ZIERIKZEESCHE COURANT.
1882. No. 81. Woensdag is October. 85ste jaargang.
Binnenland,
Slechte manieren op de planken
en in de pers.
Het is naar aanleiding van die nare brief-
kaartenbistorie tusschen den beer Louis Bouw
meester, den gevierden acteur van bek „Neder-
landseb Tooueel", eu den beer A. C. Loffelt,
schrijver van de rubriek tooneelnieuws of
tooneeleritiek in bet Vaderland, dat we dit
opschrift kozeu voor een paar gedachten, die
we hier laten volgen.
Wij vinden dat bet een slechte manier is
van den heer Bouwmeester om een schrijver
van tooneeleritiek in een krant een briefkaart
thuis te sturen met een bedreiging als bege
leiding van een waarschuwing 0111 hem, den
artist, in zijn critiek niet al te na te komen.
Wij vinden bet evenwel ook slechte manieren
van de schrijvers van zoogenoemde tooneeleritiek,
dat zij aanleiding geven tot zulke leelijko
represailles.
Ouze Nederlandscbe tooneelcritiekevsen acteurs
staan hierin wel niet alleen; in Frankrijk b.v.
zijn zulke narigheden als nn met die briefkaart,
ja veel erger soms, aan de orde van den dag.
Daar heersehen dan ook nog veel meer slechte
manieren in de pers en op de planken dan
bij ons.
Slechte manieren noemen wij de wjze waar
op de zich noemende tooneeleritiek wordt uit
geoefend, en we meeueu dat te kunnen bewjzen.
Wanneer er in 't algemeen gesproken wordt van
de critiek, dau verstaau we daaronder iets
zeer achtenswaardigsn.I. do algemeene meeuing
van de bevoegden, de geleerden, de uitnemenden
op het gebied van wetenschap en kunst. In
zonderheid op wetenschappelijk gebied is d e
critiek wel iets wezenlijks, iets dat recht
heeft van spreken, en verdient gehoord te worden.
Op kunstgebied is het begrip critiek veel meer
iets zwevends, en bj 't woord tooneeleritiek kan
men met den besten wil niet aan iets algemeens,
iets respectabels denken. Hoe men ook rondziet
al zet men zelfs een binoele op, men brengt
het niet verder dan tot twee of drie namen
van mannen, die een paar groote bladen be
dienen om daarin de rubriek tooneelnieuws of
tooneeleritiek te vullen, tegen zóóveel per kolom,
of zóóveel in ronde som per jaar; dat zal wel
naar omstandigheden zjn.
Heeft nu een dergelijk geschrijf 't recht zich
te installeeren als de critiek op 't gebied van
de tooneelspeelkunst Wij aarzelen zeer dat
aan te nemen; ja we nemen dat niet aan. Wij
kunnen daaraan geen meerdere waarde toekennen
dan aan iedere andere subjectieve meening.
Dat de onpartijdigheid volstrekt niet gewaar
borgd is, laten we rustenmaar de bevoegdheid
nemen we niet aan.
Daarom zouden we wenschen dat de acteurs
eu actrices ook maar niet de slechte manier
gingen aannemen van te doen, alsof zij wel
die bevoegdheid erkenden en daarom waarde
hechtten aan de al of niet gunstige uitspraak
van 't orakel L. of II. v. R.
Van welken aard is nu die zoo geduchte
tooneeleritiek? Wij hebben lang en omdat
het een belangrijk onderdeel der kunst betreft,
met veel aandacht de tooneeleritiek in de
groote bladen gevolgd. Vrij onbevooroordeeld
konden we dat doen, omdat zoowel de personen
der critiekers als die der artisten wie 'tgold
ons onbekend waven en meerendeels nog zijn.
