Binnenland.
gevolge van den kerkelijken strijd die nu, en
wie weet voor hoe lang nog, alle andere kwestiën
verdringt, 't Is dan dezelfde ongunstige dunk
die de conservatieven van ziek doen opvatten,
n.l. dat zij niets ontbonden en niets leeren kunnen.
Maar zóó dom en zoo onvatbaar is geen enkele
staats-partijwij nieenen dat er aan de bekeering
der conservatieven niet behoeft te worden ge
wanhoopt.
In alle geval zal in dit opzicht, de stembus
dezen zomer wel eenige opheldering komen
brengen. Tot zoo lang boude men de voorstellen
van graaf van Znyleu aan; daar kan hij niets
tegen hebben, en de liberale partij kan er zieh
niet door compromitteeren.
Nog een nalezing omtrent het
Restitutie-stelsel.
Dr. Kuyper heeft in hoofdzaak slechts verlangd
erkenning van het recht op restitutie't overige, de
modus quoschijnt een zaak van later zorg te zijn.
Mij dunkt, dat dit in deze wel een zaak van vooraf
gaande zorg mag zijn. De natuur mocht soms eens
sterker zijn dan de leer. Vader Cats heeft reeds
gezegd: Wanneer de steen is uit de handDe stem
men buiten uwen tand enz.
Neem de restitutie eens aanwien zal dan uitbe
taald worden
Het komt ons voor dat deze vraag gewichtig is.
Zij is dit dermate dat de oud-Minister P. P. van
Bosse daarop in zijn brochure //Een practische beschou
wing van het Restitutie-stelsel'3 (Te 's Gravenliage
bij M. Nijhoff) bijzonder de aandacht heeft gevestigd.
V\re hebben deze brochure nog niet gelezen, maar
tocli met voldoening opgemerkt uit een .overzicht van
dat stuk dat de lieer van Bósse, ofschoon hij als
practisch financier, en wij uit andere oogpunten, in
hoofdzaak juist dezelfde bedenkingen maakt die ook
ons als voor de hand liggende toeschijnen.
Aan wie zal uitbetaald worden P Aan de zooge
noemde gemoedsbezwaardeu zelf? Dan zou die schare
allicht aangroeien to.t een .schare die niemandtellen,
kan. Aan de geestelijkheid Aan kerkelijke lichamen,
synodes, classes, ringvergaderingen of consistorien
Aan particuliere instellingen, aan de vereenigingen
voor confessioueel onderwijs Aan. de heeren Groen'
en Kuyper Aan de bisschoppen, of aan de. vereeni-
ging van den heiligen Jozef? Zal een particulier
die b.v. eën school openstelt voor 200 kinderen
rechthebben op een daaraan geëvenredigde som, om
alvast te beginnen
De staat kan geen gelden uitkeeren zonder de,
comptabiliteit in acht te nemen. Van wie zal hij nu.
rekening en verantwoording eisclien Zal de wassen-
neus van de verantwoording der subsidieën aan diaconieën,
nog met item zooveel worden verlengd
Wil de vrije school rekenplichtig wezen
Ziedaar eenige vragenwie iets van de kwestie
begrijpt make zelf de antwoorden maar.
Bedenken de mannen van den S'landaard wel dat
zij met hun restitutie-stelsel, om maar eens iets te
noemen, geheel N. Brabant en Limburg, geheel klein
Spanje, en bloc aan de bisschoppen in handen te
spelen, niet enkel feitelijk maar ook wettelijk
Zeer puntig is het betoog dat de heer van Bosse
levert van de stelling, ook door ons in onze artikelen
//De strijd om de school" verdedigd, n.l. dat restitutie
niet alleen strijdt met de billijkheid ten opzichte van
hen die haar eischen, maar dat zij de onbillijkheid
zelf zou zijn ten opzichte van hen die met de open
bare school tevreden zijn.
