ZATERDAG 7 OCTOBER
1871.
os.
O D
PIÜS IX EN NON BISMARCK.
BINNENLAND.
id.
KE.
Verse hijnt op WOENSDAG en ZATERDAG
PRIJS tier ADVERTENTIËN.
10 Cents per Regel. De Inzending kan geschieden uiterlijk tot
Dinsdag en Vrijdag morgen 11 ure.
A B O N N E M E N T S-P R IJ S.
Per d r i e maanden f 1,— Franco per Post 1,
COURANT.
Het Telegraafkantoor is geopend van 1 April tot 30 SeptemberOp Werkdage»
Van 7 u. 's voormidd. tot 9 u. 'snamidd. Op Zon- en Feestdagen Van
89 's vooral.van 13 en van 79 u. 's nanxkEdv
Het Postkantoor is geopend met inbegrip van Zon- en Feestdagen
Van des voormiddags van 97a12 uur.
namiddags 23
avonds 77 Va
97a10
inng
telt.
h.
irmai'kt.
L Wie de besluiten van het congres der Oud-
hopeken te Munehen heeft nagegaan, zal erkennen,
men zich daar met groote omzichtigheid zoowel
vastberadenheid heeft uitgesproken. Men weet, wat
n wil, doeh men weet ook, dat men door overijling
>op is den zou kunnen bederven.
Maast deze officiële openbaring van 'tgecn de Oud-
tholieken willen staat eehter eene min officiële
van het volk uitgaande, zieh. minder bedachtzaam
soms vrij forsch uitlaat. Oin deze te kennen, moet
)flPn n"niet enkele dagblad-artikelen er over lezen, maar
Duitschland zelf verkeeren en hooren en zien, wat
in de koffijhuizen aan de table d'hötes in de
e eer keli>0rwao»01ls> *n komedie voorvalt. Daar spreekt
M»! de weerzin tegen de „raven" de „zwarten"
„zwarte iuternatiouale" op onverholen wijze uit.
p at men hoopt en wenschtwordt onder anderen
de rakjes,ujt ecll tooneelstuk dat een verbazenden op-
3 mm er eii^g maakt en overal telkens wordt opgevoerd de
parrer van Kirchfeld. Over eene opvoering van dit
•kocht.- ik laat een Nederlander, die te Ischl vertoeft, zich
een brief aan het N. Kerk. Weekbl. aldus uit
t )e pastoor van Kirchfeld is een liberaal, eenigszins
den trant van „de Vervloekte". Zijne gemeente
mm eft niet slechts ondanks maar juist om zijne vrij-
III Llljiiuige gevoelens hem lief. Hij herstelt, wat zijn
organger misdreven haddie eene vrouwwelke
.nseüistische gevoelens aankleefde, geweigerd had in
wijde aarde te begraven. Daardoor maakte hij zich
ai zoon dier vrouw, die als wilddief befaamd en om
n haat tegen de geestelijklieiddie zijne moeder
1de afsnijden van de gemeenschap der kerk, bekend
tende Pentol een waren vriend. Deze bekeerde wilddief
3g van alk;edt als bondgenoot van den pastoor op tegen de
j trigües van een'colporteurdie een werktuig der
izSten is en de gemeente tegen haar leeraar wil op-
tten. De eigenlijke eenheid van het stuk bestaat in
m strijd, dien de pastoor zelf te voeren lieeffc tegen
;ne ontwakende liefde voor een jong arm meisje
aliteit als*13» ivees(''c bij onder zijne hoede heeft genomen,
'e jonge pastoor heeft steeds groote liefde voor huise-
jk leven gehad. Zijne moeder en zuster woonden
m6yj tt'j. |lem *n pe eerste stierf, de laatste trouwde.
