agd.
mers,
No. 24.
ZATERDAG 25 MAART
1871.
ïrieven uit de Hoofdstad.
BUITElALAAO.
Beetwortelsuiker-fabricatie.
«beleerd. Aan.
irdeniugewaei
'ISHOECK,
ZIERIKZHCHE COURANT.
i prijzen
220,000
15,000
10,000
15,000
6,000
6,000
7,500
12,000
138,600
Verschijnt op W OENSDAG- en ZATERDAG
PRIJS der ADVERTENTIE N.
10 Cents per Regel. De Inzending kan geschieden uiterlijk tot
Dinsdag en Vrijdag morgen 11 ure.
A B O N N E M E N T S-P R IJ S.
Per drie maanden f 1,— Franco per Post f 1,
Het Telegraafkantoor is geopend van 1 October tot 31 Maart: Op Werkdagen
Van 8 u. 's voormidd. tot 9 u. 's namidd. Op Zon- en Feestdagen: Van
89 's voorin.van I3 en van 79 u. 's namidd.
Het Postkantoor is geopend met inbegrip van Zon- en Feestdagen
Van des voormiddags van 9Vs11 Va uur.
namiddags 23
avonds 77'/s
9Vg10
.Over de preventieve gevangenis.
Y.
Zoo ergens dan doe de openbare
meening hierbij hare krachtige
stem hoor en.
D. J. Mom Visch.
Onder de kwalen der maatschappij komt de preventieve
gevangenis onophoudelijk voorgelijk bloedparels in
'en versche wonde. Onze omgeving levert daarvan te
raak de onomstootbaarste bewijzen. Niet minder de
gerechtelijke statistiek, die echter op dit punt geenszins
te vertrouwen is. Zonder overdrijving kan men in
Nederland het getal voorloopige aanhoudingen jaarlijks
op 3400 stellen (dat is 100 bij elk collegie van
eersten aanleg), waarvan er zeker 15 percent of 500
worden' vrijgesproken. Mr. S. J. Hingst schat het
ergens in een belangrijk opstel op 3950 waarvan er
gemiddeld 18 percent of 711 vrijspraak erlangen. De
heer J. K. van Golstein rekende eens uit, dat in
1860 941 personen preventieve gevangenis ondergin
gen waarop invrijheidstelling volgde
Dat er treurige gevallen voorkomen is reeds uit
mijne vorigen gebleken. Ten overvloede nog een paar
ofticieele staaltjes.
"We schreven 25 Mei 1868 toen de toenmalige
minister van justitieWintgenseene circulaire uit
vaardigde die aldus begonBij gelegenheid eener
inspectie eener cellulaire gevangenis is onlangs een
preventief gevangene aangetroffen die reeds gedurende
dertien maanden cellulair was opgesloten en het voor
uitzicht had nog een paar maanden op die wijze
gevangen te moeten blijven. En misschien weet
ge, dat de wetten geen langere plaatsing in een cel
toelatenen dat alleen als bijzonder zware straf3 dan
hoogstens een jaar.
Niet veel heter ging het met drie beklaagdendie
in September 1867 in hechtenis werden gei)omen
verdacht van valscliheid in Mexicaansche lappen
(overschotjes van effecten.) Eerst den 17den Augustus
1868 - en dus na elf maanden preventieve gevange
nis - werden ze door het hof van Zuid-IIolland
vergaderd in raadkamerontslagen omdat er geen
termen bestonden tot een openbaar onderzoek der
aanklacht
Het hof in Drenthe sprak in 1868 een man vrij
die acht maanden in preventieve gevangenis had doorleefd.
Hij was betrapt op een jachtovertreding en
beschuldigd van daarbij op twee rijksveldwachters te
hebben willen schieten
Doch waartoe meer
Had ik de pen van een Vondelik schreef er een
treurspel over de fantaisie had er zich weinig bij in
te spannen, de werkelijkheid levert stof in overvloed.
En wordt dan eindelijk zulk een preventief gevangene
vrijgesproken en ge weet nu dat dit dikwijls gebeurt
dan zegt de justitie nietwe hebben ons vergistde
instructie was zoo moeilijk enz. neen als de beschul
digde niet bij de rechtspraak tegenwoordig is komt
eanvoudig kort daarna de ciepier tot hem opent de
deur en zegt//Ik feliciteer jemanje kunt naar
huis gaan."
