Binnenland.
ZIERIKZEE, 2 2 Juni 187 5.
Zierikzee, 22 Juni. Het ons toegezonden schrijven
uit Zuid-Beveland heeft de aandacht getrokken van
de N. Goesc/ie Ct. De N. G. spot met het denkbeeld
van Y. Z. om ook aan de intelligentie het stemrecht
toe te kennen en dit niet enkel te geven aan de
bezitters of vertegenwoordigers van wat geld. Toch
raeenen wij dat Y. Z. 't bij het rechte eind heeft.
Onze census mag niet op den duur de eenige en
alleenzaligmakende maatstaf zijn. Het is en 't blijft
bespottelijk dat het meerendeel onzer meest uitstekend
ontwikkelde burgers van het kiesrecht verstoken zijn,
tenzij ze zich tot kiezer laten promoveeren door een
fictief patent of een valsche aangifte voor de belasting.
Het zal op de Zuid-Bevelandsche dorpen wel zijn
zooals elders: de kroeghouder mag raeêkiezen, de
dominé, de dokter en wie nog al meer mogen thuis
blijven.
Het is overigens niet vreemd dat de N. G. is
tegen den intellectueelen census. Zij zal wel zijn
voor het volstrekt algemeene stemrecht. Qutwikkelde
kiezers laten zich niet zoo licht drijven als volgzame
schapen; met de groote massa gaat dit wel.
Uit Middelburg wordt gemeld dat aan den heer
Tak van Poortvliet een adres van waardeering zal
worden gericht door ingezetenen van Zeeland. Naar
men verneemt zou de Commissaris des Konings een
der eerste onderteekenaren van dit adres zijn. De
N. Midd. kan niet vatten hoe dit in verband gebracht
wordt met het gebeurde op den 8 Juni. Zouden er
nog meer zijn die dit niet vatten? Of staat de N. M.
als goed conservatief ook hierin ganscli alleen?
In den loop der vorige week is aan de besturen
der afdeelingen van de Maatsch. tot Nut v. 't Algera.
toegezonden het Rapport in zake Onderwijs, opgesteld
door een Commissie, in de vergadering van 't vorige
jaar benoemd tot een onderzoek naar de werking der
wetten van 1857 en 1863, naar 't verband lusschen
lager en middelbaar, alsmede naar den staat van
't voorbereidend onderwijs.
De Commissie bestaat uit de li.H. De Veer, Hu-
breclit, W. C. Mees, 1. v. 't II. en de deskundigen:
Van Bemmelen, Degenhardt, Eikkert, Kerdijk, Van
Milligen, Moens, Stein Parvé en Zaayer.
Ze heeft thans 't eerste deel harer taak afgedaan
een lijvig rapport is 't resultaat, bevattende een on
derzoek naar de gebreken der wet op 't lager onderwijs.
Terwijl we iedereen de lezing van dit goed gestelde,
zaakrijke stuk aanbevelen, willen we 't voornaamste
er van mededeelen.
De Commissie plaatst zich op 't standpunt, dat
art. 194 der Grondwet aangeeft. Ze wil door een
ombekrompen en volledige toepassing het volksonderwijs
degelijk maken, en bespreekt dan achtereenvolgens de
volgende punten
a. Leerplicht. Dewijl de Staat zorgen moet dat
't onderwijs goed is, behoort ze ook te verhoeden
dat daarvan velen verstoken blijven. Van de twee
wegen die daartoe leiden, t. w. zedelijke overreding
en wettelijke leerplichtis gebleken dat 't eerste
onvermogend is 't schoolverzuim tot een minimum
te brengen. Noch de Maatschappij, noch 't School
verbond hebben in deze hun doel kunnen bereiken.
De Comm. beveelt ivettelijken leerplicht aan en be
spreekt uitvoerig de bezwaren daartegen ingebracht.
