ZIERIKZEESCHE COURANT
voor het arrondis- ai& k sesiient Zierikzee.
1875. No. 97. Zaterdag 11 December. 78ste jaargang.
NIEUWS- en ADVERTENTIE-BLAD
Deze Courant verschijnt DINSDAG en VKIJDAG avond,
uitgezonderd op FEESTDAGEN,
Prijs per drie maanden 1,Franco per post 1,-
Afzonderlijke nommers 5 cent, met Bijblad 10 cent.
PEIJS DEE ADVEETENTIEN:
Per gewonen regel 10 cent. Huwelijks-, Geboorte-
en Doodberichten van 16 regels 60 cent.
Dienstaanbiedingen van 15 regels, mits contant betaald, 25 ct.
Alle stukken, de redactie betreffende, gelieve men uiterlijk een dag voor de uitgave in te zenden aan den uitgever 11. LAKENMAN.
Binnenland.
ZIERIKZEE, 10 December 187 5.
Zierikzee, 10 I)ec. Gisteren avond trad Mr. A. Ker
dijk, de bekende krachtige kampioen voor verbetering
van ons Volksonderwijs, op in de vergadering der
Afdeeling Zierikzee van de Vereeniging //Volkson
derwijs".
De zaal was ook opengesteld voor niet-leden. Velen
hadden van deze gelegenheid gebruik gemaakt en 't viel
in 't oog hoe 't getal hoorders van buiten deze gemeente
betrekkelijk vrij wat grooter was dan dat der ingeze
tenen. Noode wisten wij, de schare overziende, daaronder
de overgroote meerderheid onzer neringdoenden, werk
bazen, industrieelen en zoo menigeen niet binnen
deze klassen vallende die wij meenen dat daar had
behooven te zijn, al waren 't zelfs tegenstanders van
het openbaar onderwijs geweest. Niets treuriger dan
dat men zijn kracht zoeken wil in een standvastig
volgehouden isolement, als vreesde men dat 't hooren
van een eminenten woordvoerder der vooruitgangs
partij de achteruilgangs-overtuiging aan 't wankelen
zou brengen.
Hoe dit echter zij, wij hebben veel genoten met
den heer Kerdijk te hooren.
Het is geen gemakkelijk werk om in eenige be
knopte zinnen den hoofdinhoud der veelomvattende
rede van den uitstekend begaafden redenaar terug te
geven; ja wij achten dat onmogelijk.
De heer Kerdijk begon met er op te wijzen hoe
in vele zaken de uitersten aan elkander grenzen.
Zoowel pessimisten op godsdienstig, staatkundig
en maatschappelijk gebied, als de optimisten op dat
gebied kenneu noch begrijpen juist den toestand
waarin wij verkeeren en evenmin de eischen des tijds.
Noch de zwaarmoedige pessimist, die meent dat de
wereld achteruit gaat, noch de door ijver verblinde
optimist, die meent dat alles goed marcheert en dat
men de radicale theorieën in onze dagen veilig kan
toepassen zonder vrees voor schromelijke teleurstelling,
hebben 't bij 't rechte eind. Zeer eigenaardig verge
leek Spr. de eersten bij de Jeremia's die treuren op
de puiuen van een grootsch verken en de laatsten
bij Jozua's die meenen dat zij de poorten van 't beloofde
land reeds wagenwijd geopend voor zich zien. Er is
een middelweg, en die is de ware. Met de idealen
voor oogen, maar daarom niet blind voor de werkelijk
heid, strevende naar de volmaaktheid, maar daarbij
rekening houdende met 't vele onvolmaakte en ge
brekkige, dat met geen tooverroede zoo op eens is weg
te nemen, moet er gearbeid worden. De richting
van de werkzaamheid moet ongetwijfeld zijn vooruit,
naar liooger, naar beter.
Zoo kwam Spr. geleidelijk tot de ontwikkeling van
de stelling dat noch in 't godsdienstige, of gelijk hij
't uitdrukte in 't idealistische, noch in 't staatkundige,
noch in 't sociale vooruitgang en opklimming of zelfs
maar rust en vrede te bereiken of te verwerven zijn
zonder opheffing der lagere klassen uit de onwetenheid
tot een hooger peil.
