No. 29.
WOENSDAG 12 APRIL
1871.
1
Meisjes op deHoogereBurgerschool.
Buitenlandscli Overzicht.
Een blik in de Toekomst.
t v
ZIERIKZEESCHE COURANT.
e,
wen
|t 01]
1 elke:
'Oï
ÏHT
roor-
iijke
raag
Jrver
lorga
hard
heid
ticht
,d a i
I aara
L ne;
tjiclr
fracl
Pa;
|B till
lrH.1
Verschijnt op WOENSDAG en ZATE R DAG
PRIJS der ADVERTENTIE N.
10 Cents ptr Regel. De Inzending kan geschieden uiterlijk tot
Dinsdag en Vrijdag morgen II ure.
A B O N N E M E N T S-P R IJ S.
Per drie maanden f 1,Franco per Post f 1,
Het Telegraafkantoor is geopend van 1 April tot 30 SeptemberOp Werkdagen
Van 7 u. 's voormidd. tot 9 u. 's namidd. Op Zon- en Feestdagen: Van
89 's voorm.van 13 en van 79 u. 's namidd.
Het Postkantoor is geopend met inbegrip van Zon- en Feestdagen
Van des voormiddags van 9VsHVs uur.
namiddags 23
avonds 771/s
9Vs10
Te Leeuwarden is in eene vergadering van de ver
eeniging voor volksonderwijs in Nederland de toestand
daar ter stede besproken van het onderwijs voor meis
jes. De gedachten daar genit waren (wij constateeren
het met ingenomenheid) vrij wel dezelfde als die ook
wij onlangs uitspraken naar aanleiding van de meis
jesschool te dezer stede. Op de vraag voldoen de
inrichtingen van onderwijs voor meisjes te Leeuwarden
aan de eisclien des tijds en de bepalingen der wet
volgde een antwoord in ontkennenden zin. Als tweede
vraag volgdehoe kan te Leeuwarden voorzien worden
in de bestaande behoefte aan middelbaar onderwijs
voor meisjes? Lij de bespreking hiervan werd allereerst
genoemd het toegankelijk stellen der rijks hoogere bur
gerschool ódk voor meisjes. De voorstellers hiervan,
dr. Burger en dr. Zaaijer verklaarden dat dit systeem,
gecombineerd onderwijs voor jongens en meisjes elders
de beste vruchten heeft opgeleverd en na korteren of
langeren tijd ook in Nederland zal worden gevolgd
dat de wet op het M. O. die combinatie niet verbiedt
en dat men dns ai schijnt dit stelsel ook in strijd
met de tegenwoordige publieke opinie omtrent de
opvoeding van jongens en meisjes toch eene proef
kan nemen. Misschien meenden die sprekers, komt
men daardoor tot de overtuiging, dat de volksopinie
niet volkomen juist is begrepen. Deze opmerkingen
gaven aanleiding tot eene vrij uitvoerige discussie en
tot het voorstellen en aannemen der volgende motie
v/De vergaderingvan oordeel zijndedat aan de
vrouwelijke jeugd de gelegenheid behoort te worden
verschaft behalve voldoend lager onderwijs ook dege
lijk middelbaar onderwijs te ontvangennoodigt bet
hoofdbestuur der vereeniging volksonderwijs uit zich
te wenden tot den minister van binnenlandsche zaken,
met de vraag: of, volgens de wet op het middelbaar
onderwijs, de rijks hoogere burgerscholen alleen voor
jongens of ook voor meisjes toegankelijk zijndraagt
verder aan het bestuur der alhier gevestigde afdeeling
op van haar besluit mededeeling te doen aan den
raad dezer gemeente."
jf Wij verheugen ons zeer over het te Leeuwarden
genomen besluit. We zijn het toch volkomen eens
met dr. Burger en dr. Zaayer dat dit systeem
vroeger of later ook hier te lande zal en moet worden
gevolgd. Het is de eenig mogelijke weg waarlangs
niet in sommige onzer groote steden maar ook in
alle kleinere in ons land het onderwijs voor meisjes
kan worden verbeterd. Alle andere beweegredenen
daargelaten zijn de finantieele alleen reeds overwegend.
De middelbare scholen voor meisjes komen zoo
moeielijk in het levenniot alleen omdat men vreest
voor te groote geleerdheid bij het schoone geslacht.
