ZIERIKZËESCHE COURANT.
voor liet arrondis- seinen! Zierikzee.
1877. No. 82. Woensdag- 17 October, 80ste jaargang.
NIEUWS- en ADVERTENTIE-BLAD
LIBERAAL of CLERICAAL.
Deze Courant verschijnt DINSDAG en VRIJDAG avond,
uitgezonderd op FEESTD AG EN,
Prijs per drie maanden 1,franco per post 1,-
Afzondevlijke nommers 5 cent, met Bijblad 10 cent.
PRIJS DER AD VERTENTIEN:
Per gewonen regel 10 cent. Huwelijks-, Geboorte-
en Doodberichten van 16 regels 60 cent.
Dienstaanbiedingen van 15 regels, mits contant betaald, 25 ct.
Alle stukken, de redactie betreffende, gelieve men uiterlijk een da»- voor de uitgave in te zenden aan den uitgever II. LAIvEMIAN.
In No. 23 van 28 April j.l. en eenige vol
gende nommers hebben wo onze denkbeelden
ontwikkeld nopens de vraag: „Hoe staat liet
met onze Staatspartijen"en we kwamen toen
in hoofdzaak tot de slotsom dat meer en meer
de party-formeering gewijzigd werd en in een
staat van versehikkiug verkeerde, waaruit twee
groote partijeneen anti-elericale en een cleri
cal e zonden voortkomen. Het voornaamste
element der anti-elericale partij zou, meenden
we, het liberalisme zijn, terwijl de clericalen
zich eigenaardig zouden splitsen in twee groepen
een zich noemende Protestantsehe, doch waaruit
het grondbeginsel van 't Protestantisme: de
vrijzinnigheid, verloren is, en een ultramon-
taansche, d. i. daardoor noodwendig on-uatio-
nale groep.
Het is thans de tijd op die artikelen nog
eens terug te komen. Niet alleen toeh zijn de
daarin ontwikkelde denkbeelden tot heden toe
door den loop der feiten volkomen bevestigd;
maar men is op dit oogenblik zelfs al veel
verder op den weg der nieuwe partij-formatie
voortgeschreden, dan zich een half jaar geleden
nog liet voorzien.
De groene clericalen hebben, na den val en
de demissie van hun veldheer met zijn geüsur
peerd prestige en zonder staf, hun vanen opge
rold, hun trommen uitgespannen en opgeborgen;
dat nagemaakte Israël is naar zijn tenten ge
zonden. De zwarte clericalen hebben uit Rome
nieuwe wachtwoorden ontvangenzij hebben
met de retraite der groenen hun voordeel ge
daan, vooral om elkaar onderling meer aan te
moedigen.
De conservatieven zijn zoo goed als opgelost,
ingeslouken als ze zijn tot een armzalig groepje,
te nauwernood een komplete quadrille.
De stembus heeft gesproken en de liberale
meerderheid overwegend versterkt. En eindelijk,
het kabinet der kleine concessies is demissionair
geworden, terwijl de openbare meening eener-
zijds een zekere speculatie der uiterste clericalen,
anderzijds de liberalen in mora stellen om zich
van de groene tafel meester te maken.
Voorwaar dat is eene groote verandering in
zoo weinig tijds 1 Zoover hadden we in April j.l.
niet gedacht, dat het verloop van het proces
in October al zou gevorderd zijn.
Doch het komt ons voor dat om vele redenen
de toestand van het oogenblik nog meer waardig
is wel overwogen te worden, dan die van vóór
een half jaar.
Onwillekeurig dwalen onze blikken hierbij
naar Frankrijk over; want er is eenige analogie
tusschen den staat van zaken daar en bij ons.
Daar werkt sinds 19 Mei een opgewonden,
vurig clericalisme, doch laat door zijn werktuigen
dit karakter tegenspreken en het vecht onder
de conservatieve leus, voor de moreele orde,
voor het gezag en welke verdere boemaus-
spreuken het meer weet te pas te brengen.
Maar het hoofdfeit van 16 Mei is dat de cle
ricalen de liberalen met geweld en door intrigue
hebben overmand en nu trachten hen geheel
te verdoen, door hen bij de massa vogelvrij te
verklaren ais communelul, als dolle honden en
wat dies meer zij. Hier delft het bijna uitgestorven
conservatieve hoopje het onderspit voor den na
tuurlijken loop der zaken, waarvan de stembus van
Juni j.l. do eindrekening opgemaakt heeft. Het
clericalisme laat hier het zakkende vaandel dei-
conservatieven iu den steek, en natuurlijk er niet
aan kunnende denken een liberaal marionettenspel
op te zetten, maakt het zieh gereed de ultra-
montaansch clerjcale vaan te ontrollen, met de
pretensie dat deze'de groote standaard zal worden,
waaronder do clericalen van alle kleur zich
zullen scharen.
In Frankrijk brachten de clericalen bet libe
raal bewind ten val. Hier dringen de clericalen
de liberalen om het bewind te aanvaarden. Iu
deze laatste omstandigheid ligt het voorname
verschil tusschen den Franschen en onzen toe
stand. Daar houdt de analogie op.
Het clericalisme bij ons snakt naar het
avènement der liberalen aan het bewind. Waarom
dat? Enkel uit wrevel over het verdwijnen
der kleine concessies in de laatste periode
van 't Kabinet Heemskerk? Wie zal dat ge-
looven
Dan misschien hierom, dat bij ons 't libera
lisme als ziel der oppositie krachtig, doch als
geest van een Kabinet slap en pi is? Wel
mogelijk.
