EN
IVo. 48.
ZATERDAG 17 JU3MI
1871.
De Encycliek van den Paus.
B11\ A E J\ L A L\ D.
Optocht
ie
p dat de nog- i> i
^wegens
n grootf n
■den.
ag in geld oj 't.
en bestellingen
(ÏIET aange-
gt ieder deel.
.vraag eene
gratis.
r trekking in
adigd.
ZIERIKZEESCHE COURANT.
Verse hijnt op WOENSDAG en ZATERDAG
PRIJS der ADVERTENTIEN.
10 Cents per Regel. De Inzending kan geschieden uiterlijk tot
Dinsdag en Vrijdag morgen 11 ure.
ABONNEMENTS-PBIJS.
Per drie maanden f 1,— Franco per Post 1,
Het Telegraafkantoor is geopend van 1 April tot 30 SeptemberOp Werkdagen
Van 7 u. 'svoormidd. tot 9 u. 's namidd. Op Zon- en Feestdagen: Van
89 'svoorm., van 13 en van 7- 9 u. 's namidd.
Het Postkantoor is geopend met inbegrip van Zon- en Feestdagen
Van des voormiddag.? van 9'/-!HVs uur.
namiddags 2--3
avonds 77l/a
3 9VS10
rvonden
4,50 (30
18.
oliede wijze
alle opzich-
kort beg'in-
.g", vevoor-
kiburg,
T.
EWIN en
50,000,
,000, 3 a
i 5 a 6000,
a 2000
)6 a 500,
geheel op
3 voorkeur,
rre over de
i loop der
'iet prezen
gesteld op
5.50.
1.75.
.87VS.
of Post-
verzenden
Staatswa-
b i S een
aan onze
rijzen da-
sds tegen
i onstaafc.
Jlllen, dat
ïven zich
(Vervolg.)
Maar nog is de Heilige Yader niet ten einde met
de opsomming van 'tgeen hij ten nutte der menschheid
gedaan heeft. //Wij hebben", zoo gaat hij voort, //onder
de bescherming van God en door de goddelijke macht
het licht van het ware geloof in vele ver afgelegen
landen kunnen brengen - in veie landen hebben wij
de kerkelijke hiërarchie op vasten grondslag kunnen
vestigen - door eene plechtige verdoeming de dwalingen
vernietigendie in strijd met de menschelijke rede
schadelijk waren voor de goede zeden en niet minder
voor de kerk en den staat". Als de zaak niet zoo
ernstig was zouden we willen vragen: ernst of korts
wijl Is alleen de H. Y. een vreemdeling in het
Europeeseh Jeruzalem? Is de sluier, die het Jezuitisme
hem voor de oogeu heeft gebonden zoo dicht, dat hij
zelfs niet meer kan zien wat er in zijne eigene om
geving en in de katholieke landen gebeurt? Wij den
ken onwillekeurig aan de bewegingdie haar ont
staan dankt aan Döllinger en in gansch Duitschland
zich steeds meer en meer uitbreidtzoodat nu eenige
dagen geleden zelfs de koning van Beieren zich onttrok
aan 't bijwonen der officieële processie - aan dien vloed
van bijvalsbetuigingen die uit alle oorden der Katho
lieke wereld den modernen Luther zijn ten deel ge
vallen - aan het bevel nu laatstelijk door alle vorsten van
Europa (behalve door Frankrijk) aan hunne gezanten
gezonden om het Italiaansche hof, het hof van den roover,
den moordenaar der kerk, den //man, wiensonbeschaamd
heid," zooals de paus zich in dezen zelfden brief uitdrukt,
//oneindig veel grooter is dan die van den verloren Zoom
uitden Bijbel, te volgen, wanneer het zijn' zetel over zou
brengen naar Rome - aan Oostenrijk, dat zich hoe langer
zoo meer onttrekt aan de macht van den Paus, aan
of zijn deze en dergelijke dwalingen misschien niet
bedoeld heeft de Paus misschien 't oog op het So
cialisme en het Communisme en het Protestantisme?
Arme man dan die zich nu nog verbeeldtdat zulke
uitingen van een beginsel worden bedwongen door
een' vervloeking, die werkelijk meent, dat ge iets gedaan
hebt voor de lagere klasse der maatschappij, wanneer gij
hem toeroept -gij zijt vervloekt - die werkelijk meent dat ge
iets hebt bijgebracht tot de oplossing van den strijd
tusschen kapitaal en arbeid wanneer gij den arbeider,
die deel verlangt in de rentedie 't kapitaal afwerpt,
toeroept gij zijt vervloektarme man, die nu nog meenen
kan, dat gij den bruischenden stroom van het streven der
kinderen van de negentiende eeuwdie reeds zoo
menigen stevigen dam heeft doorbrokendie zijn golven
met onweerstaanbare macht voortstuwt over de velden
van gansch Europa kunt temmen met uwen vloekdam.