Nooit heeft ons de zoogenoemde critiek bevallen
'u doorgaans op den duur al meer en meer
■eft ze ons geërgerd. Het is een hopeloos
•k week uit week in, eu winter uit winter
over dezelfde betrekkeljk onbeduidende
n te schrijven zonder in den leuterstijl te
uul(ikr.allen. Dit is aan die krant-tooneelcritiek
önidelyiv 'te moi»3n. Hot is een jaehtmakeu op
pikanten stijl, (p een geestigen zet, een scherpe
tirade-sa aad.SÏ: niet.. Daardoor wordt die zoo_-
genoemdo critiek hatelijk waar ze niet belacke-
lijk is en belachelijk waar ze niet hatelijk is,
ja soms hatelijk en belacbeljk tegeljk. Of is
't niet 't een en 't ander, wanneer geljk b.v.
nog verleden week in de tooneeleritiek van
de N. Rolt. Ct. diezelfde heer Bouwmeester in
't zelfde stuk critiek wordt weggezet als een
nul, een lor, een kwajongen, die zijn ongelikte
schoenen nooit op de planken had moeten
zetten enverheerlijkt eii geprezen als
een genie, hoedanige er zeldzaam zijn in onze
tooneelwereld V Heeft de zucht om pikant te
ziju, om iets te zeggen dat tegen den walm
van Beiersch bier en sigaren bestand is, hier
den schrijver niet verlokt tot het debitecren
van iets zoo naars en wanstaltigs, dat men er
zelf naar van wordt als men het met nnchteren
leekenzin eens op den keper gaat bekijken!
En zoo is onze tooneeleritiek doorgaans jaar
in jaar uit, ze is grotesk door overspanning
van pikanterie; walgelijk is zij door overmaat
van gezoutenheid eu gepeperdheid.
Eenmaal op dat kwade pad aan 't hollen, is
er ook geen honden meer aan. Gelijk het publiek
spektakelstukken eisekt, en dat crescendo tot
barstens toe, zoo holt de zoogenaamde tooneel
eritiek maar door, zich opschroevende, zich uit
het lid wringende om toch over onderwerpen
waarover eigenlijk weinig of niets te zeggen
valt, ijselijk veel te zeggen en met vreeselijk
veel gerucht, als met accompagnement van allerlei
harde levenmakende instrumenten.
Is het niet naar, in zulk een tooneeleritiek
te moeten lezen van een dame, die debuteert
als eerste zangeres, dat ze „behalve een rijzige
gestalte en een fraai gezicht niets hoegenaamds
mede bracht wat haar recht gaf om in een opera
te zingen"!
Dat is niet pikant, - dat is ruw, grof, plomp
en dat kan zelfs niet voor een zesde deel waar
zijn. Het is immers niet denkbaar, dal een totaal
onbevoegde zich zoo maar aan een debut als
eerste zangeres zal wagen?
liet week aan week, bij gebrek aan degelijke
stof, jacht maken op pikante zeiten, leidt tot
het groteske, dat is tot het naar belachelijke,
oi belachelijk akelige.
Dat noemt zich de tooneeleritiek. Helaas, we
zien in Nederland wel een stuk of drie mannen
die in 't vak van schrijven over de acteurs en
actrices doen, doch dat kunnen wij niet erkennen
als de critiek, 't zijn subjectieve meeuingeu,
niets meer.
Geen wonder dat zulk een critiek niet sticht
maar verbittert. Wij kunnen ons begrijpen dat
de kunstenaars voor een eritieker, al staat hij
ook maar alleen, die toont ernstig en goedwillig,
humaan en zeer bevoegd te zijn, eerbied en
ontzag hebben, maar voor die ephemère, grillige,
als een kogel op een kwikvlak roudwaggelende
critiekerij, zooals men ze ziet en zoolang zag,
kan een artist geen respect hebben.
Men leze eens een reeks van die stukken
tooneeleritiek, b.v. die over één speelseizoen van
een onzer opera's. In bonte, grillige, schrille
afwisseling volgen daar de beoordeeligen, ver-
oovdeelingen, verheerlijkingen, vevdoemingen,
bewierookingen en verguizingen van één en
denzelfden, soms totaal onschuldigen onbe-
duidenden acteur elkander op. Zoo iets moet
uit den haak zijn. Geen wonder dat het de
artisten ergert.
Het publiek schijnt het zoo niet te ergeren.
Trouwens het publiek wil dat grillige, schrille,
harde; 't wil de guillotine op de planken zien,
waarom zou 't ook niet willen genieten als er
acteurs en actrices afgemaakt wordenze worden
toch weer bijgeholpeu en soms den volgenden
dag tot in de wolken opgehemeld, om weer een
dag later ten Tartarus verwezen te worden, on
zoo tot het speelseizoen uit is.
