generaal der Pruisische infanterie a la suite van het
2e regement der garde te voet, dien van chef van het
15e regement Pruisische Infanterie (Westfalen) en van
het Russische regement grenadiers van Rostoff no. 2.
De Prins was een zeer huiselijk man, een liefhebbend
echtgenoot en vader. Het afsterveD van zijn gemalin,
prinses Louisa, den 6 Dec. 1870, was voor hem een
zware slag. Niet minder was dit het verlies van ge
liefde kinderen. Zijn twee zoons: Prederik Willem
Nicolaas Karei, geb. 6 Juli 1888, en Willem Frederik
Nicolaas Albert, geb. 22 Augustus 1836, stierven jong,
de eerste den 1 November 1834, de laatste den 23
Januari 1846. Zijn dochter, de Koningin van Zweden,
overleed den 30 Maart 1871. Deze heeft ééne dochter
en een zoon gehad; de laatste is echter slechts 2jaar
oud gevvordeu en in 1854 overleden. De dochter,
prinses Louisa Josephine Eugenie, geb. 31 Oct. 1851,
is den 28 Juli 1869 gehuwd met Christian Prederik
Willem Karei, kroonprins van Denemarken. De tweede
dochter van Prins Prederik, Anna Elisabeth Maria,
Is geboren den 5 Juli 184L en den 18 Juli 1871
gehuwd met Prins Willem Adolf Maximiliaan Karei,
prins von Wied, die den 22 Augustus 1845 geboren
is. Uit dit huwelijk zijn nog 3 zonen in levenWillem
Prederik Herman Otto Karei, geb. 27 Juni 1872
Willem Prederik Hendrik, geboren 26 Maart 1876
en Willem Prederik Adolf Herman Victor, geb. 7
December 1877, en een dochter, die den 24 Oct. 1880
geboren is.
Door zijn onmetelijk fortuin was de Prins in staat
om veel te doeu tot leniging van anderer nood en
tot bevordering van het goede op allerlei gebied. Hij
heeft dat ook gedaan en zoowel bekend als onbekend
heeft Prins Frederik zooveel goeds gedaan dat zijn
naam des wegen zal blijven leveu in de dankbare her
innering van velen. Door zijn persoonlijke hoedanigheden
was hij algemeen bemind. Ofschoon door allerlei genot
der wereld omgeven was hij voor zijn persoon hoogst
eenvoudig, zoowel in kleeding als manieren; bijdroeg
b.v. nooit een wit halsboord, maar bleef de stijve
soldatendas dragen, ook als hij burgerkleeding aanhad.
Zijn liefhebberij was zijn vorstelijke landgoederen
in den uitnemendsten staat te hebben. Vermaard is
dan ook zijn zevenvoudige bezitting, het zoogenoemde
//huis de Pauaw", dat door achtervolgende aankoopen
thans omvat behalve de Paauw, Bakkershagen, Eikhorst,
Raaphorst, Ter Horst en nog twee waarvan de gebouwen
verdwenen, doch de gronden bij het overige getrokken
zijn. Verder bezat de Prins uitgestrekte goederen in
N.-Bra'oant en van zijn goederen in het buitenland
is zijn vorstelijke bezitting Muskau in Siiezië van
Europeesche vermaardheid.
De Prins had veel liefhebberij in het nagaan zijner
zaken. Algemeen wordt ook verzekerd dat hij zich
steeds goed op de hoogte hield van de staatkundige
vraagstukken en dikwijls met zijn wijzen raad zijn
koninklijken neef, Z. M. Willem III, heeft bijgestaan.
Prins Frederik behoorde tot de orde der vrijmetse
laren en was van 1816 tot 1881 (9 Juni) Groot
meester-Nationaal van het Ned. Groot-Oosten. Bij
gelegenheid van zijn 50jarig jubileum als zoodanig
in 1866 schonk de Prins aan het Groot-Oosten een
belangrijke verzameling van oorkonden en stukken,
alsmede de aanzienlijke bibliotheek, nagelaten door
den heer G. Kloss, den schrijver der //Bibliografie
der Freimaurerei" en door den Prins in 1854 aan
gekocht.