Wat ge kunt, gij hebt bet gezegd: Gij kunt//de ker
kelijke hiërarchie regelen" bisschoppen aanstellen en
afzetten enz. enz.maar bevredigen cle behoeften
van ons hartmaar lesschen onzen brandenden dorst
naar waarheidmaar genezen onze wonden die het
leven ons slaat, maar ons steunen, waar we machteloos
dikwijls schijnen te zijn tegenover den reusdie we
de werkelijkheid noemen maar een tooverwapen ons
biedenwaarmede we eene beslissende overwinning
zullen behalen op de vijanden der menschheid on
geloof, bijgeloof, onzedelijkheid, maar ons de kracht
verleenen om te werpen in den afgrond het pauperisme op
geestelijk en stoffelijk gebied maar den Pinkstergeest
bezweren die zal begeesteren de menschformen
bezielen de gêraam;en die rondzwerven in de rijk-ver
sierde zalen der aristocratie en in de hutten der ellende -
dat kunt gij niet meero Pius al vierdet ge eens
nog Uw gouden jubilee.
Niets gemakkelijker dan uit elk woord van den ganschen
herderlijken brief aan te toonen dat het pausdom on
machtig is geworden reinigend en heiligend en begees
terend op te treden dat het niets heeft gedaan omdat
het niets meer kan doen. Niets - dat wil niet zeggen
dat het Pausdom weldra zal vallen - deze volheid der
tijden is nog in lange na niet gekomen. Misschien z;:l
het Ultramontanisme nog menigmaal de wereld in vuur
en vlam zetten menigmaal nog zal het op elk gebied
de waarde van den mensch afhankelijk maken vau 't
antwoord op deze vraag zijt gij een goed dienaar der
kerk zooals in onze dagen de waarde van den Neder-
landschen of liever Ultramontaanschen afgevaardigde
inet dezen maatstaf gemeten werd - maar het pausdom
als zoodanig heeft voor de ontwikkeling der menschheid
uitgediend. De paus kan in strijd met de waarheid
verklaren „dat hij niet vrij is om de heilmiddelen aan
te wenden die in dezen droevigen tijd noodig zijn" -
ieder verstandig mensch weetdat dit onwaarheid is -
hij kan .de zeker vrij zonderlinge mededeeling' doen aan de
Christenen „dat hij zielsbedroefd was over het lijden
der Fransche natie, die bewerkt werd door misdadigers
enz. die het toppunt van boosheid bereikten toen zij
den eerwaarden bisschop van Parijs doodden" -iedereen
gevoelt, dat zelfs de moord door de razende bloedman nen
gepleegd op den achtenswaardige» vertegenwoordiger
van den godsdienst niets beteekent bij de zee van jam
mer en tranen waarin het clericale keizerrijk en de
ongeloovige Commune Frankrijk hebben gedompeld -
hij moge op de wijze der Mahomedanendie steeds
hunne belofte van het Paradijs bij de hand hebben
beloven dat ieder„die op 's Pausen feestdag bidt"
volkomen aflaat van zonden kan verkrijgen (iemand
vroeg dezer dagen, of dit geene geschikte gelegenheid
zou zijn voor de Commune-mannen om gerehabiliteerd
te worden)- - de ontwikkelde ziet. in dergelijke ver
klaringen eenvoudig het bewijs dat het Pausdom
zijn tijd gehad heeft - uitgediend.
De Spoorboot vaart Donderdag 22 Juni 's movg
5 ure en 's inidd. 9,30 van Middelburg naar Zitrik-
zee en van Zierikzee naar Middelburg Donderdag 22
's raorg. nre langs Veere.
Goes, 13 Juni. In de verkiezings-geschiedenis te
Goes heeft zich eene vermakelijke bijzonderheid voor
gedaan, die iknu de stembus gesloten is, moet mede-
deelen. De R. K. kiesvereeniging te Goes hadzooals
bekend is, mr. Saaymans Yader ook al candidaat ge
steld; men meene echter niet, dat dit met algeraeenc
toestemming gebeurde. In de vergadering'door de
vereeniging belegd, om over de candidatuur te beraad
slagen werd door enkele leden aanmerking gemaakt
op de houding van mr. Saayinans Yader, bij gelegen
heid der bekende motie-Cremers. Zij waren van. oor
deel, dat de Goesche afgevaardigde, door zich buiten
stemming te houden, eene dubbelzinnige houding aan
genomen had en wenschten daaromtrent opheldering.
