/IKBIKZIKSrili: COURANT
voor het arrondts-
sement Zierikzee.
1878. No. 26.
Woensdag 3. April.
81ste jaargang.
NIEUWS- en ADVERTENTIE-BLAD
BRIEVEN UIT HOLLAND.
Deze Courant verschijnt DINSDAG en VRIJDAG avond,
uitgezonderd op FEESTDAGEN,
Prijs per drie maanden 1,Franco per post 1,—
Afzonderlijke nommers 5 cent, met Bijblad 10 cent.
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
Per gewonen regel 10 cent. Huwelijks-, Gehoor te
en Doodberichten van 1(3 regels 60 cent.
Dienstaanbiedingen van 15 regels, mits contant betaald, 25 et.
Alle stukken, de redactie betreffende, gelieve men uiterlijk een dag voor de uitgave in te zenden aan den uitgever SU. LAIiEXffiAN.
XIII.
M. cle Red.
't Groote feit van den dag is nog steeds
de schoolwet. In alle bladen en op alle ver
gaderingen wordt ze druk besproken eu zoo
er in kleine kringen ook al iets anders behan
deld wordt, wees verzekerd dat de discussie
op 't nieuwe ontwerp uitloopt. En geen wonder.
Jaren lang is de onderwijs-wet bet mikpunt
geweest van alle auti-liberale partijen. Ze
kweekte ongodsdienstigheid, ze was een middel
in de handen der modernen tot uitroeiing van
't geloof, ze ondermijnde onze staatsinstellingen,
ze bevatte in weinige bladzijden een zee van
rampen en ongerechtigheden, die ze verplicht
werd bij mondjesmaat over 't arme Nederland
uit te storten. Van den anderen kant werden
de beginselen der wet met hand en tant vast
gehouden en werden er, om der lieve vrede
wil, wanhopige pogingen aangewend om den
vorm, waarin die beginselen gegoten waren,
zóó te kneden, dat ieder er zich bij neer kon
leggen, pogingen, die totaal moesten mis
lukken, dewijl 't beginselneutraal onderwijs
ten eenemale verwerpelijk is en blijft voor de
tegenpartij, op welken schotel men dat ook
belieft op te disschen. Inmiddels heeft de liberale
partij steeds een open oog gehad voor 't minder
goede, dat de wet aankleefde eD in den laatsten
tijd heeft men met nadruk er op gewezen dat
de onderwijs-wet, zal ze voortaan met hoop op
goeden uitslag door die partij kunnen verdedigd
worden tegen de aanvallen der vereenigde
vijanden, dat ze dan ook, meer dan tot heden,
voldoen moest aan de eischen. 't Is een ondank
baar werk, week in, week uit te strijden voor
een wet, alleen omdat 't beginsel ouze goed
keuring wegdraagt. Neen, moet ze 't troetel
kind der liberale party zijn eD dat is ze
door den drang der omstandigheden reeds
lang dan behoort ze, zoo niet in alle, dan
toch in vrij wat meer deelen dan ze tot heden
deed, te beantwoorden aan 't ideaal, dat die
partij ziek van een goede onderwijs-wet voor
stelt. Zooals ze thans is, of liever zooals ze
thans uitgevoerd wordt, kan er van een alge
meen degelijk volksonderwijs geen sprake zijn.
Niet dus om alle partijen onder ééu hoed te
vangen is sehooiwets-herziening dringend nood
zakelijk, maar om een wet, in't leven te roepen,
die onverwaterd de beginselen der liberale partij
op 't voorhoofd draagt en die dus goedkoop,
degelijk neutraal onderwijs waarborgt.
Geen wonder dat de liberale partij met ver
langen uitzag naar de geboorte van 't wicht.
Ze verwachtte van dezen Minister en niet
zonder reden een flinlc doortastend ontwerp,
geen geven-en-nemen-politiek, maar een. dui
delijk hier bon ikeen ontwerp dat vooral in
de hoofdzaken zou voldoeu aan 't algemeen
verlangenleerplicht, voorbereidings-klassen,
flinke traetementen eu de zekerheid dat niet
zooals thans de letter der wet en de geest
tegelijk kon te niet gedaan worden door een
eigenbelangzuchtige fractie der raadsleden.
Dit wachtte ze en wat heeft ze ontvangen
Op enkele punten een verbeterd ontwerp, op
andere een belachelijk ontwerp en over 't geheel
een onvoldoend ontwerp.
De teleurstelling is algemeenze is zóó groot
dat een bewonderaar pur sang, die heel uit
Apeldoorn naar Amsterdam kwam om 't vele
goede eu sehoone van 't ontwerp op te sommen
en tot dankbaarheid daarvoor aan te manen,
door de vereeniging „Burgerplicht" met zijn
bewondering apart gezet werd, waarna de aan
wezigen met luid applaus een motie van onvol
daanheid aannamen.
Geen wonder dus ook dat de clericale partijen
juichen en de Maasbode met een fijnen glimlach
op 't gelaat, de handeu wrijft van genoegen,
nu ze ziet hoe haar liberale zusters den Minister
hard vallen. Toch is er nog wel zooveel slechts
bij gekomen dat 't noodig geacht wordt te
waken en protesten in te zenden. Ja zelfs ziet
de vereeniging' voor Ohr. nat. ond. de toe
komst zoo duister in, dat ze in allerijl de ge-
loovigen optrommelt tot een bedestond op 5 April
a.s. Ais men daarmee de onheilen kan afwenden,
vind ik 't een goedkoop en gemakkelijk middel.
