Er op of er onder.
West-Zccuwsch-Vkamsclie
Brieven
Uit de Schatkamer
onzer Letteren.
Soukwf bouwt
mu* eifw toekomst.
Zeeland NU
en In de toekomst
Waf de waarheid?
in.
Qsder de» titel„Er op o£ er
onder" ve^cheep «ca brochure
va» de weeree. SiIr <te R*-
e# Ir id, de Vhtk,
Deze brochure bevat een
„opzoet? tot 2pcuwscbe «.«tic
voor ceu beter es. welvarender
Zeeland".
Een noodkreet: Zeeland gaat
onder.
Maar; niet alleen een nood
kreet. Hier worden ook mid
delen eu wegen aangewezen om
de dreigende ondergang te
voorkomen.
De schrijvers beginnen met
er de aandacht op te vestigen,
dat het economische aspect,
dat reeds lang zeer somber
was, door den oorlog nog
slechter is geworden.
Door de ver doorgevoerde
splitsing van bedrijven is in
groote streken van Zeeland dc
gemiddelde bedrijtsgrootte reeds
onder het toelaatbare gedaald.
De verspreide ligging be
lemmert bovendien economi
sche exploitatie, terwijl daar
naast moet worden geconsta
teerd, dat de bezitters dezer
bedrijven dikwijls te weinig
draagkracht, bekwaamheid,
scholing, of kapitaal bezitten
om tot werkelijke bedrijfsvoe
ring over te gaan.
Dit alles staat in verband
met het agrarische bevolkings
overschot. Er is landhonger.
Huwbare boerenzoons blijven
ongetrouwd op de boerderij van
hun vader hangen, of zij emi-
greeren naar de nieuwe Zuider
zeepolders of trachten in de
industrie (meestal buiten Zee-
jEod) een bestaan te vinden.
Leiten we aiuicre bestaans-
bronneti, dan is het beeld al
evenmin hoopvol. De algemeene
industrieele ontwikkeling is ge
heel onvoldoende. En met de
agrarische industrie (jamfabric-
ken, koelhuizen, werktuigfa-
brieken) enz. is het al niet veel
beter.
In Zeeland is het verder
uiterst moeilijk om voor on-
neraemingen het aoodige ka
pitaal ,te verkrijgen.
Voor 1940 kende Zeeland
geen enkelen particulieren
bouwondernemer, die op eenige
schaal voor do mankt bouwde.
De winkelstand was, behalve
in Goes, ai evenmin ia staat be
hoorlijk initiatief en koopmans
geest te ontwikkelen.
Het gevolg van dit alles is
geweest een niet te onderschat
ten emigratie uit de Provincie.
Daardoor is de bevolking
niet alleen kwanta tief
verminderd, doch en dat is
veel erger ook kwalita
tief achteruitgegaan, wat
weer geleid heeft tot versnelde
aftakeling vats het economische
leven.
De geleidelijke degeneratie
van de Zeeuwsche bevolking
blijkt ook uit de «eer ver
doorgevoerde geboortebeper
king, in Domburg liggen de
nataliteiteoijfera niet veel
hooger dan in Parijs 1 Er
gaan in sommige dorpen
maanden voorbij, dat geen
geboorte-aangifte voorkomt.
De Zeeuwen hebben het ge
loof in de toekomst verloren.
Daarbij zijn aog gekomen d«
oorlog en de bezetting, die Zee
land wel zoo ongeveer den nek
slag hebben gegeven.
„Bloedloos, moe, oud, ver
ward, en tenslotte vrijwel
doodgeslagen, «Jat is zoo onge
veer het beeld van Zeeland."
Alen zal moeten toegeven, dat
bet gsen opwekkend beeld is
dat hier geteokend wordt.
Maar toch; toch moet dit
land er weer bovenop 1
Het moet weer leeren worste
len om te ontkomen, het moet
weer leeren, vragen om te leven.
En Zeeland kan er boven op.
Om daartoe te komen js een
zeer krachtige, positieve wei-
vaartspolitiek de eenige weg.
Een ongetwijfeld zware, maar
geen onbegaanbare weg.
In verband hiermede wordt
dan eerst gewezen op de mo
gelijkheden op agrarisch
gebied, als verbetering van
den toestand van den bodera,
goede scholing van de arbeids
krachten, en mogelijke inpol
deringen langs de Wester-
ScheldeSacftinge, Braakman,
Zuid-Sloe.
