1ST9/, I-Jo, 17. Woeisdag 26 FexruarL 82ste jaargang.
i n e a 1 a a d.
F e ti i 11. e ton.
Schetsen van Land- en Volkenkunde.
- a E RI K Z E, 2 Februari >87 9. j
In de Maandag-avond gehouden vergadering dt J
vereeniging welke vereeniging zich o
hoofdzakelijk ten doc! stelt beteugeling van hot r5~
bruik van oforken drank, is een adres aan den Ko^c'
vastgesteld, w- te verzoek'*n dat van Regeerin^-il*<;»e
maatregelen zullen worden genomen orn zooveel gelijk
den kanker, die aan Neerland» welvaart knaify *e
keer le gaan '«oor ui de wettige middelen, onder
h '.r bereik van dr.. wetgever liegen.- Bed4d adres
zal aan ai de led m t er teekenirg worden mygezonden.
Met ons werden ze" velen smarted getroffen
door hei bericht, ïIpt" Vrijdég 21 devote Haarlem
ia overleden jhr. m? 'roorge Lode wijk Póhorer, vroeger
reehter ia de reokoank alhier, tli'a s President der
arrondiasements-rc-^haiik te Hnar.tvfi. Zijn afsterven
in den krachtvol}.mannelijker 'feéftijd van 42 jaar
ia zeker een 'are slag voor/zijn gezin en. verdere
familie» maar het is ook een groot verlies voor de
justitie in -M bijzonder en v..hr de maatschappij in
11.ajg.émec-Ihr. Schorer was een man, die rich hier
(iftj-ouvf--eltlc welgemeende klgemeeue svmpalhie had
*'ef'.ve"'eö van ?-hö rangen én standen, cn die deao
left ?clle verdiénde wegen? de uitrierieude hoedanig-
h»rcn van zijn karakter, zijp gulle, eenvoudige, humans
banier van zijn zeggen én doen, een echt edelman
-kil den goeden zin, een uitstekend burger, eei; be- I
minnelijk mensch. Het 'lt hard elke jonge krachtige
mg zooveel belovende maim?:- v zien veilenmaar
be ju..-:: ook heeogegw-n, jhr. öohorer zftl niet ver-
gk-2: rcaar bij zeer velen in weemoedige
Ir'; r. c-nug rirfvon. Moge dit nog eenige trooat zijn
v:1e cii-,ii>ed.". fJ:j gade e-:. kinderen van der»
.wiardigcr :.f.eiapene
i
v SP.a- heiH weder sen zijner I
v\. ^•^\»a-F":r® -oor dei; doen verloren. Vrijdag-
mo; zea iö te 's Hage overleden de heer j
mr. i Vhiuj r. Pos se. Minister van Koloniën, «i
Miaisf.v Staat. Kommandeur der Orde van den j
uL^êd. Leen"Grootkruis van de Eikekrooo, Rivier
van ouders: ,e^-'ne vreemde Orden.
De heer V. 1Bosse werd 16 Dec. 1809 ,{e Amster
dam ge bóffenniJ deel aan
de kriygs-verrichtingen tegen de BBgen. Na het vol
brengen zijner rechtsgeleerde studiën vestigde hij zich
als arivokaai te Amsterdam. Na benoemd le zijn als
lid der commissie voor de Rijnvaart, werd hij op
aanzoek vau den Minister van Hall referendaris voor
de afdeeling in- en ui tg; rechtemau 't dep. van
financiën. In die betrekking bewerk hij de nieuwe
scheepvaart-wetten, later door heéals Minister ió
de Kamer verdedigd.
Den 8 Juli 1848 werd hij benoemd tot
Minister van Financiën in het Min hu* \ic Kcrajawnner
en den 21 Nov, definitief. In Oct. ^49 ging hij-nis
zoodanig over in hel Ministerie Thojedke, ea bleef
Minister t A 19 April 1853. Dan rutins hij nog drie
maul Minister van Financiën gewees: van 12 Maart
'1858 tot 21 Pebr. 1860, van 9Per, 1866 tot 30
Mei 1866 en van 3 Juni 1868 tot ..Januari 1871.
