advertentie-blad
Woensdag 8 Januari. 82ste jaargang.
en
a
Deze Courant verschijnt DTN?
üiigCZOLUiui'd
Prijs per urie maand'
AXzuüderii ^c nc
i»
ÜAiS^
G er. VRIJDAG wond,
STÜAGEN,
Rrniico per pc?: 1.-
met- Bijblad iO cent.
PBI.TS DER AÜVERTENÏIEN:
Per gewonen regel 0 eeut. Huwelijks-, Geboorte-
en Doodberichten ren 1-6 regels 60 eeut.
Disiistfiaubirdingen rai l5 regels, mits contant betaald, 25
ct.
jende, gelieve men aiferl-tK een dag voor (le uitgave in te zenden aai - J:-
tlevmuig
zoo belangrijk, dat ze i
klagen,
gel-stand
i Tegen.
is door den Duitscbet-
von Bismarek, aan den
voorgelegd. inhoudende
a algeheele tmrzii-ainff
en oen opstel tot toelichting,
t d-.Li tegen wooruigen treu-
lerr, en de uitzichten nagaat
:r kunnen gcopeud worden
roor vrijen handel aan
berger staat, heeft legen
u een „manifest aan den.
V lrxrir-TT—-/Jtt. in«nc-
JÏGI»-". O-'*
rerkt stuk is en net vooi-
.estcii; die tegen dedenk-
ismavek zijn aangeteekw -t-
als hoogst belangrijk aa i
ruig rijk dat. zij als 't ware
rucht maken, ja meer dan
•a colt aan gene zijde van
Oceaan niet onopgemerkt
/aarlijk i Want al het Duitsche
,,..i tïtjlï i ÏTOOCV
kwljtiéu. de incCüs-
-;:'j klassen treuren en
ar';i\-. klasse en de kleine. bur
'dl gc of ziel dit angstig en van nabij te
moet. D. grootste filianciëele ondernemingen
p aijeii on piepen, zoo ze niot geheel en ai
Tallen en instorten als wrakke getimmerten
door mot en roest verteerd. Hoe kan 't dan
anders of de poging van een inan als vin Bis
marck. om het kwaad onder de oogen t» zien
en plam-en tot verbetering te beramen en uit
te voeren, moet de aigemeeue belangstelling in
hooge mate opwekken
En niets ook natuurlijker dan dat zulk een
.uUte stap een schier even stout verzet ont
moet. „Tegen groote kwalen krasse genees
middelen", we kennen die spreuk, doch iedereen
weet ook, dat zij, die de krasse geneesmiddelen
m.-.-i. n slikken, daartegen leelijke gezichten
trekken. Eu als du geneesmeester een sterk
extract wil ingeven, dan meent de patient of
de naast de deur wonende raadgever soms, dat
een lepeltje suiker in wat water al even goede,
zoo niet betere resultaten zal geven en de pa
tient, die de leelijke gezichten trekt, laat zich
tot, zulk „innemen" ook gemakkelijker overhalen.
Hierbij komt dan misschien nog een derde, die
verklaart dat de ziekte maar inbeelding is,
hoogstens een zeer voorbijgaande onganschheid,
die van zet; wel zal overgaan en waarvoor men
in 't gelieei niet dokteren moet ais men zijn
leven lief heeft, daar immers de slimme dokters
altoos de ingebeelde zieken eerst ziek maken
om ze daarna weder op te knappen, of van
zelf te laten opknappen, of wat ook gebeuren
kan te laten doodgaan aan de ingebeelde
kwaal met wat daarbij kwam.
Hoogst belangrijke stukken inderdaad zijn die
iwea bovengenoemde Duitsche memories. Ze zijn
Y-ttireea
na ar kraliteïi-aftit'ëls zeker niet in buil gehèelen
om v u..g kunnen omvat worden. Hoezo: dat ook
i kunnen, daar over de onderwerpen, die 't betreft,
reeds eeuwen lang gemijmerd al een groote
I eeuw laug diepzinnig gedacht en geschreven
is, j.i tl .ar er al dikke boeken over gemaakt
zijn, zonaar dat de zaak waar 't op aankomt
..de maatschappelijke welvaart door kan-lel en
bedrijf", ofj met twee woorden, „brood voor
ai beid" nog op voor ieder «enigszins bevredi
gende wijze is uitgemaakt.
Wat wij nu over deze zaak gaan schril ven
Lor.ft Qrutkk.ilat nretonUe. 'f zijn eukel eeuigo
opmerkingen betreffende aumimge punten. We
vonden daartoe vooral aanleiding in de hoogst
heln-o-iia» „.-tjkelen, die de N. Roti. Cl. iloj&tr
dagen daaraan a. ««and ™e
veei schoons opmerkten, doch die ons toch
geenszins op alle punten, zelfs niet iu de lioofu-
zaak, hebben voldaan.
liet 'mechanisme der maatschappij staat nooit
i stil, hei. werkt altoos uoe 't werkt, daaromtrent
kunnen de meeningen verschillen, en dat het,
niet altoos op de beste 'wijs werkt, daarvan
levert de ervaring het bewijs. Elk stelsel, dat
i vau de veronderstelling uilgaat dat het mecha-
nisine aan den gang mi)et gebracht worden,
dat het moet opgewonden worden of zoo iets,
Uai nci, zoo oens uit elkliar kan genomen en
loi-volgeus weder iu elkander ----- u-
rnoet wv.j-ii, out zotrüai% stelsel is, meeuen
wij, reeds daardoor vals.il en zondigt legen
het beginsel, waarvan d( werking van 't ge-
beele wonderbare möófiunbme is uitgegaan.
ieder" iooi protectie was, en niettemin is de
Nederlandseke republiek door die protection-
nistisclie mededingers zoo geheel en al over
vleugeld, dat nu weliieht ,.le tijd niet ver meel
is, dat Nederland zich met zijn handel, industrie
en landbouw aan de wolken zal dienen vast te
houden, en de hooggeroemde welvaart - a rijk
dom geologen zullen zijn? Toch zit dezo pa
radox in die artikelen verscholen.