Alleen de dom sten onder de domme mannen kunnen
die vrees voor degelijk ontwikkelde vrouwen rneenen
en die domsten onder de dommen regeeren gelukkig
de wereld nog niet. Neen aan vele plaatsen was
zonder twijfel de groote uitgave een vooral niet min
der klemmend argument tegen het middelbaar onder
wijs voor meisjes. En nu moge men betoogen eri
uitroepen dat er voor onderwijs geen uitgaven te
groot kunnen zijn wij voor ons achten dit een tame
lijk holle klank. Al wat men dubbel uitgeeftwaar
men met eens uitgeven volstaan kan is wel degelijk
te veel uitgegeven. Daarbijzoolang we nog zuchten
onder zoo zware belastingen, het gevolg vooral van
den groofcen tyranwaaronder heel Europa zucht
het driemaal gevloekte militairisme, waarvan helaas
geen vloeken maar alleen een Europeesch bankroet
ons verlossen zalzoolang we daardoor allen zonder
onderscheid oneindig meer betalen moeten dan ons
lief en nuttig iszoolang moeten we wel zuinig
worden ook daar waar we graag met volle handen
strooien zouden.
Eindelijk is dit een uitgave die altijd maar uit
zonderingen daargelaten de gegoede standen ten
nutte komt. Eer men vrijmoedigheid heeft daarvoor
nieuwe aanzienlijke uitgaven te doen mogen er, o. i.
eerst wel ambachtscholen (praktisch en theoretisch)
verrezen zijn.
En als nu toch het onderwijs voor meisjes, om ver
betering schreeuwt (wie komt ooit met onze hier vol
leerde meisjes in genoegzame aanraking om eenigzins
haar algemeene ontwikkeling te kunnen beoordeelen
en bedroeft zich niet wie van onze zoogen. volleerde
meisjes waagt zich ooit in den stroom van het denken
en streven van onzen tijd en voelt er zich niet bijna geheel
vreemdeling in en schaamt en bedroeft zich niet over
die vreemdelingschap als zeg ik nu toch onze
meisjes niet wachten kunnen tot er eindelijk ook
voor haar onderwijs eens geld genoeg is dan is het
een gewezen weg om op onze hoogere burgerscholen
haar een plaatsje in te ruimen er is in verre de
meeste dier paleizen voor de heeren der schepping nog
wel een nederig hoekje voor haar ook. En ik heb goede
hoop zoo liaar clat maar gegund wordtdat zij het
wel spoedig tot een eereplaats verheffen zullen.
Daarom verheug ik mij zeer in het te Leeuwarden
besprokene en zie ik met gespannen verwachting de vruch
ten te gemoet, die liet daar dragen zal. In het frissche,
nuchtere Noorden is de meeste kans dat het gezond
verstand de fatsoenlijke begrippen omtrent welvoegelij k-
heid (oclien zedigheid (acli zal kunnen te boven
komen of liever zal kunnen leiden in beter natuurlijker
spoor. (Mij dunktdie heel zedige menschen die het
zoo ongepast zouden vinden zoo jongens en meisjes
samen school gingen moeten wel eens aanvechtingen
hebben van hartversche-urenden twijfelzoo zij de vraag
bij zich voelen oprijzen of het Opperwezen eigenlijk
niet heel onwelvoegelijk handelde toen het op aarde
man en vrouw samen brachtde mannen op de aarde
en de vrouwen op de maan bijv. dat hadden zij zeker
veel fatsoenlijker geacht.) En als er maar één schaap
over den dam is volgen er wel meer.
Jaik heb goeden moed het zal wel terecht komen,
hier ter stede ook wel. Stonden we alléén in den strijd
tegen de hedendaagsche zedigheidsbegrippen, ik zou zoo
optimistisch niet durven spreken. Maar gelukkig we
hebben een zeer machtig bondgenootwe hebben het
voordeel op onze zijde ons plan is goedkoop heft alle
grieven op en kost bijna geen geld dat zal er ons door
helpen. De étiquette, de zedigheidswet der wereld is
zeer machtig weinig en alleen sterke geesten onttrekken
zich aan hare heerschappij. Maar er is een machtig
potentaatvoor wien de maatschappij en met volle recht
nog dieper buigtnam. het voordeel.
Er is gelukkig altijd baas boven baas.
