Minister Vos over
D£ IDESIAND TE MIODEtBtIRG.
Uit de Schatkamer
onzer Letteren.
NACHT OVER INDIE.
onze productie.
Brieven uit
i3 Indonesië
Opening busdienst
Middeiburg-Vlissingen.
De slag op de Javazee en
wat er aan voorafging.
Het schijnt te mooi om waar te zijn.
Wij hebben credieten noodig.
Minister Vos heeft op het
Nerterl, consulaat-generaal tc
New York ten persconferentie ge.
houden.
Hij verklaarde onder meer, dat
de Nederlandsche productie tegen
het einde van 1946 bijna gelijk zou
zijn aan die der vooroorlogsche
jaren i)
De mate van herstel hangt af
van den import, die moet worden
opgevoerd. Minister Vos schatte
het bedrag der noodzakelijke im
port voor 1946 op ongeveer drie
milliard gulden. Het ontdooien
van de dollartegoeden is een goede
steun geweest, maar ook credieten
zijn noodzakelijk.
„WIJ komen niet als bede
laars", zei de Minister; „wij
hebben het gevoel, dat wij als
volkomen solvente debiteu
ren komen naar landen, die
wij om crediet vragen.
Als geheel vertoont ons econo
misch leven een verbazende mate
van stabiliteit. Ik wensch er den
nadruk op te leggen, dat het Ne
derlandsche volk overtuigd is van
de noodzakelijkheid offers te
brengen voor den wederopbouw
van het economische leven. Om
de noodzakelijke deviezen te krij
gen zijn wij van plan in 1946 vele
goederen, waaraan in Nederland
zelf groote behoefte bestaat, te
exporSeeren, Ons volk aanvaardt
dit volkomen, ondanks het lage
peil van het verbruik, dat daar het
gevolg van zal zijn.
Minister Vos zeide, dat Neder
land hoopt spoedig den particu
lieren handel met Amerika te kun
nen hervatten. De particuliere
handel is reeds hervat met België,
Frankrijk, Zwitserland en Tsje-
cho-Slowakije, terwijl de aan-
koopbureaux in Skandinavië reeds
geliquideerd zijn; in Engeland
zijn zijn wij midden in den over
gang van regeeringsaankoopen
naar particuliere handel.
De minister verklaarde, dat die
overgang voor den handel met de
Vereen. Staten wat later komt
door moeilijkheden met transport
en verbindingen, doch wij hopen
deze moeilijkheden spoedig over-
wonen te hebben.
Naar wij verwachten zal deze
overgang het eerst voltooid zijn
in de scheepvaart en de industrie,
gevolgd door den landbouw.
De Minister besloot met de
woorden: „Ik twijfel er niet aan,
dat de noodzakelijkheid voor ons
land om te importeeren door het
Amerikaansche volk en Ameri-
kaansche industrieele kringen vol
komen wordt begrepen. Ik hoop
ook zeer, dat de veel grooter
schaal, waarop wij nu en in de
toekomst een beroep moeten doen
op den Amerikaansche handel en
industrie, moge leiden tot sterkere
banden tusschen onze beide lan
den en voor vele komende jaren
tot voordeel moge strekken voor
onze wederzijdsche handelsrela
ties".
Aan de mededeelingen door
den waarn. burgemeester ge
daan in de gehouden Raadsver
gadering tl het volgende ont
leend;
Van de gemeentelijke
diensten is in de afge-
loopen maanden veel werk bo
ven het normale gevraagd. Het
staat vast, dat de inundatie op
de exploitatie der diensten een
ongunstigen weerslag zal ople
veren. Bij den wederop
bouw en het herstel
is één van de grootste proble
men de huisvesting der arbei
ders van buiten, daar hier geen
voldoende aantal arbeiders aan
wezig is. In „Kinderzorg" zijn
momenteel 189 arbeiders ge
huisvest. Het noodher-
l tel vordert op bevredigende
wijze, al is het tekort aan ma
teriaal nog groot. Van de 90
toegezegde noodwoningen zul
len er 6Ü steenen en 50 houten
woningen zijn. In Mei hoopt
men alle woningen gereed te
hebben. Alles wordt gedaan,
om de h a 1 f - a f g e b o u w-
d e panden in het stads
centrum zoo snel mogelijk af
te bouwen. Spr. heeft bij het
laatste bezoek van min. Rin
gers de van groot belang zijnde
toezegging ontvangen, dat de
opbouw- en de financieele sche
ma s uit het jaar 1941 voor op
te bouwen panden blijven ge
handhaafd, zoodat de meerdere
bouwkosten niet voor rekening
van den eigenaar komen.