Overtuigd dat er verandering komen moetschrijft
dan ook in 1871 de minister van justitie, die uit
de stukken bij zijn departement het geheele rechtswezen
kan overziendatwaar de preventieve gevangenis
wettig is veroorloofdzij te veel //regel" is geworden,
en vermaant - met aandrang om zooveel be
staanbaar mee te werkendat hare toepassing niet
lichtvaardig plaats vin de en gevangenhouding of ge
vangenneming niet buiten noodzaak worde gerecjuireerd.
Hiermee in overeenstemming zegt het Weekblad van
het Rechtdat reeds een 33jarige ondervinding achter
zich heeft en beter dan eenig ander op de hoogte der
zaak is in zijn antwoord aan de beruchte Nieuwe
Goessche Courantdat men met de toepassing van dit
gevaarlijk middel' (de prev. gev.) bij ons veel te ver gaat,
dat men er gebruik van maakt ook buiten de gevallen
van onvermijdelijke noodzakelijkheidde N. G. C. zal
het misschien niet weten maar er is inderdaad niemand
die de wet en de practijk kent en nog daaraan twijfelt.
Ook bij het onderzoek van de begrooting van het de
partement van justitie werd eenige dagen geledenin
eene afdeeling de besproken circulaire vrij algemeen
toegejuicht. Voor de rechtbanken achtte men het mede
geen overbodige wenk om van de bevoegdheid tot voor
loopige aanhouding niet een te ruim gebruik te maken.
Of ik nu een //grove onwaarheid" schreeftoen
ik u in mijnen tweeden brief melddedat het te
verwonderen is hoe er zoovele jaren zijn voorbijge
gaan waarin men in het vrije Nederland de preven
tieve gevangenis als regel aannam laat ik gaarne ter
verantwoording van den mij onbekenden heer B. Mijn
uitvoerig schrijven en uwe opmerkingen aan den voet
van zijn ingezonden stuk vormen daaropnaar- ik
meeneen voldoende wederlegging.
Mijn volgende is nu tevens mijn laatste. Adieu.
P. S. Weet ge wel hoeveel voorrechten in dezen de
wet geeft aan het dier boven den mensch Als iemand
In naam des Konings een vonnis heeft om het boeltje
van zijn schuldenaar op te schrijvendan kan in vele
gevallen geen beslag worden gelegd op één koe of twee
zwijnen of twee geiten of vier schapen ten huize van
den schuldenaaropdat hij nam. niet geheel van zijn
bestaan beroofd worde. Kievitten en nachtegalen mogen
niet geschoten gevangen of vervoerd worden en als
nachtegalen bij bekeuringen aangehaald niet meer ten
behoeve van het rechtsgeding noodig zijn worden ze in
vrijheid gelaten. Het is voor een preventief gevangene
om te watertanden.
Zeker voor de eer van Nederland heeft men later
getracht dit feit aanmerkelijk te verkleinen.
Plaatsgebrek verhindert ons een eenigszins uitvoerig
overzicht te geven van het gebeurde te Parijs. De
toestand is zoo ingewikkeld dat er voor alsnog moeielij^
een oordeel is uit te spreken over de vermoedelijk
gevolgen van de revolutie. We bepalen ons tot de
opneming van de laatst ontvangen berichten. We
voegen er alleen bij dat we heden een particulier
schrijven uit Parijs ontvingen datnaar we hopen
spoedig door een tweede enz. zal gevolgd worden.
Volgens dit schrijven waait van het hotel de Yille
de roode en - volgens een gerucht - ook de zwarte
vlag. Alle zaken staan stil. Aan geld is groot ge
brek. Men vreest zeer voor plundering.
TELEGRAMMEN.
IParifs 22 Maart (des avonds ten 6 ure.) Heden
omstreeks ten twee ure had eene manifestatie plaats
ten gunste van de republiek en de openbare orde. Een
groot aantal ongewapende mannen trok de stad door
de kreten aanheffende „Leve de republiek Leve de orde
Zóó kwam men tot voor de schildwachten der insur-
geutendie de Place Vendöme bewaken. Ter hoogte
van de E.ue de la Paix werden de schildwachten uit-
genoodigd zich te verwijderen en plaats te maken voor
de schildwachten van de nationale garde uit de wijk.
