PROTESTANTSCH-CHRISTELIJK BLAD VOOR ZEELAND
De grondslagen van
den Staat.
De komende invasie in Japan.
ONZE WATERVOORZIENING.
De Nederl. Herv.
Kerk en de S.D.A.P.
Van de hand van Prof. Mr C.
P. M. Romme is bij „Urbi et
Orbi" te Amsterdam, een boekje
verschenen „Nieuwe Grond
wetsartikelen", waarin een bij
drage geleverd wordt tot her
stel en vernieuwing.
Prof. Romme is van oordeel,
dat ons land zich, althans wat
betreft de Volksvertegenwoor
diging, in een ongrondwettigen
toestand bevindt.
Van de twee pijlers waarop
ons staatsgebouw rust, het Ko
ninklijk Gezag en de ver
tegenwoordiging van het Volk,
is de eerste ongeschokt en on
geschonden gebleven. Maar de
andere pijler, de Volksverte
genwoordiging is onder het
vreemde geweld bezweken.
Daarom zal, na den overgangs
tijd, die gebruikt moet worden
voor de bevrijding van Indië en
de zorg voor het naatcte leven,
de wettelijke grondslag van ons
staatsbestel nader moeten wor-
den bezien.
Verandering van de Grondwet
is naar de schrijver meent be- i
slist noodzakelijk, met -name
wat betreft de algemeene
grondslagen van het Koninkrijk
en de organisatie van den volks
invloed in Nederland.
Op wat Prof. Romme omtrent
het tweede punt voorstelt en
dat waarschijnlijk van verschil
lende kanten veel critiek zal
uitlokken, komen wij nader
terug.
Thans alleen enkele opmer
kingen over de algemeene
grondslagen.
Wanneer aldus de schrijver
menschen gezamenlijk een
toren gaan bouwen, dan zullen
zij het in elk geval erover eens
moeten zijn, welk fundament
zij zullen leggen en hoe zij
't zullen leggen. Zoo is het ook
gesteld met den bouw van een
Staat en vooral practisch
is het zoo daarmee gesteld in
een tijdsgewricht waarin alles is
afgebroken en men met nieuw
bouw van onderen af aan weer
moet beginnen.
Als het gaat over de grond
slagen van het Koninkrijk kan
men drieërlei onderscheiden
het territoriale fundament, het
geestelijke fundament en het
organisatorische fundament.
Wat het geestelijke fundament
betreft, stelt Prof. Romme
voor in de Grondwet de volgen
de bepaling op te nemen:
„Het Koninkrijk der Ne
derlanden erkent God als
zijn eerste Oorzaak en laat
ste Doel en belijdt zijn vol
komen afhankelijkheid aan
zijn Schepper.
De bevordering van de eere
Gods is voorwerp van de
aanhoudende zorg der over
heden."
Aan de toelichting ontleenen
wij het volgende
Dit is een bewuste opzette
lijke breuk met de gedachte,
dat het recht zijn diepste bron
zou hebben in den mensch en
dat de Staat daarom slechts
gebonden kan zijn aan de wet,
die van menschen stamt. Het is
een bewuste, opzettelijke daad,
dat wij menschen in eenheid
ons stellen ónder den Schep
per van Wien alles voorkomt en
naar Wien alles uitgaat, ook ons
algemeen welzijn.
Dit is geen geloofspunt, dat
wij aan den Staat ten grondslag
leggen geloof belijden kan
alleen een Staat, waarvan de
burgers gelooven het is de
erkenning eener waarheid, die
iedereen met zijn rede, met zijn
verstand, ikennen kan. en die
oneindig minder straffeloos ge
loochend kan worden üan het
vaderbegrip in het gezin.
Zeker; met de Godserkenning
alleen is men er niet. Maar nog
veel zekerderzonder Godser
kenning komt men er niet. Oor
zaak en doel kan men niet weg
nemen en het ding zelf behou
den.
Daarom moét van de men
schen in eenheid, van den Staat,
de erkenning van God gevor
derd worden, omdat het om het
behoud en de doeltreffendheid
van den Staat zelf gaat
En logischerwijze vereenige
men zich dan ook op de conse
quentie dat het Koninkrijk als
schepsel Gods Zijn eer heeft te
bevorderen.
Niet alleen als afzonderlijke
menschen, maar ook als men-
schen-in-eenheid, als Staat,
hebben wij in al ons doen en
al ons laten ons uiteindelijk te
richten op God en Hem daar
door de eer te bewijzen, die
Hem toekomt."