In de meeste schoolge
bouwen wordt weer les ge
geven. De school aan den Zuid
singel zal waarschijnlijk bin
nenkort worden vrijgegeven.
Zoodra uit de Rijksleerschuol
het Vlissingsche Noodzieken
huis is verdwenen, zal ook dit
gebouw weer betrokken wor
den. Dit kan echter nog wel
cenige maanden duren. Ho»vrcl
de woningnood neg
lang niet geëindigd is, is er een
zichtbare verbetering. De wo-
ninglijst liep terug van 1500 tot
500 gevallen.
Woorden van waardeering
werden geuit aan het personeel
van de centrale keuken, die
m.i.v. 1 April a.s. zal worden
opgeheven, daar de exploitatie
kosten niet meer door het Rijk
worden gedragen.
De exploitatie van het zie
kenhuis heeft over 1943
een batig saldo van f 15.534,52H
opgeleverd, terwijl de verwach
ting voor 1944 gunstig is.
Het in gereedheid brengen van
het industrieterrein
bij de Meelfabriek wordt door
den Dienst Wederopbouw als
urgent aangemerkt. De M.U.Z.
heeft reeds het opspuiten van
het terrein op zich genomen.
Er bestaat een zeer bevredigen
de belangstelling van zakenlie
den voor dit terrein. De plette-
rij aan den Schoorsteenvegers-
singel zal over enkele maanden
weer in gebruik komen. De
N.V. Vitrite Works heeft mo
menteel weer ong. 250 arbei
ders in dienst. Ook de houtin
dustrie toont weer vele teeke
nen van leven: door de N.V
Alberts is een behoorlijke hoe
veelheid hout uit Zweden en
Amerika ingevoerd.
De plannen voor het her
stel van het Stad
huis verkeeren in een ver
gevorderd stadium. Het is te
hopen, dat dit nu de laatste
plannen zijn, die ook tot uit
voering zullen worden gebracht.
Wat betreft de Noodwct-
Walcheren, was Spr.
van meening, dat deze grooten-
deels agrarische aangelegenhe-
dea al regelen en niet het ge
wone burger-herstel. Het ge
meentebestuur blijft echter dili
gent.
Daar het leven voor de Jap
pen zeer eentonig was werd
nogal veel „Arak een soort
jenever gedronken. Bij zulke
braspartijen, die aan de orde
van den dag waren, ging het
altijd erg rumoerig toe en vaak
werd alles kort en klein gesla
gen. Het gebeurde ook dikwijls,
dat ze dan onze barakken bin
nen kwamen en dan was het
maar het beste je slapende te
houden. De meesten van deze
soldaten hadden reeds in China
gevochten en er waren er meer
deren, die 7 jaar of langer van
huis waren. Wij hebben kun
nen constateeren, dat er velen
oorlogsmoe waren.
Omstreeks Mei 1945 kragen
we binnen een maand 5 maal
inspectie van hooge Japansche
officieren met hun staven, 3
keer was dit een generaal met
zijn gevolg. Er moest iets gaan
de zijn, maar wat konden we
niet te weten komen. Zou het
werk vroegtijdig gestaakt moe
ten worden? Waren er omstan
digheden, die op een naderend
einde van den oorlog wezen?
De kranten, die ons in handen
vielen, repten daar niet over.
Toch gelooven ook nu nog ve
len met mij, dat er.destijds on
der de hoogere Japansche le-
gerautoriteiten meer omtrent
een a.s. capitulatie bekend was
dan wij konden vermoeden.
Enfin, het werk ging normaal
door. Begin Juni verhuisden
we naar een vluchtig ia elkaar
gezet boschbivak. Wij zijn hier
slechts 4 weken geweest, met
achterlating van een 5-tal doo-
den. Er was ook een groep
krijgsgevangenen werkzaam
van plm. 600 man, die van uit
kamp 8, dus van de andere
zijde waren begonnen met den
aanleg van een lijn in _onze
richting. We werkten dus "naar
elkaar toe. Van hier uit ver
huisden we weer 10 K.M. ver
der naar een dergelijk bivak.
