Buitenlandsch Overzicht.
Voor zoover de moord de9 keizers van Rusland
een gewone menschelijke handeling is, kan men er
slechts één oordeel over vellenafschuwelijk. Moord
is altoos afschuwelijk, 't zij 't slachtoffer een weerloos
kind, een weerbaar man of een keizer is. Afschuwelijk
waren de duizenden en tienduizenden moorden, die
't vloekwaardig regeerstelsel van Rusland al heeft
doen plegen, de moord van dien éénen man, den
Keizer aller Russen, is evenzeer afschuwelijk. Hierover
valt echter niet te redekavelen. Van ongelijk meer
belang is de politieke daad, die in dien moord is
opgesloten. Is 't niet onbekend, ja van vrij algemeene
bekendheid, waardoor deze gruweldaad geprovoceerd
is, men verkeert in 't onzekere aangaande 't geen er
de gevolgen van zullen zijn. Met een flesch nitro
glycerine kan men een keizer doodeti, maar een ge-
heele regeerraachine springt door zulk een bom nog
niet uit elkaar. Onopgemerkt in dien zin zal evenwel
de daad wel niet voorbijgaan.
Wanneer het waar is dat Alexander III, alvorens
zijn gang naar de kerk te aanvaarden om de eerste
hulde te ontvangen, gezegd heeft dat hij hoopte dat
eenmaal zijn zoon dien tocht niet zou behoeven te
doen onder zulke treurige omstandigheden als hij,
dan mag men aannemen dat er bij den nieuwen Czaar
wel eenig besef zal zijn van den vreeselijken ernst
der logische redeneeringen, die ten slotte tot de zeer
onlogische bommenwerperij leiden.
Zal Rusland nu een constitutie krijgen? Eigenlijk
zou die vraag moeten luidenzal Rusland nu al
weder een andere constitutie krijgen, want partiëele
constituties en liberaalachtige instellingen heeft het
al genoeg gekregen, meer dan genoeg zelfs.
Het komt ons voor, dat de levenskwestie voor
Rusland niet in een constitutie gelegen is. Gelijk
de massa der boeren door de emancipatie, zooals die
heeft plaats gehad, eer ongelukkiger geworden is dan
zij er bij zou gewonnen hebben, zoo zou ook 't land
door een constitutie volstrekt niet van zijn kwalen
genezen zijn. Peter I heeft een oogenblik gedacht
dat 't geheim der beschaving van de Russen in de
baarden en de kaftans zat en dat de zaak in orde
zou wezen als hij den moujiks hun lange baarden
liet korten en de panden van de jassen liet afsnijden,
nu zou men meenen dat met een constitutie dat
wonderwerk te verrichten was. 't Is o. i. zoo niet.
Wat wij meenen dat Rusland behoeft om langzamer
hand vooruit geholpen te worden, is geheel iets anders.
He autocratie zit daar zoo diep in alles ingeworteld,
dat zij niet zonder een bedenkelijke crisis uit te
lokken door zelfregeering te vervangen is.
Maar de autocratie op zichzelf is zoo kwaad niet;
als de autocraat een verstandig, eerlijk, 't goede wil
lend man is, waarom zou dan de autocratie kwaad
zijn? Wie zal 't rechtmatige van de autocratie van
't Opperwezen in twijfel trekken, die aan een Opper
wezen gelooft dat alles bestuurt! En voor de Russen
is de Keizer wel zooveel als God de Vader.
't Groote vraagstuk zou opgelost zijn als de Keizer
een eerlijk, goedwillend, verstandig man was, die zich
allereerst er op toelegde zich te omringen met een
kring van eerlijke, oprechte, goedwillende, verstandige
maunen, die elk op zijn plaats en in zijn ambt weder
zochten naar een kring van eerlijke, goedwillende,
verstandige mannen, en dit zoo van den Keizer
af tot in de laagte toe.
