mest slechts de voor den groei en de ontwikkeling
der planten noodige stoffen in den grond bracht.
'.'Evenmin als het lichaam er mede gebaat zoude zijn,
indien de stoffen, voor de voeding van ons lichaam
vereischt, ieder afzonderlijk aan de maag werden toe
vertrouwd, maar dit veeleer storing in de werking
onzer voedingsorganen zou te weeg brengen, even
min is het voldoende de aarde alleen van de plan-
tenvoedende stoffen te voorzien. Dit was dan ook
vooral zijn bezwaar tegen het overmatig of uitslui
tend gebruik van kunstmest, die, als het goed is,
wel de vier hoofdbestanddeelen (stikstof, phosphor-
zuur, potasch en kalk) bevat, maar aan de andere
eischeu van den bodera niet voldoet. Goed behandeld
is de grond niet alleen een reservoir van voedings
stoffen, maar wordt hij voedselfabriek. Op de verte
ringskracht van den bodem moet meer acht geslagen
worden.
Hierop ging Spreker de middelen na, waardoor
deze bevorderd wordt.
In de eerste plaats is daarvoor de aanwezigheid
noodig van eene voldoende hoeveelheid humus (rot
tende plantaardige bestanddeelen), waaraan stalmest
vrij rijk is. De humus geeft aan den grond een don
kerder kleur, waardoor hij in het voorjaar spoediger
de warmte opslorpt en zoo het ontkiemen der jeugdige
planten of der zaden bevordert. Hij maakt den bodem
los, waardoor de lucht vrijen toegang verkrijgt, een
noodzakelijke vereischte voor verrotting. Bij deze ver
rotting ontstaan gassen, van welke het koolzuur het
allereerst in aanmerking komt, naardien het met water
verbonden, hieraan een grooter oplossend vermogen
schenkt en dit komt ten slotte weer ten bate van het
plantenleven. Immers worden nu de bovengenoemde
vier hoofdvoedingsstoffen opgelost en beter geschikt
gemaakt tot opneming door de wortels. Ook ontstaan
er door de verrotting van den humus noodige stik
stofverbindingen, die anders moeielijk en slechts voor
veel geld verkregen worden. Bij dit alles bedenke
men evenwel, dat al onze pogingen zonder vrucht
zullen blijven, indien we niet zorgen, dat één vijand
onschadelijk gemaakt worde: liet water. Alle aange
prezen middelen zullen ook dan alleen met succes
kunnen aangewend worden, indien de landen vooraf
behoorlijk droog gelegd worden.
Vervolgens ging Spreker over tot de groene be
mesting, waarvan hij zich een sterk voorstander be
toonde. De voorbeelden, die hij van de goede werking
er van bijbracht, waren dan ook sterk sprekend. On
vruchtbare, woeste, zandige gronden waren door groene
bemesting in reutegevende landerijen- herschapen. Het
groote voordeel der groene bemesting is eerstens ge-»
legen in de rijke hoeveelheid humus, die zij aan
den grond schenkt en in de tweede plaats daarin,
dat daardoor de voedingsstoffen, die de lucht bevat,
in den grond worden overgebracht. Waar de bodem
gebrek heeft aan humus is groene bemesting dan ook
boven het gebruik van stalmest aan te bevelen. De
reden ligt voor de hand. Immers in de groene planten,
die onder geploegd, als mest gebezigd worden, is een
voldoende hoeveelheid vocht, dat de verrotting be
vordert, terwijl het stroo van de stalmest uit zijn
aard droog is. Wel tracht men dit gebrek weg te
neraeu door liet te vermengen met dierlijke uitwerp
selen, maar het is te begrijpen, dat dit vocht liet
natuurlijke der groene planten niet kan vervangen.
Yoor de groene bemesting moeten in 't algemeen
bladrijke planten in aanmerking komen, dewijl deze
veel voedsel uit de lucht opnemen en zoodoende veel
stikstof in den bodem overbrengen. Vooral verdient aan
beveling de groep peuldragende gewassen en daar
onder weer de lupinen. Diep ploegen blijft den
landbouwer ook meestal aanbevolen, waardoor den
plantenwortels het dieper doordringen gemakkelijk ge
maakt en alzoo doorgezakt voedsel gered wordt.