Tot zoover Prof. Romme.
Met belangstelling wachten
wij af, hoe op dit voorstel, op
de hier gestelde these, zal wor
den gereageerd.
ZEEUWSCH DAGBLAD
Redactie- en Administratie-adres: GOES, Lange Vorststraat 70, Telef, 2438
Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA, Goes, Rimmelandplein 1, Telefoon 2364
Uitgave van de Stichting „Zeeuwsch Dagblad"
Abonn.prijs 3.30 p. kw, bij vooruitbetaling, Advertentieprijs 10 ct. p. mm.
Sir Alexander Gouverneur-
Generaal van Canada.
Veldmaarschalk Sir Alexan
der, opperbevelhebber van de
Britsche strijdkrachten in het
Middellandsche Zeegebied, is
tot gouverneur-generaal van
Canada benoemd.
De Japansche vloot heeft vol
gens Amerikaansche mededeelin-
gen, haar gevechtskracht verloren.
De Japanners bezitten geen enkel
slagschip meer, nog 2 of 3 vlieg
kampschepen, weinig kruisers en
nog slechts IS k 20 torpedoboot-
jagers.
„Het is een hard lot, dat
Japan gekozen heeft."
De chef van den Staf van
de eerste Amerikaansche
vloot Schout bij Nacht Ram
sey heeft in een radiotoe
spraak gezegd, dat de inva
sie in Japan zou onderno
men worden door de meest
overweldigende strijdmacht,
die ooit bijeen is gebracht.
Nadat hij een overzicht had
gegeven van de vernielingen, die
reeds »an Japan waren toege
bracht, voegde hij er aan toe
„onze vijand in de Pacific kan de
proclamatie van Potsdam terzijde
leggen, wanneer hij dat wil, maar
hij kan niet de consequentie, vol
ledige vernietiging van al zijn mid
delen van bestaan, negecren.
In de geheele geschiedenis is er
geen duidelijker voorbeeld te vin
den van een land, dat een ramp
spoed over zich afroept; voor deze
menschen is een taal van bommen
en kanonnen blijkbaar de eenige
overtuigende taal.
Sinds den tienden van deze
maand hebben onze vliegdeksche
pen in samenwerking met die van
de Britsche Pacific vloot de laat
ste hand gelegd aan het onbruik
baar maken van practisch alle
groote Japansche oorlogsschepen.
In de afgeloopen negentien dagen,
sedert de derde vloot haar ope
ratics buiten de Japansche kust be
gon heeft de vijfde vloot 74 sche
pen tot zinken gebracht, 157 be
schadigd, 411 vliegtuigen vernield
en verscheidene belangrijke doelen
op de kust beschoten. Zelfs onze
torpedojagers hebben de ingang
van de baai van Tokio afgezocht
om de vijandelijke scheepvaart
aan te vallen.
HEVIGE AANVALLEN OP
JAPAN.
In de laatste helft v. de vorige
week hebben Am rikaansche
vliegtuigen zware aanvallen ge
daan op het Japansche moederland
en op oorlogsschepen voor de Ja
pansche havens.
Ruim 100 schepen, waarbij
vliegdekschepen, slagschepen en
tankers van 10.000 Ion weiden ver
nietigd. Ook werden een 100-tal
jonken vernield.
Gisteren hebben 31 Amerikaan
sche torpedojagers zich een weg
gebaande in de golf van Suruga
ten Z.W. van Tokio en werd de
stad Shimizu beschoten.
Geheim verdrag tusschen
Engeland en Portugal.
Reuter maakt thans bekend, dat
in 1945, tusschen Engeland en
Portugal een geheim verdrag werd
gesloten waarbij de geallieerden
scheeps- en vliegtuig faciliteiten
kregen op Portugeesche eilanden
in den Atlantischen Oceaan en
waarbij Portugal voorzien werd
van oorlogsmateriaal.
De Duitsche geheime dienst
heeft nooit begrepen, dat Portu
gal, zoo gewillig de geallieerde
landingen op de Azoren toestond.
Zij hebben van het verdrag niet
geweten en waren niet in staat
de Azoren, die een belangrijk
steünpunt voor de geallieerden be-
teekenden, aan te vallen.
Heeft Pétain keelontsteking?
In 't proces tegen Pétain, heeft
Herriot, de vroegere premier en
leider van de radicale partij ver
klaard, dat de maarschalk in 1940
zijn goedkeuring hechtte aan het
vertrek van de regeering, het par
lement en den president naar N.
Afrika, doch later zijn belofte
heeft gebroken.
