vrijheid daartoe gevraagd eu die bekomen. Hoe,
zeide hij niet.
Nu betwijfel ik het zeer of in dergelijke zaak
een predikant de rechte man is om licht te
brengen. Mijns inziens zou een geneesheer hier
heter op zijn plaats zijn. Edoeh, de bezetenen
willen van geen wereldsch geneesheer weten en
houden zich alleen aan't geloof; met een haan,
nu ja, maar toch aan 't geloof. Geen genees
heer dus. Begrijp eens, zoo'n wereld-dienaar
zou den draak steken met alle femelarijen en
doodeenvoudig constateeren, dat men hier met
zeer overspannen zenuwen te doen had, over
spannen hoogstwaarschijnlijk door bovennatuur
lijke, z. g. godsdienstige praatjes en wellicht
ook door hysterische aandoeningen. Hij zou
koude baden voorschrijven en lichaaamsbewe
gingen en wat al niet meer, zonder notitie te
nemen van de overtuiging der patiënten, die
zegt dat ze met een onzichtbaren Duivel worstelen.
Neen, geen dokters over den vloer. Met gees
telijke middelen dient hier den strijd aange
bonden 't Is immers 't hoofd der booze geesten,
met wien men te doen lieeft?
De predikant dan heeft zijn volgelingen streng
onderhouden over 't verspreiden van dwaze
praatjes, toovenarij betreffende, en ze berispt over
hunne vijandige houding jegens de turfver-
koopster. Hij heeft gedaan wat hij op zijn
standpunt doen kon en naar ik verneem, heeft
hij 't zelfs bij een deel leelijk verkorven door
zoo uit te varen tegen 't geloof in tooveren.
Hijzelf gelooft in den Duivel met de Kerk,
wier dienaar hij is, en ofschoon hij niet wilde
beslissen tusschen zenuwtoevallen en duivelbe-
zetenheid, was toch zijn geheele toespraak ge
richt met het oog op de laatste. Naar zijn
gevoelen heeft de Duivel de arme weduwe uit
gekozen tot 't spelen eener komedie. Wat hij
daarmee bedoelde, vat ik niet recht, gelijk nog
zooveel wat in zijn rede voorkwam.
Maar dit is me duidelijk, en 't is om dit te
zeggen, dat ik van deze seance gewag maak,
dat de bestrijding van 't geloof aan de wer
kingen des Duivels allerminst aan een geloovig
zoon der Kerk toevertrouwd moet worden.
Zeg aan de menigte dat ze niet aan tooveren
mag gelooven, doch dat de Duivel iu staat is
den mensch naar lichaam en ziel in abnormalen
toestand te brengen, en ze zal zich toch van
dien Duivel, welke haar zoo vaag wordt aan
geduid, een zeer mensehelijke voorstelling maken.
In plaats van bierdoor 't bijgeloof den kop te
vermorzelen, geloof ik integendeel, dat 't toe
neemt in omvang.
't Is met dat al een bedroevende geschiedenis.
De Protestanten lachen en steken den draak
met de verschijningen der H. Maagd en met
de wonderen van Lourdes. Dat ze de hand
in den boezem steken en vóór ze om hunne
Roomsche broeders lachen, zich afvragen: „en
wij, zijn wij zooveel wijzer?"
Buitenaf lacht men om Vlaardingen, gelijk
Het zuidelijkste punt, dat door de ramp bereikt
werd, was de haven Antafagasta, van het mijn-district
Caracoles. Het water overdekte daar vier uren lang
de handelswijk; al de huizen eu smelterijen van den
oever zijn weggeslagen. Tan de guano-schepen, die te
Punta de Lobos ten anker lagen, werden 2 verbrijzeld
en II zwaar beschadigd.
Noordwaarts van Chanavaga, op een afstand van
18 uren, werd de stad Iquique, evenals in 1868, ge
heel verwoest. De aardbeving duurde er vier minuten.
Daar er vele huizen van hout en met riet gedekt zijn,
dreigde de brand, die onmiddellijk door de haardvuren
en lampen in de puinhoopen ontstond, alles te ver
woesten wat de aardbeving gespaard had. De spuit
gasten togen moedig aan het werk, ondanks het
schokken van den grond, maar eensklaps weergalmde
de kreet: de zee! de zee! De oceaan overstelpte het
land, viel daarna snel terug, de overblijfselen van de
stad medesleurendevier wijken, de werven, het station,
het belastingkantoor, de banken, de magazijnen, de
machines tot het distilleeren van zeewater en de
waterbakken, alles was weg. Het laatste verlies was
vooral groot, daar hier geen drinkwater is en het er
nooit regent.
Niet ver van Iquique, in de havens van Molle en
Pisagua, zijn 400,000 kwintalen salpeter weggespoeld,
een groot verlies, daar dit artikel het voornaamste
produkt van die streek is. Twee schepen, al de kust
vaarders en schuiten zijn gezonken. Het verlies wordt
een groot deel in VI. lacht om 't andere deel.
