MERIKZEESCHE COURANT.
voor liet arrondis-
seiiient Zierikzee.
1875. No. 11. Woensdag 10 Februari, 78ste jaargang.
NIEUWS- en ADVERTENTIE-BLAD
DE SCHOOLKWESTIE.
Binnenland.
Deze Courant verschijnt DINSDAG en VRIJDAG avond,
uitgezonderd op FEESTDAGEN,
Prijs per drie maanden 1,Franco per post 1,—
Afzonderlijke nommers 5 cent, met Bijblad 10 cent.
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
Per gewonen regel 10 cent. Huwelijks-, Geboorte-
en Doodberichten van 16 regels 60 cent.
Dienstaanbiedingen van 15 regels, mits contant betaald, 25 ct.
Alle stukken, de redactie betreffende, gelieve men uiterlijk een dag* voor de uitgave in te zenden aan den uitgever II. LAKENMAN.
Vóór 1857 werd gesproken van „onderwijs
kwestie", thans is de benaming „schoolkwestie"
gepaster. Vóór 1857 werd verlangd vrijheid
van onderwijs, men wilde dat de Staat het
monopolie van 't volksonderwijs zon loslaten
en ook vrijheid geven tot het oprichten van
bijzondere scholen, een vrijheid die onder de
wet van 1806 zeer beperkt was gebleven.
Die vrijheid is gegeven. Wel heeft de grond
wet van 1848 het volksonderwijs als een voor
naam onderwerp van staatszorg uitdrukkelijk
gehandhaafd, maar bij de wet van 1857 werd
ook algehcele vrijheid verleend tot het oprichten
en exploiteeren van bijzondere scholen. Alleen
de beoordeeling der bekwaamheid van de on
derwijzers heeft de Staat zich voorbehouden,
en dat niet zonder reden.
Na 1857 is de onderwijsvraag omgezet in
een sclioolvraag. Zij die eerst slechts vrijheid
van onderwijs vroegen, beoogen sinds 1857
den val van het openbaar onderwijs en de
uitsluitende heerschappij van 't bijzondere.
Zijn dan vóór '57 de grieven onjuist gefor
muleerd en heeft men slechts het billijke ge
vraagd omdat het onstaatkundig zou geweest
zijn den geheelen eisch te stellen? Of heeft
men zich vergist in den volkszin en gemeend
dat zoo slechts vrijheid van onderwijs verkregen
werd de val van de staatsschool spoedig een
feit zou zijn en de school door de volksstem
zelf zou teruggegeven worden aan de clerieale
partijen, aan welke zij een halve eeuw vroeger
was ontnomen, omdat de clerieale partijen geen
goede voogdij hadden uitgeoefend, noch die
konden uitoefenen
Hoe 't zij, thans is de vraag deze: wie
zal de volksschool in zijn macht krijgen, de
clerieale partijen of de Staat Wie niet inziet
dat de vraag inderdaad aldus opstaat, moet
wel blind zijn voor 't geen er rondom hem
wordt gezegd, geschreven en gedaan. De spreuk:
wie de volksschool heeft, die heeft de toekomst,
is niet te vergeefs uitgevonden en dat elk dei-
partijen daarvan overtuigd is blijkt uit den
vinnigeu strijd die er om 't bezit van den
talisman wordt gestreden.
Tot 't voeren van dien strijd worden allerlei
wapenen gebezigd en daaronder loopen er niet
weinigen die onder loijale strijdende partijen
niet moesten worden toegelatendat ze dit
toch worden, ja dat ze openlijk worden aan
geprezen, bewijst tot welk een graad van
verblinding de warmte van den strijd de par
tijen al reeds heeft gebracht.
Worden niet dagelijks grieven gezocht en
gevonden? Wordt niet gedurig aan brandstof
opgehoopt? Wordt niet gewerkt op de passieën,
de zoo licht ontvlambare godsdienstige of liever
kerkelijke passieën der onwetende menigte
Heeft de gelieele strijd niet in een der hoofd
organen van de agiteerende partijen, thans
zelfs den vorm en de nomenclatuur van een
werkelijken oorlog verkregen, zoodat het in
de immers toch zoo vreedzame polemiek
over de vraag: hoe zullen we onze kinderen
onderwijzen? wemelt van militaire termen:
generaals, officieren, soldaten, kanonnen, mor
tieren, vaandels, verdekte en onverdekte bat
terijen, sappes en wat niet al
Ziet men dan niet in dat dit een bepaalde
tenclenz moet hebben, of dat het anders onver
antwoordelijk baldadig is zoo met kruit te
spelen, als men toch maar vreedzame bedoe
lingen beeft? Waar moet het heen als ten
laatste de suf geprate menigte werkelijk gaat
wanen dat zij uitgelokt wordt om al de oude
jachtroeren en vervallen gladloopers te gaan
opzoeken, en te hoop te loopen onder het
vaandel der zich noemende generaals, om
Ja, waarom Om een hersenschim te gaan be
vechten, om elkanders welvaart te gaan ver
woesten zonder zelf te weten, (wat de mannen
die de touwtjes trekken wel weten), zonder
te weten waarom 't eigenlijk te doen is.