Doch dan zou er ontzettend veel moeten veranderen.
te zetten om de wordingsgeschiedenis van't Keizerrijk
in haar geheel en met groote historische juistheid terug
te kunnen vinden. Dit komt ons niet vreemd voor,
al willen we ons daarin nu niet verdiepen en er zelfs
niet geheel met medegaan. Zeker schijnt het, dat hij
in zijn merkwaardige reeks van romans een geheele
schoenenwinkel heeft ingericht, waarin velen hebben
kunnen vinden de schoenen die hnn pasten.
De arme Silvère en de lieve Miette ondertusschen
waren niet bestemd om door 't rijzende Keizerrijk
mede naar boven getrokken te worden. Ofschoon
Silvère van de familie was, hij werd het slachtoffer
en niet de held van 't gruwzame spel om een keizers
kroon en ora eer en aanzien in den nasleep van het
keizerlijk hof.
't Zuiden dan, ook de omtrek van Plassans en de
werkende klasse van deze plnats zelf, geraakten in
beweging, toen de mare van den coup d'état bekend
werd. Silvère, die zich zeiven gevormd had tot een
vurig republikein en door zijn omgeving bovendien
werd medegesleept in den stroom, sloot zich bij de
menigte aan, en het was juist op dien avond, dat hij
was uitgegaan naar 't gewone rendez-vous om Miette
mede te deelen, dat hij den volgenden morgen met
de anderen ging mededoen om voor de republiek te
vechten. Gekomen om afscheid van haar te nemen,
had hij zelfs zijn geweer al mede gebracht, 't oude
geweer van Macquart den smokkelaar, die indertijd
de beminde geweest was van zijn grootmoeder en welk
En dit zou al weêr vrij wat geweld, zelfs wat bloed
kostenwant de vergulde en de in bont en fluweel
gedoste schurken, die nu sinds meer dan duizend
jaar een geweldenaarstroon zoogenaamd schragen in
waarheid doen zij hem vermolmen en verrotten
die lieden zouden zoo gemakkelijk de plaats niet
ruimen voor de eerlijke lui.
Als de nieuwe Czaar dit alles zoo eens overdenkt
in de stilte van zijn binnenkamer, terwijl 't misvormde
lijk van zijn vader nog boven aarde 9taat, dan moet
er wel veel omgaan in zijn hoofd en in zijn hart I
En waarom zou hij dat niet eens bedenken? Het
ligt zoo voor de hand, dat men niet eens Czaar aller
Russen behoeft te wezen om 't zich helder voor den
geest te kunnen stellen.
Wat zou er veel moeten gebeuren voor de Czaar
't zoover gebracht zou hebben, dat hij b.v. als onze
Willem ongewapend, ongeharnast, onverzeld, in een
gewone vigilante, vrij en gerust door zijn residentie
kon rijden, vrij en gerust kon rondwaudelen op zijn
landgoed, vrij en gerust zijn gemalin met haar zuige
ling kou laten uitrijden als een gewoon mensch, een
gewone dame met haar kind
En hoe monsterachtig ook de daden van het nihi
lisme mogen zijn, zóó iets, zulk een toestand zouden
toch de mannen van het jonge Rusland wel begeeren
in den grond van hun hart. Dan zouden ze geen
moorddadige kristallen bommen meer werpen.
Maar dan zou eerst 't recht recht moeten worden
de politie zou moeten dienen tot beteugeling der
boozen en tot bescherming der goeden en niet om
gekeerd; dan zou Siberië moeten ophouden een vloek
woord te zijn om een land te worden dat de vrije
ondernemingsgeest tot een goudmijn zou maken; dan
zouden die duivelsche oorlogen in de binnenlanden
van Azië tot verovering van een perceel zands meer
moeten ophoudendan zouden de spoorwegen moeten
worden slagaderen van 't verkeer voor handel en
landbouw en niet uitsluitend communicatie-middelen
tusschen de verschillende kazernes van 't rijk; dan
zou de hoogere geestelijkheid godsdienstig en de lagere
niet langer beestachtig slecht en dom moeten zijn;
dan zou de almanak moeten herzien en 9/10 van de
voor den Rus vervloekte heiligedagen moeten geschrapt
worden; dan zou b.v. de helft van 't geld, dat nu
wordt vermorst om zand in Azië te veroveren en
verguldsel te koopen voor de zandwinnaars, moeten
aangewend worden ora kweekscholen voor onderwijzers
en onderwijzeressen te stichten, scholen te bouwen
en 't volk wat te leeren dan zou Krupp wat minder
en de industriëelendes vredes wat meer te doen
moeten krijgen.