Ik vrees echter met groote vreeze dat een
bedestond van slechts één avond weinig effect
sorteeren zal en zou daarom in bedenking willen
geven dien bedestond van 5 April af permanent
te verklaren tot het einde der beraadslagingen
gekomen zal zijn.
't Is niet te hopen dat de liberale partij
ondertussehen ook de handen zal laten hangen,
aan 't bidden gaan en Gods water over Gods
akker sineeken. Ze spreke onverholen haar
„ondankbaar en onvoldaan" uit, zonder zich
aan de spotternijen der tegenstanders te storen.
Ik noem de indiening van zulk een ontwerp
een groote fout, die onherstelbaar is, tenzij
de Minister de wet intrekt en een betere editie
in de plaats geeft. Zooals ze daar ligt kan
ze nooit voldoen aan de eiseben van den tijd
en indien de Minister ongenegen is tot 't aan
brengen van veranderingen, dan schiet er niets
over voor de liberale partij dan door samen
werking te komen tot een goed geheel, zonder
den Minister. Hij zal zich dan 't vaderschap
over een wet moeten getroosten, die door een
reeks amendementen omver geworpen en weer
op de beenen gesteld, zoo min zijn trekken
draagt, als baar zuster, die op 't hooger ouder
wijs, den stempel vertoont, waarmee Heemskerk
ze heeft trachten te merken. Zoo mooi echter
zal dat niet gaan en ik voorzie een eindeloos
geharrewar en gekibbel tnsscben de leden der
eendrachtig gewaande liberale party, waarvan
een deel den Minister zal steunen, terwijl een
ander deel pogingen aanwendt tot een radicale
verbetering.
Is dan de wet zoo min? Och neen, ze is
niet minder, doch ook niet veel beter dan de
oude en als de regeering nu de laatste intrekt
en een andere in de plaats stelt, die evenals
deze slechts half werk levert, dan wordt er een
enorme arbeid verspild aan een poging, die
over eenige jaren blijken zal ijdel geweest te
zijn. Me dunkt daartoe is 't onderwerp van
te groot belang en de nationale tijd te kost
baar en de Minister had dien tijd kunnen besparen
en beter gedaan niet de wet te laten zooals
ze is, maar dan scherp te waken over hare
uitvoering, die thans zeer veel te wensehen
overlaat, niet alleen in achterhoeken, maar zelfs
in plaatsen, die uit achterbuurten bezien als
brandpunten der beschaving aangemerkt worden.
Vergun me mijn ongunstig oordeel over 't
ontwerp kortelijk te motiveeren. Ter loops heb
ik reeds genoemd het gemis van een rechten
grondslag: voorbereidend onderwijs. Als de
Minister slechts half wist hoeveel tijd men op
verreweg de meeste scholeu vermorst aan 't
ontgroenen en ontbolsteren der in 't wild opge
groeide wezentjes, voorzeker dan had hij er
geen oogenblik aan getwijfeld ot het ook noodig
zou zijn het bewaarschool-onderwijs bij do wet
te regelen en dit te doen aansluiten aan bet
onderwijs der lagere school. Nu blijft 't op
richten van bewaarscholen aan 't goedvinden
van den gemeenteraad overgelaten en men kan
als regel stellen een regel met uitzonderingen
natuurlijk dat alles wat omtrent onderwijs
aan den Raad in handen gegeven wordt, in
't geheel niet of steeds ten halve gedaan wordt.
Daarom acht ik bet ook zeer onvoorzichtig alle
gemeenten met 30 perc. van de onderwijs-kosten
te ontlasten, zonder een waarborg te eischen
dat het onderwijs goed geregeld zij.
Merkwaardig groot is 't getal invoegingen,
waarin over niet-eervol ontslag en schorsing
sprake is. Aan art, 33, volkomen gelijk aan
bet veel besproken art. 23 der tegenwoordige
wet, is zelfs de bedreiging toegevoegddat
de onderwijzer, die zich in dat opzicht (het
opzicht van iets te leeren, te doen of toe te
laten, strijdig met cle begrippen vancle
Mormonen b.v.) aan plichtverzuim schuldig maakt,
door Ons voor een jaar en bij herhaling, voor
onbepaalden tijd gesehorst kan worden.
En dat is nu een art. dat wellicht wel 't minst
overtreden is. Althans men kan op een reis
door 't land honderderlei klachten aauhooren
over ellendige schoollokalen, met nog ellendiger
meubelen en karige toedeeling van scboolbe-
hoeften, over gebrek aan personeel met al de
gevolgen daarvan en over nog veel meer, doch
gegronde klachten in bet gemoedsbezwaren-
opzicht komen zelden voor.
Verder schorsing door Burg. en Wetk. alleen,
of door hen op voordracht des schoolopzieners,
en nog ereis schorsing door Ged. St. ook op
't advies van den sekoolopz. Daar voorts een
tal gevallen, b.v. bet toch houden van een
winkeltje, 't gebruiken van een afgekeurd boek
enz. met ontslag eindigen, zoo voorspel ik den
onderwijzer onder de nieuwe wet een zeer on
rustig leveu. De Minister levert hem aan handen
en voeten gebonden over aan den scboolopz.
of diens adjuncten of wat nog erger is aan de
genade van Burg. en Wetk. Inderdaad benij
denswaardig
De laagste klassen der lagere school wil de
Minister onder toezicht stellen van geëxami
neerde meisjes van1G jaar. Meer onpae-
dagogisek kan 't al moeielijk. De laagste klasse
toch is de grond voor de andere; bederft die
en meisjes van 16, 17 jaar zullen ze be
derven thans staan vele hulponderwijzeressen
