ZIERIKZEISCIIE COURANT.
voor liet arrondis- sement Zierikzee.
1875. No. 95. Zaterdag 4 December,
78ste jaargang.
NIEUWS- en ADVERTENTIE-BLAD
Een Roomsch-Katholieke School.
Deze Courant verschijnt DINSDAG en VRIJDAG avond,
uitgezonderd op FEESTDAGEN,
Prijs per drie maanden 1,Franco per post 1,-
Afzonderlijke nommers 5 cent, met Bijblad 10 cent.
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
Per gewonen regel 10 cent. Huwelijks-, Geb oor te
en Doodberichten van 16 regels 60 cent.
Dienstaanbiedingen van 1oregels, mits contant betaald, 25 ct.
Alle stukken, de redactie betreffende, gelieve men uiterlijk een dag voor de uitgave in te zenden aan den uitgever II. LAKEN9IAN.
ii.
Aan 't slot van ons eerste artikel roerden
we de reden of aanleiding aan tot liet stichten
der nieuwe sokooi, zooals die door sommige
Katholieken wordt opgegeven, n.l. provocatie
van de zijde der Protestanten. Wij meenen
dat dit niet de ware drijfveer is die de manneu
beweegt, die dat sticlitingswerk hebben op zich
genomen. Wel is 't te begrijpen dat Katho
lieken geen vrede kunnen hebben met een
kerkleer, zooals die op de eonfessioneele scholen
verkondigd wordt; maar geen Katholiek wordt
immers gedwongen zijn kinderen aaD den in
vloed dier leer bloot te stellen'? De openbare
school staat open, en al wordt daar nu geen
godsdienst in den zin eener bijzondere kerkleer
gepredikt, de Katholieken kunnen toeh verze
kerd zijn dat hun kinderen op de openbare
school niet gedwongen zullen worden ouder
invloeden te verkeeren als op de eonfessioneele
scholen werken.
Ware er in de gemeente geen voldoend
openbaar onderwijs te vinden, dan zou de zaak
wellicht eenigszins anders zijn. Nu ligt voor
eiken Katholiek, wiens kinderen de eonfessioneele
school bezoeken en die meent dat ze daar ge
vaar loopen onder Protestantsche propaganda
te geraken, 't middel voor de hand om ze aan
dien invloed te onttrekken.
De eonfessioneele school is 't dus niet, die
de Katholieken dwingt ook hun eigen school
te hebben.
Evenmin is 't de openbare. Ons zijn geen
gevallen bekend van overtredingen van art 23
der wet van 1857. Voor zoover ons bekend
is wordt er op de openbare school niet de
minste ergernis gegeven aan de Katholieke
leerlingen. Integendeel. Zoo men reden tot
klagen zoeken wilde; de openbare school zou
die kunnen vinden in de veelvuldige stoornis
in 't ouderwijs door Katholieke kinderen, die
gedurig de school verzuimen onder voorwendsel
hunner kerkelijke plichtenvele Katholieke
kinderen verzuimen op sommige tijden des
jaars weken lang de school, 't zij geheel 't zij
voor de helft van den schooldag. Waarlijk
de openbare school heeft meer reden om zich
te beklagen dan de Katholieken.
Ook 't Schooltoezicht en 't Gemeentebestuur
hebben zich nooit schuldig gemaakt aan iets
dat naar provocatie of ergernis geven geleek.
Integendeel. Indertijd had de Pastoor aanmer
king gemaakt op een leesboek dat op openbare
scholen in gebruik was. Die aanmerking was
volkomen ongegrond, aangezien 't bewuste boek,
een geschrift van den kanunnik C. Schmidt,
zelfs door de hoogere Roomsehe geestelijkheid
kerkelijk goedgekeurd is. 't Was den Pastoor
dan ook niet mogelijk om, daartoe uitgenoo-
digd, aan te wijzen, waarin 't ergerlijke gelegen
was. Toch gaf het school-toezicht toe en
verwijderde het boek, 't geen o. i. een daad
van kwalijk toegepaste oonciliante politiek was.
Wat nog meer beteekent, de Schoolcommissie,
enkel uit Protestanten bestaande, droeg inder
tijd een Katholiek voor als lid van haar collegie,
en de Gemeenteraad, eveneens enkel uit Pro
testanten bestaande, benoemde den Katholiek
met voorbijgaan van den Protestant. Wij zouden
wel eens een geval van dien aard willen
opgegeven zien uit N.-Brabaut of Limburg,
natuurlijk met omkeering der verhoudingen.
Men kan dus ook in dit opzicht zelfs niet
spreken van een schijn van misbruik van macht
door de in deze gemeente zoo overwegend sterke
Protestantsehe meerderheid.
Volgens onze meening ligt de aanleiding tot
't stichten eener R. Kath. school alhier, niet
binnen de gemeeute Zierikzee, maar hebben
we hier te doen met krachtige invloeden van
buiten, aan welke invloeden de R. Kath. ge
meente alhier zal moeten toegeven, wellicht
tegeu haar eigen zin en overtuiging, onge
twijfeld tegen haar sociaal belang, wis en zeker
tegen 't algemeen belang van Zierikzee. En in
zoover is er eenige overeenkomst tussehen de
aanleiding van 't stichten der eonfessioneele
school en die van een eventueele R. Katholieke.