11 e "f'ervvijl hij nu zijne eenzaamheid dubbel gevoeltkomt
ie- wees op zijn weg. Zijn strijd is zwaar. Het ge-
d. pondenpel van plicht echter overwint. Het jonge meisje is
d bekleeileieli van liare liefde niet bewust. Zij heeft eerbied
oor haren weldoener en deze spoort na zwaren strijd
iaar aan hare hand te schenkeu aan een flink jonk
ie eau die haar ten huwelijk vroeg. Intusschen is de
p .r1letrèkking tnssehen den pastoor en het meisje niet
a s'mopgemerkt gebleven. De colporteur trekt er partij
r' q, |i 'an ora hem zwart te maken bij de hoogere geeste
iet J) Ziiue rigues gelukken. Hij zelf wordt door
chtmaa' J?!611 wilddief duchtig afgestraft en ontmaskerd, maar
c man, pastoor is naar Rome ter verantwoording geroepen,
"fijne gemeente wenscht, dat hij niet zal gaan. Hij
Jchter zal zijn plicht doen. Hij zal naar Rome. gaan
j— zoo eindigt het stuk om daar als een tweede
den healoct br Maarten Luther te spreken voor de goede zaak,
s laster m>or een vrij priesterdom in eene vrije katholieke ge-
sou werkenmeën te. Gejuich tableau de gordijn valt, maar
Z>rcIemnoet andermaal worden opgetrokken om de toejuiching,
id hebbendiei'; op de aangehaalde woorden uit het publiek wprdt
jlen er dfvernomen." Waar zoo het volk spreekt krijgen
maatregelen dergenen, die aan het hoofd der oud-
ibolieke beweging zieh stellendubbele bete'deen is.
kt de heererj
inn 9
eft ge
in Berlijf 1
Onder dien titel leverde het weekblad la Renaissance
icnom ui'dezev dagen een beschouwing, die wij langs dezen weg
ide het hutten onzent bekend maken.
Ik daarvoor. Victor Iiugo heeft van den keizer en den paus eens
jïtr voor %ezegd „deze twee helften der godheid." Of liever,
M Karei V deze woorden in den mond gelegd.
|bruiktlieeti|Enzou een Hugenoot der 16de eeuw misschien heeïen
'rogist. ten dage keizer en paus twee helften dos duivels noemen,
ht te hebbe'jin onzen tijd staat een botsing voor de deur tusschen
<le twee groote machtenkeizer en paus.
w5e Paus *s heden het jezuïtisme. De keizer is niet
Wilhelm Imaar von Bismarckde meest doortrapte
hstige en stoute staatsmandien Europa ooit gekend
heeft Beiden staan tegenover elkander en wij zien
een kruistocht van den staatsman tegen de kerknu
die kerk met haar onfeilbaar verklaard hoofd aan
Duitschland de gelegenheid aanbiedt, om het werk der
eenheid te voltooien ook op kerkelijk gebied.
Jfïet drijven der ultramontanenhet vaticaansch
eoncihede scheuring der Katholieke kerk zijn in
frankrijk weinig gevoeld. In Duitschland daarentegen,
daar de kerk in afhankelijkheid van den staat verkeert,
Itheker.
en in Vi,
!r voor
STEK£
'tJieJcer
raten.
heeft het leerstuk der pauselijke onfeilbaarheid veel
opschudding veroorzaakt. Met de afkondiging van die
onfeilbaarheid streefde de kerk naar de oppermacht
over den staaten staat de theocratie, de godsregeering
voor de deur. De burgermaatschappij staat nu onder
de kerk, de keizer zal moeten buigen voor den paus.
In Duitschlandwaar de vraagstukken van den gods
dienst levendige belangstelling wekken heeft men dit
dreigend gevaar terstond, in gezien. Het heeft zich niet
in slaap laten wiegen door de verzekering der geeste
lijkheid dat de pauselijke onfeilbaarheid slechts betrof
de zaken des geloofs. Want een oogenblik die be
perking toegegeven dan is de paus de eenig bevoegde,
om te bepalen wat tot het geloof behoort en zijne
onfeilbaarheid heeft dan geene andere grenzen dan die,
welke hij zich zeiven naar eigen goeddunken stellen wil.
Het Katholieke Duitschland stak het eerst de banier
van den opstand tegen Rome in de hoogte en von
Bismarck aarzelde geen oogenblik te treden in de
voetstappen van von Bollinger en Friederich. Niet
als dienaar des keizers niet als protestant heeft von
Bismarck zich verzet tegen de ultramontanenmaar
orii geheel Duitschland in Pruissen optenemen om
zijn staatkundig doel te bereiken heeft hij bet net van
zijne staatkundige kansberekening uitgeworpen in de
troebele wateren van den godsdiensttwist.
Zuid-Duitschland is katholiek en het profcestanfcsche
Pruissen zal in den godsdienst een bezwaar kunnen vin
den om Duitschlands eenheid te verwezenlijken onder
Wilhelm's scepter. Nu wil von Bismarck in veree-
niging met de Oud-Katholieken van Duitschland een
zelfstandige Duitsch- Katholieke kerk vestigen, die in
hare afhankelijkheid van den staat zal worden bestuurd
van Berlijn uit.