Men besloot deze te vragen en deed dit met goed
gevolg. Mr. Saaymans schreef een uitvoerigen brief
aan de R. K. kiesvereenigingwaarin hij verklaarde
dat zijn niet medestemmen gansch argeloos was geweet,
omdat hij door eene verkeerde deur de
vergaderzaal was binnen getreden en
dientengevolge de presentielijst niet geteekend had.
De brief, die men nog altijd hoopt dat ter algeuaeene
kennis zal worden gebrachtmoet zeer uitvoerig zijn
en zal dus nog wel wat anders dan het verhaal der
verkeerde deur behelzen. Of de R. K. kiezers overtuigd
zijn dat hier slechts aan een abuis te denken valt
weet ik niet. Althans men verhaalde hier als zeker
dat de president der Tweede Kamer, nadat de heer S.
zich in de deur vergist had, hem heeft laten uitnoo-
digen om alsnog de lijst te teekenen, maar dat mr. S.
daarvoor had bedankt. De zaak zou dan niet zoo on
schuldig zijn als het nu dan schijn had. Niemand
vleit zich hier, dat Goes een anderen vertegenwoordiger
zenden zal want de meerderheid der kiezers is om
allerlei redenen (die bij zoodanige keus volstrekt niet
moesten gelden) voor S. gewonnen. Voor het oogen-
blik zal men zich reeds mogen verblijden als eene
beduideude minderheid den heer Lenshoek stemt en
getuigenis geeft, dat het gezond verstand nog niet
geheel uit het Goesche district geweken is. Intusschen
zaj de geschiedenis van de verkeerde deur zicli wel
ophelderen; en blijkt het, dat die verkeerde deur
een gezocht achterdeurtje was, dat mr. Saaymans zich
opzettelijk van stemming onthield dan zal ook wel
blijken, dat hij door een verkeerde deur binnentredende,
ook een verkeerden weg insloeg om de gunst der
kiezers en de achting des volks te winnen.
N. R. Ct.
Uit Leeuwarden wordt van 14 Juni gemeld:
Heden voormiddag is een gedetineerde in het hui9
van burgerlijke en militaire verzekeringgebruik
makende van een oogenblik dat hij op de binnenplaats
onbewaakt wasuit het gebouw ontvlucht, door over
den ringmuur te klimmenwaarna hij een daaraan
grenzend huis van achteren inliep en door de
voordeur de straat bereikte. Hij was bij arrest van
het prov. gerechtshof van Friesland van 22 April
11. tot 12 jaren tuchthuisstraf veroordeeld wegens
diefstal met verzwarende omstaudighedeu.
te houden op Dinsdag120 Juni
des namiddags te 3 ure.
De trein wordt opgesteld langs de Breestraaten
stelt zich in beweging links over de Hoofd poortstraat,
langs de Nieuwe Haven Zuidzijde der Oude Haven
Steene.nbrugOude AppelmarktPoststraatvoor
malige WeverijYerfputBalie Yarremarktrechts
over de LammermarktBlijenhoek Snuifhoek
KoekiuderstraatMeelstraatover liet Kerkplein dooi
den Weverslioek Ravestraat Nieuwstad Krepel-
straatKarstijllaatste houten brugNoordzijde der
Oude Haven Mol MelkmarktYerrenieuwstraat
Watermolen Lange NobelstraatSchuithaven Dam
Zuidzijde Oude Haven Nieuwe Haven over de
Breedstraatnaar de Kazernewaar de trein ont
bonden wordt.
De commissie liet plan hierboven bekend makende
voegt hierbij zoo in het belaug der goede orde als
dat van het "publiek zelvede volgende opmerkingen
1. dat de trein zich in zijnen geheeleu omvang liet
best zal doen zien op de Nieuwe- en Oude Haven,
het Kerkplein en de Balie
dat ook ter voorkoming van ongelukken het van
't grootste belang wordt geacht dat alle hoeken
van strateu en de straten zelve bij de aankomst
en gedurende den loop van den trein zooveel
mogelijk vrij en ontruimd zijn.
J. de JONG ZIJLSTRAYoorzitter.
Kier knieuws.