Maar de insnrgenten weigerden hun post te verlaten
zeggendedat zij een consigne hadden en haar ten
uitvoer moesten leggen.
Daar verder onderhandelen niet baattelieten de
mannen van de manifestatie de driekleurige vlag vooruit
brengen maar de insnrgenten namen toen een dreigende
houding aan zij velden de bajonet.
De persoon die de vlag droeg deinsde terug, maar
zij werd door een ander men zegt door den baron
Nathan gegrepen eu hoog opgeheventerwijl hij de
volksmenigte aanspoorde voorwaarts te rukken. „De
macht"-zoo riep hij „die men tegeu ons over stelt is
eene onwettige macht." Door hem aangemoedigd rukte
de volksmenigte vooruit. De insurgenten lieten de trom
roeren. Verscheiden geweerschoten vielen zonder iemand
te treffen. De volksmenigte week naar alle kanten te
rug maar naar den zin der insnrgenten niet snel genoeg.
Drie gelederen legden het geweer aan en openden een
peletonsvnur op het volk. Er volgde nu gedurende vijf
minuten een hartverscheurend tooneel schrik en ver
bijstering stegen onder het volk ten top.
De insurgenten maakten daarvan gebruik om op hunne
beurt voorwaarts te rukken en hunne schildwachten op
grootere distantie uit te zetten.
Het aantal dooden en gewonden onder het volk wordt
op dertig geschat. Baron Nathan heeft twee kogels in
de horst gekregen.
Een uur later werden de insurgenten op de Place
Vendöme versterkt door een talrijk bataljon van den
faubourg St. Antoine, dat langs de rue Rivoli was gekomen
Men tracht de nationale gardes gewapend bijeen te
brengen, maar er is nog niets bekend van maatregelen
die tegen de insurgenten zullen worden genomen.
IP&rijs 22 Maart. De admiraal Saissetdie op
de Place Vendöme de vredelievende manifestatie aan
voerde heeft ter nauwernood het leven kunnen redden.
Sints 4 ure houdt het geweervuur aau. Overal wordt
alarm geslagen. Het aantal dergenen, die onder het
vuur der insurgenten zijn gevallen, is groot. Naar men
zegt is de generaal Felix Raphael door het volk vermoord.
De afgevaardigden eu maires van Parijs hebben nieuwe
proclamaties uitgevaardigd. De stand van zaken is ernstig.
22 Maart. De insurgenten hebben, nail
Rothschild eene oorlogschatting van 500,000 francs
opgelegd, die hardnekkig weigert te betalen. Zij hebbell
aan de bank voor een millioen francs Schatkistbiljetten
vertoond; de bank heeft betaald.
BÏJNWE1NLANI).
We hebben eene kleine onjuistheid te herstellen die
we in een vorig nommer schreven omtrent het onder
wijs door een kweekeling op de school van mej: van
de Velde. Ons is namelijk later gebleken, dat wel
een meisje uit een hoogere klasse gedurende zes uren
per week zich met de laagste klasse bezig houdt, doch
nooit zonder dat in hetzelfde lokaal een onderwijzeres
aanwezig is, die dus zoo noodig controle houdt. Ons
is echter tevens gebleken, dat dit wel degelijk geschiedt,
zooals we schreven, door gebrek aan hulppersoneel,
gelijk er zeker van verscheiden vakken meer werk
gemaakt zou kunnen worden, zoo het mogelijk was
de leerlingen in kleiner klasse te splitsen, wat wéderom
alleen mogelijk is bij vermeerdering van onderwijzend
personeel.