De rechter deelde mee, van Pé-
tain's dokter' een briefje te heb
ben ontvangen met de mededee-
ling, dat deze niet opgewassen is
tegen de langdurige zittingen en
dat hij aan keelontsteking lijdt.
Het aantal Duitsche oorlogs-
slachtoffers.
Volgens den correspondent van
de B.B.C. te Berlijn, die zegt
hierover bijzonderheden te hebben
ingezien, die door den Britschen in
lichtingendienst in een beschadigd
huis te Berlijn zijn gevonden, zou
het aantal oorlogsslachtoffers van
de Duitsche weermacht sinds het
uitbreken van den strijd tot het.
eind van November 1944 in totaal
bedragen hebben 4.064.438.
Dit cijfer zou bevatten 1.911.300
gesneuvelden aan alle fronten,
1.445.853 vermisten of geïnter
neerden en 278-201 krijgsgevan
genen.
De Chineesche min. van voor
lichting, Wang-Shih-Cich, is in
Dr Soeng's plaats tot min. van
buitenl. zaken benoemd.
De Gaulle zal in de tweede helft
van Augustus naar Amerika vlie
gen voor zijn ontmoeting met
Truman.
Volgens de „New York Herald
Tribune" hebben Frankrijk, Rus
land en China hun verlangen te
kennen gegeven om San Fran
cisco als permaneneten zetel van
den nieuwen Volkenbond te kiezen.
MIDDELBURG: Rouaansche Kaai 39, Telef. 2009
BUREAUX te: VLISSINGEN: Walstraat 37, Telef. 168
TERNEUZENLittooy's Boekhandel, Telef. 2052
1e JAARGANG No. 101 WOENSDAG 1 AUGUSTUS 1945
Waarschijnlijk zullen de Oder ter beschikking gesteld, terwijl
en de Neisse de Poolsche West- de bemanning deze vaari zonder
grens vormen.
De conferentie van Potsdam
zal morgen officieel eindigen
uitbetaling van loon maakt.
Nieuwe locomotieven.
De eerste twee locomotieven
van een serie van 50 stuks, Wei
ss.... l. l - ke 4e N.S. in Zweden hebben
M6&r vrachtauto s voor het besteld, zijn te Rotterdam aan-
het bedrijfsleven. i gekomen en na in het depót
Feijenoord te zijn nagekeken.
Voor de oplossing van het 0p eigen kracht naar Utrecht
ransportprobleem is het een ge- vertrokken, waar zij in bedrijf
lukkige omstandigheid, dat de Ge- zjjn gcsteid.
allieerden in het algemeen slechts Het zijn vier-: ssers, met een
de kleine auto s, de „jeeps mede- geheel geslote! machinisten-
nemen en de groote vrachtauto s |iujs yan type worden er
achterlaten. Deze achtergelaten binnenkort nog 33 verwacht
auto s worden in z.g. dumps ver- overige 15 zijn vijf-assers,
zal,llel9e d.w.z. met 4 zgn loop- en drijf-
In Frankrijk zijn op die wijze wielen.
reeds 8.000 wagens bijeengebracht,
welke aantal wel tot 9.000 zal wor
den opgevoerd.
Het Ministerie van Handel en
I Nijverheid is in de gelegenheid
gesteld in Frankrijk een aantal
van dergelijke auto's aan te koo-
pen en heeft hiertoe opdracht ge-
ER WORDT HARD
GEWERKT AAN DEN
KREEKRAKDAM.
Onder een echt. druilerig-Hol-
gevcn. De aankoop, waarbij de landschen regenhemel reden we
autohandel is ingeschakeld, ge- gisteren als vertegenwoordigers
schiedt onder leiding van het rijks- van de Zeeuwsche pers met dhr
1 bureau metalen verwerkende indu- Stoel Feuerstein, dir. van de wa-
strie. terwijl voor een juiste ver- terleidingmij, „Zn d-Beveland" en
deeling over het bedrijfsleven de dhr Versteeg, technisch ambtenaar,
verkoop in overleg met de Rijks- naar de Kreckrakdam om daar
verkecrsinspectic wordt geregeld, een stuk wederopbouw in de prac-
Reeds staan 363 „2 H-tons"- tijk te gaan zien. Op de 12c Sept.
trucks, waarvan het laadvermogen van het vorige jaar werd hier al.
door het gebruik van aanhangwa- het buizenstelsel van de waterlei-
gens belangrijk kan worden ver- ding over een lengte van 1100
groot, ter beschikking van Neder- m. door een zwaar bombardement
land. Er zullen voor ons land nog grondig vernield. Toen het den
1600 zware wagens kunnen wor- geallieerden troepen eind October
den aangekochtonze transport- tenslotte gelukte hier door te stoo-
capaciteit zal derhalve ook op deze ten, waren 22 gapende bomtrech-
I wijze weder worden uitgebreid. ters daarvan het duidelijk spre-
Wat betreft den aanvoer van kend bewijs Hier moest natuurlijk
personenauto's mag voor de naaste zoo snel mogelijk niet de herstel
toekomst niets worden verwacht, werkzaamheden begonnen worden.