Minister van Koloniën wat v. Bosst van 4 Januari
1871 tot 6 Juli 1872, en Ittatslelijk'su 3 Nov. 1877
tot zijn dood.
Als. politiek is van Bos°<-, ;jer verschillend
beqqrdephi. Als specialiteit in financiële zaken en op
't gebied vau handels-wetgeving internationaal
handelsrecht wordt hij onverdeeld geprezen door
politieke tegenstander zoowel als géstverwanten en
in het buitenland evenzeer als hier. 'it laatste is wel
gebleken toen de Keizer van Ooster ijk hem inriep
als orakel om over den toestand de» Oostenrijkgche
|jnanciën zijn oordeel uit te spreken en van, advies
tq dienen tot herstel van dat ver wade huishouden.
Alleen dat van Bosse de daar lieershende kwaal in
den oorsprong wilde aantasten de voorrechten van
adel en geestelijkheid was,, zegt rrsr,, oorzaak dat
deze zaak geen verder gevoig had.
Ontegenzeggelijk was van Losse op zijn terrein een
groot man; een staats-beambte waaro;= Nederland met
recht troisch mag wezen en die zich ii onderscheidene
wetten onvergankelijke mouumenten heeft gesticht,
o. a. door de afschaffing van 't dagblad-tegel, de nieuwe
scheepvaartwetten, het handelstractaat met het Toiv.ir-
bond, de nieuwe wet op de Rijuvaart enz, Yan Bosse 'be
zat een verbazende kennis v?" zaken, de vrucht eener
onafgebroken ernstige studie en van grade gaven. Ir; «b'.
Kamer, waarin hij doorgaans zat als id, wanneer bij
geen Minister was, spreidde hij geen' uiterlijke rede
naars—talenten ten toon, maar looh luLverde icu;;" naar
hem omdat wat hij zeide altoos puntig en degelijk
wa? en ter zake dienende; zonder rethorische bloemen,
gaf iiij de vruchten van zijn kennis ea denken.
Wij maken de- woorden van den voorzitter der
l^eede Kamer, bij het bericht van zijn dood in de
KadPr gesproken, tot de onzein van Bosse verliest
de Konii^ een zijner trouwste staats-dienaren, het
land een zijner beste burgers'/.
Te Colijnsplaat is fB Jid v'su den Gemeenteraad
gekozen de heer P. v. d. Wiele Kz.
De Gemeenteraad van Middelburg, te vergeefs po
gingen- gedaan hebbende om de open plaats vab
derden stads-geneesheer vervuid te krijgen té'gen een
honorarium van f 500, heeft thans besloten geen
derden geneesheer meer «,an te stellen, en de werk
zaamheden te "Meden over de twee ftVhgeërende
dokten, waarvoor dan -elk' een' 'trakt'effieüi3~Vé)%>'öj»iiïg
3 .'00 zou ontvangen.
Door gii?nizoénfè-v2?anderitig; t'egen Me; aanst.
bepaald, 7,a: te Vllssingën o, a. cis nldn'a'r be^taa-.ufè
afdeeling der venei?iging w'Bigèn Hulp" een grooten
knak ki'ijgéii. Deze e-Meelitig bestfeal hóofflzakelijk iii'fc
militaiien, het bèstuUr zöowel ais de'Iedeii; ue coöpe
ratieve winkél'-verêëïViging hnd haèir débifet' 'ook s'cinèV
uitsluiteöd vaü militairen.