Na er op gewezen te hebben dat ook bij ons de
financicele barometer in den laatsten tijd dalende is
stelt de heer van Bosse de vraag wat zal het res
titutie-stelsel wel kosten, en wie zal het moeten
betalen Naar zijn schatting zou de restitutie minstens
drie millioen 's jaars moeten bedragen. Dat geld
zou natuurlijk moeten worden betaald door de be
lastingschuldigen, maar daartoe behooreu de gemoeds
bezwaarden zelf ook. Als dus de Staat of de
gemeenten, om de restitutie te betalen, nieuwe lasten
aan de burgers oplegden, zouden de gemoedsbezwaarden
insgelijks hun aandeel in die lasten moeten opbrengen.
Eu vermits hetgeen thans door hen voor het bijzonder
onderwijs wordt betaald, zeer zeker op verrena niet
gelijkstaat met het bedrag, waarmede de Staats-of
gemeentebegrootingen verhoogd zouden moeten worden
om de restitution naar billijkheid te betalen, zal het
hoogst comische gevolg van de fraaie uitvinding
eenvoudig dit zijn, dat de meeste gemoedsbezwaarden
aan belasting vrij wat meer zullen hebben op te
brengen, meer wellicht dan 't geen zij nu vrijwillig
ten behoeve van hun confessioneele scholen bijeen
brengen, terwijl de ingezetenen, wier gemoed niet
bezwaard is door de openbare school, het genoegen
zullen hebben om een vrij aanzienlijke verhooging van
lasten te dragen alleen ten dienste van de gemoeds
bezwaarden
//Het denkbeeld," zoo vervolgt de schrijver, //is
overigens, ook uit een ander oogpunt, hoogst onbillijk
en onpractisch.
z/Men vraagt restitutie op grond van gemoedsbezwaar.
Teruggave dus van 't geen betaald is.
z/Die teruggave eischt, moet eerst bewijzen dat hij
betaald heeft. De gemoedsbezwaardeu zouden dus in
de eerste plaats moeten aantoonen dat, en hoeveel zij
betaald hebben. Hoe zal men die rekening maken
en haar juistheid controleeren Welk bewijs van het
bestaan van gemoedsbezwaar zal de Staat of de ge
meente moeten vorderen
De inkomsten van den Staat bestaan uit belastingen
van zeer verschillenden aarddirecte en indirecte
belastingen, accijnsen en invoerrechten. Zullen deze
alle in aanmerking komen, om naar billijkheid en
recht te berekenen, op hoeveel restitutie iedereen
aanspraak heeft Zal b.v. ieder gemoedsbezwaarde
moeten opgeven, hoeveel hij aan accijns op zout en
zeep, gedistileerd en wijn betaald heeft
Het blijkt dat de heer van Bosse vooral zorgt het
scherpe onderscheid in acht te nemen tusschen resti
tutie en subsidie.
Dat wordt wel eens verzuimd zoo door vóór als
tegenstanders van 't restitutie-stelsel.
Men stelt 't begrip restitutie, en gaat vervolgens
verdedigen 't geen is subsidie. Men vraagt restitutie,
doch bedoelt subsidie, zonder de vprbintenis er bij
die de wet eischt, dat dan ook de scholen, aan welke
subsidie geschonken wordt, moeten zijn overeenkomstig
die van den Staat, dus met inachtneming van art. 23.
Wij meenen dat de anti-sclioolwet-partij, op zuiver
terrein had moeten blijven, ook in haar eigen belang.
Geen woordenspel, geen draaierij. Men provoceere
wetsherziening, grondwetsherziening, des noods. De
liberale partij is daar niet meer bang voorwaarom
is de tegenpartij daar, heden zoo wel als gisteren, wel
bang voor
ZIER IK ZEE >'20 April 1 8 7 5.
