ZIER1KZEESCHE COURANT.
voor het arrondis-
sement Zierikzee.
1884. No. 100. Woensdag 24 December. 87ste jaargang.
NIEUWS- en ADVERTENTIE-BLAD
WETENSCHAP EN WAARHEID.
Deze Courant verschijnt DINSDAG- en YRIJDAG-AYOND
uitgezonderd op FEESTDAGEN.
Pr ij sper drie maanden f 1Franco per post f i
Afzonderlijke nommers 5 Cent, met Bijblad 10 Cent.
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
Per gewone regel 10 Cent. II u w e 1 ij k s -Geboorte-
en Doodberichten van 16 regels 60 Cent.
Dienstaanbiedingen van 1-5 regels, mits contant betaald, 25 Ct.
Alle stukken, de redactie betreffende, gelieve men uiterlijk een dag voor de uitgave in te zenden aan den uitgever H. LAKENMAN.
Uithoofde van het KERSTFEEST zal de
Courant van aanslaande Vrijdag niet ver
schijnen.
„Naar de onfeilbare uitspraken der weten
schap" heette het vroeger en soms nog, ja dat
wijsheid, waarheid, wetenschap éen waren,
daaraan twijfelde men niet. Ja toch, er waren
er, die dit bestreden. Immers „de vreeze Gods
is het beginsel der wijsheid." Zoo had men in
den Bijbel gelezen en wat dus niet rechtstreeks
leidde ter Godsvereering, achtte men zooveel
eer en waardeering niet waard. In den Bijbel
waren ook de woorden „dwaas" en „zot" ge
regeld opgevat als goddeloos of slecht, men
achtte het dwaas of dom, dat iemand zijne
eeuwige belangen, de zaligheid hier namaals
zon opofferen voor het twijfelachtig genot van
eenige aardsche vreugde, eenig wereldsch ver
maak. Bunyan heeft aan die stelling in zijn
„Christen's reis naar de Eeuwigheid" een heel
boek gewyd.
Onze politieke strijd, die, en zeer terecht,
hoe langer hoe meer een strijd tegen de kerk
wordt, heeft dan ook maar een enkele stelling
te verdedigen en te bestrijdenIs wetenschap
waarheid of nietDe kerkelijken, Rome en
Dordt, zullen met een grooten omhaal van
woorden getuigen van neen en de anti-kerke-
lijken zullen ineens af, zonder motiveering, ge
tuigen ja. De eersten zullen zeggen „waar
verstand en geloof in strijd met elkaar komen,
daar is de waarheid aan de zijde van het
geloof", en de liberaalste onder hen getuigt
dan nog maar alleen „dan leg ik mijn verstand
te slapen." De laatsten zeggen: „Wanneer wij
niet gelooven, alles wat de tegenpartij gelooft,
dan is het, omdat het gezond verstand en de
wetenschap ons leeren, dat dat alles niet waar
kan zijn." Gelooven en weten voeren een eeuwigen
strijd. De Bijbel zegt: „God schiep den mensch
naar zijn beeld!" en de wetenschap zegt: „De
menseh schiep zich een god naar zijn beeld
en terwijl alle partijen sprakeloos staan tegenover
de wonderen der schepping en niet kunnen
doorgronden, hoe dat alles ontstond, soms be
lachelijke pogingen doende om uit de „wetten
der natuur" het ontstaan van de wereld en
het instandhouden van het heelal te verklaren,
staat het toch onherroepelijk vast, dat de Indiërs
en de Perzen, de Arabieren en de Grieken, de
oude Noren en de Germanen, onze voorouders,
allen met evenveel vuur en overtuiging hun
god den waren God genoemd hebben en met
een zeker medelijden hebben neergezien op die
arme afgedwaalde ongeloovigen, die hun on
wetendheid met eeuwige straffen zouden moeten
boeten. In weerwil van al de dikke boeken,
die er geschreven zijn over den „redelijken"
godsdienst of over het „bewijs van den waren
godsdienst", zal het niemand ooit kunnen ge
lukken te bewijzen, dat éene godsdienst meer
echt, meer waar, meer heilig is dan eene andere.
De kerkelijken hebben, en dat vergete men
niet, de wetenschap lief, vooral in hare practische
toepassing en voor zoover zij geen schade toe
brengt aan het geloof. Maar waar zij de kerk
leer boven alles stellen, daar stelt de tegenpartij
de weteusehap niet alleen hooger dan alles, zij
wenscht aan de wetenschap alleen het woord
te laten, zij wenscht de menschheid geheel en
al te stellen onder den invloed der wetenschap
en hem zoowat te maken tot een praeparaat
om proeven op te nemen.
We zijn tegen alle despotisme en dus ook
tegen het despotisme der wetenschap en indien
de zoogenaamde liberale partij of welke andere
naam de anti-clericale partij dragen wil, er in
slagen zal voor altijd te zegevieren, dan zal
het alleen zijn, indien zij matig is in haar
wetenschappelijkheid, als ze de wetenschap
waardeert en huldigt, maar haar niet aanbidt,
niet toelaat dat de wetenschap als een andere
Djaggernaut geheele bevolkingen verplettert
onder de wielen van zijn geweldigen wagen.