Over dit kamp valt niets bij
zonders te vertellen dan alleen,
dat het sterftecijfer gestadig
steeg.
de Stichting Herstel Zeeland
1945 voor Noord-Zeeland is be
noemd Ir B. C. Roest, die o.a.
fgd. Militair-Commissaris voor
Schouwen-Duiveland is geweest.
Afschrijvingen
Huisraadschadeooekje.
Met vcrwjzing naar dc adv.
van de Ned. Muidenstandsbanic
deelt de Scar,»Pe:wingïn, der
•Schade-enquête-commissie te
Middelburg mee, dat afschrij
vingen van het huisraadschade-
boexje, wegens gedane aankoo-
pen door gedupeerden te Vlis-
singen, m.i.v. 1 Maart dienen
te geschieden ten kantore van
het Agentschap, fa. v. d. Meer,
Nieuwstraat 68, Vlissingen en
niet meer te Middelburg.
VLISSINGEN.
Door de Interkerk. Commis
sie was Donderdag een ont
spanningsavond belegd voor de
arbeiders in den Wederopbouw.
De vobrz., dhr A. de Klerk,
heette inzonderheid dhr v. Po-
pering, weth. van Volkshuis
vestiging, en zij'n vrouw wel
kom. Medewerking verleenden
een dubbelkwartet van het
Geref. Kerkkoor, enkele dames
van een mandolineclub en dhr
en mevr. Tevel uit Middelburg,
die voor declamatie zorgden.
Dhr de Klerk sprak de hoop
uit, dat er straks ook lezingen
georganiseerd zullen worden.
Ook zullen de arbeiders een
eigen conversatiezaal krijgen.
Hierna werd begonnen met
de afwerking van het program,
ma. Declamatie, zang, muziek
en film wisselden elkaar af.
Vooral dhr Tevel had met zijn
„Weddenschap" en „Oome
Hein" veel succes. Het was een
echte ontspanningsavond, al
meenen wij, dat een deel van
de vertoonde film hier niet op
zijn plaats was.
Voor de Geref. Jeugdcen-
trale hield ds Tiemens van
Aardenburg na te zijn inge
leid door den voorzitter, dhr
S. Prins, Donderdag een le
zing over het wereldberoemde
boek van John Bunyan; „De
Chris tenreize naar de Eeuwig
heid". Hij deed dit op zeer
prettige wijze.
GOES.
Dezer dagen werd alhier een
bespreking gehouden ter op
richting van een plaatselijke
afd. van de stichting „Chr.
Filmactie". Deze stichting stelt
zich ten doel films te doen ver-
toonen, welke niet in strijd zijn
met Gods Woord, doch welke
een veredelende invloed op de
toeschouwers hebben.
Er werd besloten een werk-1
comité samen te stellen, bet-
welk de voorbereidende werk
zaamheden zal verrichten.
Indië-avond N.B.G.
In 't Schuttershof was Don
derdag, evenals op andere
plaatsen op Z.-Beveland, door
't Ned. Bijbelgenootschap een
Indië-avond georganiseerd.
Ds Vis opende deze bijeen
komst, waarna dhr D. J. Cou-
mou het onderwerp „Het
groote offensief" behandelde.
Provincienieuws.
DE KOMENDE
VERKIEZINGEN.
De verkiezingsraad der R.K.
Volkspartij heeft besloten, dat
de kieskring Middelburg zal
worden verbonden met de krin
gen Den Helder, Haarlem, Lei
den en Dordrecht. Geadviseerd
wordt Dr Mes no. 1 té plaat
sen en de heer A. L. S. Locke-
fer no. 2.
De Kath. zijn wat den uit
slag betreft, optimistisch ge
stemd, omdat de nieuwe negen
jaarklassen het katholieke
volksdeel naar evenredigheid
meer versterkt hebben dan de
andera groepen I
De Polderlasten.
Door Ged. Staten is een com
missie ingesteld tot bestudee
ring van het vraagstuk der pol
derlasten. Met name zal de
commissie onderzoeken of een
nivelleering, althans een betere
verdeeling dier lasten kan wor.
den verkregen door het vormen
van „dijkringen".