Met een stuk papier, waarop staat //constitutie",
is dat voor Rusland niet te bereiken. Met kristallen
bommen, die keizers verpletteren, ook niet. Met een
machtigen arm van een eerlijk man, geholpen door
andere eerlijke mannen, wèl, zij 't ook niet zoo op
eens, als bij tooverslag.
Buitenland.
Tï-ansvaaL
Met eiken dag dat deze treurige geschiedenis langer
duurt, gaat zij ons meer met bezorgdheid vervullen
voor de wakkere kampioenen, voor hun land en hun
vrijheid. Hoe langer de tegenwoordige staat van zaken
gerekt wordt, des te meer gaat liet er naar uitzien of
Engeland, nu 't niet met geweld van wapenen de
Boeren heeft kunnen overwinnen, hen wil onder't juk
brengen door streken, 't Is waar, de onziu die nog
wapen deze laatste sedert den dood des sluikers altoos
trouw had bewaard, 's Morgens zou hij geen gelegenheid
hebben 't buiten de deur te krijgen zonder dat tante
Dide dit zag en deze zou 't hem vast hebben willen
beletten.
Maar Miette kon 't denkbeeld niet verdragen, dat
hij zoo van haar zou weggaan. Zij wilde althans dien
avond nog eerst een wandeling met hem doen en
besloot zelfs bij hem te blijven en de kansen van den
opstand met hem te gaan deelen.
Werkelijk bleef zij bij Silvère, volgde met hem den
troep insurgenten en kreeg zelfs een roode vlag te
dragen. Bovendien had zij nog haar met rood gevoerden
regenmantel binnenste buiten omgedaan om nog meer
rood te zien.
Men kent de treurige geschiedenis van 't verzet der
republikeinen tegen de wijdvertakte samenzwering, die
't Keizerrijk tot stand bracht. Overal werd de tegenstand
in bloed gesmoord. Dit geschiedde ook te Plassans.
Er werd dapper gevochten ja, doch de benden, meest
ongeregeld en ongeoefend landvolk, moesten 't onderspit
delven voor de geregelde troepen, bijgestaan door de
gendarmerie en zedelijk gesteund door de onzedelijke
coterie binnen de stad, die de komst van 't Keizerrijk
bevorderde om zelf tot ambten, eer en rijkdom te
geraken.
De kern der bonapartistische partijte Plassans werd
juist gevormd door de familie van Silvère. Dien armen
jongen redde dat niet van zijn noodlot, integendeel,
dagelijks door de Tory-bladen geschreven wordt, //dat
de Boeren eerst de wapenen moeten neerleggen en dat
men hen dan grootmoedig zal behandelen", wordt nu
niet meer door Gladstone en zijn collega's zoo ronduit
aan den man gebracht als voor een paar maanden,
maar bedektelijk geschiedt dit toch nog altoos. Aan
al het draaien en wenden is maar al te duidelijk te
zien, dat de Engelsche schacheraars slechts op een
gunstig oogenblik loeren, ora de Boeren, die veel beter
kunnen vechten dan met politieke .draaierij en streken
omgaan, in de val te lokken. Reeds de wapenstilstaud
is op zichzelf in hun nadeel; de verlenging er van
moet hen op den duur afmatten, steeds meer naar
huis doen verlangen en ook dringender door hun
huiselijke belangen doen roepen. Laten zij zich nu
verlokken om zonder dat definitief vrede gesloten en
gewaarborgd is, uit elkaar te gaan, dan zijn ze onher
roepelijk verloren. Dit vreezen wij zoo zeker als ons
geloof in de diepingevreten onzedelijkheid der Engelsche
politiek vast is. Laten zij zich dan maar liever op
hun buksen beroepen en verlaten dan b.v. op een
regelingscommissie om tot een vredelievende schikking
te komen. Voor één Lanyon krijgen zij er dan een
dozijn in de plaats; op een onverwacht oogenblik
werpt Engeland een duizend of wat soldaten in 't land
en de Boeren zijn verloren. Plun dappere aanvoerders
van nu gaan dan naar de galg en de rest kan de
woestijn in, of mettertijd zich schikken in een lot als
van de Iersche pachters.