Voorts dient de grove tuin
bouw alle aandacht te hebben
en in verband daarmee de ont
wikkeling van industrieën: jam-
fabrieken, vruchtensappenfa-
bneken, fabrieken voor bevro
ren fruit, emballage-industrie.
Ook de industriali
satie van Zeeland moet
krachtig worden bevorderd. Er
kend wordt, dat de mogelijk
heden op dit gebied waarschijn
lijk niet groot zijn, maar toch
moet het streven in deze rich
ting worden voortgezet. Spe
ciaal wordt hier gewezen op
Vüssingen en het Mud van
Neuzen.
Op het gebied der v i s -
i c !i e r ij zijn er eveneens
nog mogelijkheden, die benut
moeten worden, b.v. oester, en
mosselcultuur.
Een goede reederij is noodig
en verder vooral snelle ver
bindingswegen naar de Belgi
sche, Noord-Fransche ea Ne-
derlandsche steden.
Verder wordt nog stilgestaan
bij de bevordering van het
vreemdelingenverkeer, een
krachtige havenpolitiek, verbe
tering van het verkeersnet enz.
Een zaak van belang is voorts,
dat Zeeland uit zijn isolement
verlost wordt, door bruggen of
tunnels of door afdammingen
en indijkingen, In verband
hiermede wordt o.a. do vraag
ter sprake gebracht of het niet
mogelijk is Zuid- en Ncord-
Beveiand en Walcheren, door
de Zandkreek aan beide mijden
af te dammen en droog te
leggen.
Onzo ruimte iaat niet toe
op den inhoud van deze bro
chure, waarin tenslotta op een
krachtige actieve politiek van
hot Provinciaal bestuur wordt
aangedrongen, verder fa te
gaan.
Eb kan, wat Zeeland betreft,
inderdaad van een noodtoestand
Worden gesproken.
Da hier aangegeven middelen
om tot verbetering te komen
zullen waarschijnlijk geen alge
meene instemming vinden. Aan
critiek, en waarschijnlijk ge
gronde critiek, zal het niet ont
breken. Maar dat is geen be
zwaar.
Als er maar eerst wordt in
gezien, dat Zeeland in nood
verkeert, dat het nu is: >,©r op
of er onder", dan is al veel ge
wonnen.
ren Se geofferd, maar ook
West Zeeuwsch-Vlaanderen.
Walcheren zonder West-
Zeeuwsch-Vlaanderen gaf
nog geen vrije Schelde. We
moeten dus in het vervolg
steeds spreken over de mon
den van de Wester-Schelde,
die het ioodje moesten leg
gen. Nederland h-.aft een
cere3ehi.lti aan h=t land jan
weerszijden van dien mond,
E», «Is ons au vergoed wordt
de waarde van onze huizen en
boerderijen, berekend naar Mei
1940, dan zijn wij een arm
landje geworden voor vele ja
ren. Nu weet ik, dat de schul
denlast van ona vaderland ont
zettend groot is geworden-
Maar wij zullen het ais Tolk
van Nederland gemeenschappe
lijk moeten dragen. Wij vra
gen niet iets, dat onbillijk zou
zijn. Sommigen willen voor
hun huis, dat reeds de tand
des tijds begon te vertoonen
een spiksplinternieuw, nxi schien
grooter dan het vroegere. Dat
is niet noodig. We moeten ei
niet aan verdienen. Maar de
dubbele waarde van 1940 is
toch niet te veel gevraagd,
waar de bouwkosten zeker het
driedubbele van 1940 zullen be
dragen, Moge straks onze
volksvertegenwoordiging onze
rechten verdedigen.
En dan heb ik nog wat. Voor
vclo plaatsen wordt een nieuw
opbouwplan gemaakt. Daarover
mag een of andere autoriteit
eens wat zeggen, maar de plan-
nen worden uiteindelijk ia
Den Haag vastgesteld
Ook daarover moet ter bevoeg-
der plaatse eens een. hartig
woordje gesproken worden.
Want er worden plannen ge
maakt, die de bevolking niet
wil.
Laat ik een voorbeeld noe
men. In Aatdcuburg wil da
ttedcbouv.kundige het markt
plein op een andere plaats bren
gen. En een groot deel der be
volking wil het oude markt
plein, dat zoovele historische
herinneringen heeft, behouden.