Zij wil leerplicht voor kinderen van het 7de tot het
15de jaar. Voor kinderen van 57 jaar behoort
gelegenheid te bestaan tot 't ontvangen van voorbe
reidend ouderwijs, dat echter niet verplichtend moet
wezen.
b. Neutraliteit. Het beginsel der wet van 1857
wordt behouden. Alle godsdienst-onderwijs behoort
buitengesloten, het gebed afgeschaft en art. 23 ver
anderd in dier voege: het onderwijs worde dienstbaar
gemaakt aan hunne (der kinderen) opleiding tot alle
maatschappelijke deugden en aan hun zedelijke vorming.
c. Onderscheid tusschen Lager en Middelbaar On
derwijs en omvang van 't eerste. De Lagere school
worde een tweeledige taak opgedragenonderwijs
geven aan kinderen van 7 tot 12 jaar en herhalings-
ondenvijs van 12 tot 15 jaar. Het onderwijs omvat
dan voor't eerste tijdperkLezen, Schrijven, Rekenen,
Nederlandsche taal, Aardrijkskunde, Geschiedenis van
't Vaderland, Kennis der Natuur, Zingen, Teekenen,
Gymnastiek en nuttige Handwerken. Het onderwijs
van 12 tot 15 jaar loopt behalve over genoemde,
nog over deze vakken Wiskunde, Alg. Gesch., Volks
huishoudkunde, Staatsinrichting.
De Comm. is van meening dat niet voor 't 12de
jaar met 't leeren van vreemde talen moet worden
begonnen, dat worde overgelaten aan 't voortgezet
onderwijs. Ze zal dat punt in een volgend rapport
nader bespreken.
d. Rijks- of Gemeente-organisatie. De Commissie
somt de voordeelen op die voor Rijksregeling pleiten
en ook de nadeelen en concludeert voor 't bestaande,
dus gemeente-regeling. Tot verlichting der gemeentekas
stelt ze echter voor dat het rijk het grootste deel
der kosten draagt, b.v. 80 perc.
e. SchoolgeldheffingDe Comm. is niet gestemd
vooj algemeen kosteloos onderwijs, alleen wenscht
ze dat te behouden voor onvermogenden.
Toezicht. Voor het aandeel in het toezicht
van het Rijk acht de Comm. noodig: 1°. Ministrieel
oppertoezicht (afzonderlijk departement); 2°. een ad
viseur voor 't onderwijs, die den eerste ter zijde staat;
3°. inspecteurs (5 in getal); 4°. schoolopzieners (on
geveer 50 in getal, ieder over 80 scholen)5°. con
troleurs voor den leerplicht.
De gemeente behoudt het toezicht dat haar thans
is opgedragen, op enkele bemoeiingen na, die den
schoolopz. worden opgedragen. De Schoolcommissiën
behooren te vervallen. In de plaats komt een School
raaduit de ouders der kinderen gekozen, die eenmaal
'sjaars vergadert met den schoolopz., den onderwijzer
en één of meer leden van den Gemeenteraad, ten
einde zoo de belangen van 't onderwijs te doen
kennen.
g. Akte-examens. De namen akte voor huipond.
en die voor hoofdond. stelt ze voor te vervangen
door akte A en akte B. De eerste akte kan verkregen
worden op lSjarigen leeftijd, de tweede 5 jaren na
't bekomen der eerste.* De vak-examens vervallen,
uitgezonderd voor teekenen. Eenmaal 'sjaars acht
de Comm. genoeg tot 't verkrijgbaar stellen van akten,
terwijl ze van elk, die zich aan een examen onder
werpt, een bijdrage wil vorderen.
h. Bevoegdheid tot het geven van onderwijs. Met
uitzondering van 't teekenouderwijs acht de Comm.