De grondslagen der nieuwe regeling zijn reeds gelegd,
toen von Bismarck den eerediensten een geheel nieuwe
regeling gaf. Openlijk heeft de Pruissische regeering
verklaard de besluiten van het vaticaansch concilie niet
te erkennen. In het concilie en ook te Miincheu
ondersteunt zij het streven der anti-ultramontanen.
En inmiddels terwijl de beweging tegen het vaticaan
in omvang toeneemtwacht von Bismarck het juiste
oogenblik af om de vestiging der nationaal-Katholieke
kerk in Duitschland aftekondigen.
Dat oogenblik zal zijn zegt men de dood van
Pius IX. Men beweertdat de opvolger door den
on feilbaren stedehouder van Christus reeds is aange
wezen en zonder conclave dadelijk zal optreden.
Deze maatregel zoude niet anders wezen als het nood
zakelijk gevolg van den toestand waarin de jezuiten
de kerk -gebracht hebben. Zij is geworden een ge-
meenebest met een oligarchisch bestuur en nu een
monarchie met een onfeilbaar hoofd. Wat ontbreekt
nog aan de souvereine macht der kerk Niet als de
erfelijkheid van het gezag der on feilbaren. Alleenheer-
schers ivorden niet gekozen. Dus ook de onfeilbare
paus geeft voortaan zich zeiven den opvolger.
Geschiedt ditdan zal von Bismarck zich verzetten,
en niet de aanwijzingmaar de verkiezing van een
paus eischén. Die eisch wordt niet ingewilligd en
de Duitsehe kerk scheidt zich van Rome af. Dan
eerst is de groote Duitsehe eenheid voor goed gevestigd.
De vraag is nu of de verwezenlijking dier plannen
waarschijnlijk is.
De Fransche gevangenen op de pontons.
Aangaande de wijze waarop de gevangen commu-
nalisten behandeld wordenzijn znlke niteenloopende
berichten in omloop gebrachtdat men waarlijk niet
weet welke lezing de ware is. Het waarschijnlijkst
isdat zoolang hunne instructie nog niet aangevangen
isde zorg voor de arme gevangenen uiterst gering
is terwijl wanneer zij naar Parijs of omstreken ver
voerd zijnom gevonnisd te wordenhun lot aan
merkelijk verbetert. Een correspondent van le Siècle
hangt het volgende vreeselijke tafereel op van de ge
vangenen welke op de pontons te Brest en Lorient
preventief gevangen gehouden worden.
„Ik had het naïve denkbeelddat op de pontons
naar gelang van meerder of minder schuld verschil
lende categorien van gevangenen waren. Mijne oogen
hebben my overtuigddat dit geenszins het geval is.
Zij zijn allen te zamen 200 in getal op dezelfde bat
terij en daar iedere ponton twee batterijen heeft
zoo zijn er altijd 400 van deze ongelnkkigen bij el
kaar die dezelfde benauwde lucht inademen. Hun
voedsel bestaat met uitzondering van den Zondag-
wanneer zij vleesch krijgen, uit schrale broodsoep met
groenten. l)e exceptioneele vleeschrantsoenen zijn eerst
op uitdnikkelijk verlangen van de geneesheeren
gegeven. Wijn is ten strengste verboden en wan
neer een matroos zoo barmhartig isom ook maar
de kleinste hoeveelheid binnen te smokkelendan'
wordt hij benevens degeen dien hij verkwikt heeft
twee maanden in de boeien geslagen. De eenige drank
is het zoutachtige scheepswater. Men kan begrijpen,
dat dusdanige voeding niet zeer bevorderlijk kan zijn
voor de gezondheid van den Parijschen werkman, die
sedert zijne jeugd anti vleesch en wijn gewoon is. De
gelegenheid om te rusten en te slapen laat ook zeer
veel te wenschen over daar geen voldoend aantal
hangmatten voorhanden is. De gevangene kan slechts
op zijne beurt aanspraak maken op het gebruik eener
hangmat om de twee nachten moet hij zonder be
dekking op den grond slapen. Deze toestand ware
misschien nog houdbaar, wanneer de gevangenen van
warmere klecderen voorzien warenzij zijn echter bijna
allen in zomerkleed eren of in lompen. De mensche-
lijkheid gebeidt, dat aan dezen toestand een einde ge
maakt wordt.
„De gevangenen kunnen zicli in de batterij vrij
heen en weer begeven en slechts de toegang tot enkele
plaatsen is hun verbodep.