Vermeld kan b.v. worden, dat de Groote medwerlcing werd daarbij
Amerikaansche regcering voor het ondervonden van de Canadeezen,
jaar 1946 slechts een productie van die er al dadelijk voor zorgden,
600.000 personenauto's heeft toe* dat door aanvoer per vliegtuig uit
gestaan. De normale productie be- Engeland hulpbui :en konden wor-
draagt 4.000.000 per jaar. - den gelegd. Reeds op 20 Nov.
werden de eerste gelost en kon
Credieten vnnr indnefrippn met het werk tcu bc&'iu gemaakt
eremeten voor inaustneen. worden. Deze hulpbuizen waren
Voor industrieele ondernemin- echter van veel geringer capaci-
gen is de gelegenheid geopend om teit dan de oorspronkelijke bui-
weder-inbedrijfstellingscrediten zen, zoodat d.e druk op de water-
aan te vragen. leiding op Z.-Be,eland Ver bene-
Deze aanvragen worden in be- den het normale bleef. Daarin zal
handeling genomen door de Maat- nu mettertijd verandering komen,
schappij voor industriefinancie- Na veel pyoblemen en moeilijk-
ring, v. Blankenburgstraat 14, heden is dhr Stoel er in geslaagd,
's-Gravenhage. 800 m. aan buizen in Brussel te
Waarschijnlijk zullen niet-indu- laten fabriceeren. Deze hebben een
strieele ondernemingen binnenkort capaciteit, die zelfs aanmerkelijk
bij dezelfde maatschappij aanvra- grooter is dan die der vroegere
gen kunnen indienen. buizen en hebben bovendien het
Bovendien blij ft de mogelijkheid groote voordeel, dat ze niet meer
geopend voor alle ondernemingen van ijzer, doch van gewapend be-
noodcredieten aan te vragen. Deze ton zijn vervaardigd en dus niet
worden verstrekt aan stilliggende aan een roestingsproces door het
ondernemingen, die niet meer in grondwater zijn blootgesteld,
staat zijn de kosten van de in- We zagen hoe de aangevoerde
standhouding van het apparaat zelf buizen, die elk een gewicht van
te financieren. 1200 kg en een middellijn
1 van-450 mm hebben de vroegere
BONKAARTEN VOOR HET slechts 300 mm door een kraan
GEHEELE LAND GELDIG over de spoorlijn werden gehe-
De Directeur van het Centraal scbcn om daar in de sleuf te wor-
Distributiekantoor te Vught maakt ^en neergelaten. De nog ontbre-
het volgende bekendkende 300 m. zal worden aange-
Personen, die zich van uit het yuld met hetgeen er nog bruikbaar
Zuiden naar de overige deelen des Is van oude buizen,
lands wenschen te begeven, wor- Het werk, dat wordt uitge-
den er op gewezen, dat zij zich voerd met menschen van de
aldaar niet meer van distributie- Heidemij., gaat gestadig voort,
bescheiden kunnen voorzien. Zij za^ het nog wel een paar
worden echter in de gelegenheid maanden duren, eer het vol-
gesteld ten distributiekantore van tooid zal zijn. Ook dan zal de
hun woonplaats, onder overlegging „mevrouw van boven nog wel
van hun reispas, bepaalde bonnen n*et den geheelen dag water
van de bonkaart te doen omruilen hebben en zal ze de vuile wasch
tegen rantsoenbonnen, zoodat zij van baby nog wel eens tot den
zich op die wijze tijdens hun reis volgenden dag moeten laten
van levensmiddelen kunnen voor- hggen of het schuren van het
zien. I platje wat uitstellen. Maar dat
De aandacht van winkeliers vindt zijn oorzaak in het feit,
dat thans ook Vlissingen voor
zijn watervoorziening bijna ge
heel van Z.-Beveland afhanke
lijk is.