't Is te hopen, dat wij de zaken te donker inzien,
't Is te hopen, dat de Boeren wakker zullen blijven.
Zij staan niet ver van Wakkerstroom. Moge een stroom
van wakkerheid hen toch frisch doen blijven, opdat
niet ten slotte al hun dapperheid nog op ijdelheid
uitloope. Dat nu ook juist die bommengesehiedenis
daar weer bij moest komenWat komt dat der Engelsche
politiek goed van pas. Als daar in 't verre Rusland
een gekroond hoefd moet boeten voor de ondeugden
van 't heerschende regeersysteem, wie denkt er dan
nog aan dat troepje arme Boeren, die voor recht en
vrijheid vechten Hoe weinig is er noodig of men
gaat ook hen nog betichten van nihilisme. Velen zouden
't met geeuwerige onverschilligheid aanhooren en die
slim zijn zouden zeggener kon wel eens iets van
aan wezen.
Nu is de wapenstilstand verlengd tot hedennacht
(Vrijdag op Zaterdag). Van harte hopen we, dat de
Boeren voel bij stek houden zullen en dat ze anders
hun kruithorens maar weder eens vullen mogen, 't Is
nog geenszins zoo zeker, dat Wood en zelfs Roberts
de wonderen zullen vermogen, die hun voorganger
niet heeft kunnen verrichten. Zoo ergens, dan is 'tdaar
van toepassing, dat 't minder op 't aantal, dan op
't gehalte der strijders aankomt. En dat dit gehalte
hoog is weet men nu al genoeg, dat zullen de Engel-
schen zelf ook wel erkennen. Houden de Boeren voet
bij stek, dan is er veel meer kans voor hen, meenen wij,
dat de Engelschen van den nood een deugd maken
en voor dezen keer eens recht laten wat recht is.
Een telegram van Reuter meldde, dat de Engelschen
de voorwaartsche bewegingen weder begonnen zijn,
die door het hooge water en de regens belemmerd
zijn geweest.
Welnu, laat de Boeren hen bedaard afwachten,
wie weet hoe spoedig we dan vernemen dat de En
gelschen opnieuw met bebloede koppen zijn afgewezen.
Maar wordt het vechten hervat, dan zullen zich
ook wel vrijwilligers uit den Vrijstaat, uit Natal en
uit de Kaap bij de Boeren voegen.
Wanhopig zijn de krijgskansen geenszins.
de Rougons zagen gaarne die leden der familie ver
dwijnen, die toch niet hadden meegewild op den
nieuwen weg.
Terwijl Silvère met de insurgenten door de stad
trok en dezen' daar voor eenige uren althans meesters
waren, en terwijl de overige Rougons weggekropen
waren, was er slechts één lid der familie, die Silvère
niet verloochende, maar den jeugdigen vrijheidsheld
in 't voorbijgaan meewarig de hand drukte. Dit
was zijn neef, dokter Pascal Rougon.
In 't voorbijgaan zij hier opgemerkt, dat deze Pascal
Rougon een figuur is, die slechts hier en daar in dit
en eenige andere werken van de reeks zoo even voorkomt
als een bijfiguur. Het schemert echter door, dat Zola
hierbij zich een karakter heeft gedacht, grootsch genoeg
om er den held van te maken van een volgend werk
der reeks. Onwillekeurig zal de lezer dit gaan verwachten,
ja verlangen. Dan zou Zola ook gelegenheid hebben om
eens een nobele figuur tot held van een boek te maken,
't welk nu nog van geen enkelen zijner romans over de
Rougon Macquarts kan gezegd worden. Immers slechts
in de bijfiguren valt iets edels en sympathieks waar
te nemen, in de meeste hoofdpersonen niet. Misschien
ligt dr. Pascal wel op de schrijftafel van Zola gereed.
Wordt vervolgd.