BrKRVLiET. De -sviiiter-verinakelijkhéden alhier werden
BóiMsidog j.l. besloten met- eene' algömcène vqdrstéllip^
van de Rödeóijkèrskamer Jacob" 'van Lennep". Bi
werd opgevoerd en naar wenscb'en ieders genoegen,
1 jjïïet Bankbiljet van duizend gulden" van A Ruyscb
en als Rastakje: »'Eeiie Huwélijks-advertehtie1' van
Servaas de Bruin. Het was inderdaad een genoogefijke
avond' voor allied di'o' tegenwoordig waren én die waren,
vëièn. De zaal was in den eige'ir; en zin van het woord
eivol. Hoewel dc- Kamer geen. vrouwelijke 'leden telt,
toch wei'deri de vrouwenrollen in beide stukken door
jonge dame? én met su'ccés vervuld,' ïn de stukken
v'oór Reder-jk,m-s bewerkr 6nt'Ürék'én weliswaar vrouwen
rollen, maar ook juist daarom wördt de keuze der
stukken beperkt en daardoor zou ik elke Kamer toe-
wenschcn: té' künnen' besernEïvén' over liet noodige
personeel om dè vrouwehrolTer.' in hare op te voeren
stukkers door pev-oh'eb van 't vrouwelijk geslacht te
zien vervullen.
Behalve eèn pair VoorsteÏÏingen van dé Kamer van
Rethorica, bestaat hiéi ó'og ëene Fanmren-maatschappij,
die ged t •'•ende het winter-teöëh twee óóncèrfeh en in den
I zomer é*u\ concert aan hzve. lionóVaire ledén geeft
onverminderd bet »aitgiah" der maatschappij dat
bestaat in het spelen door de plaats bii wijze van
promenade én het geven van eenige stukken ten beste
op het marktveld.
Beide inri.;ül:ngen worden cuin ook door Biervliets
bewoners op hoogen prijs gesteïdwel een bewijs dat
en uitVoeri'nge'n van dé Fan'farén-maalschappij en Je
opvoeringen de Kamer de algeméèiie goedkeurmg
wegdragen.
De heer V, Mélis te Ssroóskerke in Watcbsren
is gékuzen tot commissaris in het van polderbestuur
Walcheren.
ir.
Roemenië.
Dezer dagam kon men in de bladen lezen van erger
lijke tooneeiea, die hier en tiaar in 't Oosten, bepaaldelijk
in Roemenië, waren voorgevallen, n.l. dat de volks
woede zich gekeerd had tegen de Joden, omdat onder
deze zooveel woekeraars zijn, die de bevolking uitzuigen.
Men heeft zelfs cp enkele plaatseri geheele gezinnen van
Joden uitgemoord. Om dit verschjjo::?! te verklaren
ia het niet. voldoende fcft wijzen op de domheid der
bevolking, die, door fanatieke en even doinïnië priesters
aangehitst, esa goed christelijk werk waant te doen
L-ici de Joden te vervolgen en zoo mogelijk te verdelgen.
Danrtoé is een dieper blik noodig in den toestand1
dof Roemeensche en Slavische volken langs den Doiiau,
Het volgende kan als bijdrage daartoe dienen;
Br is vaak gesproken over de assimileerende kracht
en het ontivikkelings-vermogeii der Roeirieniërs.
Het schijnt, dat daar veei op af te dingen is, ten
minste wat- eigenlijk Roemenië betreft, dat is Moldavië
eti Wal ach ijs.
Hooren wé wat hièromtrerii gezegd wordt door den
heer _A. Ubicini, ecu dei bests kenners van het Slavische
en Roemeensche Oosten. Het Bransche tijdschrift,
waaraan we deze bijdrage ontleenen, maakt bij de
aanhaling van Ubicmi- zeker voorbehoud, tcri aanzien
vau hetgeen de geleerde zegt betreffende de verduitscliing
cf ,vgermanisatie" van het Oosten. //Zonder twijfel,
Assimilatie is list vermogen om vreemde elementen
p te nemer;.