En dat zij er iu zit is zeer naru.n'j!: -u
verklaarbaar uit bet eenvoudige feit, dat hier
te lande, noch ue protectie noch de vrijheid
ooit als sonverein heeft geheerscht.
Protectie is een idéé in de doctrinaire oucia
school der économie en vrijheid is ook niet
meer dan zulk een idee; daarom zijn de zoozeer
zoo hoog geprezen gouden vruchten der laatste
grootendecls denkbeeldig. Het dilemua prof,en.
of vrijheid behoort in de oude school der économie
thuis. Bijkans een eeuw door heeft men daar
over breede en ingewikkelde redeneeringe.i
uitgesponnen, doch er is eigenlijk nog niets
uitgemaakt.
Wat. de ervaring leert het is dit: dat onder
een handels- on industriëele wetgeving en fiscale
instellingen, die zoogenaamd geheel proctionis-
tiseh zijn, 't eeue land iot grooten bloei, wel
vaart en rijkdom komt. ierwijl een ander zakt
cu veramt; doch precies hetzelfde heeft plaats
in landen waar zoogezegde vrijheid, heerseht.
Paraguay is een meuschenleeftijd door her
metisch gesloten geweest (onder het bestuur
van dr. Fraucia) en 't is verarmd en verwilderd,
zoo goed als to gronde gegaan. Japan is
Al nemen we dus voer een oogenblik eens eeuwen aan eeuwen hermetisch gesloten ge-
aan, dat bet waar is dat sniert de ontluiking van
de wetenschapderstaalbuithoudkuudeer eigenlijk
alleen sprake kan zijn vat deze tweepro
tectie of v r ij h e i dau nog zou 't valsch
zijn te stellen, dat er ooi een tijdpunt is ge
weest of zijn kan, war.iepéén van die twee
beginselen sonverein wa; of werd. Niet meer
dan een zeer tijdelijke, zee) plaatselijke hegemouie
heeft nu de een dan daWnder over haar tegen-
voetster uitgeoefend. Ziodat wc meeuen, dat
ook op dit oogenblik -.e onderstelling, dat het,
te doen zou zijn oin j r o L e c t i e of v r ij -
beid, niet voldoende gsgrond is; wij nemen
baar aithans niet aan.
We moeten hierbij opmerken, dat de Duitsche
Rijkskanselier zich ook niet heeft geposeerd
als de apostel voor de. protectiemaar wel
nebben de leden der. a-ijliSndels-vereeniging,
die greotendeels aan di boorden der Oostzee
en den mond der Elve h izen, de vraag gewend
tot het dilemna protect» of vrijheid.
De N. Rolt. Cl. gaat ook op dit voorgewende
dilemna los en daardooi kornt menigeen barer
slagen hier of daar in de lucht terecht en niet
iu het hart der kwestie. Ons dunkt, dit moet
ieder in het oog gevailci zijn, die die artikelen
met aandacht heeft geleien. Hoe b.v. te denkeu
over deze paradox: de üedetiandsche republiek
heeft het indertijd tot zulk een lioogen trap
van welvaart en rijkdom gebracht, omdat zij
het beginsel vau vrijhei., aanhing en toepaste,
toen geen ander laud daaraan dacht, maar
weest, en 't is in zijn afzondering volstrekt
met ten achteren gebleven bij de overige vol
ken, ja velen ver vooruit. Dit zijn twee
uitersten, naast welke cr geeu meer te stellen
zijn, die zoo sprekend zijn. lii alle andere
staten waren steeds protectie en vrijheid zoo
gemengd, dat er slechts ia zeer betrekkelijkeu
zin van te spreken was. 't Is alles hoogstens
een vraag van meer of minder, van zus of
zoo, doch geenszins van twee elkander uit
sluitende beginselen.
Wij vatten niet recht wat de N. Roti. Cl.
eigenlijk bedoelt met die vrijheid, die hier zou
geheerscht hebban in handel, bedrijf en land
bouw, tijdens de Nederiandsehs Republiek en
in vergelijking met andere landen. Ons is die
aera der vrijheid niet bekend.
Den bloeitijd der Republiek willen wij daar
mede niet wegcijferen, maar alieen opmerken,
dat die geenszius een vrucht van liberale-,
fiscale-, handels-, koloniale- of' nijverheids-wet
geving geweest is. Trouwens hoe zou dan onze
achteruitgang, onze val te verklaren zijn? Of
loopt ook het vrijheids-systeem op den duur in
de war, zoo goed als dat der protectie
Ons dunkt er is hier groote verwarring vau
zaken en oorzaken.
Wat in de oude school uit het oog verloren
wordt is, dat er nog altoos staten en volken
bestaan, dat deze min of meer scherp door na
tuurlijke, geografische, ethnologische en andere
grenzen van elkander geseheiden zyn; dat de