Met weerzin ontwerpen wij een schets van de ge
beurtenissen in Frankrijk voorgevallen, na ons laatste
overzicht. Konden we ons vroeger een zekere belangstel
ling in den loop der oorlogszaken niet ontveinzen
al was die ook verre van welbehagen, nu de burger
oorlog als een helsche brand opflikkert en 't ongeluk
kige land te midden van de donkerheid der tijden met
een bloedrooden gloed overschijnt, nu wekt dit sombere
tafereel slechts afgrijzen in ons op. Tot zulke schrik
kelijke uitersten wordt een volk gebracht door twintigjarige
stelselmatige demoralisatie, huichelarij leugen, zelfbe
drog, ijdelheid, verzuim, onwetendheid en waar zullen wij
eindigen met de optelling van al de helsche kruiderijen,
met zooveel zorg en zorgeloosheid te gelijk gekweekt,
die nu aan 'tkoken zijn in den ziedenden ketel, waarin
walging en bitterheid, gif en dood worden toebereid
Om de zaken wel te overzien raden wij onzen lezers
aan zich zoo mogelijk boven de strijdende partijen
uit te zétten. Zoo worden de zuiverste en meest juiste
indrukken verkregen.
Versailles contra Parijs, de Nationale Vergadering
contra de Commune isdunkt onsnog iets anders
dan de orde tegen de wanorde, het recht tegen 'ton
recht of de heilige zaak des Vaderlands tegen de
snoode anarchie. Aan beide zijden is veel schuld,
doch aan beide zijden ook wel iets goeds.
Versailles draagt tot heden toe evenmin onze sym
pathie weg als Parijs. Zoo de Commune te Parijs tot
uitersten vervalt en op weg is naar al de gruwelen van
het schrikbewind, Versailles neemt ook dagelijks meer
de gedaante aan van de blinde, fanatieke reactie die
ook zal voeren tot terrorisme.
De heer Thiers ziet dit ook zeer wel in en daarom
begint men hem te Versailles te wantrouwen en zal
'them groote inspanning kosten meester van den toe
stand te blijven en den afloop van den strijd, die niet
meer twijfelachtig is zóó te beheerschen dat Frankrijk,
pas uit de klauwen van den aderlaar verlostniet
hopeloos verstrikt en geboeid wordt in de plooien der
oude witte vlag van een koningschap gegrond op
dweepzucht en priesterheerschappij. In de eerste plaats
echter moet de orde hersteld wordende troepen van
Versaillesdie rechtens de orde vertegenwoordigen,
moeien ook de orde herstellen en zij zullen hierin ook
zeker wel slagen. Van den aanvang des strijds af, op
FEUILL ET O IV,
Bij de vierhonderd werklieden winnen in die fabriek
hun brood en sommigen van hen zijn ware kunstenaars,
die duur betaald worden en wier fijn drijf- en cise
leerwerk men moet bewonderen. Maar wij wandelden
steeds voort en bereikten de Oude Havenzoo dacht
ikf althans doch van de geheele haven was geen spoor
meer te zienzij was gedempt en de oude historische
Steenenbrug benevens de beide houten bruggen waren
natuurlijk ook verdwenen. Op het terrein tusschen
den achterkant van den Dam en de plaats waar de
Steenenbrug geweest wasverhief zich een kolossaal
gebouw. //Dat iszeide mijn geleiderhet gebouw
waarin postkantoortelegraafbureau beurs en andere
instellingen van publieken dienst thans gevestigd zijn.
Bovendien zijn er nog vergaderzalen voor de Kamer
van Koophandel, de vereeniging van industrieelen, deree-
derij van vissclischepenenz". Zooviel ik hem
in de rede, is er ook weer visscherij In mijn tijd
was die geheel te niet, hoewel ik wel gelezen heb
dat ze ook in vroeger eeuwen moet gebloeid hebben.
//Ja zeide mijn gids met het ontwaken van 't
nieuwe leven in de stad is er ook weer een reederij
voor de zeevisscherij ontstaan.
De vaartuigen die zij, nu al ten getale van 20, heeft
laten afloopen zijn loggers en kotters, 't Yolk van die
visschersvloot is nu bijna geheel uit de stad zelve af
komstig; want de vreemde visschers, die men in 't
begin had moeten aannemen, heeft men van lieverlede
losgelaten, naar mate men hier een corps van bekwame
en wakkere visscherlieden had aangekweekt, en daar
allen, bemanning zoowel als bouwmeesters en reeders
in de zaak geldelijk geïnteresseerd zijn, gaat zij goed,
rendeert en vermeerdert de welvaart der stad.