Wij voor ons betreuren altijd, dat de gemengde
scholen althans voor deze klasse van leerlingen bier
geheel zijn opgeheven. Oneindigbeter ware het o. i, al onze
scholen tot gemengde scholen, tot scholen voor jongens
en meisjes te maken. Vooreerst schijnt ons die afschei
ding van jongens en meisjes voor beider ontwikkeling
en vorming nadeelig; ten tweede zou deze maatregel
een heilzame concurrentie in het leven roepen tusschen
de verschillende scholen, waarvan de leerlingen de
vruchten plukken zouden, een concurrentie bepaaldelijk
hierin, wie de beste leerlingen leveren kon voor de
hoogere burgerschool; eindelijk zou daardoor van zelf bij
veel meisjes, zoo ze tot nu toe met de jongens gelijkop
gewerkt hadden, de wensch rijzen, een Wensch, wier
vervulling we van heeler hart zouden toejuichen, dat onze
burgerschool ook voor haar mocht worden opengesteld:
Zooals het toch nu is, staan onze meisjes wat de
gelegenheid tot vorming betreft bij de jongens droevig'
achter. Wie zijn dochters middelbaar onderwijs wil
doen genieten of althans zich wat meer wil doen ont
wikkelen dan op een gewone school van lager-, zij het
dan ook meer uitgebreid lager onderwijs mogelijk is,
moet buiten de stad daartoe een gelegenheid zoeken,
waartoe velen financieel niet in staat zijn.
We klagen er volstrekt niet over, dat hier niet tegelijk
met de hoogere burgerschool voor jongens, er een voor
meisjes is opgericht, we weten, dat zulks voor een kleine
stad als Zierikzee nagenoeg onbereikbaar is en, al
bestonden er geen bezwaren tegen, we zouden het nog
niet het meest wensche.lijk achten. Dat echter onze
burgerschool ook voor meisjes worde opengesteld, dat
daartoe onze overige scholen ook scholen voor jongens
en meisjes beiden worden mogen, waar ze voor de burger
school worden opgeleid, zoodat liet geheel ter keuze van
de ouders staat of ze hunne kinderen, jongens zoowel als
meisjes, willen zenden naar de school van mejufvr. van
de Velde of wel naar die van de heef en BastMeljek,
of Pensen, ja dat wenschen wedat zou ons een
zeer gelukkige reorganisatie toeschijnen voor ons school
wezen waarvan we ons voor Zierikzee's toekomst
veel goeds zonden beloven.
N
FEUILL ET O IV.
De kunst om uit wortels suiker te trekken, dag-
teekent van het jaar 1747. Een Duitsch scheikundige,
Marggrafontdekte het suikerhoudend vermogen van
beetwortels, zonder evenwel deze ontdekking in 't groot
te exploiteeren.
T. C. Acliardeen leerling van Marggraf, voerde
in 1796 onder koninklijke bescherming de beetwortel -
suiker-fabricatie in het groot uit, en wel met zoo
gunstig gevolg, dat er spoedig verscheidene fabrieken
werden opgericht.
In die dagen schenen de Eiigelschen reeds een voor
gevoel te hebben van de verbazende vlucht, die deze
industrie eenmaal nemen zou althans men leest dat
door hen aan Acliard eerst 50,000 later 200,000
Thaler werden aangebodenindien hij bekende
zich door zijn enthousiasme voor de beetwortelsuiker-
fabricatie te hebben laten vervoeren, en dat in het
groot niet die resultaten werden verkregendie hij
had bekend gemaakt. Toen zij bij Acliard niet slaag
den, wisten zij Sir Humphrey Davy te bewegen, eene
verhandeling te schrijven, waarin deze bewees, dat de
beetwortelsuiker bitter was.
Tot in onze dagen is het vooroordeel tegen de
beetwortelsuiker staande geblevenen hoewel lang
zamerhand helderder begrippen daaromtrent veld winnen,
hoort men nog dikwijls de bewreing uitspreken, dat
de beetwortelsuiker niet zoet is.
Niettegenstaande het beweren van Davy breidde
zich deze nijverheid uit over Duitschland Frankrijk,
België en Rusland, terwijl zij door de regeering kracht
dadig ondersteund werd en Napoleons continentaal
stelsel krachtig tot hare uitbreiding medewerkte.
Nieuwe uitvindingen deden de opbrengst aan suiker
stijgen. De scheiding met kalk (180 door Descetils)
het ontkleurend vermogen van het beenzwart en de
talrijke geschriften over de beetwortelsuiker-fabricatie
van Chaptal, Drapiez, Dubrunfaut, Bombarie etc. ver
meerderde de opbrengst van 2 en 3% tot 6%.