De Gemeenteraad heeft wel in
groote meerderheid, toen het
kennis nam van die plannen, in
guastigen zin zich er over uit
gesproken. Maar dit was, ver
geef het me, vroede tijdelijke
vaderen, een paskwil. De mees-
ten zagen het voor den eerste»
keer en konden onmogelijk in
het uurtje, dat het bekeken
werd, er een gefundeerd oor
dcel over uitspreken.
En met alle respeot voor dc
bekwaamheden van den stede»
bouwkundige, die hef plan
maakte, wij, als Aardenbur
gers, die van onze woonplaats
houden, willen ia groote massa
ona oude marktplein behouden
Ik lieb aog zooveel mter op
het hart, maar de plaatsruimte
in onze krant ds nog zoo klcia.
Later meer.
Van de mij geboden gelegen
heid om op ongeregelde tijden
iets te schrijven over W. Z.-
VTaanderen, maak ik graag ge
bruik.
Het is toch noodig, dat wij
onze stem laten hooren.
ZjïeuwschrVlaanderen begint
een beetje bekend te worden in
overig Nederland, bet land van
Cadzaad kent men schijnbaar
heelemaal niet. En, Nederland
moet weten, dat daar ver
in het Zuid-Westen ook een
deel van het vaderland ligt.
Ik word telkens korzelig, als
ik, vooral door de radio, hoor
van Nederland, het land tus-
schea Dollard en Schelde, in-
plaats van tusschen Dollard en
Het Zwin. Wij hooren er
ook bij.
West Zeeuwsch-
Vlaanderenl 't Was
zoo'n rijk land.... 't Is nu een
puinhoop. Geofferd om de mon
den van de Schelde vrij te ma
ken evenals Walcheren. In die
afgrijselijke dagen van Sept.
Oct. 1944 werd het op een an
dere wijze dan Walcheren aan
de vernietiging prijsgegeven
Dagen, weken aaneen floten dc
granaten door de lucht en gier
den de bommen omlaag. Van
af het verschrikkelijke bombar
dement op Breskens op Maan
dag 11 Sept. tot het laatst
van October leek het alles een
booze droom. Als ik mijn dag
boek uit die dagen nog eens
doorlees, is het een wonder, dat
er niet nog meer slachtoffers
zijn gevallen, al is het getal van
bÜ de 1000 al erg genoeg.
Dat het geen booze droom,
maar droeve werkelijkheid is
geweest, getuigen de puinhoo-
pen van Breskens, Schoondijke,
Oostburg, Sluis en het zoo
zwaar gehavende Aardenburg,
dat in zijn wijk.Eede bijna alle
huizen verloor. Trouwens, be
halve Groede, hebben alle
plaatsen veel geleden. Ik heb
na de bevrijding al heel wat
plaatsen in ons vaderland be
zocht, en in menige plaats is
het heel erg, ik behoef Walche
ren maar te noemen, maar per-
centeel genomen geloof ik niet,
dat er een streek is, waar zoo
veel huizen stuk zijn als bij
ons.
En nu moeten w
wen. Zooals de energieke waar
nemend burgemeester van Aar
denburg zoo gaarne zegt, laten
we nu eens niet langer over het
puin praten, maar over den op
bouw. En hij heeft gelijk. De
blik nu niet meer achterwaarts
maar voorwaarts. Opbouwen
l.et vele, dat verwoest werd
Maar dat kan niet zonder steun
van het Rijk. We zien dat niet
als een aalmoes, maar als een
recht. Walcheren is geofferd
(gelukkig tijdelijk) om door de
Schelde naar Antwerpen de
groote convooiea te zenden
waardoor de oorlog aanzienlijk
is bekort. Indien dat niet was
gebeurd, zou het aantal slacht
offers in Nederland zeer zeket
veel hooger zijn geweest
dan nu.
Maar niet alleen Walche
Bsieves? wit
n Indonesia
dat We voor enkele exsa «Sgea
baas waren.
Ook de verjaardagen van de
leden van ons Koninklijk huis
waren hoogtijdagen. Iedereen
zong dan voor rich zelf vader
landse!» liederen. Dep ont
roerd waren we als er een» een
berichtje over ons vorrtcihtus
doorlekte.