Meestal is er veel te veel visch voor de markt die
hier dagelijks gehouden wordt; maar door de directe
spoorverbinding met Duitscliland en Belgie die wij
thans hebben vindt de visch geregeld aftrek en wat
onze visschers binnen brengen komt dikwijls nog levend
tot in 't hartje van Duitscliland. Onze visschershaven is
daar, waar men 'tvroeger de Yal noemde. Men heeft
dat gat uitgediept en er een houten steiger gebouwd,
van waar een paardenspoorweg naar de vischmarkt in
de stad en naar liet spoorwegstation is aangelegd. Ik
was bijna sprakeloos van verbazing over al wat ik
hoorde en zag.
Welk een prachtig gezicht was 'took, daar vóór mij,
over die lange, ruime straat, waar ik weleer die soms
kwalijk riekende, meestal geheel ledige oude haven ge
zien had. Maar eigenlijk was 'ttoch geen straat;
'tgeleek veel meer naar een van die vermaarde squares
uit de groote hoofdsteden; want overal zag ik bloem
perken aangelegd en een fraaie breede laan van linde-
boomen liep er midden door. Op de hoogte van de
vroegere Kraan was 'teen ruim plein. Wat zal de
Kermis hier nu een mooie plaats vinden, viel mij on
willekeurig uit den mond, want ik was toch eigenlijk
nooit een kermisvriend geweest. Mijn geleider zag mij
eenigzins vreemd aan. //De Kermis wordt al sedert
lang hier niet meer gehouden sprak hij, doch wel
hebben op dit plein nu en dan volksvermakelijkheden
plaats, zooalsmuziek, vuurwerk, openbare oefeningen
van de gymnastiekvereeniging en dergelijke. Ook
wordt hier bijna elke maand een algemeene parade
gehouden van de Landweer van Schouwen en Duive-
land, doch dan is 'fcplein wel wat te klein".
Toen ik mijne bogen liet rondgaan herkende ik
nog vele fraaie huizen, die er in mijn tijd ook stonden
maar vele gebouwen waren geheel nieuw en schenen
ware paleizen. Daar woonden eenigen der groote indus
trieelen door wier genie en ondernemingsgeest de
stad nu zoo in bloei verkeerde.
Slechts noode verliet ik deze aangename plek eu
bereikte met mijn geleider het einde der hoofdlaan
die op een open plein of kade uitliep waar vroeger
de beide havenpoorten gestaan hadden. Ik herkende
hier den omtrek geheel niet meer en moest mij nu
geheel aan mijn verrassing en aan mijn vriendelijken
leidsman overgeven, die er schik in scheen te hebben,
dat het mij zoo goed deed dit alles te mogen aan
schouwen. //Strakssprak hijzullen wij eens naar
'fc spoorwegstation gaan liet staat wat ver af, aan den
Leverdijk, waar vroeger het Dijkwater geweest ismaar
voor de goederentreinen ligt er nog een spoor, dat
hier aan de overzijde langs de Engelsche kaai loopt
en verder bijna den geheelen haven langs.
Wij sloegen nu den hoek om naar de Nieuwe Haven.
Het ruime uitzicht clat men vroeger van daar had
naar de Schelde, was nu geheel weggenomen door een
reeks fabriekgebouwen en pakhuizen. Ook merkte ik
op dat de haven aanmerkelijk breeder gemaakt was
hij geleek eer een bassin of een dok.
//Die fabriek, zeide mijn geleider, is een stoomspin
nerij en weverij van katoengoederen. Kinderen beneden
de vijftien jaar mogen daar niet werken en ook geen
meisjes of vrouwen. Over 'talgemeen is de arbeid van
kinderen in de fabrieken hier een onbekende zaak. En
sedert het verplicht onderwijs is ingevoerd denken de
Zondag 2 April, zijn hunne wapenen steeds voorspoedig
geweest, terwijl de insurgenten bij vlagen uiterst laf
hartig en uiterst dapper moeten geweest zijn. Den 8sten
waren de Yersailler troepen over de Seine doorgedrongen
en genaderd tot aan de toegangen der Champs Elysées
en de poort van Maillot tegenover den Are de Triomphe
en tusschen de wijken Batignolles en Passy. Zij hadden
hiertoe achter volgens Puteaux, Courbevoie Asnières
en Neuilly beuevens de versterkte Scinebrug aldaar
veroverd. In deze gevechten zijn veel dooden en ge
kwetsten gevallen. Ook Gustave Flourens heeft daar
een tragisch, einde gevonden. Wij durven 'tgeen
heldendood noemen.- volgens 'teene verhaal is hij in
'tspoorwegstation te Neuilly verrast en, zich te weer
stellende tegen de gendarmen die hem gevangen
namen door een gendarme officier nedergesabeld
volgens 'tandere bericht werd hij in een kroeg over
vallen wenvaarts hij met nog eenige andere dronken
nationale garden gevlucht was. Zijn lijk is als corpus,
delicti naar Versailles gevoerd; doch te Parijs is 'h
gerucht uitgestrooid dat hij niet dood is, maar steeds*
avanceert tegen Versailles.
