ZÏËRÏKZEESCI1E «1IIAM
1880. No. 20. Woensdag 10 Maart. 83ste jaargang.
l'/t
EEN
EERSTE STAP?
'S,
i157i«
p/le
P'/t
"/rs
li
[;/-.
r/4
l'»
P/i
l'k
3/a
IV.
(Slot.)
Samentrekkende wat in de vorige stukjes
gezegd is, meenen wij dit te kunnen stellen
dat de regel niet opgaat, dat de Staat daar
moet te markt gaan waar liij 't goedkoopst
gediend kan worden, aangezien dan allicht vele
audere belangen worden benadeeld en de Staat
ten slotte in 't andere verliest wat hij in 't
eene schijnt uitgewonnen te hebbendat het
echter evenmin als regel opgaat, dat de Staat
zich altoos en in alles binnen de grenzen zon
moeten beperken, daar dit tot veel misbruiken
kan leiden; dat derhalve de voorkomende ge
vallen zooveel mogelijk op zichzelf beoordeeld
moeten worden.
Alleen schijnt als algemeene regel te kunnen
gesteld worden, dat zooveel mogelijk het stelsel
van publieke aanbesteding dient gevolgd te
worden als 't eenige middel, dat eeuigen waar
borg geeft voor de openbare eontröle. Aanbe
steding, 't zij van de gemaakte voorwerpen,
't zij van de grondstoffen is het beste ofschoon
ook niet onfeilbare middel 0111 alle onder-
handseb geknoei te beletten, althans te be
lemmeren.
Immers wie is de Staat't Is een zedelijk
lichaam, een idéé en wat gezegd wordt, dat
de Staat doet of laat doen, dat moet toch nood
wendig gedaan of gelast worden door de staats
ambtenaren. Het is in bet belang van den
Staat, van den nationalen handel eu industrie en
ook van de zedelijkheid der slaaisdieuaren zelf,
dat zooveel mogelijk de slaatsbehoefteu alge
meen gekend worden en de wijze waarop er
in voorzien wordt evenzeer.
liet is zoo licht mogelijk, dat de staatsdie
naar volkomen ter goeder trouw en op voor
hem zeker voldoende weteuschapjielijke gronden,
toch economische maatregelen provoceert, die voor
het belang der gezamenlijke staatsburgers nij-
veren en handelslui verderfelijk zijn. Publi
citeit alleen kan daarover de oogen doen opengaan.
We deuken hier aan de kostbare flaters, die
nu en dan begaan zijn met bestellingen enz.
van oorlogs-materiëelaan de doctrinaire zetten
in onze koloniale handels-politiek, waarvan voor
eeti deel zeker de dood van onzen koopvaardij
vloot en vertiening van onzen goederen-handel
de gevolgen zijn en waarvan dus (Ie gedroomde
schitterende voordeelen minder dan denkbeeldig
zijn. We denken aan de vaak volkomen noo-
delooze dwingelandij in liet bepalen van leverings
termijnen. Hiermede wordt wei eens tot in tiet
bespottelijke en ergerlijke geschermd. Als er
b.v. eens 50 kleine spoorwegbruggen tegelijk
noodig zijn, dan is reeds deze stelling onjuist,
want ze zijn zeker niet alle 50 op 't zeilde
oogenblik noodig, daar ze toch vast niet tegelijk
worden gelegd. En als nu aan een fabrikant,
die aanneemt ze alle tegelijk binnen zekeren
termijn te leveren, daarom de levering gegund
wordt, dan vinden we die reden niet voldoende
en zien niet in, dat er iets zou verloren zijn
als b.v. 5 fabrikanten ieder 10 bruggen leverden,
of 10 fabrikanten ieder 5, al moest de termijn
van levering nog bovendien iets langer zijn.
lu 't algemeen mag wel als begiusel worden
aangenomen: begunstiging der eigen industrie,
zooveel mogelijk. Waarlijk in geld laten zich
bier de meerdere of mindere voordeelen voor
den Staat niet zoo uitdrukken. Eu nog eens,
de regel: 't goedkoopst dient, gaat voor den
particulier niet op, en voor den Staat allerminst.
We zouden durven aannemen te betoogen,
dat de Staat alle mogelijke behoeften
goedkooper, in geldcijfer althans, zou kunnen
voldoen bier of daar in 't buitenland dan in
't eigen land. Maar waar zou 't been, indien
dit de goede weg was?