Wij weten niet of „publiek" die tooneeleritiek
leest, ze bijhouden en nu en dan eens de revue
laten passeeren doet het ze vast nietdan werd
het er zonder twijfel nog wansmakelijker van
dau het nu al is.
ZIERIKZEE, 17 October 1 8 8 2.
De heer 0. Mulders te Raamsdonksveer heeft voor
f 38400 aangenomen den bouw van een kerk met
toren voor de R.-Kath. Gemeente te Oostburg.
Op bet station van den Staatsspoorweg te 's Heer-
Arendskerke is een telegraafkantoor geopend met
dagelijkschen dienst van 8 u. voorm. tot 8 u. nam.
Het kantoor verzendt alle telegrammen die aangeboden
worden, doch bestelt de ontvangen telegrammen niet
eti neemt dus enkel telegrammen bureau restant"
aan. Het tarief is het gewone.
Op 27 Oct. zal te Middelburg gehouden worden de aan
besteding van het herstellen van de steenglooiing langs
U0du'i uSu "v£ii 1'nauacVi*ciG3i
f 10,000), alsmede van het maken van een peilput
en gebouwtje voor een zelfregistreerende peilschaal aan
den noordelijken havendam der buitenhaven van het
kanaal door Walcheren te Veere (Raming f 6500).
Volgens het Vad. zullen de goederen van wijlen
Prins Hendrik, gelegen in Luxemburg, op last der
erfgenamen verkocht worden.
De zaak der overneming van den Centraal- en den
Z. O.-Spoorweg door de Maatschappij tot Expl. van
St.-Spoorwegen heeft nog geen voortgang kunnen
hebben, daar op de uitgeschreven vergadering van
aandeelhouders slechts 600 aandeelen vertegenwoordigd
waren, in plaats van minstens 12000, die er moeten
zijn om de zaak te kunnen in behandeling némen.
De vergadering is daarom tot nader order verdaagd,
De Berliner Borsen. Ztg. zegt, dat 400 Duitsche
industriëelen aanvraag gedaan hebben om plaatsruimte
op de Amsterdamsche tentoonstelling in 1883.
Bergen op Zoom was voor eenigo dagen het tooneel
eener voor hem wien zij betrof hoogst vereerende
manifestatie. Generaal v. d. Ileyden bezocht n.I. een
zijner vrienden te Bergen op Zoom, den kapitein
Hardeman, en van deze gelegenheid maakten alle
officieren van het garnizoen, alsmede een overgroot
aantal onderofficieren en minderen gebruik om den
met'roem beladen krijgsman aan het station af te halen.
Ook een groot aantal burgers was daar tegenwoordig,
terwijl de muziek van het 3e reg. infanterie zich deed
hooren. Ofschoon de generaal gewenscht had van
officiëele drukte verschoond te mogen blijven, ont
gingen hem toch geenszins de officieuse en niet minder
welgemeende betuigingen van sympathie. Kolonel
A. J. W. v, d. Schrieck, kommandanfc van bet 3e;reg.
infanterie, verwelkomde den generaal met een kernachtige
toespraak, waarop een luide toejuiching volgde van
de aanwezigen.
Sedert langen tijd bestaat er te Oudewater een
liberale kiesvereeniging, die den naam van «Nederland
en Oranje" had aangenomen. Niemand in het kies
district echter, die niet weet, dat de kiesvereeniging
een liberale is. De Standaard doet het nu voorkomen,
alsof eenige liberale kiezers met opzet voor de aan
staande verkiezingen dien naam voor hun Vereeniging
hebben aangenomen, alleen met het doel om hij de
aanbevelingen van hun candidaat de anti-revolutionaire
boertjes in het district Gouda te verschalken. »Maar,"
roept de Standaard met trots uit, «onze boeren ook
in Gouda zijn heusch wakkér genoeg om zelf terdege
goed uit de oogen te kijken; zij laten zich zoo zielig
niet beetnemen."
Als de boeren zoo slim zijn, dan is er ook geen
gevaar voor misvatting en behoefde de Standaard
niet zulk een geweld over de zaak te maken, dat zij
zelfs aan het schelden gaat.