't wenschelijk, dat niemand eenig lager onderwijs
geeft zonder in bezit van akte A te zijn. Om aan
't hoofd eener school te staan moet men 23 jaar
oud zijn en akte B bezitten. De benoeming volgens
Art. 20 behoort te vervallen.
i. Aanstelling der onderwijzers. De huipond.-
voordrachten wenscht de Comm. in handen van den
hoofdond. en den schoolopz. te zien. Ze wil de
vergelijkende examens behouden eu verbeteren, door
ze te doen afnemen door de schoolopzieners die in
haar stelsel deskundigen zijn, en die uitsluitend de
voordracht opmaken. Tevens wenscht ze de scholen
te verdeelen in 2 klassen en te bepalen dat niemand
naar een school der eerste kan solliciteeren zoo hij
niet minstens 2 jaren aan 't hoofd eener school van
de laagste heeft gestaan.
k. Financiëele positie der onderwijzers. De Comm.
stelt voor als minimum voor hoofdonderwijzer aan
scholen der eerste en tweede klasse, resp. 1500 en
1000, de traktementen der huipond. op f 800 (die
met akte B) en 500 te bepalen, de laatste eveneens
als minimum.
I. Onderwijzend personeel. De naam huipond.
wenscht de Comm. te doen vervangen door onder
wijzer (le en 2e kl.) Ze beschouwt als maximum
voor 't aantal kinderen onder één ond. 't getal 40.
In den 3jaren cursus (van 12—15 jaar) raag dat
getal niet hooger dan 30 zijn.
m. Opleiding. De Comm. acht kweekschool-op
leiding 't verkieslijkst.
n handelt over heioaarschool-onderioijs.
o over de inrichting der school (pedagogisch).
p. Bijzonder onderivijs. Ook over dat behoort
zich natuurlijk de leerplicht uittestrekken. Zulke bij
zondere scholen, die niet zijn ingericht naar de eischen,
bij de wet voor de openbare gesteld, wil de Comm.
ook niet met de laatste op ééu lijn plaatsen. Bij
weigering om aan dezelfde eischen te voldoen, wenscht
de Comm. de leerlingen dier scholen te onderwerpen
aan een examen, zoo spoedig ze den ouderdom van
12 jaren bereikt hebben en ze, bij onvoldoende ont
wikkeling, naar een goed ingerichte bijzondere of
naar een openbare te zenden, voor zoo lang als de
Commissie van onderzoek noodig oordeelt.
q. Schoolliijgiene. Bij een herziening der Wet op
't L. O. wenscht de Coram, daarin opgenomen te
zienregelen voor den bouw der school worden
vastgesteld bij alg. maatregel van inw. bestuur en
om de 10 jaren herzien; de keuze vau het emplace
ment en 't plan eener te bouwen openb. school
moeten goedgekeurd ziju door den schoolopziener enz.
Z. M. heeft op verzoek eervol ontslag verleend aan
mr. B. M. de Jonge van Ellemeet, als kapitein bij
het le bat. rustende schutterij in Zeeland.
Voorts zijn benoemd tot kapitein bij het 4e bat.
der rustende schutterij in Zeeland, C. A. Carpreau,
thans le luitenant, tot le luitenant F. F. Carpeau,
thans 2e luitenant en tot 2e luitenant J. J. Pateer.
De correspondent vau de N. Rolt. Ct. deelde
dezer dagen mede, op welke wijze de anti-revolutionairen
te Middelburg bij de stembus hebben gezegevierd.
O. a. voerde hij aan, dat hij /'een predikant" te
Vlissiugen een kiezer heeft zien aanspreken, diens
stembiljet openen, een naam doorstrijken en een an
deren er onder plaatsen.
Ds. J, li. Klomp verklaart nu in een ingezonden
stuk, dat men hem alleen daarmee heeft bedoeld,
en hij belooft f 100 aan dengene, die aantoont dat
hij het feit heeft bedreven.
Vergissen wij ons niet, dan heeft Vlissingen vier
hervormde predikantende correspondent heeft geen
naam genoemd, en er bestaat dus geen reden om den
heer Klomp meer dan ieder ander dominé van de
kwade stembus-praktijken te beschuldigen. Ds. Klomp
heeft er zeker niet aan gedacht dat qui s'excuse s'accuse.