Brdinisse. Ds. Noomen is beroepen te Koten.
ZE KTIJm NGEN.
Zierikzee Gearriveerd
13 Juni Z. M. Monitor'Krokodil, S.iholten van Auhoff,
Brouwershaven Zierikzee.
Uitgezeild:
14 Z. M. Monitor Krokodil, Scholten van Auhoff,
Helle voetsluis.
Brouwershaven Gearriveerd
14 Juni Mina B. A. T. van Bruggen
14 Weimijss-Castle, R. Nichols, beiden van Batavia
15 Cesarevitch (st)J. Girard Odessa allen naar
Rotterdam.
Uitgezeild:
15 Hirando A, Christensen Rotf.New-York.
Per het schip Minakapt. B. B. T. van Bruggen
ziju als passagiers van Java aangebracht, de heeren
Teunssen Hillcbrandt7 ouderofficieren (waaronder 1
met echtge'uoole)L. Nieuwenhuijzen12 militairen,
5 der marine 1 gedetineerde en de heer Jacob van
Surinaraeu.
alle
pest
1.
ing
•il
FEUILLETON.
Opmerkingen bij de studie
der Sociale Kwestie.
Vervolg van otis vorig nommer.)
Zelfs kan de schijn dien patroon in 'tgelijk stellen;
immers regelt hij zich naar de wet van vraag en aanbod?
Toch kan hij ongelijk hebben en zijne beschouwing
geheel onjuistzijne handelwijze geheel onbillijk zijn.
Hij moet n. 1. het verhevene verband niet uit het oog
verliezen dat er bestaan moet tusschen den ondernemer,
den patroon en diegenen die zijne onmisbare medewerkers
moeten zijn, d. i. zijne arbeiders. En als hij nu na
Z]Jn jaarlijksclien balans opgemaakt te hebben eens tot
het resultaat komt dat hij nu b. v. ƒ5000 zuivere winst
heeft gemaakt, waarvan hij vrij onbezorgd kan leven
als fatsoenlijk man, terwijl zijne werklieden ondertusschen
dat zelfde jaar hebben doorgesukkeldvoortdurend eigen
lijk gebrek lijdende, nu en dan zoo wat geholpen en op de
been gehouden, door een gekregen stuk brood, een opge
raapt kleedingstuk, een toegereikte dosis soep dan mag
die gelukkige patroon uiet met billijkheid zeggen dat zijne
5000 de zuivere winst der onderneming zijn; want zij
zijn die in den grond der zaak niet en de verdeeling is
volkomen onevenredig; wat nu ook zoo al de oor
zaken van die wanverhouding mogen zijn. De arbei-
dersvereeniging kan dit in 'treine brengen. Zij kan
dit m de allereerste plaats door een redelijk overleg
tot stand te brengen tusschen arbeiders en patroons.
aar "eze ^vee n's partijen tegenover elkander staan
is de toestand verkeerd; zij moeten samenwerken
omdat zij geen partijen zijn maar assoeié's. En dan
mogen de arbeiders zich m. i. met volle recht vereenigen
om hunne waarde als assoeié's, als medewerkers van
de ondernemers te doen stijgen. Die stijging zal toch
wel niet de grenzen der mogelijkheid overschrijden;
want die grenzen bestaan werkelijk, en billijke loons-
verhooging is slechts voor een deel te verkrijgen door
nadrukkelijke eischen en gemeen overleg van arbeiders
en patroons.
Dat de verhooging evenwel te verkrijgen is leert
ons de geschiedenis der groves in Engeland. WeL waven
de manifestatien veelal wat ruwde eischen altijd
overdreven, doch 'tresnltaat waarop nu gewezen kan
worden is toch feitelijke loonsverhooging en lotsver
betering. Dit geschiedt in 't vrije Engelandin 't on
gelukkige Ierland evenwel, waar de volksnood zich in
oproer en woeling lucht geeft, waar ook aan den
anderen kant de onschuldigste manifestatie, door den
overheerscher miskend en gewelddadig onderdrukt
wordt blijft de ellende steeds voortduren, ja wordt
zij zelfs grooter.