Stichting
Heratel Zeeland 1945.
Tet «ewastelijk diseateuv van
Hij vertelde van het groote
werk, dat het N.B.G. verricht
door 't vertalen van den Bijbel
in de talen van Indonesië. Vaak
is dit een uiterst moeilijk werk,
daar b.v. sommige Bijbelschc
hejrrippen of voorwerpen in
den indischen archipel geheel
onbekend zijn. Hij herinnerde
ook aan 't werk van Dr Adriam
en Nommenscn.
Het Bijbelgenootsch. telt mo
menteel 43.ÜU0 leden in Neder
land. Dat is veel te weinig, al
dus Spr. Wij moeten opnieuw
in 't offensief gaan in de over-
zeesche gebiedsdeelen, maar dat
kan alleen als het werk in Ne
derland krachtig gesteund
wordt.
Ter illustratie van zijn uiteen
zetting vertoonde dhr Coumou
lantaarnplaatjes.
RILLAND-BATH.
Vandaag wordt hier een pad-
vindersgroep opgericht. Dhrn.
H. Stevens, M. v. d. Berge, L.
Blok en Joh. Nagelkerke en de
dames Nagelkerke en Dekker
zullen de leiding op zich nemen.
Er bestaat onder de jongens
groote belangstelling.
LEWEDORP.
Woensdagavond hield de Ver,
voor Chr. Nat. Schoolonderwijs
haar jaarvergadering, tevens
ouderavond o. 1. v. dhr K.
Fxaanje. In zijn openingswoord
herdacht de voorz. den onder
wijzer dhr J. Janse, die op zoo
droevige wijze om het leven
kwam. Zijn arbeid zal in dank
bare herinnering blijven voort
leven. Uit het verslag van het
H. d- S. bleek, dat de school
thans 110 leerlingen telt. De
aftr. bestuursleden dhrn M.
Braamse en B. Mulder werden
herkozen, terwijl in de vac. ri,
Murre Gz. werd gekozen dhr
J. Murre Mz.
Na de pauze gaf dhr M.
Fraanje een openbare les ia Bij-
belsche Geschiedenis en dhr
Vreeke in Natuurkunde. Enkele
leerlingen brachten eenige voor-
drachtjes ten gehoore, die zeer
in den smaak vielen.
BORSSELE.
De Jongeren Gemeenschap,
afd. Landbouw, organiseerde
hier een filmavond verzorgd
door de Bat. Petr. Mij.
In de gehouden vergade
ring van de Oranjevereen.
bleek, dat er een batig saldo
was van f 211. De bestuursleden
J. v. d. Velde en J. de Priester
Jr. werden herbenoemd. In de
plaats van L. de Pree werd ge
kozen A. Walhout Jr. Getracht
zal worden 4 Mei feestelijk te
herdenken.
ST.-ANNALAND.
Deze vereen, hield vorige
week haar 52ste jaarvergade
ring. Uit het jaarver-lag
blijkt, dat de ontv. bedroegen
in 1944 f 659.08, uitg. f 526.03. In
1945 ontv. f 493,48, uitg. f 473,53.
Dhr C. v. Dussen vierde in 1944
zijn 40-j. weger-jubileum. Het
bestuur, bestaande uit dhrn Jac.
Gunst, N. Overbeeke, A. C. Ge
luk, N. Nelisse, J. Kodde en J.
Moerland weid herkozen. In de
vac. M. J. Heijböer Werd gek»
zen dhr A. Boon.
COLIJNSPLAAT.
Op 22 Febr. hielden de M.V.
„Porcas" en ae J.V. „Timo-
theiis" hun jaarvergadering on
der voorz,schap van C. Kloos
terman, Ken mondorgelclub
speelde o.l.v, D, Groenleer Va»
dcrl. liederen. Na het jaarver
slag volgde een bijbelinleiding
n.a.v. Hand, 1716--44. Hierna
volgde de samenspraak „Onder
Duitsche bezettinguitgevoerd
door de C.J.M.V. van Kerk-
werve, o.l,v, J. Braber. Na de
pauze volgden felicitaties, een
samenspraax van „Timotheüs
zang van „Dorcas" en een her-
denxtng van Abr. v. Gilst en
Ch. Tieman.