De stemming ia de kampen
was overigens de laatste maan
den reeds goed door do groote
successen, die de Amerikanen
behaalden in den Pacific. Deze
berichten kregen we door mid
del van een Indonesische zie
kenverpleger, die bij de koelies
was ingedeeld. Deze fijne ke
rel heeft tientallen malen zijn
leven voor ons in de waag
schaal gesteld door op afge
sproken plaatsen asn den
spoorbaan Haleische kranten,
door de Japanners uitgegeven
en te Padang gedrukt, te depo-
neeren. In deze kranten gaven
de Jappen volmondig de verlie
zen toe op de Salomons
eilanden, de Gilbert- en Mar
shall-groep, alsntcde op Nieuw-
Guinea, enz. Zoo kwamen wij
uiteindelijk ook te weten, dat
de Amerikanen het er op ge
munt hadden Japan in het hart
te treffen. Het begon met het
bericht over Okinawa, waar
70.000 Jappen zich bij de ver
overing moesten overgeven.
Door dergelijke berichten steeg
de stemming natuurlijk gewel
dig. (Wordt vervolgd.)
Zoo verzeilden we dan 13
Joiwp 3, Over den tyd in dit,
kamp valt niet veel tij vertel
len, we zijn es slechts kort ge
weest.
Wel hebben we in dit kamp,
waar ik commandant war van
een barak met ongeveer Sa
man, voor 't eerst een Kerst
feest kunnen organiseeren. Het
was de 25e Dec. 19-14. Wc had
den een pracht van een Kerst
boom die keurig versierd was.
't Was onbegrijpelijk w3ar de
raciwchen de veraierjjjgoa var-
daan Ümtden. Mw nat was
r-i De Jappen hadden permfens
gegtftas, oat to, i uur a «acht»
.-a lairm vi ar.cn fss! elites.
vVo begonnen 'u avonds ons 8
uur. Er was E5tn£ va# eelt trio
en van enkele kwartetten, de
clamatie en dan natuurlijk de
Kerstgeschiedenis. We hadden
alles zelf van te voren in elkaar
gezet. Toen middernacht aan
brak, zongen we „Stille nacht,
heilige nacht". Het klonk plech
tig en aandoenlijk, daar midden
in het oerwoud We hadden het
met de keuken op een ac-
coordje weten te gooien. Ze
hadden gezorgd voor koffie
met suiker en een soort olie
bollen. Geen Zeeuwsche na
tuurlijk ze waren van ta-
pioca-meel maar ze smaak
ten goed. Het vet was in ieder
geval echt
Een en ander heeft ons wel
een veertje gekost van onze
armoe. Maar dat moest er maar
af. Onze verdiensten waren, als
ar gewerkt werd, voor een sol
daat 15 cent, voor een korpo
raal, sergeant of sergt-majoor
25 cent en voor een adjudant of
onder-luitenant 50 cent per dag.
Daarbij kostte echter een ei
f 2, een pisang 50 cent, enz
Oud op nieuw hebben we in
dit kamp ook nog gevierd Ook
dat was een gedenkwaardige
avond We hadden toen tot 2
uur permissie om op te blijven.
Om 12 uur 's nachts zongen we
„Uren, dagen, maanden, jaren
vliegen als een schaduw heen".
Het feest werd besloten met
het Wilhelmus. Dat mocht
eigenlijk met. Maar we wareu
in zoo'n goede stemming, dat
we daar wel een paar dagen
onthouding van vlcesch en der
gelijke voor over hadden. Ech
ter, de Jappen vierden op hun
manier ook Oud en Nieuw en
hadden geen tijd voor ons, zoo,
Volgens de Neder landiche
Volksbeweging en sommige an
deren is het socialisme geeste
lijk herboren en kunnen daar
om socialisme en christendom
samengaan.
Ia het orgaan van den So
cialist jseitqsi Twsportiurbciders-
btsnd ieie» we Ia een oude-
j|aartibe?eboöwiB§: „Vow yele»
is bet enge christendom van
vroeger geestelijk herboren en
is begrepen, dat thans het
christendom en het socialisme
van dezen tijd geesteiijk-ge-
meenschapstichtende krachten
zijn, waanacde ds ten onder
gang bedreigde wereld moet
worden gared es opgebouwd
Hi s r se das het
Cf is t os J oo en
niet het Socialisme
geestelijk hot bo
real
Wat is fcier de waarheid?