In ieder geval, er wordt ook
hier gewerkt aan den weder
opbouw. En zooals de grijs-
grauwe regenhemel, laag han
gend over de wijde polders,
hoort bij ons Zeeuwsche land,
zoo was dit wenk ons een sym
bool van het stoere Zeeuwsche
volk, dat niet bij de pakken
blijft neerzitten, maar het de
vies in zijn wapen ook hier
met eere voert.
wordt er speciaal op gevestigd,
dat eenzelfde regeling ook in de
overige deelen des lands is ge
troffen.
Alle rantsoenbonnen, waar dan
ook uitgegeven, zijn in het geheele
land geldig.
Zij zijn als volgt te onder
scheiden
Uitgegeven in het Westen des
lands; groen, in rechter- of lin
kerbovenhoek datum aanduiding
„20-l-'4S".
Uitgegeven in het Noorden en
Oosten des lands; groen, geen
datumaanduiding.
De Tribunalen.
De uitspraken van tribunalen
worden eerst van kracht als het
fiat executie is verleend. De
z.g. Hooge Autoriteit, daartoe
aangewezen, heeft zulks thans
voor de eerste maal gedaan,
precies twee maanden nadat de
eerste uitspraken waren geval
len; het betreft uitspraken van
het tribunaal te Breda.
Deensch voedsel voor
Nederland.
Drie schepen met groote hoe
veelheden havervlokken, eieren
en andere levensmiddelen zijn
in de Rotterdamsche haven
aangekomen. Het is een ge
schenk van Denemarken aan
't W. van ons land. De reeders
hebben de schepen kosteloos
Provincienieuws.
Gedeputeerde Staten.
Jhr mr A. F. C. de Casem-
broot heeft naar „De Stem"
verneemt, ontslag genomen als
lid van het College van Gede
puteerde Staten en afscheid ge
nomen van het personeel der
Provinciale Griffie. Zooals men
weet, bestond er verschil van
meening over de vraag, of de
heer de Casembroot wel als lid
van het College kon optreden,
daar die functie onvereenigbaar
is met het tegelijk bedienen
van een bezoldigde landsbedie
ning en de heer de Casembroot
tevens majoors bij het Militair
Gezag is. Door het ontslag is
deze kwestie thans opgelost.
AANVOER VAN HOUT IN
Z.-VLAANDEREN.
200.000 kub. M hout bevindt zich
aan de Z.-Vlaamsche westkust. De
Mil. Commissaris deelde mede,
dat dit balken waren die door de
Duitschers voor de kustverdedi
ging waren gebruikt. Het ligt in
de bedoeling om deze balken door
Duitsche krijgsgevangenen uit het
kustgebied te laten weghalen.
Te Grilde is een houtzagerij
gelukkig in tact gebleven, zoodat
er hier planken van gezaagd kun
nen worden. Het harde hout zou
aangewend worden voor het doen
vervaardigen van meubelen. De
planken van het zachtere hout zul
len worden gebruikt bij den op
bouw van schuren. De afval wordt
bestemd voor kachelhout, waar
door bij een goede verdeeling ver
wacht mag worden, dat ieder ge
zin in Z.-Vlaanderen a.s. winter
van hout kan worden voorzien.
MIDDELBURG. Program
ma Koninginnedag. Na
een gedwongen rust van meer dan
5 jaren had Maandagavond de
eerste ledenvergadering van „Uit
het Volk Voor liet Volk" te
Middelburg plaats.
Het volgende voorloopigc pro-
grama t.g.v. de 65e verjaardag van
H. M. de Koningin op 31 Aug.
a.s. werd, in overleg met de buurt-
vercenigingen, vastgesteld
30 Augustus 's avonds: Con
cert door het Ned. Herv. Zang
koor in de Oostkerk,
31 Augustus begint met het lui
den der üostkcrkklokken cn ko-
raalmuziek op de torentrans. Vier
muziekkorpsen verzorgen daarna
de reveilles en vereenigen zich dan
op de markt. In de morgenuren is
er een wijdingsdienst op het Mo
lenwater.
Het programma voor den mid
dag begint met massazang op de
Markt, waarop aansluit een ge-
costumeerdc korfbalwcdstrijd.
Floogtepunt zal zijn de traditie-
oneele ringrijderij op een gras
veld aan de Sint Pieterstraat,
Dien avond zal in het kanaal
een gondelvaart plaats vinden,
waarvan de organisatie berust bij
de Kon. Ver. „Schuttevaer.". Ko
ninginnedag wordt besloten met
een groot vreugdevuur op het
Molenwater.