I
Aan de verder gehouden re
devoeringen ontleenen wij nog,
dat Jhr van Doorn er op wees,
dat met ingang van 1 Maart
de bootdienst door het Ka
naal komt te vervallen zeer tot
ongenoegen van het Gemeente
bestuur van Souburg, welks
burgemeester de heer A. H. S.
Stemerding juist dezer dagen
een conterentie had met de Di
rectie der Spoorwegen in
Utrecht, tot het behoud van de
eveneens opgeheven halte Sou
burg van de N.S. De w.n. Bur
gemeester van Souburg, de beer
J. Goedbloed, sprak er dan ook
in de vergadering zijn spijt
over uit; de Souburgers zuilen
veelal nu voor de volle bussen,
die te Souburg aankomen, moe
ten blijven staan. Een dienst
over den Ouden Vlissingschen
weg zou den Souburgers zeer
aangenaam zijn.
De heer G. J. de Jonge, dir.
der Prov. Stoombootdien&ten,
zeide, dat de Prov., die tot nu
toe „de plas 1 bevaren had, ka
pitalen hiervoor heeft uitgege
ven. Wanneer zij niet over
tuigd was, dat de S. W. alles
zou doen om het publiek ook
van Souburg te helpen, zou zij
zeker met de boot blijven va
ren. Mocht dit onverhoopt nog
noodig zijn, dan zal dit zeker
gebeuren.
Ingez. Stukken
Geachte Redactie,
Waar U zoo bereidwillig waart
om het bericht op te nemen, dat
klaarblijkelijk door de Dienst
van de Prijsbeheerschmg gelan
ceerd is, betreffende een tegen
mij opgemaakt proces-verbaal,
vertrouw ik, dat U ook plaats
ruimte zult hebben om onder
staande toelichting op te nemen
De kwestie is, dat ik deze bloem
kocht vóór dat de prijs officieel
werd vastgesteld, hetgeen de con
troleur beaamde. Bij verkoop heb
ik mij gebaseerd op de blijkbaar
to hooge inkoopsprijs, hetgeen
toen echter niet bekend was. Later
werd de prijs vastgesteld, doch
deze werd niet gepublicee.d en
kwam nist vóór in de uitgave van
Lonkhuijzen„De Prijsbeheer-
sching" die als officieel wordt be
schouwd en ook door de ambte
naren van de Prijsbeheorsching
wordt gebruikt.
Ik had ook andere bloem
gekocht aan de prijs, die later
bleek de juiste te zijn, doch deze
was van veel minder kwaliteit.
Volgens goed koopmansgebruik
zijn de betere artikelen altijd
duurder, doch tijdens de bezetting
hebben we wel het vreemde geval
meegemaakt, dat een beter pro
duct stukken goedkooper verkocht
moest worden dan een minder
goed product of een surrogaat
daarvan. Normaal gedacht zou
men moeten aannemen dat bij te
rugkeer van een nuchter denkend
Nederlandsch Bestuur dergelijke
dingen tot het verleden te be-
hooren.
Daarom verwonderde het mij
niet, dat de betere bloem ook
duurder zou zijn. Tevens bleef ik
met mijn verkoopsprijs nog 3 ct.
per K.G. onder de winst, die de
fabriek aangaf en deze had eigen
handig de prijs ook reeds met 10
ct. verlaagd. Reden tot wan
trouwen was er dus in 't geheel
niet en ook kan mij niet verweten
worden de bedoeling gehad te
hebben om de zaak eens flink «f
te zetten. Trouwens, het bewuste
partijtje was slechts plm. 400
K.G. groot.
De Dienst van de Prijsbeheer-
sching is van heel het verloop op
de hoogte, doch schijnt voor som
mige categorieën, in 't bijzonder
voor den handel, geen goede
trouw te kunnen of willen veron
derstellen. In de strafbepalingen
staat, dat een opgelegde straf kan
worden gepubliceerd, doch in dit
geval moet voorop staan, dat deze
zaak niet is uitgewezen, dus
schuld in geen geval vaststaat.
Daarom kan genoemde publicatie
niet anders gezien worden dan
als verdachtmaking.