De waarheid is, helaas, zegt
„De Gids", dat. voor velen nog
altijd het socialisme een soort
religie ij, die zij van meer
waarde achten dan het Evan
gelie der genade.
Zij zien in de toenadering van
sommigen tot het socialisme
een bewijs, dat dit geestelijk
minstens op dezelfde lijn staat
met het Christendom. En zoo
blijven zi; helaas vreemd aan
het evangelie, dat verlos
sing predikt aan z o n -
d a f e ni
Een uitvoerig u»$breldinjjs-
piün ilgt g&irsed»
Voor Souburg is, na «ea rrï»
terperiode van 16 maanden, een
tijd van harden en rastcloozes
arbeid aangebroken.
Het water is verdwenen en
het heeft, als overal elders,
modder en slib, met wier en
mossels bedekt puin, kapotte
huizen en boerderijen achterge
laten.
Souburg geniet de twijfelach
tige eer, in Nederland meer be
kendheid te hebben gekregen,
omdat het, inèt Ritthem, het
langst en ongetwijfeld ook het
meest, van de overstroomiag1
heeft te lijden gehad. De mate
rieels schade is groot; door
bombardementen en beschietin
gen ia plm, 12 pet. van het
totaal aantal woningen ver
woest, nog meer woningen zijn
zwaar gehavend, terwijl geen
enkel gebouw onbeschadigd uit
den strijd ts voorschijn ig ge»
komen.
Wanneet straks da geëva
cueerde SouhurgsTjj weW terug
komen, kal et een groot wo
ningtekort zijn.
Souburg was vooral de laat
ste jaren vóór den oorlog een
Zee!! aantrekkelijke woonge»
mesate. Da laatsta 10 jaren
was er een nieuwbouw van 54(1
woningen; het inwonertal gtótg
met 22 pet
Het gemeentebestuur heeft
reeds tijdens de bezetting al»
lcrlai plannen voor de® oor-
vele gevallen kuanca, zon
der da,t dit meer kosten met
zich zal brengen, correcties
worden aangebracht en allerlei
fouten en gebreken ia de be
staande toestanden worden
verbeterd.
Al dreigde! gedurende ila oor-
iogsjaren meermalen «et vi-
nexatie-spook, .toch heeft .iet
gemeeatabesttiör met «Hst
ir.eente-arcbitwi, da» be«? j.
)j, I'. de Stmt, onversaagd aar.
plannen voor de toekomst ge
werkt. Aan Ir Klokke te Mid
delburg is eenige jaren gele
ien opdracht gegeven, het
eele uitbreidingsplan te her
zien en met de exploitatie van
een 4-tal nieuwe woongebieden
rekening te houden.
Es1 komen twee corapkrzcn
moderne arbeiderswoningen, ééfl
aan den zuidelijken rand der
gesseents, een tweede aetr ie
het centrum gelegen.
Op een onbebouwd terrein
tuaechess dg Kanaalstraat,
Braamstraat, Buteuxstraat en
Vlissiogscbc straat zullen plm.
70 arbeiderswoningen worden
gebouwd.
Het bestaande plan tot bou
wen tusschen Ritthemschegtraat
ea Padweg is in zooverre her
zien, dat een 40-tal urgentie
woningen, aansluitende aan den
nieuwbouw van ds laatste ja
ren, welk plan door dhr Klokke
werd ontworpen, gereed ligt.
Plan „Middenhof".
Ten noorden van de Kanaal
straat zal «en terrein voor wo-j
singbouyv worden ontsloten,
wsarog thans de boerderij
„Middenhof" is gelegen en
waaraan dit ticel van het uit
breidingsplan dan ook den
gaas* „Middenhof" öankt, Een
Singel weg ia geprojecteerd van
af het Kcopmamsvoetpad bij
dog molen naar het Oranjcplein
in het verlengde vao <1# Mid-
delburgschestraat.
Aan du straten, jUe bet door-
«nijdea, rullen en» 250 raidden-
standswoningea kunnen wor
de» gebouwd.
Hat „Burgpiain" uen
nieuwe winkelwijk met
hotel-rsstaui-ant, post
kantoor en concertzaal.