In het laatste deel zijner rede vestigde Spreker de
aandacht op compost-bemesting. Niets mag ver
loren gaan. Vele dierlijke en plantaardige stoffen
gaan verloren, die verteerbaar gemaakt en dit is
een vereischte een uitstekende mest zouden opleveren.
Geen landbouwer verzuime dan ook een composthoop
(een allegaartje) aan te leggen, dat hem zoo weinig
kost en zoo rijk beloont.
Op de samenstelling behoeft niet gelet te worden:
alle afval is er op zijne plaats. Ook steenkolenasch
is er zeer geschikt voor: zij maakt den grond open.
Maar wil men den compost goed maken, dan voege
men er wat kalk bij, die de ontbinding van dierlijke
en plantaardige bestanddeelen bevordert. Ook brenge
men er wat vloeibaren afval gier of aalt bij,
doch niet gelijk met de kalk. Eindelijk moet de
compost dikwijls eu goed omgezet worden, opdat de
lucht met ieder deeltje als liet ware in aanraking
komt. Dit is geen bezwaar tegen den aanleg: bij
den landbouw komen genoeg snipperuurtjes voor, die
tot dat doel kunnen gebruikt worden en de omzetting
behoeft ook volstrekt niet op bepaalde tijden plaats te
hebben. Goede compost moet ongeveer een jaar oud
zijn, fijn verdeeld en eenigszius vochtig, maar volstrekt
niet nat. Compost is uitnemend geschikt voor over
bemesting in weerwil van de vooroordeelen, die men
tegen die wijze van bemesting heeft. Men heeft er
ïi.l. tegen aangevoerd, dat er dan te veel van de mest
vervliegt en een gelijke verdeeling moeielijk te be
reiken valt.
Het eerste bezwaar bestaat in het voor- en najaar in
het geheel niet, wanneer de veelvuldige neerslag der
waterdampen, -de goede bestanddeelen van de mest
juist in den grond voert. En wat het tweede bezwaar
betreft, het is waar, dat gelijke verdeeling door onzen
gewonen sleep bezwaarlijk te verkrijgen valt, men neme
dan eens de proeve met de kettingegge, die Spreker
zeer aanprees.
Ook voor weide en boombemesting is compost
zeer aan te bevelen. Een treurige dwaling is de nog
door velen gedeelde meening, dat weiden geen be
mesting behoeven of de runderen, die er op loopen,
hierin van zelf voorzien. Het onhoudbare dezer mee
ning wordt voor ieder duidelijk, die bedenkt dat de
mest der beesten toch niet alles aan de weiden
teruggeeft, wat de koeien er afhalen dat zijn de be
standdeelen van hun geheel lichaam.
Bij de bemesting der booraeu (mede een noodza
kelijk vereischte: hoe zouden toch de boomen jaren
achtereen hun voedsel uit den grond ophalen, zonder
dien te verarmen P) Lette men er op, dat de compost
verder van den stam worde gelegd, naarmate de boom
ouder wordt. De reden ligt voor de hand, immers
het zijn de fijne wortelpuiitjes, die, tengevolge van
een zuur, dat zij afscheiden, de bodem-bestanddeelen
ontbinden, om hetgeen voor liet onderhoud der
boomen noodig is op te slurpen. En met den ouder
dom van den boom verwijderen deze wortelpuiitjes
zich van de stam.
