ZIERIKZEESCHE COURANT.
voor het arrondis- seinen! Zieiïkee.
1876. No. 43.
Woensdag 31 Mei.
79ste jaargang.
NIEUWS- en ADVERTENTIE-BLAD
GODSDIENSTVRIJHEID.
Deze Courant versoliijnt DINSDAG en VRIJDAG avond,
uitgezonderd op FEESTDAGEN,
Prijs per drie maanden X,Franco per post X,
Afzonderlijke nommers 5 cent, met Bijblad XO cent.
PllIJS DER ADVBRTENTIEN:
Per gewonen regel XO cent. Huwelijks-, Geboorte-
en Doodberichten van X6 regels 60 cent.
Dienstaanbiedingen van X5 regels, mits contant betaald, 25 ct.
Alle stukken, de redactie betreffende, gelieve men uiterlijk een dag voor de uitgave in te zenden aan den uitgever II. LAKEMIAA'.
IV.
(Slot).
Het is dus niet genoeg dat een volk zich-
zeiven vleit met zijn zoogenoemde nationale
vrijheid van godsdienst en geweten en dat bet
't vertrouwen op die beginselen sterk genoeg aebt
om zelfs over te gaan tot een algeheele schei
ding van Staat en Kerk, zoodat alle verband
tusschen die beide machten wegvalt. Wanneer
niet soliede waarborgen gegeven, gepaste maat
regelen genomen en voortdurend gewaakt wordt
voor de handhaving van het staatsrecht tegen
over kerkelijke machten, die als't er op aankomt
met alle vrijheid lachen en die ondertussehen
met bewonderenswaardig taai geduld en onna
volgbare slimheid, gladheid en buigbaarheid,
rusteloos voortwoekeren om de eene zwakke
plaats na de andere te winnen en voetje voor
voetje te avauceeren, dan is er een eminent
gevaar niet alleen voor die hooggeroemde vrijheid
zelf maar voor den geheeleu Staat.
Tegenover de macht die van Rome uitgaat
is het onstaatkundig, dwaas, bespottelijk zich
te verlaten op fraaieu klank van woorden. Het
is de vraag niet of aan de Katholieke Neder
landers vrijheid zal gelaten worden hun godsdienst
te belijden en, behoudens anderer rechten,
hun eeredienst uit te oefenen. Daarvan kan
geen sprake zijn. Maar daarin zit de kwestie
ook niet. Niet tegen de Katholieke Nederlanders
als zoodanig moet de Nederlandsche staatkunde
op haar hoede zijn. Maar daar is een vreemde,
buitenlandsche macht die allereerst aan de
Katholieken haar souvereiniteit opdringt, en
hen van lieverlede voorbereidt om in den Paus
den eigenlijken souverein ook van Nederland
te zien.
Sedert het pausdom opgegaan is in het
Jesuïtisme is in het Yatikaan niet meer de
opperste kerkelijke overheid der Katholieken
gevestigd, maar een samenzwering tegen de
souvereiniteit van alle staten der wereld. Vroeger
wisten staten als de onze met een gemengde
bevolking, de verhouding tot Rome zoowat te
regelen met behulp van concordaten. Dat middel
van concordaten is een polieke fout geweest
die in 't begin dezer eeuw niet zoo in het oog
sprong. Men ziet alreeds Katholieke staten,
als b.v. Oostenrijk, het concordaat als vervallen
beschouwen. Eu hoe kan 't andersMet een
pretentieuse macht die tot geloofsartikel verheft
de bare leugen dat zij de souvereiniteit over
alle staten der aarde in baar wezen bezit
krachtens Goddelijke opdracht, met zulk een
macht valt niet te concordeeren, noch te accor-
deeren, zelfs niet te redeneeren; tegen baai-
heeft men zich slechts te wapenen met al de
zedelijke en stoffelijke middelen waarover de
Staat kan beschikken.
Nauwkeurige, wel overdachte wetten die den
Staat de macht verkenen de vrijheid van
godsdienst en geweten, voor zoover deze naai
de omstandigheden mogelijk is, te beschermen
en te handhaven, zijn daartoe de aangewezen
middelen. Dat heeft von Bismarck begrepen;
dat gaan meer en meer alle staten, ook de
Katholieke, inzienhet is meer dan tijd dat
ook Nederland het gaat heseffen. Met den
Syllabus en de Encyclieken geen praatjes, dat
is de leuze, die 't gezond verstand moet ingeven
aan elk volk dat zijn bestaan lief heeft. Geen
onderdrukking der Katholieken, wel krachtige
beteugeling der ultramontanen. Letten op
groote beginselenmaar naar omstandigheden
niet minder op kleine puntjes. De invloed, de
actie, de politiek die sinds den val van 't
wereldlijk gebied van den Paus, van 't Vatikaan
uitgaat werkt knagend, knabbelend, invretend,
ondermijnend, en is daarom niet gering te
achten. Hier is 't wachtwoordde Int opzetten
tegen 't burgerlijk huwelijk; daar is 't: bede
vaarten ginds is 'tmirakelen-vertoonelders
kerkhoven-geknoeiop een andere plaats is 't:
belasting weigeringwederom elders verdraaing
der schoolwet; overal uitbreiding van den in
vloed van 't episcopaat, ondanks 't jammerlijke
feit van den zelfmoord dien dat episcopaat
tijdens het Vaticaansch concilie gepleegd heeft,
toen het zich zijn eeuwen-oud souvereiniteits-
reeht in de kerk heeft laten ontfutselen bij
overrompeling. Het is waarlijk meer dan tijd
al deze ernstige verschijnselen eens flink onder
de oogen te zien. Onze nationale feestviering
van 1863 is voorwaar een in vele opzichten
leerzame les geweest. Of er veel gebruik van
die les gemaakt is valt te betwijfelen. Als we
nu die feesten nog vieren moesten ze zouden
een nog treuriger figuur maken.