„Aan beide einden van de zaal staan twee geladen
stukken geschut, bewaakt door een dubbele post met
eveneens geladen geweer. Bij het minste teeken van
rebellie moeten zij vuur geven. Tot dusverre is nog
nooit reden geweest om dit vreeselijk bevel uit te
voeren.
„De gevangenen kunnen met elkander praten, doch
zonder gedruis te maken. Daarentegen is het uitdruk
kelijk verboden om liet hoofd door de geschutspoorten
te steken. Bij de eerste overtreding van het verbod
worden zij veertien dagen, bij recidive twee maanden
in de boeien geslagen. Des avonds te 6 uren geeft een
kanonschot het sein tot het gaan slapen. Na dat uur
is ieder gesprek op zware straffen verboden. De ge-
schutsluiken gaan dicht, hoe het weer buiten ook zijn
moge. Men kan er zich geen voorstelling van maken,
wat die ongelukkigen wel in de heete maand Augustus
moeten uitgestaan hebben.
„De gevangenen mogen slechts eenmaal daags in
groepjes van tien man op het dek komen; deze ver-
frissching duurt voor ieder slechts een half uur. Eenige
maken van deze kleine vrijheid gebruik om hun lin
nengoed te wasschen. Het overige gedeelte van den
dag brengen zij in de batterij door, die zij, om welke
reden ook, niet anders dan op bevel van den kom-
mandant verlaten mogen. Hier hebben zijom zich
bezig te hondeninktpapier en pennen en in den
laatsten tijd ook boeken. Ik nam er eenigen daar
van ter hand en las de volgende titels„Robinson
Crusoe"„een episode uit Frankrijk's geschiedenis"
„de geschiedenis van het bagno te Toulon", „de ge
schiedenis van Cayenne", enz. Zulke lectuurdacht
ikkan den gevangenen al zeer weinig tot op
beuring strekken."
Nabij de brugdie Boston van Old-Cambridge
scheidtsloeg onlangs een bootje om waarin zes
personen waren gezeten. Twee van hen werden eerst
uithet water gehaald toen zij hadden opgehouden
te leven. Eene menigte personen gingen op de brug
staan om de lijken die in een schuit werden ver
voerd te zientoen eensklaps de brugdie oud en
vermolmd isbezweek en allen in het water vielen.
Vijftig of zestig werden gered maar men vreestdat
velen in het water zijn omgekomen.
's Gravenhage 3 October. Zondag middag te
12 ure is alhier in het lokaal „Concordia" in de
Lombardstraat een publieke vergadering met dames
(die echter niet verschenen) a 5 ets. entree gehouden
bijeengeroepen door het bestuur der Haagsche afdee-
ling der „Internationale." Een der glanspunten van
de bijeenkomst was de vraag van een der leden
„Waar toch het geld der Internationale bleef Het
bestuur antwoordde dat hij kort geleden lid ge
worden nog geen contributie betaald had en dus geen
reden had om die vraag te stellen. Het weetgierige lid
was daarmede nog niet tevreden. Doch de president
weigerde hem het woord. De secretaris kwam hiertegen
op doch de penningmeester was het met den presideut
eens en de belangwekkende vraag van het lid werd nu
begraven onder een voor liet publiek amnsanten woor
denstrijd tusschen den secretaris en den penningmeester.
Door den heer dr. Raupz te Bergeijk is een
zwarte ooievaar geschoten deze hier te lande zoo zeld
zame vogel werd aan den heer A. W. Smits te Eindhoven
welwillend afgestaan om zijn kabinet te verrijken. De
zwarte ooievaar is van dezelfde groote en heeft
buiten de kleur der veëren veel overeenkomst met
den gewonen witten ooievaarmaar is -van geheel
verschillende geaardheid. De witte ooievaar als vriend
van den mensch woont en broedt in zijne onmiddellijke
omgeving terwijl de zwarte ooievaar zich in de zware
bosschen van Zwitserland en Duitschland ophoudt y
waar hij zelden door deu menech kan gezien1 worden.
De geschoten vogel is jongdus is d-e' kleur der
vederen zwartachtig grijs. Hij had een wond a«*¥u
den poot, die hem waarschijnlijk zal verhinderd hebben
de groote reis verder voort te zetten.
Te Groningen worden met 1 Januari a. s.
25 agenten van politie aangesteld; 400 persolïen
hebben zich reeds aangeboden.