Het kan zijn, dat dit stuk de
berechting van deze zaak op de
een offtandere manier beïnvloedt
of dat ik hierdoor moeilijkheden
krijg. Doch ik voel het mijn
plicht deze uiteenzetting te geven,
dan weet ieder wat hij aan derge
lijke publiciteit heeft. Niet met
het zaaien van wantrouwen, doch
alleen door bevordering van een
goeden gang van zaken wordt de
opbouw gediend.
Met dank voor de plaatsing,
Firma D. J, OGGEL.
Axel 27 Febr. 1946.
EEN DICHTER BELEEFT DEN OORLOG.
W. A. P. Smit: Marscheroen 1941.
W. van Hoeve, Deventer.
W. A. P. Smit: Stede-troost.
W. van Hoeve, Deventer. 1945.
In Marscheroen ziet de dich
ter vol ontsteltenis hoe de ver
dwaasde menschheid den oorlog
ingaat en God vergeet
in.
Het drama van de Java-zee.
Nadat op 19 en 20 Febr. 1942
bij een aanval op de landings-
vloot de „Piet Hein" verloren
was gegaan en de „Tromp"
zwaar beschadigd, werd nog
een poging gedaan om het laat
ste eiland, Java, te behouden.
De kans hierop was echter na
genoeg nihil.
De Striking Force koos weer
zee, voor het laatst. In den
middag van 27 Februari
ontving de Schout bij Nacht
een verkenningsbericht, waar
uit bleek, dat een Japansch
convooi zich ten O. van het
eiland Bawean moest bevinden.
Om kwart over vieren wer
den de eerste vijandelijke sche
pen aan den horizon gesigna
leerd. In plaats van het con
vooi, dat men verwachtte,
bleek men te doen te hebben
met een vijandelijk dekkings
eskader, bestaande uit twee
zware kruisers, twee lichte
kruisers en 12 jagers. Er ont
wikkelde zich, op een afstand
van 27 K.M., een artillerie-duel
tusschen de geallieerde en de
Japansche zware kruisers, waar
bij de „Exeter" buiten gevecht
werd gesteld.
Een uur later werd de „Korte-
naer" getorpedeerd. Het schip
brak volkomen in tweeën, doch
tal van overlevenden konden
later door den Engelschen jager
„Encounter" worden opgepikt.
Met veel moeite slaagde men
er in, de oorspronkelijke slag
formatie weer in te nemen, en
opnieuw front te maken naar
den vijand. Wederom bleek het
gemis aan vliegtuigen. Terwijl
de Japanners door hun verken
ners in het onoverzichtelijke
terrein voortdurend op de
hoogte werden gehouden van
de geallieerde bewegingen en
dóór konden gaan met vuren
verkeerden de onzen in het
onzekere omtrent de posities
der Japansche schepen. Bij het
invallen van de duisternis trad
weinig verbetering in; het wai
een heldere maannacht en de
Japanners markeerden iedere
koersverandering van de
Striking Force door het afwer
pen van magnesiumlichten. Dit
is dan ook wel de voornaamste
oorzaak geweest, dat de Striking
Force niet kon doordringen tot
de eigenlijke landingsvlootde
Japansche oorlogsschepen plaat
sten zich telkens weer op haar
weg. Om half 8 ontstond een
nieuw artillerie-duel, met wei
nig resultaten. De eskader
commandant besloot nu de Ja-
vaansche kust weer op te zoe
ken, om te trachten, de Japan
sche transportvloot daar te
treffen. De gelederen waren in
middels sterk gedund. De En-
gelsche jager „Encounter" was
de hoofdmacht kwijt geraakt.
De kleine Amerikaansche ja
gers moesten naar huis gezon
den worden om brandstof te
halen. Tot overmaat van ramp
liep men een nieuwe onderzee
bootlinie van de Japanners aar.:
1 ïï.T"*)"-»
SKi'.ïo.fl
DALOCK
ro«a l'
tl FAUL johci
O •tOATCNA£l^tfn
mt ot ,*o*r irroirt onto
<ns or.titer**: temom*
u* trw rstF'th utr siumjism
ff hi T°"ft00Jt
tut et'J'*irifitrv»*toteta
het noodlot trof den Britschen
jager „Jupiter", die door een
torpedotreffer in de lucht
vloog, zoodat de Striking Force
tenslotte nog slechts bestond
uit vier kruisers: Hr. Ms. „De
Ruyter", Hr. Ms. „Java", U.S.S.