De kern der geregelde troepen bestaande uit gen
darmen, Vendéers en eenige linieregimenten gaan streng'
te werk. Diegenen der gevangenendie als afvallige-
liniesoldaten herkend worden, schieten zij op staande-
voet dood.
Ook aan de Zuidzijde van Parijs zijn de opstande
lingen of gefedereerilen zoo als ze zich nu noemen,
tot binnen de stad teruggedrongen en hebben zij
waarschijnlijk de door hen bezette forten Issv en
Yanvres nu al verloren evenals de sterke redoute
van Ckatillon hun voor eenige dagen ontrukt is.
Blijft de tegenstand dus nog voortduren dan staaf
nog een bloedig straatgevecht te wachten er óene
zaligde orde weder hersteld zijn. Doch wat was
gebeuren -*en - *9
Als de bedreigingen van YersailleoTPoraa^» ^ie de
gemeend zijn zal er dan nog een blo'ü burger Combaufc
gehouden worden over de hoofde dergenen, die hij
daaruit is de overgang geleideD1" gevangen had ge-
der reactie. i duchtigen schop in de
Binnen Parijs is de toe;
mate de grond meer en meer w-Iisteren hadden er aller-
Commune en der Comités slaafs't bleet echter bij
nigheden over en plegen zijn kwam het^ niet. De
dan men ouder 't keizerrijk ?ing in de richting van
toen was er althans nog politi'sailles richtten zich naar
een zekere geheimzinnige mgratien hadden geen ander
werkt en de gevangenissen kennende voorposten
In leugenachtige proclamatie] gewisseldhet kanon
van behaalden wapenroem kv- artiLlerie der muiters
gevallen gezaghebbers van '-uillybeschoot de Mout-
nu nog een lesje nemen. Ewapend is - de wallen.
Bij 't gevecht op den 3e of mt-Valérien heeft on ge-
groot dat twee divisien der tten voort te gaan met
lang op elkander gevuurd heb be arm ede men een begin
leuse. Ten laatste werd een der ffjters is om achter de
en nu dreef men de dolzinnigheid perken t,e maken.
ouders er ook niet meer zoo aan hunne kinderen16
zoo jong mogelijk productief te maken. Zij zien in,
dat goede ontwikkeling door langdurig en getrouw
bezoek van goede scholen later ook hun dubbele voor
deden geeft. En inderdaad ken ik vele jongens van
18 a 19 jaar, die nu pas drie of vier jaar op fabriek
of winkel zijn en die toch al aardig wat verdienen
en binnen een paar jaar geheel van zessen klaar
zullen zijn voor hun vak. Dat was in vroeger tijd zoo
niettoen waren er honderden, die al van hun achtste
of negende jaar af allerlei ambachten hadden afgeloopen
en waaruit op 't laatst nog niets anders groeide dan
dan soldaten of sjouwers. Er is hier ook overvloedig
en gratis gelegenheid voor de jonge werklieden om on
derwijs te ontvangen in rekenen, teekenen, meetkunde,
scheikundewerktuigkunde kortom in alles wat zij
verlangen en behoeven. Dit geschiedt aan de vroegere
Hoogere Burgerschool. Wij kunnen daar op onze
wandeling wel eens langs gaan, maar 't is jammer dat
het gebouw zoo achteraf staat; het ligt geheel door
huizen ingesloten, doch er is sprake van om een ge
heel nieuw gebouw te stichten op een andere plaats,
waar het een sieraad onzer stad zal wezen.
Het oude gebouw was ook al veel te klein geworden
het is al eens vergroot, maar zoo als 'tnu staat kan
men het niet meer vergrooten. Sedert de herziening
der wet op het Middelbaar Onderwijs is de toestand
geheel veranderd. De middelbare scholen zijn nu on
derscheiden in Letterkundige en Industrie-scholen en
hier in de stad hebben wij van beide soorten van
scholen er één, die uitmuntende resultaten geven.
Wordt vervolgd.)