Men heeft vergeten, dat de wetenschap vóór
alles in de studeerkamer thuis behoort, dat we
moeten leeren niet voor de school maar voor
het leven (non scholas sed vit®) en dat de
wetenschap wel is voor dë school, zoodat ze
daar gebruikt kan worden, maar dat de school
niet is voor de wetenschap, dus ook niet te
haren behoeve kan gewijzigd of anders inge
richt worden. Aan de eene zijde is het gebiedend
noodzakelijk dat der wetenschap eene kleinere
plaats in het onderwijs worde aangewezen, omdat
we langzamerhand alles aan de theorie opofferen
en de practijk verwaarloozen, omdat men ter wille
der wetenschap alle plantenfamiliën kent met
alle kenmerken enz. maar de planten niet; dat
de jongen wel de wet der klankversehrijving
in de Germaansche talen kent en heel ver
standig over kettingbreuken weet te praten,
maar een brief schrijft als een keukenmeid en
niet zoo goed uit het hoofd rekent als de loop
jongen van den slager. Maar ook in de maat
schappij wordt der wetenschap te veel macht
toegekend en men bedenkt niet, dat hij die het
onrecht begaat, onmogelijk dat onrecht zal her
stellen, wanneer hij zichzelven daartoe straffen
moet.
Het is de wetenschap, die ons leert zonder
druiven wijn te maken, zonder melk boter, die
ons leerde papieren hout, papieren ijzer en
papieren steen te vervaardigen, valsohe dia
manten te fabriceeren, valsche bankbiljetten,
valsehe of althans vervalschte eetwaren te maken
en waar vrees voor ontdekking bestaat, is de
wetenschap met hare hulpmiddelen gereed. De
effecten-zwendelarij, wisselruiterij en tal van
niet oneerlijk geoordeelde bank-operatiën zijn
eenvoudig toepassingen van de wijze lessen
eener „verstandige" of „onfeilbare" staathuis
houdkunde. Ja ze dringt in onze binnenkameren
door en bepaalt de mate van ons echtelijk
geluk, meet ons de hoeveelheid vader- en moeder
vreugde voor. Niet meer de denkende, de ge
voelende mensch, maar het individu in dienst
der wetenschap. De wetenschap vindt het twee
kinderen-stelsel uit, de wetenschap vindt mid
delen om dat stelsel in practijk te brengen,
de wetenschap laat in haar enge keurslijf den
mensch niet vrij meer ademhalen. Haar
ijzeren pantser dringt ons de borst ineen, haar
koude hand doet ons het bloed in de aderen
verstijven.
De toekomst kan en moet aan de anti-cleri-
calen bekooren! Maar daartoe is meer noodig
dan de bekkenslag of de Turksehe trom
„wetenschap!" „wetenschap!" Daartoe is
verstandig gebruik van de wetenschap noodig,
verstandige beperking, strijd tegen overdrijving,
tegen misbruik en misdadig gebruik. Het is
echte, waarachtige karaktervorming bij het al
gemeen, het is de strenge eisch dat zij, die ons
regeeren, eerlijke mannen, karakters zullen zijn,
die zonder der wetenschap te schaden ons kan
ontheffen van haar despotisme. De partij, die
dat het best inziet, die dat het krachtigst
doorzet,aan haar de overwinning.
Binnenland.
ZIERIKZEE, 23 December 1 8 8 4.
Bij de firma J. van der Endt Zoon te Maassluis
zal, te beginnen met 1 Januari, een nieuw weekblad
verschijnen onder den naam Het moederlandvjeekblad
voor de Nederlanders in den vreemde en in de
Koloniën. Het blad staat onder redactie van den heer
J. Hendrik van Balen.
In de laatste dagen zijn er uit Duitschland meer
dan honderd nieuwe bijtredingen voor de Wereldten
toonstelling van Antwerpen ontvangen. Engeland zal
officieel vertegenwoordigd zijn bij de plechtigheid der
opening van de tentoonstelling door zijnen afgezant
te Brussel.
In Oostenrijk heeft het uitvoerend comité twee
zittingen gehouden om het versieringsplan te onder
zoeken, door zijn bouwmeester Mr. Emile Bressier
voorgelegd en tevens om den eersten grondslag te
bepalen voor de catalogus der afdeeling. Mr. Maurice
Monthiers is benoemd tot commissaris der nijverheids-
en handels-tentoonstelling van de Fransche Republiek
te Antwerpen. Men schrijft ook uit Parijs dat M. Pene
in gemelde afdeeling een negerdorp van 40 a 50
huisgezinnen zal tentoonstellen. Deze negers komen
van de Westkust van Afrikadie groep zal een belang
wekkende tegenhanger zijn voor het negerdorp uit
Congo gezonden. Het Mexicaansche Gouvernement zal,
mocht het noodig zijn, een schip bevrachten om de
producten van dit land, welke in New-Orleans zijn
tentoongesteld, naar Antwerpen over te brengen.
Guatemala en Nicaragua hebben bericht gegeven dat
zij bereid zijn afgevaardigden te zenden om hen officieel
te vertegenwoordigen in de internationale jury. De
Aviscidor Commercial van Havanna doet een warmen
oproep aan de tabaksfabrikanten en betoogt hoe nood
zakelijk het is, waardig vertegenwoordigd te zijn in
de tentoonstelling van Antwerpen. Aan de Kaap
hebben de wijnstokkweekers van Paarl in eene belang
rijke vergadering besloten, dat zij specimens van wijn
naar Antwerpen zullen zenden om aldaar tentoon
gesteld en geproefd te worden en daarenboven eene
volle lading wijn van den laatsten oogst.
Na afstemming in de Tweede Kamer van het subsidie
voor de aanstaande tentoonstelling te Antwerpen,
wenscht het comité tot vestiging eener Centrale Yer-
eeniging van Nederlandsche Industriëelen eene poging
te doen, om de nadeelige gevolgen dier stemming van
de Nederlandsche Nijverheid af te wenden.
Tot dat einde noodigde het comité alle industriëelen
in Nederland uit om heden Dinsdag 23 December 's na
middags te 2 ure bijeen te komen in eene der boven
zalen van het lokaal Krasnapolsky te Amsterdam, ter