„Houston" en H.M.A.S.
„Perth".
Het was geen reden om den
strijd op te geven. Om de vij
andelijke onderzeebooten te
ontwijken koerste Doorman
weer noordwaarts. Een onver
getelijk moment was dat, waar
op de geallieerde kruiserlinie de
drenkelingen van de „Korte-
naer" passeerde zonder ze, als
gevolg van het onderzeebootge
vaar, op te 'kunnen nemen.
Tenslotte heeft zich, mid
den in de Java-zee, de laatste
acte van het drama afgespeeld.
De vier kruisers hadden daar
een ontmoeting met twee
zware Japansche kruisers. Er
werd een strijd gestreden op
leven en dood. Aan beide zij
den vielen treffers, dooden en
gewonden. Het was 11.15 uur
in den avond, toen de beide
Ned. kruisers, de „De Ruyter
en de „Java" hun doodelijke
torpedotreffers incasseerden.
Beide schepen vonden een ge
lijk einde: zij raakten zoo fel
in brand, dat aan blusschen
niet gedacht kon worden.
Schout bij Nacht Doorman
ging met zijn vlaggeschip ten
onder.
Beroofd van hun bevelhebber,
alleen achtergebleven op een
terrein, dat letterlijk wemelde
van de Japanners, bleef er voor
de Amerikaansche en Australi
sche kruisers „Houston" en
„Perth" niet veel anders over
dan te trachten, een geallieerde
haven te bereiken. Zij vielen
binnen in Tandjong Priok, doch
enkele dagen later wist het
noodlot ook deze schepen te
achterhalen, toen zij trachtten
uit de Indische wateren te ont
komen.
Dit was het drama van den
slag in de Java-zee....
De nacht was gevallen over den
archipel, een diepe, loodzware
tropische nacht, die eerst ja
ren later zou wijken voor een
trage, grauwe, mistige ochtend
schemering....
BERT HQNSELAAR,
Marine-corrcjpoadeüt.
Onlangs heeft een der jon
gere letterkundige critici in een
dagbladrecensie het hierboven
genoemde „Stede-troost" als
het vermoedelijke beginwerk
van een veelbelovend, talentvol
dichter begroet. Met deze ken
schetsing gaf hij blijk erg
slecht op de hoogte te zijn van I
de letterkundigen uit het kamp
der protestantsche kunstbeoefe
naars. Immers reeds tal van ja
ren is dr W. A. P. Smit een
der leidende figuren van deze
groep en hij geniet ver buiten
zijn eigen kring bekendheid als
dichter en letterkundig ge
schiedschrijver.
Wij willen vandaag de aan
dacht vragen voor een tweetal
zijner werken, die nog te wei
nig de belangstelling hebben ge
kregen, die ze ongetwijfeld ver
dienen. Allereerst echter iets
over den dichter zelf.
W. A. P. Smit werd in 1903
geboren. Hjj studeerde Neder-
I landsche Letteren onder de be-
i zielende leiding van Albert Ver-
i wey. Zijn belangstelling ging
uit naar de Calvinistische kunst
der 17de eeuw en wij danken
aan hem een uitnemend werk
over den dichter Jacobus Re-
viu3 en diens Over-IJsselsche
Sangen en Dichten. Nadat hij
OJn. leeraar is geweest in Ban
doeng en Deventer is dr Smit
kort geleden geroepen om in
Utrecht het professoraat in de
Nederlandsche letterkunde te
bekleeden. Van groot belang
voor de kennis van ons verle
den is nog zijn boek „Dichters
der Reformatie", waarin hij
een prachtig beeld geeft van de
letterkundige productie uit den
eersten tijd der Hervorming in
de Nederlanden.
Het valt wel eenigszins te be
grijpen, waarom Smit, en met
hem dc andere Jong-Protestant-
sche dichters, vaak zeer wor
den verwaasloosd en zelfs over
het hoofd gezien. Trouwens,
Smit zelf heeft er tijdens den
afgeloopen oorlog in een clan
destiene redevoering op gewe
zen. De Jong-Protestanten heb
ben, zoo zeide hij, door een ze
ker voorbehoud, waartoe hun
ingetogen levenshouding hen
dwingt, over het algemeen min
der kans op een uitbundig suc
ces met hun jeugdwerk, dan dit
vaak het geval is bij roomsch-
katholieke en onafhankelijke
dichters, die zich ten opzichte
van het geheel der schepping
als het ware vrijer kunnen la
ten gaan. Jong-Protestanten,
besluit hij, moeten niet al te
jong meer zijn, willen zij in de
lyriek een geluid aanslaan, dat
tot de heele natie doordringt.