Ziertkzee, 17 April. Heden middag viel het vijfjarig^
zoontje van Schipper Bèije in het water aan de Nieuwe
Haven ter zijde van den houten steiger of't zoogenoemde
Luitje. Het kind was reeds bijna verdronken toen
het nog gelukkig daaruit gehaald werd door den jeug
digen kantoorbediende J. Appel, die zich daartoe
gedeeltelijk te water heefjt. begeven. Nu bleek 't echter'
dat de levensgeesten reeds dermate waren uitgedoofd
dat men 't kind dood, waande. Het mocht echter
aan de weloverlegde en volgens de regelen der kunst
toegepaste zorgen van den heer M. Polak, drogist op
de Nieuwe Haven wonende, gelukken den schijndoode
weder tot het leven terug te breugen. Zonder de
verstandige zorg van dien heer ware 't kind zeker
overleden.
Zierjkzee, 20 April. Naar wij vernemen zijn of
worden er onderhandelingen aangeknoopt, en is er
alle hoop dezelve tot een goed einde zullen worden
gebracht, met de IT.H. van het Rotterdamsche Quar-
tett, de heeren Wirth, Eberlé, Sciinitzler en van
Meerlo van de Opera te Rotterdam, om deze, .begin
van Mei, in eene Soiree Musicale alhier te doen
optreden.
De commissie voor 't eind-examen der Hoogere
Burgerscholen, dat dit jaar gehouden zal worden te
Middelburg, is samengesteld als volgt, de heeren
C. M. van Visvliet, inspeet. van 't lager onderw. in
Zeeland, voorzitter; dr. G. van Hennekeler, J. Ver
meulen en F. G. de Liefde, leeraars aan de H. B. te
Middelburg; dr. L. Posthumus en T. H. de Beer,
leeraren aan de H. B. te Goes; A. W. Stellwagen
en G. A. de Bruijne Zz. leeraren aan de H. B. te
Zierikzee; D. J. Korteweg leeraar aan de H. B. te
Breda en N. L. Verlint leeraar aan de PI. B. te Utrecht.
Goes. Op uitnoodiging van den burgemeester
heeft zich alhier een sub-commissie gevormd tot het
inzamelen van giften voor de noodlijdenden door de
overstrooming op Java. Deze commissie, waarvan
de burgemeester mr. M. P. Blaaubeen president is,
bestaat voorts uit de heeren jhr. M. J. De Marees
van Swinderen, vice-president, D. Hildernisse, J. J.
Ramoudt, thesaurier, en H. G. Hartman Jz. secretaris.
Zij heeft in den loop dezer week een collecte aan de
huizen der ingezetenen gehouden.
Vlissingen, 17 April. Als' zaakgelastigde voor de
firma Krupp te Essen is alhier benoemd de heer Van
den Broek, op een jaarwedde van 1200.
Vlissingen, 17 April. De gemeenteraad alhier,
heeft concessie verleend aan den heer Charles G. J.
Pietersen te 's Gravenhage, voor den aanleg en de
exploitatie van een tramway van hier op Middelburg,
voor zooveel de gemeente Vlissingen betreft.
Aan jhr. mr. A. van Reigersberg Versluys is op
verzoek eervol ontslag verleend als kapitein bij de
dd. schutterij te Middelburg; als zoodanig benoemd
H. J. Dronkers jr., thans le luit. Tot le luit., de
2e luit. W. H. Moll en tot 2e luit. mr. E, Fokker.
Te Goes is bij die schutterij benoemd tot 2e luit.
a la suite W. J. van Dam.
Veere, 15 April. Naar aanleiding van het voor-
stel-Kappeyne circuleert hier een adres, waarin
verzocht wordt den spoorweg van Middelburg tot
Veere te 'verleggen.
Benoemd tot officier van administratie 3e klasse
de scheepsklerk K. J. van den Bussche.