De Louisa-stichting, genaamd naar de gemalin van
den Prins, is veel aan hem verplicht. Ook het loge-
dotje, armen gemaakt van zelfkant, dat aan de schouders
was vastgenaaid. Het gelaat van Désirée klaarde nu
snel op. Zij ging weer op de tabouret zitten en dacht
niet meer om den vogel; zij kuste de pop, wiegde ze
op de hand, alles erg kinderachtig. Serge was bij zijn
broeder komen staan leunen. Martha had haar kous
weer opgevat.
Dus is er muziek geweest? vroeg zij.
Dat 's alle Donderdagen, antwoordde Octave.
Je moest daar ook eens naar toe gaan, mama. De
heele stad is er, de juffrouwen Rastoil, mevrouw de
Condamin, mijnheer Paloque, de vrouw en de dochter
van den maire Waarom gaat u toch niet?
Martha keek niet opeen stopsel afmakende, zeide
ze zacht:
- Ge weet wel kinderen, dat ik niet graag uitga,
Ik heb 't hier zoo rustig. En dan, er moet toch iemand
bij Désirée blijven.
Octave wilde nog iets zeggen, doch naar zijn zuster
ziende zweeg hij. Hij bleef daar zitten, zacht fluisterend,
naar de boomen van de prefectuur ziende, die vol
zaten met sjilpende musschen, die gingen slapendan
onderzocht hij de pereboomen van mijnheer Rastoil
met de ondergaande zon daarachter. Serge had een
boek uit zijn zak gehaald en zat aandachtig te lezen.
Er heerschte een aangename stilte, 't was er warm
van stille teederbeid in 't lekkere gele avondlicht dat
op het terras viel en langzaam verbleekte. Martha,
haar drie kinderen met de oogen koesterende, in dien
stillen vreedzamen avondstond, deed heel lange regel-
gebouw op den Fiuweelen Burgwal in den Haag is
een geschenk van den Prins.
Bij 't sterven is een der grootwaardigheidsbekleeders
der orde, de heer Noordziek, tegeuwoordig geweest.
Ook ds. Bartstra van Wassenaar, onder welke ge
meente het huis de Paauw ressorteert, was daarbij
tegenwoordig.
In zijn huiselijke gewoonten was de Prins zeer ori
gineel. Plij stond doorgaans 's morgens tegen 12
ure op, doch ging ook zelden voor 's nachts vier ure
naar bed. Van 12 ure 's middags tot 10 a 11 ure
's avonds wijdde hij zich aan zijn familie, aan de
ontvangst van bezoeken, de afdoening van zaken.
Tegen 11 ure trok hij zich in zijn studeerkamer terug
en werkte dan tot den morgen. Op die kamer lag
alles vol: kasten, tafels, de vloer zelfs, zoodat er slechts
paden op den vloer overbleven; maar alles was niet
temin zoo goed in orde, dat de Prins er op het gevoel
den weg in wist. Men mocht daar dan ook niets
//opruimen//, zooals dat heet, doch dat op een studeer
kamer doorgaans gelijk staat met iu de war gooien.
Als de schoonmaaksters dan ook iets hadden verlegd
of maar aangeroerd, merkte hij dat terstond en klaagde
dan: dat //die wijven weer aan zijn zaken geweest
waren//. Wilde hij eeti kast schoongemaakt hebben,
dan ontruimde hij die zelf en liet den sleutel op de
ledige kast steken, 't geen 't teeken was dat „die
wijven// er hun reinigende handen aan mochten slaan.
Na den eten deed hij altoos een dutje. Ook ging
hij dagelijks wandelen. Weinige dagen vóór zijn
dood heeft men hem nog ontmoet op zijn landgoed,
wel een uur ver van de Paauw af. Vroeger was hij
een goed ruil er en een liefhebber van paardrijden,
zoodat hij, nog maar een paar jaar geleden, den
keizer van Duitschland ook een ijzeren grijsaard
van in de tachtig bij een groote wapenschouwing
6 uren lang te paard gezelschap hield.
Bij het sterfbed zijn tegenwoordig geweest behalve
de reeds genoemde personen en (lr. Blom Costerde
Prins en Prinses von Wied en Prinses Hendrik met
huu hofhouding. Z. M. de Koning heeft met de
Koningin een bezoek aan het sterfhuis afgelegd.