Ten slotte laten we hier nog volgen de
letterlijke vertaling van een artikel uit een
Brusselsch blad van eergisteren. Daarin wordt
van Belgische toestanden gesprokenmaar als
men wel oplet behoeft men slechts de namen
door Hollandsclie te vervangen en alles is ook
van toepassing op ons.
„Het doel is in het land een wezenlijke
theocratische heerschappij te vestigen, in welke
de Paus het opperhoofd zou zijn; de koning-,
de bisschoppen, de ministers en de andere leden
der geestelijkheid zouden het personeel dei-
ondergeschikte ambtenaren uitmaken.
Reeds schijnt dit doel ten deele bereikt,
althans onze tegenstanders doen alsof dit zoo
was. Voor ben is de ware souverein van 't land
niet te Laekeu, maar te Romebij heet Pius
IX en niet Leopold II; en opdat er in dit
opzicht bij niemand eenige twijfel zal bestaan,
zelfs niet bij Leopold II, dragen zij zorg bij
elk banket waarop zij zich vereenigen eerst de
gezondheid van den Paus te drinken en dan
die des konings. ('t Is in Nederland ook al
zoo gebeurd). En opdat hnn bedoeling zeer
klaar zou gezien worden, zeggen ze in hun
toasten aan Pius IX, paus en koning.
Voor hen is Pius de koning. Leopold II
komt in het tweede gelid, tot zoolang dat de
voortgang der theocratische denkbeelden toelaat
hem geheel op zij te zetten.
Tot zoover wat het hoofd van den Staat
betreft. Wat betreft de ministers is de zaak
nog vrij wat verder gevorderd. Wie zal tegen
spreken dat de keeren Malour, Delcour, De
Lantsheere en bun collega's op de bank dei
ministers de simpele gedelegeerden zijn van
bet episcopaat? Laat de bisschoppen maar
één wenk geven en morgen ligt liet ministerie
omver.
Maar dit is niet genoeg voor de clericale
factie. Zij wil alles opslorpen, alles in zich
oplossen, alles vernietigen ten bate van liaai-
uitsluitende heerschappij. Maar laat ons her
halen wat indertijd de lieer Prère Orban zoo
welsprekend heeft uiteengezet.
„Wat is dat politieke ideaal dat zij ons
voorstelt, als systeem, als middel om te regeeren
Het is beschreven in de Encyclieken en in den
Syllabus. Het is dat van den Eomeinscheu
Staat.
Aan het hoofd de onfeilbare opperpriester,
proclameerende wat goed is, wat kwaad is,
wat waarheid, wat leugen is.
Aan den mensch geen vrijheid meer overge
laten, dan die der waarheid, dat wil zeggen,
geen vrijheid omdat men de vrije keuze van
den individu op dit stuk afschaft. Onmogelijk
kan hij zich bedriegen of dwalen. Instellingen,
wetten, opvoeding, onderwijs alles is voor hem
wijselijk geregeld overeenkomstig beginselen die
men plaatst onder bet goddelijk gezag.
Dat ideaal is verwezenlijkt geworden van
1815 af tot op de afschaffing van de wereld
rijke macht van den Paus.
Nu is er in Europa geen jammerlijker
geschiedenis dan die van den Kerkelijken Staat.
Opstanden, onwentelingeu, gevolgd van ver
volgingen en vogelvrijverklaringen hebbeu de
regeeringen gekenmerkt der pausen, die elkaar
opgevolgd zijn tot op den dag dat de tegen
woordige paus, zonder twijfel bezield met
rechtvaardige en zuivere bedoelingen, onder de
toejuiching van zijn eigen volk beroofd is van
de wereldlijke macht die zoo noodlottig geweest
was vooral voor 't pausdom zelf.
Ondertussehen heeft België, in denzelfden
tijd, geregeerd door de beginselen die de paus
zoo veroordeelt, vijftig achtereenvolgende jaren
een vrede, een vrijheid, een tijdvak van vrij
heid, genoten bij welke niets te vergelijken is
in zijn geschiedenis der laatste vijf eeuwen.
Welnu, wie zou 't kunnen gelooven zoo
onzinnig dwaas schijn bet er is op dit
oogenblik in België een partij die niet alleen
met de vurige wenschen en met al haar invloed
de restauratie van den Paus-koning verlangt,
maar die ons land wil begiftigen met instellin
gen en beginselen die zoo langen tijd de
ellende van den Kerkelijken Staat hebben ver
oorzaakt
Een samenzwering, de uitgebreidste en ge-
duehtste, is bezig om bij ons de beginselen van
den Syllabus te doen lieerschen, boven die dei-
constitutie. De constitutie is strijdig „met de
ware wetten der christelijke maatschappij"
„zonder ophouden moet er op de dwalingen
gewezen worden waarop zij berust".
Ziedaar de taal van onze geestelijkheid! Zij
moet aan allen inboezemen afschrik van de
vrijheid van geweten en van godsdienst; af
schuw van de vrijheid van denkenafschuw
van de vrijheid der meeningenafschuw van