zegt het tijdschrift, gaan veel Duitsdiers, Dnitsche
Joden vooral, zich iu het Oosten vesigeii, mét uariie
in de Douau-'anden, maar de tijd is 'oorbij, dal sij
de oeverbewoners van dezen stroom hiu nationaliteit
zouden hebben kunnen ontrooven, zo.1 zij namel. al
goede //déualionalisateirrs" zijn en &t zij de wfefc
stellen in piaats van zich daarnaar te mhikken. De
beneden-Donau zal niet ergo-, verduits-ht- worden' dan
de Vereenigde Staten; Wij weten niet vat er viin de
Roemenen zal worden, manr het Siavisc-e ëlemèufc kan
niet meer overwonnen worden",
Wij voor o;?3 moeten hier, alvonhs den heör
Ubicini ie laten spreken, een voorbehhnl maken op
dit voorbehoud, liet. voorbeeld van* Amlrika is slecht
gekozen, want inderdaad' heeft het Dufscbe element
in sommige streken,der Vereenigde Stjten zeer veel
te beteekenen, zoodat het ontwijfelliajr op de ver-
j vorming der nationaliteit een grooten' invloed zai
i uitoefenen.
Geven we thans het woord aan dén-heer Ubicini
in de Eoonomüte Francais. In Roemeiiè', zegt hij,
constateert men, dat in dè steden, dij Israëlitische
bevolking buiten rekening gelaten, het jetal der over
ledenen geregeld dat der geboorten ove'treft, terwijl
onder de Israëlitische bevolking het cijfer lér geboorten
dat der sterfte te boven gaat., iu de deden zoowel
als op het platte land.
Dit contrast; dat in Roemenië menigeèfï met Zekeren
ernst gadeslaat, valt nog beter iu het oog rils men
de tabel raadpleegt van ue bewyjing t.fer bevolking
in 1874, die vocff. mij' ligt
In 1874 te BB mén 143773 wettige geboorten,
5190 onwettige, 479 vondelingen, totaal 149442
geboorten, tegen 152247 sterfgevallen.
De cijfers1 der £eb»'orteö en sterfgevallen verhié'dcu
zich aldus:
1°. Naar de localitëitenIn de steden 28178 ge-
bóortèn en 34876 sterfgevallen, op het platte iw.-.d
I 121264 geboorten en 117371 sterfgevallen.
2°. Naar de godsdiensten of nationaliteitenGehoor te n
I bij de Orthodoxen (Roemeniërs) 137817 sterfgevallen
140789bij de Katholieken (Hongaren) olöl geb.
I en 1478' sterfgeV.bij de'Protestanten (Duitschers)
235 geb. en 338 sterfgev.; bij de Armeniërs 134 en
i 211; Lipovaiiiërs (Russische secte) 435 en 435
Israëliién 7719 en' 6955 Muselmanhen 1 en 3Ï,
in 't geheel bij ds niet-ortliódoxcn 11825 geb. te^en
12448 sterfgevallen.
Hieruit ziet men, dat in 1874 dé stérfte üe geboorten
heeft overtroffen met 20o5' gevallen dat als men alleen
de steden rekent, dit getal tot 6698 klimt dat is
ongeveer 5 sterfgevallen tegen 4 geboortenop het
platteland intégëndee' is liet getal c'ei' overledenen iets
lager daii dat der geboorten, ii.1. 30 tot 31; uat
ciüdclyk de gróötere sterfte slechts de Ohriateïijfeié
bevolking treft met uitsluiting van de Israëlitische,
bij welke integendeel het getal der geboorten geregeld
dat der sterfte overtreft.
Oude- de oorzaken, die werken op' de sterfte in
Roemenië, moet men teilen liet nagenoeg geheel ont
breken' van straten én goede voetpaden, de onbekend
heid met de hygiëne, het slechte voedsel in verband
met de menigvuldige en langdurige vasten in ds
Grieksche kerk.
Bijna al de dorpen op de boorden van den Donau
aan den voet der Karpaihen zijn gedurende meerrlaa
de helft des jnars verzonken in verpest slijk ziéke
kinderen, kraamvrouwen loopen barr:;..^s iu dien
modder en zakken er tót do k» ia. De huizen
staan gelijkvloers met'den buitengrond en zijn vochtig,
hebben slechte daken, die overal wind en regen door
laten; Hfet" toëthrèï is z-esr schrèaihet' verbruik' van
