En daarom moeten de kerkelijken ook de
baas niet worden. En daarom hopen wij, ter
wijl we dit schrijven, dat ook thans de stembus
niet de overwinning der clericalen maar die
der anti-clericalen zal uitwijzen.
En dan, meenen wij, is 't de tijd om onze
constitutie nog wat beter en hechter te waar
borgen.
Het eerste middel daartoe moet zijn herziening
der onderwijs-wet, verbetering van het openbaar
onderwijs. De kerk met het dogma buiten de
openbare school; de priester, 't zij dominé of
pastoor, buiten de school inbreuken op de
wet zooals ze nu kunnen plaats hebben en
dagelijks ook gezien worden, moeten gekeerd,
voor 't toekomende onmogelijk gemaakt worden
de school moet worden staatszaak evengoed
als 't onderwijs zelf reeds als staatszaak wordt
aangemerkt. Het onderwijs moet onschendbaar
en onkreukbaar worden als 't recht.
Laat dan de clericalen de school aanvallen
en trachten af te breken; zij zullen 't dan
alleen kunnen doen in de kerk, en de weten
schap, de zedelijkheid, de humaniteit, de alge-
meene echte godsdienst, waarvan de school de
draagster is, behoeven dan die vijanden in
't zwart niet meer te vreezen.
Binnenland.
ZIEBIKZEE, 8 Juni 187 5.
Zierikzee, 8 Juni. Met belangstelling lazen we
in de N. Rott. van Zondag, een feuilleton //De libe
raal-Katholieken bij de stembus." Het artikel is
geteekend Willem de Vrij, den schrijver der //Brieven
van een Katholiek."
Met evenveel belangstelling lazen we in het Vader
land van denzelfden dag een ingezonden stuk //Een
beroep op het gezond verstand," mede van een Ka
tholiek.
Wat Willen de Vrij met zijn schrijven bedoelt is
de liberalen te doen gelooven dat er toch nog libe
raal-Katholieken zijn; hij meent dat er zelfs in
N. Brabant nog schuilen; zij maken een //Stille, maar
daarom niet te verachten minderheid" uit.
Ook wij vertrouwen dat cr nog wel enkele liberaal-
Katholieken in Nederland zijn, al stellen we ons hun
getal zeer miniem voor. Er zijn er nog wel. Maar,
vragen wij, wie heeft daar iets aan? Wat beduidt die
z/stille minderheid"? Ze is zeker allerminst le verachten
maar ze kan toch niet meegeteld worden ook.
Wij hebben geey groud om de uitgesproken meening
van W. de V. dat het getal Katholieken die van het
hedendaagsche drijven der ultramontanen een afkeer
hebben, legio is, bepaald te wederleggen als ongegrond
maar wij vragenwat helpt het of er in abstraclo
zulke min volgzame Katholieken kunnen gedacht wor
den; wanneer de feiten doen vermoeden dat zij allen,
nagenoeg zonder één enkele exceptie als 't er op aan
komt, toch blindelings ter stembus optrekken met een
biljet dat bun gedicteerd is? Zie naar Nijmegen.
Daar is jhr. Baphael van Nispen gekozen met 1176
van de 1227 uitgebrachte stemmen. Trekt men van
1227 af 1176 dan blijft er 51 over voor 't getal
dergenen die niet onder dictée hun stembiljet hebben
ingevuld. Onder deze 51 moeten nu nog de Protestanten
(immers de meesten van deze?) gerekend worden. Waar
is dan die //stille minderheid Zij kan thuis gebleven
zijn, Nijmegen telt 2413 kiezers, en daarom kunnen
we geen bepaald besluit trekken; maar, wat zoo ge
makkelijk zou vallen als zij wilde, in stilte ook in de
stembus protesteeren tegen de onzinnige, blinde macht
die de Katholieke kiezers opdrijft, dat heeft zij niet
gedaan.
Met W. de Vr. gelooven we ook dat er nog liberaal-
Katholieken zijn maar waarom geven ze geen teekenen
van leven
De Katholiek in het Vaderland spreekt zich nog
vrij wat sterker uit. Als de bisschoppen zijn naam
konden te weten komen zou hij er vast niet malsoh
afkomen. Wie heeft er ooit gehoord van een openlijk
z/beroëp op het gezond verstand" door een Katholiek
In de eerste plaats wil de Schr. zijn geloofsgenooten
(Lezen die 't Vaderland ook?) waarschuwen tegen
mannen als Groen, en in 't algemeen tegen de anti
revolutionairen. Dit vinden wij van een zelfdenkend
Katholiek zeer natuurlijk. Maar de andere redeneeringen
beteekenen zeer weinig en wel juist omdat ze zooveel
schijnen te beteekenen. Quiprouve tiop ii approuve rien.
//Ziehier, zegt Sclirvier stellingen waarover de
Katholieke kerk hec anathema nimmer zal doen liooren
1. De menschelijke rede is een groot geschenk,
den mensch op aarde gegeven.
2. Die menschelijke rede toont echter haar eigen
ongenoegzaamheid aan
3. Vandaar de openbaring als aanvulling van de
menschelijke rede.