Ook de aard van Smits ge
dichten heeft er wel toe bijge
dragen, dat hij aanvankelijk
niet algemeen gewaardeerd
werd. De geest van zijn werk
sluit zich aan bij de poëzie van
den door hem bestudeerden ze-
ventiende-eeuwer Revius. Zijn
vorm staat echter bij dezen
dichter ten achter en het ver
standelijke element in zijn ver
zen is groot, soms te groot.
Zooals bij vele dichers het
geval is hebben de oorlogsjaren
ook het talent van Smit ver
nieuwd. In „Marscheroen 1941"
geeft hij datgene weer, wat hij
in de oorlogsdagen van Mei
1940 had gezien en doordacht.
In 1944 verscheen clandestien,
onder den schuilnaam Evert J-
Pot, het „Dagboek onder het J
Kruis", waarin hij de ervarin
gen schildert van een onderdui
ker, die zijn vrouw en kinderen
op een verren afstand weet.
Onder het pseudoniem W. van
de Maze gaf hij, ook in 1944,
het gedicht „Stede-troost" uit,
dat na de bevrijding, onder
den eigen naam vxm den auteur,
herdrukt werd.
Vergeten zijt Gij
In de orgie van vuur
Aan de fronten
In de gierende bommen
Op brandende steden;
In het laffe verraad
Van de mijnen 1
Vergeten zijt Gij
In de doffe verbittering
Van de gevangenen;
In de chloroformlucht
Van de veldhospitalen;
In de weeïge walm
Van de lijken 1
Vergeten zijt Gij
In de eindlooze stem
Van de radio;
In de angst en de honger
Op de gezichten;
In de zwijgende rouw
Van de vrouwen 1
en hij vraagt
Ziet Gij nog altijd
Kinderen van liefde
In deze bedrijvers
Van haat?
En de hemelsche scharen slui
ten zich hierbij aan en roepen
Hoe zondig zij waren
In duizenden jaren
Van Adam af aan
Nooit hebben de menschen
Beleedigd Uw wenschen,
Als nu wordt gedaan l
Doe weg uit Uw boeken,
O God, wil vervloeken
Die U zijn ten smaad!
Gedenk aan Uw Majesteit
Gedenk Uw Gerechtigheid:
Vernietig het kwaad!
Dan neemt Jezus Christus
het woord. God kon, indien Hij
wilde, de onwil der menschen
breken als rijshout en de aarde
dwingen in een hemelsch ver
band. Maar, vervolgt hij,
toen de verloren zoon
Van de hoeve ging,
Koos de vader geen toon
Van verbittering.
Met een dwingend verbod
Was de reis wel belet,
Had de zoon wel zijn lot
Weer gevoegd naar de wet
Maar hij was dan geweest
Niet waarlijk meer zoon:
Slechts een slaaf is bevreesd
Voor des meesters geboón.
En evenals de vader hem met
een glimlach en een groet liet
weggaan en eerst daarna zijn
lach in rouw verkeerde, wetend,
dat zijn zoon zich in zonden
zou verliezen, maar ook dit
zijn glimlach hem den moed
zou geven terug te keeren,
Zoo liet ook God de menschen
[gaan
Naar den drang van hun eigen
[begeer,
Om niet Zijn kind in den weg
[te staan
Als het straks wilde komen
[weer.
Hij wil dat zij in Hem hun
[Vader zien
Die wachtende staat aan de
[poort,
En Zijn teeder gebaar in hun
[droomen zien
Dat hen tot de thuiskomst
[bekoort.
De voorspelling weerklinkt
aan bet eind:
Maar eenmaal zullen ora God
[zich scharen
Het aardsch en het hemelsch
[Jeruzalem
In bet bed van bun liefde zal
[zich openbaren
De weerklank der Goddelijke
[Liefde van Hèml
Over het gedicht „Stede-
troost" een volgende maal.
H. S.