Den volgenden dag (I Sept.)
is het woord aan de buurtvereeni-
gingen, die kinderspelen e.d. zul
len organiseeren.
Het slot van alle feestelijkheden
zal gevormd worden door een
vuurwerk, dat waarschijnlijk op
het Molenwater zal worden afge
stoken.
Daar de burtvereenigingen wor
den ingeschakeld bij de festivitei
ten, verdient het aanbeveling, dat
de bewoners van wijken, waar nog
geen buurtvereeniging bestaat, zoo
spoedig mogelijk tot oprichting
daarvan overgaan.
GOES. Maandagmiddag was
er voor de ouden van dagen
hier ter stede een rijtoer door
de zak van ons eiland georga
niseerd. Een groot aantal koets
jes', landauers, enz. was hier
voor „gerequireerd" en bracht
de oudjes na een mooie rit naar
Oudelande, waar het een en
ander werd gebruikt. Daarna
werd de terugreis naar Goes
aanvaard, waar men s avonds
zeer voldaan thuis kwam. Het
was voor de oude menschen
een echt gezellige middag.
Gisteren werd door de hier
verpleegde ouden van dagen
uit Vlissingen een soortgelijke
rit gemaakt.
Zondag 5 Aug. a.s. zal
het 45 jaar geleden zijn, dat
dhr P. Bommeljé in dienst trad
als koster der Vrij Evang. Gem.
alhier. In den avonddienst van
Zondag zal hij nu afscheid ne
men. Moge het hem gegeven
zijn nog geruimen tijd van zijn
rust te geineten.
KLOETINGE. Zaterdagmid
dag had op het kerkhof alhier
onder groote belangstelling de
overdracht plaats van den graf
steen op het graf van wijlen ds
H. Boersma, den op 18 Decem
ber 1944 overleden predikant der
Nederl. Hervormde Gemeente.
Ds v. Voorthuijsen besprak,
uitgaande van Openb. 4 de op
de zerk aangebrachte symbolen
der 4 evangelisten en het kruis,
welke uitdrukking geven aan de
verkondiging van de Heiligheid
Gods en aan de verzoening van
den mensch met God, welke
verkondiging ,ook de taak was
van den overleden evangelie
dienaar. Mede wordt dit gede
monstreerd door de aangebrach
te tekst„Wat is de mensch,
dat Gij zijner gedenkt".
Spreker droeg daarna den
steen namens de gemeente
over aan de familie.
De vader van ds Boersma
dankte de gemeente voor haai
meeleven, waarbij mevr. Boer
sma zich aansloot. In gevoel
volle woorden schetste zij hoe
veel de gemeente Kloetinge
(Ingezonden.)
Het doet mij genogen, dat col
lega Smeenk zoo uitvoerig op één
enkel punt van het door mij be
toogde is ingegaan. Ik vrees ech
ter, dat hij gevaar loopt voorbij
te gaan aan liet eigenlijke, waarom
het ons te doen is.
Wanneer ik spreek over het ont
waken der kerk, dan heb ik het
oog op de kerk der hervorming,
die op allerlei gebied de geeste
lijke cn maatschappelijke voorlich
ting heeft overgelaten aan het
„particulier 'initiatief". Natuurlijk
is mij het werk van de door Ds
Smeenk genoemde mannen niet
onbekend. En het is dan ook in
geenen deele mijn doel, den Chris
tel ij k-socialen arbeid, die tot nu
toe gepresteerd is, te miskennen.
Evenmin, als wij op andere ter
reinen b.v, die der Zending, zou-
dén miskennen wat door het ini
tiatief van Zendingsvercenigingen
e.d. tot stand kwam. Maar wel
brengen wij met allen nadruk naar
voren, dat zoowel ten aanzien van
de sociale vragen als die van de
zending de kerk een eigen roeping
heeft, en een eigen verantwoorde
lijkheid. Dat dit in de Hervormde
kerk meer en meer beseft wordt,
doet mij spreken van „ontwaken"
der kerk. In den grond der zaak
gaat het dus niet om de vraag,
of er al dan niet waardeering is
voor hetgeen tot nu toe buiten ver
antwoordelijkheid der kerk tot
stand kwam. De vraag, die ik door
mijn toespraak aan andëren voor
legde, luidt: „Erkent gij met mij,
dat de kerk een eigen verant
woordelijkheid draagt en dus met
eigen gezag heeft te spreken op
alle terreinen des leven?"