Onze volksontwikkeling laat veel te wenschen over,
't onderwijs is gebrekkig, onderwijskracht ontbreekt,
van 't gebrekkige onderwijs wordt bovendien nog vaak
zeer slecht of onvoldoende gebruik gemaakt. Zestigdui
zend kinderen tusschen 6 en 12 jaar zijn nog van
onderwijs verstokende gelegenheid tot opleiding van
onderwijzers is onvoldoende, de tractementen der
hoofdonderwijzers zijn veel te gering, de organisatie
van 't hulponderwijzers-personeel laat veel te wenschen
over of ontbreekt geheel, al zijn ook de tractementen
der hulponderwijzers door de grootere vraag tegenover
steeds verminderd aanbod verbeterd. Ziedaar eenige
en waarlijk reeds elk op zich zelf capitale gebreken.
Tal van feiten en opgaven, die de Spr. bijbracht
om zijn beweringen te staven, gaan wij stilzwijgend
voorbij. Genoeg zij 't te zeggen dat de heer Kerdijk
geen enkelen spijker sloeg zonder een fikschen kop
er aan; die niet geheel onhandig was kon ze allen
gemakkelijk grijpen en vasthouden.
Wat is nu de weg tot verbetering van dezen on-
houdbaren toestand? O. aliggen deze dingen op
dien wegvermeerdering van de gelegenheden tot
opleiding van onderwijzers, afschaffing van de kwee-
kelingen als onderwijskracht, verbetering van de
tractementen der hoofdonderwijzers, organisatie door
klassificatie naar anciënniteit en bekwaamheid van
't hulponderwijzers-personeel, bestrijding van het school
verzuim, enz, enz.
Maar geen van deze dingen is eigenlijk goed te
bereiken zonder herziening van de wet op 't onderwijs
van 13 Aug. 1857. Daarom moet herziening dier
wet worden gedreven. Een herziening in vrijzinnigen,
milden geest met behoud van de fondamenteele punten.
Tot vóór zeer korten tijd durfde de liberale partij
dit niet aanthans, vooral geleid en geleerd door de
ervaringen van 't Schoolverbond, thans drijft en dringt
de liberale partij naar die wetsherziening. De publieke
opinie wordt meer en. meer van liaar noodzakelijkheid
doordrongen. Zij wordt een levensvraag voor onze
vrijheid en onzen vooruitgang.
Als beginselen, die in onze onderwijswet moeten
versterkt of nieuw aangebracht worden, prees Spr.
aan: verhooging van 't budget voor het onderwijs;
tegemoetkoming van de Gemeenten door het Kijk;
het onderwijs gemeentezaak, maar 't staatstoezicht
worde verscherpt, de staatsmacht over 't onderwijs
als gemeentezaak versterkt; de minima moeten worden
verhoogd; eindelijk leerplicht als de noodzakelijke
bekroning van 't gebouw in beginsel vastgesteld en
binnen een zekeren termijn voorbereid en ingevoerd.
Onze plaatsruimte noopt ons hier niet meer van de
veelomvattende rede van den heer Kerdijk te zeggen.
Een daverend applaus bewees hem de ingenomenheid
van zijn gehoor met ziju denkbeelden. Het was hem
echter, zooals hij zelf verklaarde, om geen applaus
te doen. Zoo hij de zaak der apprecieering van ons
grootste volksbelang, het onderwijs, hier een stap
vooruit had mogen brengen, zou dat hem de stree-
lendste voldoening zijn. Zoo zij het
Zierikzee. De loterij ten voordeele van den ver
bouw van 't Herv. Armengesticht heeft na aftrek van
kosten opgebracht de som van 959.94.
De maand November was voor de Biervlieters met
recht een maand van amusementen. Eerstens werd
er door ettelijke schooljongens een blijspel ten too-
neele gevoerd ten voordeele, na aftrek van de onver
mijdelijke kosten, van een' ongeneeslijken zieke, die
lang voor hij alles genoten had wat die avond op
bracht, gestorven is. De rij werd dus geopend met
eene daad van barmhartigheid en hoewel het doel,
door het sterven van den persoon, wel niet werd be
reikt, toch verdient de daad met eere vermeld te
worden als een navolgenswaardig voorbeeld.
Ten tweede werd liet eerste der winter-concerten
gegeven, dat, als naar gewoonte, door eene trouwe
opkomst der leden met hunne families werd beloond.