Hoever is 't gekomen Zoover dat een ge
moedelijk ijveraar, die ook meent guerilla-
hoofdman te zijn in den strijd tegen de openbare
school, de schoolkwestie aldus stelt„De school
kwestie komt hierop nederWilt gij den Heiland
als toornend Lam zien in de scholen van Ne
derland, óf als Vriend der kinderen Bannen
laat Hij zich niet, en onzijdig is Zijn hart
nooit". en dat hij die stelling neerschrijft
zonder zelf in te zien dat zij onzinnig is van
't begin tot het einde, en dat alleen lieden die
gewoon zijn te dutten en te dommelen op een
bed van figuurlijke zegswijzen, die zij noch
verstaan, noch ook willen aualyseeren om ze
leeren verstaan, dat alleen zulke lieden ze
kunnen hooren en nabauwen zonder te glim
lachen over de onzinnigheid.
Maar ondertusschen wordt er gedreven en
niet 't minst op zulk een wijze, en de drijvers
omhullen zich met mystieke dampen en spreken
in mystieke termen, waarop óf geen uitlegging
past, óf waarvoor alle uitleggingen goed zijn,
al naar de wind waait.
En ondertusselieu kan dat spelen met kruit
gevaarlijk wordenéén vonkje behoeft er maar
in te vallen en daar is de ontploffingen
Neerlands historie heeft genoegzaam bewezen
dat Neerlands volk, als 't maar zoo vallen wil,
eigenaardige geschiktheid heeft voor 't voeren
van burgerkrijg en 't wroeten in eigen inge
wanden.
Daarom is 't roekeloos te achten, te meenen
dat het tijdvak der binnenlandsehe beroerten
en onzalige clerieale twisten zich mengende
met even onzalige politieke verdeeldheden, zou
afgesloten zijn, omdat we nu een driekwart
eeuw nageuoeg in menig opzicht gedommeld
hebben in den zoeten slaap der ruste, een rust
die niet altijd en in allen deele geweest is een
natuurlijke verpooziug na de onrust, maar een
rust als die van 't herkauwende rund.
Daarom verblijden wij ons in teekenen van
leven die wij zien in de groote meerderheid
van ons volk, welke groote meerderheid inziet
dat Neerlands bestaan en toekomst niet mag
overgeleverd worden ten speelbal der kerkelijke
partijen en die daarom de beschermende hand
wil uitstrekken over Neerlands volksschool,
i) I. Esser, Maran-atha no. Ill, 1875.
waarin 't bestaan en de toekomst van het va
derland gelegen is.
Daarom hebben wij indertijd met sympathie
begroet de Nederlandsche vereeniging„Volks
onderwijs." De stichters dier vereeniging hebben
goed gezien, toen zij opmerkten dat een slappe,
angstige, veel te kleinzeerige, en veel te kwalijk
geplaatst beleefde vereeniging als het Neder
landsche Schoolverbond niet bij machte zou
zijn Nederlandseh palladium, de nationale volks
school te beschermen tegen de bommen en gra
naten die, gedurig van naderbij, op baar worden
geworpen
En daarom hebben wij met ingenomenheid
kennis genomen van 't indertijd reeds door ons
en andere bladen als gerucht medegedeelde dat de
alhier bestaande afdeeling van het Schoolverbond
zich wilde reorganiseeren als een afdeeling van
„Volksonderwijs." Op morgen (Woensdag) is
tot dat doel een vergadering uitgeschreven door
't bestuur der afd. van 't Schoolverbond. Moge
die vergadering door vele leden worden bezocht
en vruchtbaar zijn voor de goede zaak.
ZIERIKZEE, 9 Februari 1 8 7 5.
Zierikzee, 8 Febr. Heden wappert de vaderland-
sche driekleur van toren en publieke gebouwen, terwijl
ook zeer veel particulieren door 't uitsteken der vlag
hun sympathie met het derde eeuwfeest van Leiden's
Hoogeschool aan den dag leggen.
Zierikzee, 9 Febr. Gisteren avond had de gewone
maandelijksehe vergadering plaats van het alhier ge
vestigde departement der Maatschappij van Nijverheid.
Na de afhandeling der huishoudelijke zaken en 't doen
van mededeelingen hield de heer J. Th. Oosterman
een lezing over de spoorwegen en hun invloed op
handel, industrie, verplaatsing, groepeering, versprei
ding en ophooping der bevolkingen. Hierna leverde
de heer dr. P. Schuringa een belangrijke bijdrage
over de klimatologie en meer bepaaldelijk een ver
klaring van het verschijnsel der toenadering van de
saisoenen, door 't verminderen der uitersten van
zomerwarmte en van winterkoude. Beide stukken
werden door de vergadering met belangstelling aan
gehoord.
Zierikzee. De hoofdonderwijzers in de prov. Zee
land zijn door den heer Inspecteur van het lager
onderwijs in die prov. uitgenoodigd een speciale en
nauwkeurige aanteekening te houden van het school
verzuim wegens veldarbeid, over het tijdvak van 15 Jan.
1875-15 Jan. 1876. Bij den hoop statistieken arbeid en
al 't vaak geheel nutteloos getreuzel met cijfers waarmede
de onderwijzers zich hebben te bemoeien, geeft dit weder
een nieuwe en, als zij consciëntieus wordt opgevat,
geen geringe bemoeiing. Toch is het te wenschen dat
de onderwijzers werkelijk zooveel mogelijk nauwgezet
de statistiek van het schoolverzuim wegens veldarbeid
helpen samenstellen, omdat het wellicht een schrede
nader tot het verplicht onderwijs kan voeren. Reeds
vooraf durven we voorspellen dat de uitkomsten dier
statistiek bedroevend zullen zijn.
Zierikzee. Z. M. heeft benoemd tot kantonrechter
te Cortgene jhr. mr. J. Schuurbeque Boeije, thans
griffier te Sluisen tot griffier bij liet kantougerecht
te Cortgene jhr. mr. P. J. Boddaert, advoeaat te Zierikzee.