Toch zij men voorzichtig, 't Volk is hier en
ginds van hetzelfde gehalte, 't Ligt 'm maar
in welke handen 't valt. Er is een orthodoxie,
die pocht op de diepe verachting, welke ze alle
mensehelijke wetenschap toedraagt. Laat die
overwicht krijgen over de zwakke hersens der
menigte en de dwaasheid om in een zenuwlijder
een van den Duivel bezochte te zien, behoort
nog volstrekt niet tot de geschiedenis,
V., 8 Juni 1878. V.—
Binnenland.
Het programma van het te Assen te houden XXXIe
Landhuishoudkundig congres is verschenen. Wij stippen
het volgende daaruit aan
Maandag 24 Juni. Ontvangst der leden van het
congres.
Dinsdag. Vorming der afdeeling en keuze harer
besturen.
Eerste alg. verg. en opening van het congres in de
kerk der Ned. Iierv. gemeente, te 1 ure.
Woensdag. Verg. der afdeeling, Tentoonstelling
van vee enz.
Alg. verg. van het congres, 's namiddags 2 uur.
Donderdag. Verg. der afdeelingen om 9 en ver-
eenigde verg. der beide afdeelingen des middags 12
uur. Gemeenschappelijke maaltijd.
Vrijdag. Verg. der afdeelingenom 9 en alg. verg.
des middags te 12 uur. Sluiting van het congres.
Rijtoer naar Zuidlaren: muziek. De congres-leden
hebben vrijen toegang tot de sociëteiten te Assen,
tot de tentoonstelling en tot alle op het feest-programma
vermelde feestelijkheden.
Zaterdag bestaat er gelegenheid de machinale turf-
fabricatie van de Erven J. C. Rahder te Nieiuveroord
te bezichtigen. Met een bezoek aan Nieuweroord kan
gevoeglijk vereenigd worden een rijtoer naar het IJol-
landsche veld, zeer bezienswaardig om zijn boschcultuur.
Ook is die dag geschikt om een bezoek te brengen
aan de koloniën van Weldadigheid te Erederiksoord.
Op het feest-programma komt nog voor: Dinsdag.
Ringrijden vanwege de vereeniging //de Eendracht",
in de Collardslaan, aanvang 11 uur.
Na lang wenden en draaien heeft de zaak der
tramway's te Rotterdam thans naar het schijnt haar
beslag gekregen. De gemeenteraad heeft concessie
verleend aan de heeren Dervieu Guillaume en Comp.,
bankiers te Parijs, en Eduard Orlet, industrieel te
Brussel, voor de som van 101,000.
De Tweede Kamer komt Woensdag 12 Juni bijeen
tot hervatting der werkzaamheden, en wel naar men
zegt aan te vangen met de behandeling der wet op
't lager ouderwijs.
De commissie, in dit jaar belast met het afnemen
van het examen van leerling-apotheker (apothekers
bediende), zal zitting houden op Maandag 8 Juli
e.k. en volgende dagen te Middelburg.
liet Tltrechtsch Dctgbl. heeft aan haar geabonneerden
een net bewerkte afbeelding met beschrijving toege
zonden van het ontworpen monument ter herinnering
aan de Unie van Utrecht.
daar op 20 millioen francs geschat. Ook zijn daar
10 zeelieden omgekomen. Achttien kilometer land
waarts in is de groote salpeter-exploitatie la Nueva
Carolina geheel verwoest, eu 23 uren verder hebben
de stad Tarapaca en de dorpen Pica, Matilta en
Canchones min of meer geleden, doch gelukkig weinig
menschenrlevens veloren.
Meer noordwaarts is Arica, dat in 1868 het mid
delpunt der ramp was, ook ditmaal zwaar geteisterd.
De trilling van den grond heeft er de voornaamste
inrichtingen en een groot aantal huizen omgeworpen.
Vervolgens trad de zee achteruit en toen vluchtte
ieder naar den naburigen heuvelweinig tijds daarna
kwam een golf aanrollen van 10 a 15 voet hoog.
Achtmaal herhaalde zich deze beweging der zee, ge
heele wijken werden er door weggespoeld, de ijzeren
spoorwegbrug verdween en de spoorweg zelf ook over
een lengte van 4 mijlen, terwijl rails, wagens, loco
motieven en allerlei overblijfselen van gebouwen op
een hoop gespoeld werden.
Het Amerikaansche oorlogsschip //Wateree", dat bij
de ramp van 1868 meer dan 3 kilometers landwaarts
ingedreven en daar 15 voet in het zand gewerkt
was, is viermaal door de golf bereikt, vlot geworden
en 3 kilometers verder noordwaarts op nedergezet.