Moet dus de Staat protectionist of freetrader
zijn Wij zonden antwoorden geen van beiden,
want beide woorden zijn woorden en niets meer
eu hij is een dwaas, die zich tot slachtoffer
van doode woorden maakt.
Binnenland.
ZIBRIKZEB. 9 Maart 1 8 8 0.
Gisteren hield het Departement Zierikzee der Maat
schappij van Nijverheid eene gewone vergadering, die
goed was bezocht.
Nadat verschillende huishoudelijke werkzaamheden
waren verricht, werden door Joh. Pape en Hoogerheijde
een drietal tuinstoeltjes ter bezichtiging gesteld, door
hen in de vrije uren uit een petroleum-fust vervaar
digd. Deze stoeltjes droegen zeer de goedkeuring weg
en werden door de leden aangekocht.
Na de pauze gaf de heer J. H. C. Heijse eenige
opmerkingen over Idealisme en Realisme op nijverheids-
gebied.
In de inleiding wees hij aan hoe deze overoude
strijdvraag, na eeuwen aaneen tot de school beperkt
te zijn, gaandeweg in het leven getreden was en zich
allerwege ingang en invloed wist te verwerven. Aan
vankelijk had hij, na de scholen der wijsgeeren te
hebben verlaten, het terrein van den godsdienst be
treden, vervolgens dat der kunst in al zijne onder-
deelen, getuige o. a. de tegenwoordige felle strijd in
de republiek der letteren, en laatstelijk ook het prak
tisch gebied van handel en nijverheid.
Met het oog op den kring, waarin hij optrad, stond
de spreker stil bij de laatstgenoemde, en trachtte
door een viertal voorbeelden aan te toonen, op welke
wijze de eeuwenoude strijd tusschen idealisme en
realisme zich op nijverheids-gebied cleed kennen.
Eerstens door het vraagstuk der arbeiderswoningen,
dat in zijne tegenwoordige gedaante dooi' het idealisme
op het tapijt gebracht felle bestrijding ontmoette bij
het realisme, hetwelk het „laissez faire" predikt.
Tweedens door de kwestie der coöperatie, waarin
het idealisme een geneesmiddel meent te zien voor
onze kranke maatschappij, vooral met het oog op den
strijd tusschen arbeid en kapitaal, terwijl het realisme,
handig gebruik makende van de zwakke zijden, aan
dit stelsel van coöperatie onmiskenbaar verbonden, de
leer verkondigt, dat alles hier moet geregeld worden
door de natuurlijke verhouding van vraag en aanbod.
Derdens door den strijd over het beste rioolstelsel
met het oog op de gezondheidsleer, waarin het idealisme
optreedt als de profeet van het Liernur-stelsel, en
het realisme, gesteund door de geschillen der des
kundigen, zijne tegenpartij van geldverkwisting en
van dwaze utopiën beschuldigt.
Ten vierde eindelijk door den kamp op bouwkundig-
gebied, waar het idealisme wenscht, dat vooral op de
eischen der schoonheidsleer zal gelet worden als op
voedend element voor het volk, en het realisme de
tegenstandei's beticht, dat zij zoodoende de eischen
van doelmatigheid over 't hoofd zien, geen rekening
houden met gemeente- en rijkshuishouding, ja zich
aan schromelijke overdrijving schuldig maken.
Na dit viertal voorbeelden teekende de spreker met
enkele trekken zijn houding tegenover dien strijd
op dit gebied. Ilij meende, dat wij geroepen zijn
eene hoogere verzoening der strijdende partijen tot
stand te brengendat een ieder van ons in zijn leven
aan beide richtingen recht van spreken moet geven.
Wij moeten den bodem der werkelijkheid niet verlaten,
maar evenmin gedoogen, dat de dichter in ons sterft;'
dat onze idealen op eenig levensgebied tot zwijgen
worden gebracht. Ook in dit opzicht behooren wij
te zijn normale menschen, die aan al onze vermogens
eii organen recht laten wedervaren.
Met onverdeelde belangstelling werd deze schoone rede
aangehoord en een daverend applaus volgde op de harte
lijke dankbetuiging van den Voorzitter, dat herhaald
werd, toen de spreker, op diens verzoek, de lezing
voor de boekerij afstond.
Mocht de heer Heijse kunnen besluiten haar ook
voor het tijdschrift der Maatschappij af te staan, dan
zou zij zeker met graagte daarin worden opgenomen.
Dr. van Hoorn te Hoorn is, naar we vernemen,
door ziekte verhinderd de door liern toegezegde spreek
beurt in het Nuts-departement alhier te vervulleu.