4. Hetgeen een Katholiek lean weten, mag hij niet
blindelings gelooven."
Derhalveeerst de rede, dan de openbaring, eerst
weten en daarna gelooven.
Maar eilieve, deze denkbeelden zijn alreeds te eene-
male veroordeeld in de Encykliek van Pius IX van 8 Dec.
1864. Men zie eens art. IH, IV en V van par. I, art.
VIII en IX van par. II. 't Is wel waar dat daar
niet woordelijk wordt veroordeeld wat onze Katholiek
zegt; maar hem is 't toch ook niet onbekend dat de
stellingen in de Encycliek meesterlijk behendig ge
steld zijn.
Wat de Schr. verder zegt is nog sterker (of nog
zwakker?)
//Wat volgt hieruit? (n.l. uit de bovengenoemde
stellingen.)
//Dat een Katholiek niet ter scliole behoeft te worden
genomen om te leeren geloovenmaar er behoort heen
te gaan om te leeren weten.
z/Het opkomend geslacht moet gevormd worden niet
tot een Protestantsche of Boomsche maar tot een
nationale partij" enz.
Maar dit is vierkant opposiet tegen art. XLIV
XLV, XLVI, XLVH, en XLVHI van par. VI der
zelfde Encycliek!
Men mag den beiden Katholieken dankbaar zijn voor
het openbaren van hun gevoelen, dat zeer te waardee-
ren is. Als zij schreven met hun naam er onder
zouden ze zich vast iets ergers dan een rozenhoedje tot
penitentie op den hals halen. Maar nog meer zouden
ze liet publiek verplichten met eens hun gevoelen te
zeggen, b.v. aangaande art. LXXX van de meerge
noemde Encykliek. De in dit art. veroordeelde stel
ling luidt aldus: //De Boomsche opperpriester kan
en moet zich met den vooruitgang, met het liberalisraus
en met de nieuwere beschaving verzoenen en tot een
vergelijk overgaan." De veroordeeling is vervat in
de Ailokulie Jamdudum cernimus, van 18 Maart 1861.
Zierikzee, 7 Juni. Heden middag te 12 ure werd
op eenvoudige, plechtige wijze op de algemeene be
graafplaats ter aarde besteld het lijk vau Mevrouw
L. A. C. van der Lek de Clercq geb. Schuurbeque
Boeije, echtgenoot van Mr. C. van der Lek de Clercq.
Op reis zijnde met haar gezin is de algemeen
hooggeachte en door armen en noodlijdenden om haar
weldadigheid vereerde vrouw, te Brussel plotseling
ongesteld geworden en na weinige uren overleden.
Behalve door de treurende familie, die zoo veel in
de ontslapene verloor, werd het stoffelijk hulsel naar
de laatste rustplaats vergezeld door de weezen uit het
Burger-Weeshuis, van welke stichting Mevrouw de
Clercq regentes was en waarin zij altoos zoo innig
belangstelde.
Veel wordt in Mevrouw de Clercq verloren; haar
nagedachtenis zai in zegenend aandenken blijven bij
velen.
Zierikzee, 8 Juni. Zaterdag is het zesjarig zoontje
van D. Bal in de Nieuwe Haven gevallen. Het kind
liep groot gevaar van te verdrinken, doch werd nog
in tijds gered door A. de Keizer, raatroos op de
reddingskotter, die zich daartoe te water moest begeven.
Zierikzee. Naar wij vernemen zal de heer C. F.
Corten van Maastricht op Vrijdag den 18 Juni a. s.
voordrachten houden over Landbouw, en wel des
morgens 10 u. te Haamstede en des nam. 6 u. te
Noordwelle.
Overeenkomstig het besluit der Algemeene Verga
dering van de Vereeniging van officieren der schutterij
in Nederland van '28 Juni 1874, zal de jaarlijksche
bijeenkomst te Middelburg worden gehouden op Vrijdag
25 en zaterdag 26-Juni 1875.
De regelings-eommissie bestaat uit de heerenma
joor mr. D. A. Bevdenis van Berlekom te Middelburg,
majoor mr. W. C. M. de Jonge van Ellemeet te
Oostkapelle, majoor W. C. van Duuren Dutilh te Vlis-
singen, majoor mr. J. Wertheim, le secretaris, te Am
sterdam, kapitein W. L. Winkelman te Vlissingen,
kapitein II. J. Dronkers Jr. te Middelburg, le luit.-
kwartierm. J. W. de Baad, 2e secretaris, te Middelburg,
2e luit. G. J. Mees te Vlissiugen.
Het navolgend programma is op voordracht van
gezegde regelings-eommissie vastgesteld.
25 Juni 1875: Schietwedstrijd nabij Vlissingen,
aanvang te 10 ure des voormiddags.
Bezoek aan Vlissingen.
Diner te Middelburg in de sociëteit St. Joris te 5
ure tegen betaling van 5 per hoofd.
Concert van de Confrérie van St. Sebastiaan.
26 Juni 1875: Vergadering in het Schuttershof
van St. Sebastiaan, des voormiddags te 9 ure precies.