De anti-revolutionairen meenen alieen het recht te
hebben, hun kiesvereenigingen «Nederland en Oranje"
te noemenwanneer anderen dien naam ijdellijk ge
bruiken, dan worden zij voor »kiesschuimers" uit
gemaakt. Het is fraaiEn dat van de anti-revolutionairen
te moeten hooren, die onkiescher dan eenig ander bij
de verkiezingen optreden. Wie gebruiken de kerkbrief jes,
den preekstoel, ja zelfs het gebed in de kerk voor de
verkiezingen? Wie treden als armverzorgers-kieszende-
lingen op? Wie anders dan de anti-revolutionairen,
die altijd met groote woorden over eerlijkheid en
oprechtheid bij de verkiezingen spelen en onder den 1
roep dat de liberalen afgodendienaars of godloochenaars
zijn, het heiligste bezoedelen met den hartstocht van
den politieken strijd.
Waar dreigt meer gevaar, claar, waar door een
liberale kiesvereeniging een naam wordt aangenomen,
die ook door de anti-revolutionaire vereenigingen
wordt gebruikt, of daar, waar bijv. dominé in de
kerk voor een candidaat bidt of de leden van een
college van diakenen openlijk voor hun advocaat-diaken
werven? In het eerste geval kan hoogstens iemand
buiten het district, die alleen den naam van
de vereeniging verneemt en niet met haar richting
hekend is, er inloopen, wanneer hij bijv., naar zijn
politieke gevoelens gepolst, een anti-revolutionairen
brief schrijft, terwijl hij anders een liberalen zou
hebben willen schrijven; het bekende geval met een
onzer Haagsche afgevaardigden is een vermakelijk
staaltje van dergelijke vergissing. Doch zulke vergis
singen doen geen ander kwaad dan dat zij dubbel
zinnige of beginsellooze politiek ontmaskeren. Doch
wie zal het kwaad berekenen, dat de anti-revolutionairen
stichten, waar zij den politieken strijd op het gebied
van den godsdienst overbrengen? Vad.
Het eerste van de wetsontwerpen tot herziening
der kieswet is bij de vertegenwoordiging ingediend.
Naar wij vernemen, stelt het ontwerp een verdeeling
van de kiesdistricten naar den census in vijf klassen
voor. Voor de eerste klassen wordt een census van
f 60 aangenomenvoor de tweede klasse een census
van f 40, voor de derde een van f 30, voor de vierde
van f 24 en voor de vijfde van f 20.
De census van f .60 zal geëischt worden in de
gemeenten Amsterdam, Rotterdam en 's Gravenhage.
De census van f 40 wordt ingevoerd voor de ge
meenten Utrecht, Groningen, Arnhem, Leiden, Haarlem,
Leeuwarden, Dordrecht, Delft, Schiedam en Middelburg.
De census van 30 zal gelden voor de gemeenten
Maastricht, Nijmegen, 's Hertogenbosch, Zwolle, Gouda,
Alkmaar, Zaandam, Harlingen, Sneek, Vlissingen, Go-
rinchem, Goes, Bolsward,. Dokkum, Zierikzee, Hoorn
en Purmerend.
De census van f 24 zal bepaald worden voor de
g. heenten Deventer, ïvampén, Breaa, Muien, Amers
foort, Roermond, Tiel, Zalt-Bommel, Assen, Meppel en
voor alle gemeenten in de provinciën Groningen,
Friesland, Noord-Holland, Zuid-Holland en Zeeland,
voor zoover deze hierboven niet zijn uitgezonderd.
De census van f 20 zal gelden voor alle andere
gemeenten in de overige gewesten, ook voor zoover
die niet uitdrukkelijk zijn uitgezonderd.
De vermoedelijke vermeerdering van het aantal kiezers
door deze censusverlaging wordt op ongeveer 22,000
geschat.
Te Tilburg zou dezer dagen een paar in het huwe
lijk treden. Alles was gereed, en de bruid zat* reeds
opgetuigd op haren bruidegom te wachten. De bruide
gom echter, in plaats van haar af te halen, begaf
zich naar den commissaris van politie en klaagde daar
zijn bruid aan van diefstal. Dienzelfden namiddag werden
dientengevolge de bruid en hare zuster, die van mede
plichtigheid verdacht wordt, naar het huis van arrest
gebracht. liet huwelijk is voorloopig uitgesteld.