Na Napoleons val en het ophouden van het continen-
taalstelsel trad de Indische suiker als gevaarlijk concurrent
tegen deze nieuwe nijverheid opde hooge prijzen
vielen terug en de beetwortelsuiker-fabrieken waren
genoodzaakt, om staande te kunnen blijven, de grootste
krachten in te spannen tot vermeerdering van het ren
dement. Dat zij de concurrentie het hoofd heeft kun
nen bieden, blijkt uit de suiker-productie van Frankrijk,
die in 1829 circa 4 mill, kilogr. en in 1S69 circa
228 mill, kilogr. bedroeg.
Devooruitgang dezer industrie in Frankrijk waar
zij altijd zeer beschermd werd wekte den lust bij
andere volken op en voornamelijk in Duitschland
haar geboorteland. Voor Oostenrijk ging in 1834
dr. Krausevoor Pruissen in 1836 Scliubart naar
Frankrijk om zich op de hoogte te stellen der cultuur
en industriehet gevolg was na uitgebracht rapport
dat er spoedig vele nieuwe fabrieken in Duitschland
werden opgericht. De beetwortelsuiker-fabricatie nam
ook daar niettegenstaande vele mislukte proefnemingen
zoodanig toedat zij in plaats van beschermd te
moeten worden eene bron van inkomsten voor de
regeering werd.
Er werd van haar gevorderd
In 1840 per 50 kilogram wortels 1/5 Cent
1841 3
1844 9
1850 18
1S53 36
1858 45
Dit laatste bedrag der belasting komt dus met den
prijs der grondstof bijna overeen terwijl die hooge
belasting de meest mogelijke krachtsinspanning eischt.
In het tolverbond is de productie dan ook steeds toe
genomen zooals uit onderstaand overzicht van de
productie gedurende 15 jaren blijkt
In 1855 78Vo In 1863 138
1856 - 87 1864 151
1857 1037„ 1865 170VS
1858 220 t, 1866 lS5y8
1859 144 1867 201
1S60 1457c 1868 165
1861 1267J 1869 208
1862 126
millioen kilogrammen suiker.
Dat de volmaaktheid nog niet bereikt is bewijst
het verschil, dat er nog altijd bestaat tusschen de
hoeveelheid suiker, in de beetwortels aanwezig, en de
hoeveelheid die de fabrikant er uit fabriceert.
Deze geschiedkundige opmerkingen omtrent een
industrie, die zicli ook in ons land begint te ontwik
kelen, zullen den kundigen fabrikant altijd belang in
boezemen en bij hen die zich met de beetwortel
suiker-fabricatie wenschen bezig te houden den lust,
daartoe aanwakkeren.
Later willen wij de beetwortel-industrie in ons land
in hare ontwikkeling beschouwen en de gebreken
trachten aan te toonen, die hare volmaking belemmeren.
Terwijl de beetwortelsuiker-nijverheid in Duitschland
en Frankrijk reeds tot een krachtige jonkvrouw is
opgegroeidis zij in Nederland nog een teer meisje
van 12 jarigen leeftijd.
In 1858/59 werd de eerste beetwortelsuiker-fabriek
te Zevenbergen (N. Brab.) in werking gebracht. Lang
zaam vermeerderde het aantal fabrieken zoodat wij
er thans 1870/71 17 in werking en voor de volgende
campagne 4 in aanbouw hebben. De werkende fabrieken
zijn verdeeld over de volgende provinciën
Noord-Brabant 9 Gelderland 2, Zuid-Holland 2,
Limburg 2, Noord-Holland 1, Overijsel 1.
Dadelijk bij haar geboorte in Nederland werd zij
belast met een accijns, dieper 100 kilogr. wortels ongeveer
gelijkstond aan de belasting, die in datjaar in het Tolver
bond werd geheven. De wet van 2 6 April 1852 hadde be
voegdheid gegeven, om, wanneer er in ons land een beet-
wortelsuiker-fabriek werd opgericht, denoodigebepalin
gen te maken tot verzekering van den accijns op de suiker,
Wordt vervolgd.)