Het lijk is niet gebalsemd maar in een hermetisch
gesloten looden kist gelegd, die van binnen met ge
capitonneerde zijde bekleed ie; deze kist is gesloten
in een mahoniehouten, waarop een zilveren plaat be
vestigd is met het opschrift:
WILLEM FREDERIK KAREL,
Prins der Nederlanden,
geboren te Berlijn den 28 Februari 1797, overleden
te Huis de Paauw, den 8 September 1881.
Naar men verneemt zal de begrafenis den 23 plaats
hebben, met dezelfde plechtigheid als bij de begrafenis
van wijlen prinses Louisa in acht genomen.
Door het gansche land is de pers de tolk van deu
diepen weemoed, dien het overlijden van den beminden
prins Frederik alom heeft opgewekt.
Treffend schrijft het N. v. cl. D.//Hij had geen
enkelen vijand en zeer velen hebben dure verplichtingen
aan hem. Daarbij is er niet één Nederlander, voor
wien de hoogbejaarde vorst niet het voorwerp van
vereering en belangstelling was. Onze grijze Prins is
kalm en vredig heengegaan. Plij stierf gelijk hij geleefd
heeft, na een kortstondige ziekte, terwijl zijne geliefde
dochter en schoonzoon naast zijne spoude stonden, dus
in deo kring waar zijn hart het meest aan hing en
zijn eerzucht volle bevrediging vond goed huisvader
als hij was, een echte Hollander in de opvatting van
matige halen met haar stopnaald.
Komen ze dan vandaag allen te laat thuis?
hernam zij na een poosje, 't Is bij tienen, en uw vader
is er nog niet. Ik geloof dat hij den kant naar de
Tulettes opgegaan is.
Nu, dan is 't geen wonder, zei Octave... De
boeren van de Tulettes laten hem niet los als zij hem
hebben Is hij op een partij wijn uit?
Ik weet niet, antwoordde Martha; ge weet wel
dat hij niet graag over zijn zaken spreekt.
Het werd weder stil. In de eetzaal, waarvan het
wijd openstaande raam op het terras uitzag, was de
oude Rosa sinds een oogenblik bezig de tafel te dokken,
met een nijdig gerammel van vaatwerk en lepels en
vorken. Zij scheen erg uit haar humeur, gooide met
de meubels en bromde in zichzelf half afgebroken
woorden. Toen ging ze aan de straatdeur staan kijken
met uitgevekten hals in de richting van 't plein der
Sous-prefectunr. Na een oogenblik wachten kwam zij
achter op den stoep en riep:
Dus komt mijnheer Mouret niet eten?
Wel zeker, Rosa, anlwoordde Martha bedaard.
't Is maar dat alles aanbrandt, 't I9 al te gek.
Als meneer zulke streken uithaalt, mocht bij 't wel
van te voren zeggen Maar 't kan mij niet schelen,
zie je. Het eten zal niet te gebruiken wezen.
Zou je denken, Rosa? zei een bedaarde stem
achter haar. Wij zullen je diner toch maar gebruiken,
hoor.
Het was Mouret, die thuis kwam, Rosa keekom en
zijn eerste en hoogste levenstaak. Het geheele volk
staart hem na als een braaf man, wiens nagedachtenis
onder ons steeds in eere zal blijven.//
De Arnh. Oè. roemt 's prinsen humaniteit en wel
willendheid tegenover hen, die beneden hem geplaatst
waren. //Zijne waardigheid was geen trots, en wij ge-
looven niet, dat de prins een enkele onwellevend heeft
bejegend of door woord en daad van zich afgestooten.
Wel heeft hij uit den aard der zaak velen moeten
teleurstellen, die zijn steun vroegen, omdat zelfs het
grootste vermogen ontoereikend is allen te helpen
maar tegenover deze staan duizenden en duizenden
die zijne weldaden genoten Vlekkeloos van
karakter, kenmerkte zijn gansche leven zich door
burger- en huiselijke deugden eu handhaafde hij zijn
moeielijk standpunt naast den troon met eene waardig
heid en zelfstandigheid, die zelden worden geëvenaard.//
De Stand, noemt den prins, den drager van onze
nobelste traditiën; de levende band, die het moderne
Nederland van onze dagen aan het Nederland voor
den aanvang or.zer eeuw verbond. //Prins Fredrik
maakte een deel onzer vaderlandsche historie; daarom
kan zijn naam in die historie nimmer vergeten worden.//
Het D. v. Z.-Hgetuigt van den overleden vorst
//Hij was de liefde, de lust, de glorie der zijnen en
van zijn landgenooten. Hij laat nawat maar van
weinig gewone burgers, van weinig vorsten ook ge
zegd kau wordeneen onbevlekten naam, de herinnering
aan een leven, onafgebroken aan het goede, het edele,
het dappere en moedige, het schoone en het ivare gewijd."