De Spreker eindigde met eene beschouwing over de
verhouding tusschen de pachters en grondeigenaren
en stelde in 't licht, hoe het in beider belang zoude
zijn, dat de korte pachttijden vervielen, die den land
bouwer, en met reden, weerhouden het noodige en
nuttige raestkapitaal in den bodem te ste.ken, waar
door hij er geen voldoende vruchten van plukt eu de
grondeigenaar zijn landen verarmd terugkrijgt. De
landbouwwetenschap zij den landbouwer ten sterkste
aanbevolen. Zij alleen zal heiu de juiste en doeltref
fende middelen aan de hand doen. De tegenstanders
er van schermen met hunne ondervinding, alsof de
wetenschappelijk ontwikkelde aan de ervaring ook geen
rijker lessen zóu ontleenen dan de onkundige. Zal de
candidaat smid-veearts zoo spoedig achter het geheim
der ziekteverschijnselen ziju, als de man, die eerst het
dierlijk lichaam en de -^geschiedenissen van menig
ziekteverloop vooraf grondig bestudeerde?
En hiermee eindigen we ons verslag, waarvan de
onbeduidendheid wedijvert met de belangrijkheid der
voordracht van den heer Marlet.
Mocht dit verslag onder de oogen des begaafden
Sprekers komen, dan houde hij ons ééne raadgeving
ten goede. Wij gelooven, dat zijne voordrachten in
belangrijkheid zouden winnen, en dat hij zeker ge-
gemakkelijker zou gevolgd kunnen worden, indien
hij wat langzamer wist te spreken en niet zoo vlug
waardoor bij zijne hoorders geen tijd overblijft
tot verwerking van het eene hoofdpunt tot het
andere overging.
Mej. Mina Krusemati is, blijkens de jongste mail
berichten, te Batavia aangekomen. Zij heeft aldaar,
zooals een blad uit Iudië 't zegt, //zicli zelve inge
klaard aan den Boom", doch was nog niet in het
publiek verschenen. Thans is van Rotterdam per
stoomer //Conrad" naar New-York vertrokken mej.
Helcne Gerritzen, zoodat op dit oogenblik het indertijd
nog al geruchtmakende geëmancipeerde drietal schier
naar alle windstreken verstrooid is.
Landbouw en Handel.
Inhoud van Ceres No. 38. Een pleidooi voor het
Durham-vee. (Vervolg). Een teleurstelling.
Verslag der najaarsvergadering van de vereeniging
tot ontwikkeling van den landbouw in Holland's
Noorderkwartier. Feuilleton: Een landbouwreis in
Engeland. (Vervolg). De vervaardiging, samen
stelling en het gebruik; vaii kunstmeststoffen. (Ver
volg), enz.
Benoemingen, Besluiten, enz.
Z. M. heeft met ingang van 1 Jan. a.s. een pen
sioen van f 800 's jaars verleend aan den heer
J. li. S. van Lamzweerde Schüller, predikant bij de
Herv. Gein. te Noordgouwe.
Rechtszaken.
Het Gerechtshof te 's Gravenhage heeft W. B. de G.
te Sluis veroordeeld tot 1 jaar gevangenisstraf wegens
gewelddadige aantasting der eerbaarheid gepleegd op
een meisje beneden de 15 jaren oud.
Ongelukken, Rampen, Misdaden, enz.
De storm die hier dageu achtereen met korte tussclien-
poozen heeft gewoed, heeft zich over nagenoeg het
geheele land doen gevoelen en hier en daar vrij wat
schade aangericht. Te Zwolle heeft het water zeer
hoog gestaan en was de vaart deswegen gestremd
onder Giethoorn zijn twee open schuiten, waarin negen
personen, door den wind omgeslagen en gezonken,
de opvarenden werden gelukkig allen gered.
Tal van zeerampen zijn te betreuren. Het op Texel
reeds vroeger gestrande kofschip //Wddaad" is geheel
verbrijzeldbij Huisduinen strandde Zaterdag het Engel-
sclie stoomschip //Niger", van^Kroonstad met granen
en lijnzaad naar Londenhet volk werd door de reddings
boot van Huisduinen geredVrijdag avond strandde
onder Zand voort de Duitsche schoener //Paul Ernst",
met graan van Hamburg naar Landerneau besterad.