Bit door Walcheren te 1 uur. Bezoek aan den
majoor de Jonge van Ellemeet.
Diner te Domburg, tegen betaling van 2,50 per
hoofd.
Heeren leden die aan de bijeenkomsten willen deel
nemen, worden beleefd verzocht om den voorzitter
der regelings-eommissie daarvan kennis te geven voor
of uiterlijk op den 15 Juni.
Vermoedelijk 10 Juni a. s. zal te Vlissingen een
algemeene vergadering worden gehouden van de aan
deelhouders in den stoomvaartdienst van Vlissingen op
Engeland, onder presidium van Z. K. H. prins Hen
drik der Nederlanden, die waarschijnlijk eenige dagen
te Middelburg zal doorbrengen.
Het stoomschip //Stad Middelburg" voor dezen dienst
bestemd wordt den 8 Juni te Vlissingen verwacht.
Als een staaltje der verdraagzaamheid van de Christ.-
Historische richting, wordt uit Delft gemeldAlhier
was tegen Dinsdag avond uitgeschreven een politieke
meeting; de oproeping ging uit van de Chr.-Historischen,
doch zonder aanduiding dat andersdenkenden waren
buitengesloten. Toen echter dr. v. d. Flier, de eerste
spreker, op het bepaalde uur optrad, begon hij met,
zeer beleefd maar toch zeer dringend, al degenen die
niet met de Chr.-Hist. beginselen instemden de deur
uit te zetten.
Dat heet nu te Delft een politieke meeting!
Donderdag middag is de heer Saaymans Vader, lid
der Tweede Kamer, te paard een wandelrit langs den
Scheveningschen weg doende, door zijn paard afge
worpen, doch er gelukkig met den schrik afgekomen,
zoodat hij met het paard, dat een man inmiddels
had opgevangen, zijn wandeling weder kon voortzetten.
De heer L. C. Dudok de Wit heeft zijn wandeling
van Amsterdam naar Weenen goed volbracht. Hij
had aangenomen dien tocht in 30 dagen te volbrengen
en heeft het in 26 dagen gedaan, en wel met 231
uren loopen9. Volgens den padometer heeft hij in
't geheel 2 millioeu schreden gedaan. Eenmaal heeft
hij een avontuur gehad dat slecht had kunnen afloopen
dit was op een plaatsje bij Weenen, waar hij voor
een Pruis werd aangezien.
De onderneming van den Hongaarschen luitenant,
die had aangenomen om te paard van Pesth naar Parijs
te gaan, (binnen 20 dagen, als we ons niet vergissen),
is minder goed geslaagd. De ruiter heeft te Nancy
't moeten opgeven daar zijn paard, in een stal op
een dorp niet ver van daar, van een ander paard een
9lag had ontvangen die 't dier een zware verwonding
bezorgde.
Omtrent het nut van dergelijke geforceerde marschen
zijn de geleerden het nog niet eens.
De benoeming van den heer J. C. Matthes tot docter
in de letteren hon. causa heeft een scherpe satyre
uitgelokt hi het weekblad Uilenspiegel.
Naar men verneemt zal H. M. de Koningin den
20 Juni op reis gaan naar Engeland. Het rader
stoomschip ,/de Valk", dat H. M. zal overbrengen,
zai daartoe van 't Nieuwediep naar Botterdam komen
eu van daar door den Nieuwen Waterweg naar zee gaan.
Het Dagblad bevestigt het door ons 1.1. Vrijdag
medegedeeld bericht omtrent de arrestatie van twee
personen te Botterdam, verdacht van betrokken te
zijn bij den moord op mevr. van der Kouwen en
haar dienstbode. Het Dagblad voegt er bij, dat de
rechtbank te Botterdam het bevel tot gevangenneming
heeft bekrachtigd, en de heer mr. J. C. E. van Lijnden,
rechter-coramissaris te Botterdam, met de instructie
der zaak is belast.
Naar de N Arnh. Ct. verneemt, behoort bij het
door de regeering voorgestelde, bij den raad van State
aanhangige wetsontwerp tot uitbreiding van de Staats
spoorwegen ook een subsidie voor de lijn Zutfeu
WinterswijkBocholt.
De Tijd maakt het haar geloofsgenooten zeer ge
makkelijk. Op de vraag of dan tegen den liberalen
caudidaat ieder tegen-kandidaat die kans van slageti
heeft, goed is, antwoordt zij onbewimpeld en
zonder uitzondering ja
Tiel, 4 Juni. Na de overname van de gasfabriek
door de gemeente is de prijs van het gas van 18
op 13 cents gebracht.
Ten gevolge eener aanklacht van den wisselwachter
H. is de stationschef te Staphorst, de heer W., na
een week schorsing uit zijn betrekkiug ontslagen.
Het Fremd. blatt meldt, dat Franz Liszt bij zijn
verblijf op 't Loo niet alleen van den koning een
ridderorde bekwam als bewijs van Z. M. tevredenheid,
maar ook een schrijfnécessaire ter waarde van f 14,000,