Het Vad. roemt hem als een voorbeeld ter navolging
voor allen, door zijne groote hoedanigheden van hart
en gemoed. //Zijn werkzaam leven heeft hij aan het
Nederlandsche volk gewijd; in onderscheiden betrek
kingen heeft hij aan het vaderland gewichtige diensten
bewezen. Veel daarvan is bekend geworden, maar
meer dan waarschijnlijk is het, dat zijn grootste ver
dienste' lag in datgene, wat hij in stilte heeft verricht,
en waarvan de sluier, die er op rust, wel nimmer zal
worden opgeheven.//
Zoo ooit, dan mag, naar 't H. Nbl. doet opmerken,
hier gezegd geworden: Wel hem, die zoo geleefd
heeft, dat hij het leven met een glimlach op de lippen
vaarwel kan zeggen. Een lang gelukkig leven, een kort
niet smartelijk ziekbed, het behoud van 't volle be
wustzijn tot op het laatste oogenblik, 't gezicht op
zijne naaste betrekkingen en de zekerheid betreurd te
worden door allen die hem kennen wie kan zich
schooner verscheiden wenschen en in de wonde, thans
geslagen, vloeit als een druppel balsem de gedachte
aan dat vreedzaam heengaan uit het leven.//
Dat is ook het oordeel van de Midd. Ct. Bij het
overlijden van den hoog bejaarden vorst past, volgens
haar, een woord van dankbare en eerbiedige herinne
ring, meer dan van beklag: //Het sterfbed van prins
Prederikna een zeer kort lijden in het volle bezit
zijner geestvermogens, op een leeftijd dien het slechts
weinigen vergund is te bereikente midden zijner
dierbaarste betrekkingen en omgeven door de innige be
langstelling vau zijn volk, meeuen wij een gelukkig sterf
bed te mogen noemen. Het zet de kroon op dit lange
aan vaderland en volk met edel plichtgevoel en zuivere
onbaatzuchtigheid gewijde leven.// //Voor Nederland
heeft prins Frederik tot in 't laatst van zijn leven
veel kunnen doen. Door zijn hoogen leeftijd en door
de nauwe bloedverwantschap, die hem met den keizer
van Duitschland en andere souvereiuen verbond, kon
zijn stern en vriendenraad ingang vinden, waar die
zag haar meester vlak aan als op 't punt om uit te
varenmaar tegenover de volstrekte kalmte van dat
gelaat, met een glimpje van burgermans grappigheid
er door, wist zij geen woord te vinden en ging heen.
Mouret kwam op 't terras en ging daar heen en weer
stappen zonder te gaan zitten. Alleen gaf hij Désirée
met een topje van een vinger een tikje op de wang
en zij lachte hem toe. Martha had even opgekeken;
en na haar man te hebben aangezien ging zij haar
werk in de lade bergen.
Is u niet vermoeid? vroeg Octave, uaar de
schoenen van zijn vader kijkende, die wit waren van
het stof.
Ja, een beetje, antwoordde Mouret, zonder
verder over deu langen tocht te voet te spreken dien
hij had afgelegd. Doch midden in den tuin een spade
en een hark ziende liggen, die de kinderen hadden
vergeten, riep hij
Waarom brengt jelui 't gereedschap niet binnen
Dat heb ik al honderdmaal gezegd. Als 't ging regenen
zou 't immers gaan roesten.
Daar bleef het bij. Hij daalde in den tuin af, ging
zelf de spade en de hark halen en hing ze zorgvuldig
op achter in de kleine serre. Weer op 't terras komende
snuffelde hij met de oogen in alle hoeken van de
paden om te zien of alles wel in orde was.
Wordt vervolgd.