In alle geval het clericalisme van beiderlei
kleur oefent dagelijks pressie uit op de liberalen.
Het is of 't naar 't oogenblik haakt, waarop
de Staats-Courant 't lijstje van een liberaal
Kabinet zal komen openbaren.
Terwijl we dit schrijven weten we nog niet
of de liberalen werkelijk aan het bewind zullen
geroepen worden. Maar we houden 't voor
zeker dat, als er een liberaal Kabinet optreedt,
daarmede ook 't sein zal gegeven zijn tot
de vorming eener zuiver clericale oppositie.
Dit is geen insinuatie van ons. De ultra-
montaansche clericalen zijn naïef genoeg geweest
de natio op de hoogte te stellen van hetgeen
haar wacht iu 't geval dat een ministerie dei-
liberalen mocht komen.
Het enfant terrible, dat zoo zijn partij
in de kaart laat kijken, is de Nieuwe ÏJsel-
bode. Dit ultramontaansche blad vestigt de
aandacht op het feit dat sinds de verkiezingen
van Juli j.l. de zestien ultraiuontaausche leden
der Tweede Kamer de talrijkste fractie vormen
der onderscheidene anti-radicalen, gelijk het de
niet-liberalen betitelt. Hieruit ontleent het blad
zeer nederig de roeping der ultramontanen om
zich aan 't hoofd der oppositie te stellen, of
liever het acht het alleszins natuurlijk en rationeel
dat de Protestantsehe clericalen en het over
schot der conservatieven zich scharen rondom
de ultramontanen als kern.
Inderdaad, zoover is 't reeds gekomen
ook met de gloeiende groene pratriotten van Dord 1
Wat weten de betrokkenen, met name de
Standaardtot deze dingen te zeggenAch,
al zeer weinig en dat weinige maakt een
onaangenamen indruk. De Standaard erkent,
dat zooals thans de zaken staan, de partij
van Rome op het oogenblik de eenige is, die
de leiding der oppositie tegen de „radicalen"
in handen kan nemen.
„Ziet, wat wordt er van een mensch 1" heeft
eens een slachtoffer zijner politieke en kerkelijke
overtuiging mistroostig uitgeroepen. Thans
mag men wel vragen „wat wordt er van de
onmogelijke groene partij en dan is 't ant
woord bijloopende soldaten in het corps van
den Syllabus!
Nu geeft de Standaard de schuld van den
voor haar partij zoo treurigen staat van zaken
aan het beleid van Heemskerk. De N. IJselbüde
wijt het succes der ultramontanen aan de anti
revolutionairen zelf. Wij meenen dat dit dichter
bij de waarheid is.
Doch wiens schuld 't is doet thans weinig
ter zake.
Zeer waarschijnlijk komen we binnen kort
te staan voor 't feit dat we zullen hebben een
liberaal Kabinet met een liberale meerderheid
in de Kamer en daartegenover een clericale
oppositie, waarvan, numeriek althans, de ultra
montanen de kern uitmaken. Met dat feit zal
dan te rekenen zijn. We hadden dit lang
voorzien.
Wie zal aan het hoofd der oppositie, staan
Het is misschien voorbarig die vraag nu reeds
te doendaar echter het enfant terrible van
zooeven, ons hierin reeds is vóór geweest, kunnen
wij er ook wel over spreken. De heer des
Amories v. d. Hoeven werd indertijd geïntro
duceerd als ware hij het toekomstige hoofd
van de ultramontaansche fractie. Dat schijnt
wel ietwat tegengevallen te zijn. Trouwens
deze heer is zelf ook wei eenigermate een
enfant terrible onder zijn niedegenooten.
De N. IJselbode proclameert al half en half
het nieuwe Kamerlid den heer Harry Barge
als aangewezen chef. Het is van algemeene
bekendheid dat niet alle ultramoutaansclie Kamer
leden genieën noch kinderen Enaks zijn op
intellectueel gebied. Met den lieer Barge echter,
meent liet blad, is liet Katholieke element in
de Kamer „qnalitatief" versterkt. Dit zegt iets.
Maar de N. IJ. gaat nog een schrede verdel
en vermaant alreeds haar partij tot een soort
van reorganisatie, waarvan „wat straffer dis
cipline dan tot nu toe met hun zienswijze
strookte" de grondslag zal moeten wezen.
Hier is geen commentaar nqodig; het is klaar
genoeg. Aanshuling, zelfverloochening, oplossing
van liet laatste spoor van eigen idééhet wacht
woord zal wel gegeven worden, en de veldheer
staat gereed zijn eerste dagorder uit te vaardigen.
Ten slotte nog dit: Het is voor de liberale
partij gaiiseli geen onverschillige zaak dat zij
wel bedenke op welken voet zij eventueel het
bewind zal aanvaarden.
Integendeel, dat is van onberekenbaar veel
belang.
In de toekomstige oppositie zal zij niet te
rekenen hebben met het conservatieve beginsel,
dat is met verschil in methode, gepaaid met
een streven naar 't zelfde doel. Want con
servatieven en liberalen staan niet zoover van
elkaar als Oost en West.
Zij zal te doen hebben met een veel onver-