Vlissingen, 19 Juni. Op Inst van den Minister
van Oorlog zullen de onderofficiers, die hier vertoeven
met 't doel om manschappen te werven voor de
koloniale troepen, onmiddellijk inrukken. De werviugen
in Zeeland leveren generlei practisch resultaat op.
Uit het laatste verslag van de algemeene Neder
landsche vereeniging //Tesselschade" blijkt, dat het
ledental klom van 1677 tot 1769, dat der werksters
van 437 tot 522, Aan zuiver werkloon, voor zoover
opgegeven, is uitbetaald 12429,695, aan grondstof
f 6552,595, terwijl de gezamenlijke contributiën en
clonatiën f 6029*57 bedroegen.
De Commissie voor de Kweekschool van Zeevaart
te Leiden zal op 28 Juni a.s. eene keuring doen
plaats hebben van knapen, welke bij 's Rijks Zeemacht
in dienst wenschen te treden.
Door Burgemeester en Wethouders van Amsterdam
is gunstig geadviseerd op het verzoek van jhr. mr.
B. J. Ploos van Amstel c. s., om van gemeente-wege
een subsidie van 3000 te ontvangen voor een te
houden historischen optogt bij gelegenheid der her
denking vau het 600jarig bestaan van Amsterdam.
Amsterdam, 19 Juni. Bij den Gemeenteraad is thans
ingekomen een voordracht van het dagelijks bestuur
om het standbeeld van Thorbecke te plaatsen op het
Reguliersplein en om, in verband daarmede, te besluiten
tot verplaatsing van het beeld van Rembrandt naai
de Botermarkt of Stadhouderskade.
Door de Kamer van Koophandel en fabrieken te
Leeuwarden is een adres ingediend aan de Tweede
Kamer, waarbij leedwezen wordt betuigd over het
onlangs genomen besluit om niet aan de orde te stel
len het door den heer Kappeyne van de Coppello c. s.
gedaan wetsvoorstel tot aanleg van spoorwegen voor
rekening van den Staat, en verzocht wordt, dat adres
alsnog zoo spoedig doenlijk in behandeling te nemen
en, hetzij al of niet gewijzigd, goed te keuren.
De Paus heeft aan graaf Du Chastel, oud-gezant van
Nederland bij den H. Stoel, een blijk zijner bijzondere
genegenheid willen geven. Z. H. heeft hem eigenhandig
de eereteekens van de Pius-orde overhandigd.
De Tijd raad haar geestverwanten te Arnhem aan
op den heer Lohman te stemmen. Persoonlijke grieven,
schrijft zij, moet men voor het oogenblik laten zwijgen.
Begrepen
De regelings-commissie van het XlVe Ned. taai
en letterkundig congres te Maastricht verzoekt de aan
dacht van alle belangstellenden er nog eens op te vestigen,
dat haar programma op 1 Juli a. s. ter perse gaat,
en dat zij, die nog mochten verlangen op het congres
het woord te voeren of vraagpunten ter behandeling
op te geven, daarom vriendelijk worden uitgenoodigd
van dit voornemen voor opgenoemde datum aan de
regelings-commissie kennis te geven.
Leedwarden, 18 Juni. Aan de harddraverij met
paard en chais werd door 44 paarden deelgenomen.
Aan den heer van Barendrecht te Barendrecht viel
de gouden zweep van Z. M. den koning en het
zilveren bouilloir met onderstel ten deel, terwijl het
zilveren theeservies gewonnen wérd door den baron
Tuijl van Serooskerken in den Haag.
Voorts behaalde de heer Olivier te Stiens, den
derden prijs (gouden oorijzer), en de heer G. Rienders
te Zunderdorp, den vierden, een zilveren koffievaas.
Het bericht, dat bij gelegenheid van den optocht
met fakkellicht te Leiden een kind op den arm der
moeder zou zijn doodgenrukt, is onjuist.