Uit Assen schrijft men aan de Gron. Ct. het vol
gende Twee aanzienlijke gemeenten van Drenthe
worden droevig geplaagd door godsdiensttwisten nL
Meppel en Hoogeveen. De bevolking is er verdeeld ïn
twee partijen eene moderne en eene confessionele, die-
elkander hevig bestoken en dat werkt zeer nadeelig
niet onkel op liet kerkelijk maar ook op het maatschap
pelijk leven, 't Veroorzaakt zelfs familie- en huisselij'ce"
twisten die de zamenleving onpleizierig maken
vrienden van elkander verwijderen en zelfs schade ver
oorzaken op stoffelijk gebied wijl het verlammend
werkt op zaken, die met vereenigde kracht moeten wor
den uitgevoerd, 'tls te hopen dat mannen die in deze
gemeenten tot geene der partijen belmoren, de handen
ineenslaan, om in dezen eeue gewenschte verandering
aan te brengen.
- Het Cents Volksblad bevat onder 'topschrift
loonsverliooging het volgende
Die vau zijn loon genoeg overhoudt, dat hij on-
noodige en schadelijke verteringen maakt, kan inder
daad niet zeggen dat zijn loon te gering is voor
het noodige.
De werkman, die sterken drank drinkt, heeft geen
recht van klagen dat zijn loori te gering is,
Besparing van jenevergelcl is loonsverhooging.
Wanneer alle landenwaarop thans graan voor
de jenever-stokerijen en tabak voor ijdel vermaak
verbouwd worden, slechts gebezigd werden ter ver
bouwing van voedingsmiddelen voor den mensch
eene belangrijke daling in deu prijs der voedings
middelen zou daarvan het gevolg zijn.
Maar hoe lang zal het nog duren voordat alle
volken dit inzien en met opoffering van eigen
belang, van winst bij den landbouwer en fabriekant,
en van genot bij den verbruiker allen tot het
volkomen welzijn der wereld-maatschappij zullen
zamenwerken
Men leest in „Onze Eeuw"
De heer Gustave Dorë bevindt zich in eene lastige
stelling. Hij is te Straatsburg geboren ergo op dit
oogenblik een Duitscher. Hij kan wel een Franschman
blijven maar moet dan een landbouwer worden in
Algerië. En de Gerraaansche biografen geksehermen
nietImmers hebben zij in koelen blot de Kopernik
(verknoeid Copernicuseen volbloed Pool die in
Thorn geboren werdlang vóór dat er nog aan een
koninkrijk Prnissen gedacht werd, tot Pruis verklaard
Gustave Dore die gereed stond de overwinningen
zijner laudgeuooten op doek te brengen kan alsnog
aan dat plan gevolg geven mits hij bekenne een
Duitscher te zijn. Welk een toestand voor dien armen
Doré. Niemand voorzeker is in staat dien te schilde
ren behalve wellicht hij zelf.
De ontploffing in eene steenkolenmij bij Ilornu,
in Belgiëheeft aan bijna 40 mijnwerkers het leven
gekost. Het ongeluk is veroorzaakt doordien twee
mijnwerkers, hoewel men hen nog waarschuwde, eeue
kruidlading te vroeg hebben aangestoken. .De arbeider,
die hen gewaarschuwd had, heeft nog den tijd gehad
zich uit de voeten te maken.
De finantiële toestand.
II.
Er zijn in de mededeelingen van den minister van
linantiën weinig lichtpunten. Wel blijken de tekorten
aanvankelijk op vroegere begrootitigeti berekend, te zijn
ingekrompen, maar er is dan toch ten slotte nog een
aanzienlijk nadeelig saldo. Ofschoon van vóór 1868
niet minder dan iö millioen en 37s ton over
schotten beschikbaar is gekomen bedraagt het ver
moedelijk tekort tot en met 1871 9 millioen en ruim
772 ton. Tot dekking van dat deficit wenscht de
minister te beschikken over circa 57s millioen, zijnde
het saldo der bij de wet aan 's rijks inkomsten toege
wezen Indische bijdragen over 18GS en 69; dat bedrag
werd niet uitgekeerd, omdat de uitkomsten der Indische
diensten over die jaren onzeker waren. Het ongedekt
tekort bedraagt dan nog vier millioen en ruim 2l/2
ton. Daarbij komt echter een nieuw tekort op de
thans voorgedragen begrooting, die dank zij ook de
verhooging der uitgaven met 1 millioen en ruim 8
duizend gulden, met een deficit sluit van niet minder
dan 8 millioen en ruim 933006 gulden. Het geheele