Voor de eonfessioneele school is de stoot ook
van buiten gekomen; hij werd gegeven door
lieden die hun bijzondere partij-belangen opper
best meenden te kennen, doch onze locale
belangen en toestanden geenszins kenden. Is
toen b.v. niet hier in de stad een van elders
overgekomen godsdienst-leeraar als spreker in
eon meeting opgetreden om de schare te leeren
inzien hoezeer het onderwijs in de openbare
scholen alhier af te keuren, ja door de ouders
te schuwen was, terwijl nochtans die man geen
enkele school hier ooit had gezien noch een
enkel onderwijzer kende'?
Zoo, veronderstellen we, worden ook de
Katholieke ouders gedreven door krachten, die
elders in werking gebracht worden en waaraan
zij moeten toegeven, omdat hun kerkelijke
constitutie dit zoo medebrengt, en zelfstandig
handelen in hun welbegrepen belang en vol
gens hun eigen opvatting, hun niet geoorloofd is.
Waarom zouden we echter 't kwaad niet
bij den naam noemen! Wat anders dan 't
ondier dat clericalisme heet en dat schier de
halve wereld tegenwoordig beroert, is hier in
't spel
't Clericalisme is 't dat tegenwoordig aller-
wege zijn grijpende klauwen uitslaat, niet enkel
naar de zielen, maar ook naar de lichamen en
goederen der menschen; dat oorlog stookt waar
weleer vrede was; dat de goede verstandhouding
onder de burgers van land en stad verstoort,
dat den kuiselijken vrede in gevaar brengt-, of
zelfs voor goed verwoest; dat menscbeD, wier
innerlijk beter gevoel huil zegt dat ze elkander
moesten achten en liefhebben, tegen elkander
opzet als onverzoenlijke vijanden. En wanneer
nu de onzalige elericale ijver overal in 't land
aan 't broeien en brouwen is, wat wonder zou
't dau zijn zoo 't tot dusver vreedzame Schou
wen er vrij van bleef! Wij zijn hier immers
niet verheven boven 't lot van onze overige
landgenooten Het vuurtje van geloofshaat
en onzaligen, verkeerden geloofsijver wordt zoo
zoetjes aan ontstoken, aangeblazen en opge-
wakkerd; wie weet hoe spoedig het zal opflik
keren en dan moge deze zich er met afkeer
van afwenden, gene 't met innig mededongen
zien, een ander er zich aan koesteren en zich
er bij in de handeu wrijven met voldoening
van zijn werk, geblusckt of ook maar
teruggebracht tot liet smeulende en smokige
vuurtje van vroeger zal 't dan niet zoo spoedig
of zoo gemakkelijk kunnen worden.
Daarom vragen we niet zonder zekere be
kommering: wat zullen de gevolgen zijn? Laat
men die toch niet gering schattenZij zullen
ernstiger kunnen zijn dan menigeen in trage,
slaperige gerustheid of liever onverschilligheid
nu nog denkt.
Het is vooreerst o. i. een zekere waarheid
dat tegenwoordig iedere secten-seliool kwaad
sticht, reeds door haar bestaan als zoodanig.
Men moge al zeggen dat de ouderwijzers dier
scholen toch den kinderen niet zullen leeren
andersdenkenden te haten, hun vijandig te zijn
of kwaad te doen. Het is, helaas, niet noodig
dat haat gedoceerd wordthaat is negatief, hij
is er of ontstaat en tiert al welig genoeg als
men de deugd die er tegenover staat, de alge-
meene burger- en menschenliefde, de humaniteit
verzuimt positief te verkondigen of met den
geest daarvan de school niet doordringt en
bezielt. En dit wordt op de secte-school ver
zuimd; dat kan niet anders. Immers, 't zij
men van 't beginsel uitgaat: wij hebben de
ware leer en die prenten we onze jeugd in
't zij men, uitgaande van 'tjammerlijk principe:
in ous isolement ligt onze kracht, zich om
schorst met een pantser van eigengerechtigheid
en ook de jeugd isoleert; 't zij men de jeugd
opkweekt mei 't dagelijksck brood eener zich
noemende ware leer en eener alleenzaligmakende
kerk, buiten welke geen heil te vinden is;
kortom in welke vormen men de scheiding en
schifting ook tracht te gieten, wat men
zoodoende uitstrooit naast 't goede zaad, 't
zijn de kiemen van haat, verdeeldheid, wan
trouwen, onderlinge schuwheid, verwijdering
onder de kinderen van 't zelfde vaderland.
Wil men bewijzen? Ze zijner, helaas! reeds
nu al meer dan genoeg in ons kleine Zierikzee.
Of men moet blind zijn voor de teekenen des
tijds. Onze schooljeugd is op haar manier
ook een volk, dat zoo nu en dan openbaart
welke passiën er in opgewekt zijn. Is de van
ouds welbekende sckoleukaat ooit zoo vinnig
geweest als sinds het openen der bijzondere
school? Men luistere maar eeDS af welke lie
felijke twistgesprekkeu onze aanstaaude burgers
en burgeressen nu al onder elkander en tegen
elkander voeren. In vele van die kleine ge
moedereu is de secte-haat alreeds diep geworteld,
een woekerplant voor 't geheele leven wellicht,
die later over nering en bedrijf van de dau
volwassenen haar giftige vruchten zal laten
vallen.
Nu vertrouwen we, schier zonder onderzoek
daaromtrent, dat noeh de bijzondere, noch de
openbare onderwijzers daartoe willens aanleiding
gevenmaar zooveel is, helaasniet noodig
Reeds de opvatting, onder jongen en ouden