Hdt hooggelegen cirkelvor
mige gebied tusschen d©
Eurchtstraat, Ritthemschcstraafc
en Paspoortstraat is historisch
terrein- Hier ia de eigenlijke
oude kern. waaraan boe burg
zijn naam dankt, „de Burg",
Het nieuwe „Burgplein" heeft
uitvalstraten naar de KauaisL
Strant, de Ritthemschestraat si*
het Öraajepieut
Adriaan Valerius (I.)
Zeeland kan er zich niet op
beroemen ea» groot aantal kun
stenaars te hebnen voortgebracht.
Toch zyn er enkele te noemen,
dis wis volk verrijkt hebben met
de hu» geschonken gaven. Het
past ons in den tegenwoordige»
tijd, nn, ook in onze provincie,
zooveel cultuurgoederen door het
oorlogsgeweld vernietigd zijn,
dankbaar hun werk te gedenken.
Een der mannen, die de naam
van ons gewest ia de schatkamer
vau onze beschaving hooghouden
is we' Adriaea Valerius geweest,
bij wiens werk wij ono vandaag
willen bepalen.
Deze schrijver van den Neder-
landtschen Gedenck-clank werd in
de laatste belft der zestiende eeuw
te Middelburg geboren. Hij St.! ra
de uit een Fransche familie,
Valéry geheetcn, die in de Zeeuw
sche hoofdstad een belangrijke
plaats was gaan innemen. De
vader van Adriaen was er o.m.
notaris.
Acht jaren voor de eeuw
wisseling kwam de jonge Middel
burger op het kantoor van Pieter
van Reigersbergh, den quipage-
en ammunitiemeester van Zee
land, die tevens burgemeester van
Veere was. Wij kennen dezen
magistraat als den schoonvader v.
Hugo de Groot, en Maria van
Reigersbergh leeft nog in onze
historie voort als de vrouw, die
er in slaagde haar echtgenoot uit
de Loevesteinsche gevangenis te
verlossen, waardoor, zooals Von
del zeide, bleek, dat „één vrouw
duizend mannen te erg" kan zijn.
Al heel spoedig werd dc klerk
Valerius naar 'Veere overgo-
plaatst, wr.i- feij fra w«»d
tot ontvanger uex cotxsitU m
licsetes en te: fortificatiemeester
van da stad. Hij trad in bet hu
welijk met Elizabeth Adriaeos
Muynck, dochter van den burge
meester zijner nieuwe woonplaats.
Na haar dood hertrouwde hij in
1621 met Christina Adriaensdr
van Buyenskevcke. Adriaen volg
de de traditie van z'n vader en be
kleedde van 1606 af ook het no
tarisambt
Hij klom op tot een aanzien
lijke positie en behoorde al spoe
dig tot de welgestelde» van het
welvarende stadje. Ook werd hij
meermalen gekozen tot schepen en
raad van de plaats zijner inwo
ning.
Qp 27 Januari 1623 overleed hij
ea hij werd in het familiegraf in
de Groote Kerk begraven.
De vraag kan opkomen, wat de
oorzaak was, dat deze notaris, in
tegenstelling met zijn vele ambt-
jjgenOQten, een belangrijke blad
zijde is onze geschiedenis vult.
De reden, dat zijn naam tot in
onzo dagen met eere genoemd
wordt ligt in zij» letterkundigen
arbeid.
Zooals in de zestiende eeuw dc
gewoonte was, werd Adriaen, die
zich tot de letteren aangetrokken
voelde, lid van een rederijkerska
mer, een vereeaiging van letter
lievende burgers, die zich wilden
oefenen in het maken ea becriti-
seeren vau gedichten en het op
voeren van toaaeelstnkken. De
Veorsche kamer „Missus Scho-
beren"schreci hem in 1598 als lid
in en ai spoedig bekleedde hij te
midden zijner kunstbroeders een
belangrijke plaats.
Valerius leefde in een bewogen
tijd. De stormen van den oorlog
waren ook over Zeeland heenge
gaan en hadden er hun sporen na
gelaten. De Vecrsche notaris zet
er zich nu toe om een geschied
verhaal samen te stellen over den
opstand der Nederlanders tegen
Spanje. Zoo zag in 1626 de Ne-
derlandtsche Gedenck-clank het
licht, uitgegeven door de erven
van Adriaen Valerius; een boek
dat, gelijk Prof. Romein zegt, een
„populariseering van onze histo
rie van gereformeerde zijde"
geeft, waaruit „de vrouwen en de
jeugd der burgerij de geschiedenis
hebben geleerd". Het was den
schrijver te doen geweest cm ,/le
getuigenissen van "t voorledene,
vermaningen van het tegenwoor
dige, ends waerschouwinge van
bet toekomende", waarvan de
hisioris vol is te boekstaven.
h ij wiSde oud de lc» der ge-
schiede-iis, die regent en burger
staalt tot nieuwe kracht, in een
duidelijk licht stellen.