De schade is aanzienlijker geweest dan in 1868,
omdat de inrichtingen uitgestrekter en kostbaarder
waren, die nu verwoest zijn. Er zijn echter slechts
weinig menschen omgekomenhet was nog vroeg in
Te Ter Neuzen zijn tot leden van den gemeente
raad gekozen in plaats van den heer J. Donze en van
wijlen den heer J. J. Eereken, de heeren mr. J. P.
Dronkers en C. J. A. Fercken met 142 en 139 van
de 192 geldige stemmen.
De Commissie van Oppertoezicht en Beheer over de
Kweekschool voor Zeevaart te Leiden zal op Maandag
24 Juni a.s. in genoemde inrichting een keuring
doen plaats hebben van knapen, welke bij 's Rijks
Zeemacht in dienst wenschen te treden.
Bij de uitgevers Stenfert Kroese en van der Zande
te Arnhem is verschenen een groot portret van ds.
J. P. de Keyser. De gelijkenis van de zeer fraai
uitgevoerde photogravure uit het atelier van
Goupil Co. is treffend. De prijs is buiten
inteekening f 1,25 en op Chineesch papier 2,50.
In een vergadering van de katholieke arbeiders-
vereenigingen vestigde de president van de vereeniging
van St. Vincent de Paul de aandacht op de zedelijke
wanorde, die dikwijls op het platteland het gevolg is
van het invoeren van landbouwwerktuigen. De Re-
publique Frangaise herinnert naar aanleiding daarvan
aan het gezegde van Voltaire: //God geef dat onze
vijanden recht belachelijk zijn," en voegt er bij//Dit
is een wensch dien wij niet meer behoeven te for
muleeren. In dit opzicht worden wij overstelpt."
Benoemingen, Besluiten, enz.
De luit. ter zee 2e kl. J. A. Kloek, behoorende
tot de rol van het fregat //Evertsen," wordt overgeplaatst
in de rol van het wachtschip te Willemsoord en op
de //Evertsen" vervangen door den luit. ter zee 2e kl.
M. E. Tijdeman.
Landbouw.
Inhoud van Ceres No. 14. De lagere plant- en
diervorm in verband tot den landbouw beschouwd.
Gele mangelwortelen tegenover voeder-maïs. Het
31e Nederlandsch Landhuishoudkundig Congres te
houden te Assen van 2428 Juni a.s. Keurmees
teressen. De invoer van Amerikaansch vleesch in
Engeland (vervolg). FeuilletonOver plantenvoe
ding, door dr. Adolf Mayer.
In hetzelfde noraraer van Ceres vinden we het be
richt dat de heer A. E. Marlet, de bekende en ijverige
redacteur van dat blad, met eenige Zeeuwsche land
bouwers voor eenige dagen naar Parijs is vertrokken
om daar te zien wat er belangrijks op landbouwkundig
gebied valt waar te nemen. Pleit dit voor den ijver
van den Redacteur, het is tevens een bewijs dat die
Zeeuwsche landbouwers niet van achteren willen staan,
maar in den vreemde, en dat wel bij zulk een uit
stekende gelegenheid als de internationale landbouw
tentoonstelling oplevert, willen zien en opmerken wat
er te zien en te bedenken valt op hun terrein.
Op de tentoonstelling te Parijs is het Neder
landsch Rundvee-stamboek bekroond met
den eersten prijs voor stieren.
Kunst en Wetenschap.
De kunst heeft een waar verlies geleden door het
overlijden van den heer Jean Pflaging, directeur der
Hoogduitsche Opera te Rotterdam. Hij was pas 45
jaar oud.
den avond en de geheele bevolking was op haar
hoede, daar men juist een overval vreesde van het
oorlogsschip der opstandelingen, de //Iiuascar".
Ho en Mollendo zijn ook verwoest. Te Callao, de
haven van Lima, is de schade op 750,000 francs
berekend.
In het geheel beloopen de verliezen in schepen,
gebouwen, koopwaren, enz. ruim 100 millioen francs.
Het Peruaansche gouvernement verloor er 40,000
a 50,000 ton guano bij en de exploitatie dezer kost
bare meststof kreeg een geduchten knak door het
verlies van vele schepen en het verspoelen van vele
exploitatie-plaatsen. Alles te zamen is de schade
grooter dan bij de rampen van 1868, daar de vloed
golf verder landwaarts ingedrongen is. Er zijn evenwel
slechts 500 a 600 menschen bij omgekomen, terwijl
de ramp van 1868 in Peru en Chili 30,000 menschen-
levens heeft gekost.
Te vergeefs hoopte men dat de verwoeste steden
zich nu voortaan in veiligheid zouden stellen voor
dergelijke rampen, door de huizen te herbouwen op
hooger gelegen punten buiten het bereik van de vloed
golven, zooals men die nu uit herhaalde rampen kent.
Maar in plaats daarvan is men toch weder op de
oude plaatsen gaan bouwen en de schepen laden de
guano al weder in de havens van Huanillos en Pa-
bellon de Pica.