Thans zal dr. Sueibroot Piekardt van Goes opLreden
in den eerstvolgenden leesavond.
De tegen Zaterdag 6 Maart j.l. aangekondigde voor-
dracht van den heer Marlet is niet doorgegaan. De
heer Marlet had daags te voren per telegraaf bericht,
dat hij niet kon komen.
De heer P. A. Janssen, directeur van het Huis van
Arrest te Middelburg, heeft een zeer vleiende dank
betuiging van Z. M. den Koning ontvangen voor het
feestlied, door den heer Janssen den Koning aangeboden.
Het lied zal nu worden uitgegeven ten voordeele
der noodlijdenden door den watersnood. Ook de heer
F. Leedeman te Nijkerk heeft van den Koning, den
Kroonprins en van Prins Frederik een zeer vleiend
schrijven ontvangen voor zijn hem toegezonden gedicht
9 Graaf Jan van Nassau, stichter der Unie van Utrecht,
volkszegelied".
Uit Dirksland zijn weder 24 personen vertrokken
om als landverhuizers naar Amerika te gaan. Sedert
1 November 1879 zijn alleen uit Ouddorp en Goeree
circa 200 personen vertrokken, meest werklieden.
Er zouden er nog veel meer gaan, zoo zij de mid
delen maar hadden om de reis te bekostigen.
Een der knechten van den landbouwer J. de Vlieger
onder de gemeente Zuidzande vond, bij het afkappen
der takken van een tronk, in den kop daarvan een
gouden muntstuk van oude dagteekening. Naar alle
waarschijnlijkheid zal dit stuk door een of anderen
vogel daarin zijn gebracht. Genoemde munt is thans
in handen van den heer J. F. Hennequin te Sluis.
Het is een nieuwe gouden Leeuw van Vlaanderen,
geslagen te Brugge in 1584. Op de voorzijde staat
de Vlaamsche Leeuw en daaromheen het randschrift:
Moneta a urea Commitatus Flan. Op de keerzijde een
griffioen benevens de woorden Sit. nomen domini.
Beuedict. Het stuk is zeer goed bewaard.
De heer M. Theri, griffier van het kantongerecht
te Oostburg en lid en secretaris van het burgerlijk
armbestuur aldaar, heeft dezer dagen wegens hoogen
leeftijd na meer dan vijfiigjarigen dienst, laatst
genoemde betrekking nedergelegd. Namens den ge
meenteraad werd hem door den burgemeester een
zilveren komfoor als aandenken vereerd.
De heer K. Reigers geeft aan directeuren van gas
fabrieken den raad om geen stalen ballastschoppen te
gebruiken in zuiverings-toestellen. Zulke schoppen
kunnen schromelijke onheilen veroorzaken.
Men moet ijzeren ballastschoppen nemen, die door
indompeling in water zelfs gloeiend, niet gehard
worden.
De deelneming in de watersnoods-loterij houdt aan.
Van alle kanten komen tal van voorwerpen in, waar
onder zeer kostbare stukken. Het aantal uitgegeven
loten bedraagt reeds 108,000.
Te 's Gravenhage is verleden week een vrouw gedood
door een stuk van een schoorsteen van een huis op
een hofje aan den Zuid-Binnensingel. Thans heeft de
eigenares van dat hofje de zorg op zich genomen
voor de twee kindertjes, die de ongelukkige vrouw
heeft nagelaten.
Dezer dagen heeft te Amsterdam iemand, die de
mazeleu had gehad en tegen den wil des dokters
reeds uitging, het briefje met //besmettelijke ziekte
mazelen^, op zijn rug geplakt, opdat hij alleen de
gevolgen van zijn stap zou dragen. Pr. Gr. Ct.
Door den heer A. van Dort Wz. te Bergen op
Zoom is gereed gemaakt op kleine schaal een volledige
uitrusting en inrichting naar de.ansjovis-en botvissclierij,
om te worden ingezonden voor de visscherij-tentoon-
stelling te Berlijn, die aldaar den 20 April zal ge
opend worden.
Volgens het N. v. d. D. is de aardappel-zwendel
in Drente alreeds in vollen gang, ofschoon er ver
moedelijk nog geen enkele aardappel gezet is. Te
Smilde wordt de aanstaande ooust reeds opgekocht.
Voor //Turken" besteedt men ƒ1,25, voor //Amerikanen"
en //Koninginnen" f 1 per hectoliter. Hoe groot de
voorschotten zijn, die gegeven worden, wordt er niet
bij gezegd; maar er schijnt wel iets ziekelijks'in deze
