervatte
kennis.
Het is daarom dan ook toe te
rubriek nader zal worden bespro
ken.
Maar eerst de samenwerking
met Aagje Deken leidde tot de
volle pntplooiïngvan haar beider
talent. Ze schreven enkele romans,
waarvan Sara Burgerhart, wel
het bekendst werd; hierna ver
schenen nog: „Cornelia Wild
schut" en „Willem Leevend".
In de „Historie van Mejuf
frouw Sara Burgerhart" schil
deren de schrijfsters ons een
wees, die onder voogdij staat van
haar nobelen, rondborstigen oom
Abraham Blankaart en in de kost
is bij haar tante, Suzanna Hof
land, die haar voortdurend hindert
door haar vrekkigheid en dwepe
rij. Onder invloed van haar
vriendin Alida B runier loopt ze
weg en neemt haar introk bij de
Wei SpilgoedBuigzaam. Hier
krijgt ze de vrijheid, waarnaar ze
zoo hunkert en ze neemt volop
deel aan het uitgaansleven. Ze
krijgt niet alleen verschillende
vriendinnen, maar leert ook een
drietal jongemannen kennen, die
allen op haar verliefd worden.
Hendrik Edeling maakt den mees
ten indruk op het gemoed van
Saartje. Er zijn echter wel en
kele bezwaren, en met name het
godsdienstig verschil, Saartje is
Gereformeerd en Hendrik Lu-
thersch, lijkt den ouden Edeling
onoverkomenlijk. Abraham Blan
kaart is het daar in het geheel
niet inede eens. In hem zien we
de verschillende idealen der
schrijfsters belichaamd. Hij heeft
een klaar verstand, een gevoelig
hart en een sterke neiging tot
weldadigheid. Hendrik doet al
zijn best om Saartje voor zich te
winnen, maar al zijn pogingen
helpen niet veel: een plotselinge
slag is noodig om haar te doen
beseffen, dat ze hem liefheeft.
Deze wordt de aan geen kwaad
denkende Saartje toegebracht
door „den heer R.", een befaamd
lichtmis uit hoogcre kringen, die
van haar onschuld partij tracht
tc trekken om haar in zijn netten
te vangen. Gelukkig mislukt zijn
poging en overspannen maar onge
deerd komt Saartje thuis. Ze weet
nu, dat ze van Hendrik houdt en Ju'chen, dat na de bevrijding weer
he tduurt niet lang meer of bei
den worden een paar.
Bedoeling en strekking
van het werk.
De schrijfsters zeggen is de
een nieuwe druk van dit bock is
verschenen en het is te wenschen,
dat het in nog ruimeren kring
bekendheid moge verkrijgen dan
het nu reeds bezit
H. S.
t