De stukken werden over 't algemeen flink nitgevoerd
en de voordrachten waren ook over 't algemeen naar
den smaak der hoorders.
Van. harte hopen wij, dat het gezelschap dat nie
mand, durf ik haast zeggen, zou willen missen, steeds
voortgaat met zich onder de leiding van den niet
onverdienstelijken kapelmeester te oefenen; want waar
lijk den afgeloopen zomer hebben zij zich niet veel
moeite gegeven, en was het zijne ontbinding nabij,
doch sedert eenigen tijd is de geest weer uitmuntend
en het tweede winter-concert zal nog meer dan het
eerste, verwachten wij, daarvan blijken geven.
Ten derde gaf de Kamer van Kethorika //Jacob van
Lennep" op Donderdag den 25 November jl. hare
eerste algemeene vergadering, en voerde op //Tooneel-
studiën", blijspel met zang in een bedrijf door Justus
van Maurik Jr. Het stuk werd zeer verdienstelijk uit
gevoerd en vooral de rol van Ferdinand Wolbnch,
figurant, werd in zijne drie verschillende karakters
zeer natuurlijk weergegeven.
Het nastuk//Naar Parijs" had meer genoegen
aan het publiek gegeven, indien de spelers beter
hunne rollen hadden gekend. Tot verontschuldiging
daarvan kan gezegd worden dat de vergadering eerst
bepaald was op 16 December, maar door het metter
woon verlaten van een der meespelers werd zij op
25 November vastgesteld.
Genoegelijk toch was die avond voor velen en ge
bleken is het weer dat de Kamer verscheidene leden
telt, geschikt om komedie te spelen.
Tot ontvanger-griffier van 't waterschap uitloozende
door de sluis in de Piet, is benoemd de heer
J. Fransen van de Putte Jr. te Goes.
De Min. van Financiën heeft bepaald dat de com
mies 4e klasse der posterijen F. A. de Klerck Jr. zijn
functiën zal uitoefenen ten kantore te Middelburg
de surnumerair J. C. de Vulder van Nooorden ten
postkantore te Goes; J. F. Hennequin te Botterdam.
Het eereteeken van langdurigen dienst als officier,
bedoeld bij kon. besluit van 19 Nov. 1844, no. 46,
is o. a. voor den officier van gez. 2e. kl. W. C. J.
v. d. Grijp veranderd van XXV in XXX.
Aan de N. G. Ct. wordt geschreven dat de dames
Mina Kruseraan en Helène Gerritsen zich naar Indië
zullen begeven, terwijl Elise Baart hier te lande zou
blijven en zich aan 't tooneel verbinden.
De JEtoile Beige verzekert den 7 Dec. dat de Bel
gische regeering van ons Gouvernement een tamelijk
hooghartige nota heeft ontvangen naar aanleiding van
het incident met de //Phoenix". Die nota, zoo zegt
genoemd blad, stemt zeer weinig overeen met den
welwillenrlen toon, dien de Belgische regeering steeds
tegenover de Nederlandsche regeering voerde.
Latere lijdingen doen zien dat dit bericht wat
sterk gekleurd is. Wel wordt er over de zaak onder
handeld langs den gewonen diplomatieken weg.
De Ned. hoofd-comm. voor de groote tentoonstel
ling te Philadelphia heeft van de heeren Jonckbloet
en de Casembroot een schrijven ontvangen dat thans
de regeling van plaatsruimte enz. voor de afdeeling
Nederland niets te wenschen overlaat.
Blijkens een ander schrijven bij die commissie in
gekomen van Mrs. E. D. Gillespie, presidente van de
//Women's centennial executive committee" zal ook een
afzonderlijk gebouw worden opgericht voor vrouwen
arbeid en worden de Nederlandsche dames aangespoord
om de deelneming der Nederlandsche vrouwen te
bevorderen.
De Proc.-Gener. bij 't Hof in Utrecht heeft appèl
aang'eteekend tegen 't vonnis van dat Hof, waarbij
dr. Bosch, redacteur van 't Utr. Dagbl., is vrijgesproken
van laster tegen den bakker de Laat.
Te Maastricht is op St. Nicolaas-dag een nieuwe
sociteit geopend, uitgaande van de Jezuïten-broeder-
schappen aldaar; de nieuwe inrichting heet //St. Ser-
vatius".