Een der historici, die sich met
dit belangrijks werk hebben be
ziggehouden, wijst er op, dat de
grond, waarin heel het denken van
Valerius wortelt, is de sterke har
monie van God, overheid en volk.
De auteur bedoelt zijn boek als
leermiddel voor het onderwijs.
Dat men het „de Jonckheyt in
scherpte ende in 't herte grif fide",
wat al onrecht den voorvaderen
„van den woedenden Spanjaar
den" overkomen is, zoo roept hij
uit. Hst moge '.trekken tot de
„eyndelicke behoudenisse van
Godts kereke in deze quartieren".
(Wordt vervolgd.)
water op Walcheren.
Overzicht van het verloop van
den toestand op Walcheren
sinds 't Dorste bombardement
op 3 Oct. 1914 tot heden. Men
siei bier doidei^k wolk ge-
g deelte vau 'i cllanA destijds
ia ondargeioopea «sa welk gc-
Jtelt <3 tiicia nog' onóar water
staat.
Heeft hst Oranjspiein ie
fenetie ettfoapfcntf jat;
kerk, het zal «oer
tiet von winkelwijk
tnet openbare gebouwen dragen.
GadocH 13 o.a. aa» eea nieuw
foetfcatti »r ea «en hotel of lc-
getaeat. In dit centrum zal ooit
sets w'gcder- of concertzaal
jnet circa .503 plaat,'en worden
gereserveerd. Een dubbele rij
imdebaomon aal ruimte voor
verkeer vrij laten.
(Maandag vervolg.)
Stichting Oorlogs
gedupeerden Z.-Boveland.
Het hoofdbestuur van do
Stichting Ver. Oorlogr,gedupeer
den op Z.-Beveland kwam to Goes
in vergadering bijeen.
Hier sprak de administrateur
van het Prov. Bureau voor den
Wederopbouw, dhr den Outer, die
de nieuwe administratieve regeling
nader toelichtte. Hierbj werd
den bestuursleden wel duidelijk,
dat zeker niet alle vertragingen
en onaangenaamheden aan dit
bureau te wijten zijn. De moei
lijkheden waarmede men tot nu
toe te kampen heeft gehad, wer
den duideljjk gereleveerd.
De voorz. dankte dhr den Ouden
en sprak den wensch uit, dat in
de toekomst vriendschappelijk met
ket Prov. Bureau zou v.'ordan
saamgewerkt.
Hiorna word door den voorz.
een en ander meegedeeld n.a.v.
de bezoeken, die het dagelijksch
bestuur aan het hoofd van dit
bureau, dhr Van Dijk, had ge
bracht en op grond waarvan hot
dagoljjksch bestuur goede ver
wachtingen heeft t.a.v. do samen
werking met dit hoofd, waar het
de belangen van de gedupeerden
betreft.
Vervolgens werd door dea secr.
mondeling verslag uitgebracht
van do op 18 Jan. te Middelburg
gehouden federatieve vergade-
ring.
Hij gaf voorts een uiteenzet
ting van het doel en den opzet
van de Stichting Herstel Zeeland
1945, die door God. Staten in
't loven is geroepen. Dhr v. d.
Hout zei, dat hij evenals vele
anderen aanvankelijk sceptisch
tegenover deze nieuwe organisa
tie stond, doch dat is nu geheel
anders. Dit lichaam, aldus spr.,
doet nu al 'twerk, wat wij en an-
aero streek-organisaties onmoge
lijk zelf zouden kunnen beginnen.
Besloten werd de Stichting
Herstel Zeeland 1945 te verzoe
ken stappen te willen doen tot
verkrijging van de bevoegdheid
voor het Prov. Bureau v. d. Weder
opbouw om do fin. afwikkeling
van de schadegevallen direct met
do gedupeerden te kunnen af
doen, omdat de huidige gang van
zaken groote vertraging met zich
brengt.