In den bezettingstijd is het Sy
nodaal bestuur der Hervormde
Kerk iets daarvan gaan gevoelen.
Het heeit herhaaldelijk gesproken,
en ook deelgenomen aan getuige
nissen, door de kerken gezamenlijk
ontworpen. Behoort dit nu tot het
verleden? Hebt U het alleen ge
waardeerd als een „nood" zaak?
Dus lag het eigenlijk niet op het
terrein der kerk, maar deed het
U goed, omdat de kerk nog het
eenig overgebleven gebied was,
waar een principieel getuigenis
kon gegeven wordën? Ofis
de Hervormde kerk toen hard
handig wakker geschud en begon
nen te ontwaken? Ik voor mij
ben overtuigd van het laatste. Het
is niet hetzelfde, en het mag ook
niet gelijkwaardig geacht worden,
of de kerk spreekt en handelt, dan
dat een groep christelijke men
schen het doet. Ik vrees, dat col
lega Smeenk hierin met mij zal
verschillen. Dat doet mij leed.
Maar laat hij dit dan erkennen,
want daaruit vloeit voort, dat wij
een heel andere kijk hebben op de
plaats der kerk in de samenlevnig.
De leuze van Hoedemaker, „Heel
de kerk én heel het volk" heeft
mijn volle instemming. Het is
noodzakelijk, dat de kerk der her
vorming „bevrijd" wordt, dat zij
weer belijdeniskerk en daarom ook
belijdende en richtinggevende kerk
wordt.
Dat is het, waaraan het in
Duitschland gedurende de periode,
die Ds Smeenk noemt, ontbroken
heeft. Zelf schrijft hij immers,
dat de christenen er na 1930 hun
woord hier en daar gesproken
hebben, maar hun stemmen klon
ken individueel. Ze hadden geen
organisatie, konden de vragen niet
samen bezien bij het licht van
Gods Woord. Er was geen sprake
van eenige scholing in den chr.
socialen strijd, Welnu, dit alles
vonden wij gedurende dé bezet
tingsperiode inonze kerk. Dat
behoort volgens ons tot het „ont
maken" der kerk, dat zij op hare
vergaderingen van ambtsdragers
zich als kerk bezig houdt met de
vragen van belijdenis en leven,
zoowel van enkelingen als van het
volk cn dus ook met de vragen
van het sociale leven. De kerk
geve richtlijnen voor de maat
schappelijke problemen. De kerk
mét het gezag, dat zij draagt. De
kerk vorme plaatselijk kerkelijke
scholingsorganen, waar de belij
ders worden geschoold voor den
strijd des geloofs op hun plaats
in de arbeiders- en werkgevers
wereld.
Het doet mij heel pijnlijk aan,
Hoog water te Vlissingen.
Donderdag 2 Aug.9.23 u.
1.77 M. N.A.P.; 21.49 u.
1.61 M. N.A.P.
Op- en ondergang van *on
en maan.
Donderdag 2 Aug.Zon op
6.09 u., onder 21.34 u. Maan op
23.45 u., onder 14.35 u.
Laval in Fransche handen.
Pierre Laval, die met het toe
stel, waarmee hij indertijd naar
Spanje uitweek, gisteren was op
gestegen, is in Oostenrijk, nabij
Linz gedaald. Het toestel was een
Junkers 88, bestuurd door Duit
sche piloten. Laval was vergezeld
van zijn vrouw en had 15.000
Amerikaansche dollars op zak. Hij
werd door de Amerikaansche be
zettingstroepen naar de Fransche
zóne getransporteerd en zou zich
nu te Baden-Baden in het Fran
sche hoofdkwartier bevinden.
Waarschijnlijk wordt hij morgen
naar Parijs gebracht om zich voor
hetzelfde gerechtshof te verant
woorden, waar Pétain nu terecht
staat.