Bij de Tweede Kamer van de Stat en-Generaal
heeft de Minister van Justitie ingediend een wetsont
werp regelende de persoonlijkheid der coöperatieve ver
eenigingen, als voorloopige maatregel, onder afwachting
der nadere ontwikkeling van het coöperatie-stelsel,
bij wijze van overgangs-maatregel, omvattende de re
geling der voorbereiding. Het wetsontwerp omvat
alzoo de uitdrukkelijke erkenning der coöperatieve ver
eenigingen als bijzondere soort van maatschap. In
verband daarmede de wijze van handelend optreden
tegenover derden. Voorts bepalingen ten behoeve
van derden, als waarborg tegen bedriegelijke handelingen
der vereenigingen.
Bij voortduring worden er, vooral in Friesland,
verkiezings-traktaatjes verspreid onder den titel //Poli
tieke blaadjes der Ohristelijk-Historisehe partij." Wij
hebben reeds vroeger tegen die geschriftjes, waarin
op weinig christelijke wijze de taktiek van verdacht
making wordt gevolgd, gewaarschuwd en blijven dat doen
na met de vervolgnummers kennis gemaakt te hebben.
De tot heden verschenen stukjes bevatten alle samen
spraken tusschen Jan, den liberaal, en Willem, den
anti-revolutionair, over het openbaar onderwijs. Jan
moet geleidelijk door de redeneeringen van Willem
tot een voorstander van het bijzonder onderwijs
bekeerd worden en in het heden ontvangen blaadje
is hij: reeds mooi. op weg. Het perfide is echter
vooral gelegen in de taal, die de schrijver Willem
in den mond legt. Als Jan heel naïef vraagt,
waarom de liberalen toch zoo aan hun school vast
houden, dan antwoordt zijn buurman//Ja Jan, ik
zou 't niet gaarne in de krant zetten, want het valt
moeilijk te bewijzen; maar zal ik zeggen .wat ik denk,
dan is 't de liberale heeren te doen om onze kinderen
het modern wangeloof in te prenten. Ze weten, dat
Luther gezegd heeftgeef mij de kinderen, en ik heb
de toekomst. En daarom dwingen ze ons om onze
kinderen naar hun scholen te zenden. Ze hebben
zelf met het bijbelsch Christendom gebroken en nu
willen ze 't ook de natie laten doen. Dat gaat met
de volwassenen niet en nu beproeven ze 't met de
kinderen. Ze haten onze Christelijke scholen."
Het is slechts een staaltje uit velen, maar voldoende
om de strekking van dit geschrijf aan te toonen.
Eperuay is, zooals men weet, het land van de
champagnewijn. Epernay moest een nieuw gasthuis
hebben, want het nu bestaande is te klein en onge
zond. De kosten voor een nieuw waren echter wat
groot voor de gemeente, en dus deed de burgemeester
een beroep op de mildaddigheid zijner stadgenooten,
en aan het hoofd van de lijst der schenkers plaatsten
zich onmiddellijk Moet 100,000 fr.Chaudon
50,000 fr.Auban-Moët 50,000 fr.Cliquot 50,000 fr.
Roederer 50,000 fr.Godard Bertrand 25,000 fr.
en Luquet 10,000 fr. Waarlijk, de champagne geeft
soms heerlijke inspiratiën
Naar de N. A. Ct. verneemt, is de heer Klein,
vice-consul in Minnesota, hier te lande aangekomen,
om een schikking voor te stellen betreffende den
Paul-Pacific-spoorweg. Hij bevindt zich thans te
Arnhem
In het Alg. Dagblad van N-I. komen onder den
titel van /,Een valsche Brutus" drie opstellen voor,
gericht tegen den brief van //Brutus" over het oor-
logsbeleid van den luitenant-generaal Van Swieten.
De schrijver noemt zich Maurits. Wij hebben
niet het recht, liera een //valschen Maurits" te noemen,
want zijn arbeid verraadt zulke diepe kennis van de
wereld-krijgsgeschiedenis, dat het volstrekt niet on
mogelijk is, dat bij dezen veldheer de oude Maurits,
de held van den slag bij Nieuwpoort, beschaamd zich
zou terugtrekken. Het is bovendien de luitenant
kolonel De Rocheraont, die zich als schrijver heeft
bekend gemaakt.