Drie man werden gered, de stuurman werd door de
roerpen doodgeslagen. Onder Noord wijk is Zaterdag
gestrand liet Ned. schip //Rival", van Groningen met
haver naar Londenliet volk is gered. Langs het
strand is een menigte wrakhout en lading, meest
planken, aangespoeld. Op Terschelling is het onlangs
aldaar gestrande schip //Deodata" geheel verbrijzeld,
de lading was grooteudeels geborgen. Donderdag is
op de Suikerplaat tusschen Neuzen en Ellewoutsdijk
aan den grond gevaren een N. Duitscli fregatschip,
het is later met hulp van sleepbooten los gekomen en
naar Antwerpen teruggekeerd. Ter reede van Vlis9ingen
hebben liet Engelsche driemastschip //Florence" en de
Zweedsche brik //Margaretha" stormschade gekregen,
zoodat zij Zaterdag in het dok zijn gekomen om te
repareeren.
Het stoomschip //Niger", dat bij Huisduinen gestrand
was, is Zaterdag liooger op strand geslagen en zal
vermoedelijk gebroken zijn.
Tusschen Zandvoort en IJmuiden is Zaterdagnacht
een onbekende N. Duitsche bark met man en muis
vergaan.
Onder Goedereede is veel wrakhout aangespoeld,
alsmede een reddingsboei gemerkt //Vier Gebroeders,
Dordrecht".
Toonkunst.
Met ingenomenheid vermelden wij dat de heer D.
II. Ezerman, onze talentvolle en ijverige muziekdirec
teur, voornemens is dezen winter weder drie concerten
te geven met medewerking van heer-en dilettanten.
Zij die de winter-concerten van verleden jaar hebben bij
gewoond en zich het degelijk kunstgenot nog herinneren,
dat die soirees te smaken gaven, zullen met ons het
plan van den heer Ezerman toejuichen en het gaarne
ondersteunen. Naar wij vernemen dan bestaat bij
den heer Ezerman het voornemen om, als voldoende
deelneming hem daarin te gemoet komt,elk concert
op te luisteren door de introductie van een degelijk
solist, gelijk dit bij één der concerten van verleden
jaar ook heeft plaats gehad. Wijverwachten daarom
dit seizoen dat de ijverige directeur ruime ondersteu
ning tot verwezenlijking zijner denkbeélden zal vinden.
Het eerste concert zal plaatshebben op Dinsdag 18
December e.k.
ZEETIJDINGEN.
BINNENGEKOMEN. ZIERIKZEE.
27 Nov. »IIelena", kapt. K. P. Vos, van Windau
naar Antwerpen.
BINNENGEKOMEN. BROUWERSHAVEN.
23 Nov. «Henriëtte", kapt. Holbij, van Philadelphia
naar Rotterdam.
23 »China", kapt. C. Hanneman, van Riga naar
Havre, als bijlegger.
24 «Bengalen", kapt. B. B. Hoster, van Dord
recht naar Livorno, als bijlegger.
24 »Franziska", kapt. O. Olsen, van New-York
naar Rotterdam.
24 s.s. «Schiedam", kapt. E. M. Chevalier, van
New-York naar Rotterdam.
26 s.s. «Magdeburg", kapt. W. Holman, van
Huelva naar Rotterdam.
26 s.s. «Atlantic", kapt. B. Svenssen, van Croon-
stadt naar Rotterdam.
26 s.s. «Norden", kapt. T. Boyson, van Riga
naar Rotterdam.
26 «Aurora' kapt. John S. Churchill, van Bal-
timore naar Rotterdam.
26 «Henriëtte Suzanne", kapt. I. A. van den
Heuvel, van Sundsvall naar Dordrecht.
In den nacht van 24 op 25 dezer gestrand op de
Westpunt van Nieuwe Zand (Banjaard) het Nova
Scotian 3/m. schip «Empress of India", kapt. Farns-
worth, met guano naar Rotterdam. De equipage is
gered en met behulp der alhier gestationeerde red
dingsboot «Willem III" alhier aangebracht. Het schip
is totaal wrak.
Bijzonderheden in een volgend nommer.
Van alle ziekten, die dagelijks de sterflijst vermeer
deren, is de longtering zeker de meest algemeene,
de meest wanhopende voor de huisgezinnen.