In sommige vakken van handenarbeid heerscht er
al sedert lang, misschien al van oude tijden af een
zekere esprit de corps, die uit den aard van den
arbeid volgt en die zeer nadrukkelijk medewerkt om
den arbeid goed betaald te krijgen. Zoo worden b. v.
de zoogenoemde p ildergasten, waarvan de natuurlijke
gesteldheid van Nederland er voortdurend een aardig
legertje op de been doet houden, boven vele andere
werklieden goed betaald. De regel dat de arbeid
dniu-der betaald wordt naar mate hij meer opleiding
of meer lichaamskracht vereischt, gaat bij deze soort
van arbied niet door; immers om poldergast te zijn is al
heel weinig intelligentie en ook zooveel lichaamskracht
niet noodigde gewoonte maakt die menschen handig
en taai. Maar dat ze altoos zoo veel geld verdienen
komt vooral daar vau daan dat zij één lichaam ziju,
waar 't op de geldzaken aankomt en zich op hunne
manier als assoeié's van de aannemers duchtig weten
te doen gelden. En als 'tnu toch een feit is dat er
geen plublieke werken of groote ondernemingen nage
laten worden omdat de poldergasten zoo duur zijn dan
is er ook niets tegen in te brengen dat zij liever
ƒ2,50 dan ƒ0,80 daags verdienen. Het feit is
'tbewijs voor de billijkheid in dit geval.
Zoo kan nu aaneensluiting der «arbeiders in overleg
met de patroons wel degelijk in bijna alle vakken van
arbeid de loonen verhoogen. Reeds nu treffen we in
de nieuwsbladen van tijd tot tijd berichten aan van
bijeenkomsten van patroons die tot loonsverhooging
besloten hebben. Als zij dit doen dan is 'tzeker omdat
zij 't billijk en mogelijk achten en «als 'tdat is dan
moet liet ook geschieden en is 'teen onrecht als
'tniet geschiedt.
Het voornaamste bezwaar tegen het verhoogen van
de arbeidslooiien door de arbeiders in vereeniging en
overleg met de patroons is zeker daarin gelegen dat
dit denkbeeld-» in strijd is met de gewoonlijk als
geldig finngenomeu staathuishoudkundige theorie van
de arbeidslooiien. Hiertegen is alleen in te brengen
dat er ook niet juist een willekeurige en onbegrensde
loonsverhooging in 't algemeen kan verwacht worden
maar alleen een rechtstreeksche verhooging die voort
komt uit een billijker verdeeling der winsten tnsschen
patroon en werkman en een meer tniddelijke ver
hooging die op den duur het gevolg zal wezen van
de meerdere beteekenis die de arbeidersstand zal ver
krijgen als hij een zedelijk lichaam vormt, dat zich
door vereeniging van kracht op onderlinge verheffing en
vooruitgang toelegt.
Van de zijde der patroons is de gewone bedenking
tegen loonsverhooging dat cle concurrentie die onmogelijk
maakt» Deze bedenking is niet zoo gewichtig «als zij wel
schijnt. Zij berust op een verkeerde opvatting van de
concurrentie. In den loop van dit stuk is er als eens
op gewezen dat men in onzen tijd voonü concurreert door
slechte middelen. Men levert goerlkoope doch slechte
waar, men werkt goedkoopdoch al slechter naar
mate men goedkooper werkt. Doch de ware, edele
concurrentie die bestaat in wedijver in 'tleveren van
goed. werk'en goede waar zal 'ttoch op dei duur
winnen en in dien geest moeten patroons zoowel
als werklieden concurreeren. Het zal uit den natuur
lijken loop, der dingen volgen dat b. v. de m -.tselaar
die zijn arbeiders een liooger loon geeft dan anderen
daardoor, en met recht, zich ook meester maakt van de
keur der werklieden in zijn vak. Hij zal dus wel hooger
loon afstaandoch daarentegen ook meer en beter
werk kunneu leveren en dan in meerdere clandisie
ruime vergoeding vinden voor zijn meerdere v. or schotten.
Het is wel waar dat cle spreuk zegt: dc wereld
wil bedrogen zijn, maar er blijft toch ltoos nog een
wereldje over dat niet wil bedrogen ziju; maarliever
degelijke waar koopt dan slechte, even als er mem c icn
ziju die steeds sigaren rooken van 5 ct. of meer
'tstuk, niettegenstaande er sigaren te bekomen zijn
vau J/3 ct. het stuk.
Verder dunkt mij, dat door het overleg tusschen
patroons en werklieden, 'tzij als ééne vereeniging
of als twee afzonderlijke lichamen, zou moeten worden -
tot stand gebracht een classificatie der werklieden,
't Is wel eens opgemerkt dat de grootste klagers en
murmureerders onder do werklieden j uist niet de bekw&i ru
ste en vlijtigste zijn.
Wordt vervolgd.)