dat collega Smeenk mij woorden
in den mond wil leggen, die door
den N.S.B.-predikant Ds Boisse-
vain in 1942 geschreven zijn. Ik
meen, dat ik zulks allerminst ver
dien, Ik heb die woorden zeker
niet tot de mijne gemaakt, en ook
geen aanleiding gegeven, dat te
denken. Is het behoorlijk, collega,
om te schrijven „thans heeft de
N.S.B. afgedaan enz"? Bedoelt U,
dat die N.S.B, voor mij afgedaan
heeft, dan kan ik- U de verzeke
ring geven, dat ik die partij zoo
wel vóór als tijdens de bezettings
periode scherp en onomwonden be
streden heb. Dit is een publiek
geheim. Voorzoover mij bekend is
dat evenzeer het geval met collega
Buskes en de zes andere Amster-
damsche predikanten, die hier in
het geding zijn. Ik moge U dan
ook verzoeken dit wel te herroe
pen, En als in de gedachtenwisse-
ling te Vlissingen gebleken is, dat
er S. D.A.P.'ers zijn, die ondanks
al hetgeen de oorlog ons geleerd
heeft, nog voortgaan hun idealen
te bouwen op het „goede" in den
mensch, dan trek ik een andere
conclusie dan Ds Smeenk. Wan
neer het waar is. wat mijn Am-
sterdamsche collega's over de
koerswijziging van die partij voor
opstellen, dan kan ik volkomen
begrijpen en billijken, dat zij in
die partij het chr. getuigenis wil
len dienen. Al was het enkel maar,
door te toonen dat zij zakelijk
met het program der S.D.A.P.
accoord kunnen gaan, zonder in
eenig opzicht het bodemloos idé
alisme te deelen, dat uit den mond
van den heer Vrind ons tegen-
klonk. Het is beslist onjuist, bij
een „horizontale" indeeling van het
volk te gaan spreken van „anti
thesen". Conservatieven en voor-
uitstrevenden, werkgevers en'
werknemers enz. zijn nuanceerin
gen, géén tegenstellingen. Inder
daad, de principieele antithese
(tegenstelling) is er. Het geloof
in den mensch staat tegenover ge
loof in Jezus Christus: Doch het
geloof in den mensch staat bij de
politieke antithese tegenover
he t geloof in den christelijken
mensch, en zijn partijvorming. Ik
hoop, dat wij daarvan genezen
worden. Het door Ds Smeenk ge
bruikte woord „zuurdeesempoli-
tiek" staat mij tegen. Het schrif
tuurlijk beeld van zuurdeesem, dat
het gehééle deeg doorzuurt, blijve
onaangetast. Zóó wil de Heiland
in dé wereld en in ons eigen volk
gediend zijn. F. DON.
DE MIDDACHTER-ALLEE
Het kostbare natuurbezit, de
Middachter-AUee, de eertijds
zoo rijk beschaduwde beuken
laan tusschen D'e Steeg en El-
lecom, heeft zwaar geleden on
der de maatregelen der bezet
ters.
Van de omstreeks 230 jaar
geleden in opdracht van den
Graaf van Atholne, een hove
ling van onzen Koning-Stad
houder Willem III, aangeplan
te boomen, zijn er 145 vernield.
De rentmeester van het land
goed „Middachten", Ir van
Geuns, deelde mede, dat men
naa t de verdere verwerking
der opgeblazen boomen nog
ongeveer 250 stuks zal moeten
kappen, zoodat per saldo van
de oorspronkelijke 1100 meter
lange aan enl 4 k 500 meter
behouden zal blijven.
Hoewél het in de bedoeling
ligt weer nieuwe beuken aan te
planten zal de Middachter-
Allee, ook voor onze nakome
lingen nooit meer in haar oude
glorie kunnen herrijzen.
voor haar man had beteekend
en hoe sterk dit op zijn ziek
bed nog tot uiting kwam.
Het eenvoudige doch sierlijke
monument is ontworpen door
dhr v. d. Spoel te Kloetinge en
uitgevoerd door de steenhou
werij Leempoel en Verrijk te
Goes.
Er is bericht ontvangen,
dat te Groningen een der drie
weggevoerde torenklokken van
de Herv. Kerk is aangetroffen,
en wel de 'klok, die geluid werd
bij den aanvang der godsdienst
oefeningen.
Kerk en School.
Ned. Herv. Kerk.
Zestal: te Zwijndrecht (2e
pred.pl.), K. Luijendijk te Spij-
kenisse, W. Nijenhuis te Maas-
dam-Cillaarshoek, J. J. H. v. d.
Ree te Eindhoven, J. Ph. v. d.
Ros te 't Waal en Hondswijk,
P. W. Spruijt te Arnhem en dr
A. Steenbeek te Twello.
Drietalte Alkmaar, H. Bout
te Delfshaven, R. de Bruin te
Noordeloos en E. E. de Looze
te Hilversum.
Beroepen: te Vianen, L.
Trouwborst te Aalburg en
Heesbeen; te 's Gravendeel,
Joh. Godthelp te Streefkerk;
te Warmond, K. J. H. Burgey
te Westmaas.
Bedankt voor Rhenen (toez.)
ds ir D. Harteveld te Vleuten.