Tenslotte sprak de voorz. de
hoop uit, dat binnen afzionbaren
tijd alle gedupeerden lid zullen
zijn van de Stichting. Deze telt
nu ruim 1200 leden, maar dit kan
2000 worden.
Lssnen en prfjzaii in
agrarisch bedrijf.
WU geraken in het moeras.
Het bestuur vau do Stichting
voor <ieu teidboiivy heeft een
srhrjJvcH gezonde* aan den
thvïd vu» Minkiers, wsatlu et
uo are-yexr» dat sedert
feï> «e openbare wtt*<*a,
L.U.Wiaudbeawherstét
w«4«eéotnmvf, de toaam ,:s
aróeids voorwaarden voa we-
passing zijn, de laadboaw ia
stozds tec.,'0.«tóe «late kenii
te Ka'.ijfc.-- it«t gobr-'-. p;a ar
beidsi advies.
Door ets wij rig: eg ia de ge-
meeate-klasisfieeliBg is in :ora-
taige gebieden fact locs in de
bouwvakken tot 25 eo zelfs
30 pet boven het landbouwloou
gestegen, waarbij dan nog ta> j
uien verschillende andere aan
trekkelijkheden.
Het arbeidsprobleem wordt
daardoor bijzonder nijpend.
Wanneer er niet voldoende
arbeiders zijn zal de Nederl.
agrarische productie, onvol
doende zijn ter voorziening in
de nationale behoefte en zulle»
er voor den export geen moge
lijkheden zijn.
Gelijkstelling van ioonen en
arbeidsvoorwaarden dn de be
drijfstakken ten plattenlande is
de eenige waarborg voor een
bevredigende arbeidsvoorziening
ia het agrarische bedrijf.
De ontwikkeling van het
loonniveau, inzonderheid va»
de bouwvakken, vervult echter
met ernstige bezorgdheid.
Worden de gedachten, die
ook in de Regeeringskringen le
ven, uitgevoerd, dan moet gere
kend worden met een uurloon
van den geoefenden bouwvak»
arbeider in de laagste gemeen-1
teklasse van 74 cent.
Bij een dergelijke ontwikke
ling zijn er twee mogelijkhei
den. Stijgen die loonen in den
landbouw tot hetzelfde ped
dan beteekeat dit een b c
langrijke verhob-
ging van de agra-
r i a e h e producten.
Is dat aist het geval dan bc-
teekent dit kortweg car. sociale
en economische chaos iu het
'f-Z''bouwbedrijf.
Het is op grond hiervan, dat
het bestuur van de Stichting
met aandrang verzoekt spoe
dig een vaste en duidelijke
richtlijn ten, aanzien vau loonen
en prijzen w; ;o stellen.
Du laatste zal hnussihes wel
'fï vrsuoc «wa-u 'oujten.
Dcsa ri cieerirsö hwüdt nlbt
»sr> vat te bjufih. Zij bepaalt
Kielt liever toi aigsmeen»
hwtefk vriendelijk* $«b.antn
naar alie kanten.
in plaats van het aangaven
van een vatte koers vanaf
de brug, geeft zij de voor
keur aan radio-praatjes op
de brug, waaraan niemand
houvast heeft.
Bijbels veer
de repatrieerenden.
Het Nederl. Bijbelgenootschap
meldt;
Daar de. voorraad nieuwe Bij
bels veel te klein was om te
kunnen voldoen aan de vele en
dringende aanvragen, die uit
Batavia, Bangkok en Singapore
kwamen om toch Bijbels te
zenden voor de vele duizenden,
die alles verloren hadden, zijn
er in verschillende plaatsen
door de kerken inzamelingen
gehouden van nog in goeden
staat verkeerende Bijbels.
Het aanvankelijk resultaat is
reeds zoo, dat er deze week
met de „Sumatra" 21 kisten
met Bijbels, Nieuwe Testamen
ten eu Psalm- en Gezangboe
ken naar Batavia verscheept
konden worden, terwijl een
voor het Roode Kruis recht
streeks naar Bangkok gaand
vliegtuig 6 pakken met samen
ongeveer 503 Bijbels, alsmede
500 Evangeliën enz. meenam.
In de komende weken hoopt
het Bijbelgenootschap deze
zendingen naar het Oosten ge
regeld voort te zetten.
