No. 102.
WOENSDAG 21 DECEMBER
1870,
BUITENLAND.
BINNENLAND.
ZIERIKZEESCBE (OIRMT.
Verschijnt op WOENSDAG en ZATERDAG
PRIJS der A D VERTEN TIEN.
10 Cents per Regel. De Inzending kan geschieden uiterlijk tot
Dinsdag en Vrijdag morgen 11 ure.
ABONNEMENT S-PR IJ S.
Per drie maanden f 1,Franco per Post f 1,25.
Tiet Telegraafkantoor is geopend van 1 October tot 31 MaartOp Werkdagen
Van 8 u. \s voormidd. tot 9 u. \s namidd. Op Zon- en Feestdagen: Van
89 's.voorin.van 13 en van 7—9 u, 's namidd.
Het Postkantoor is geopend met inbegrip van Zon- en Feestdagen;
Van des voormiddags van 9Va11 Va our.
namiddags 23
avonds 77 V2
9Vi>10
K A M TC R N I E U W S.
's GRAYENHAGE 19 Dec. Iii de zitting van dc
Tweede Kamer van lieden hebben zeer langdurige en
ingewikkelde debatten plaats gehad naar aanleiding
vau de interpellatie van den Heer Kersteus, nopens het
petitionnement der Katholieken tot herstel van de sou-
vereiniteit des pausen. De interpellant vroeg wat de
regeering in deze voornemens is. De heer v. Muiken
heeft geantwoord dat de regeering niet kan
tusschenbeide komen; daarop heeft de heer
Kersteus eetie motie voorgesteld dat de regeering zich
niet mag onthouden stappen te doen. De inhoud der
motie weid door vele R, K. leden verdedigd maar zij
gaven den heer Kerstens in overweging haar in te trek
ken ook om de volgende regering niet te binden.
13e heer Kersteus heeft zijne motie daarop ingetrokken
waarop de heer Kransen van de Putte een nieuwe motie
voorstelde om te verklaren dat de roeping van Neder
land niet is stappen te doen. tot herstel d«r souverei-
niteit vau den paus; ook daartegen haddeu veleu groot
bezwaar o. a. de heer Thorbecke waarop de heer Cre-
mers een motie voorstelde dai de kamer goedkeurende
de houdiug der regering overgaat tot de orde van den
dag; De heer Thorbecke verklaart zich voor die motie,
terwijl de discusiëu achtervole-ens over al die motien
loopen ten slotte is de motie Putte verworpen met
42 tegen 32 stemmen en die van den heer Cremers
aangenomen met 39 tegen 35 stemmen.
T>e g-odsclienst op liet Slag-velcl.
De dagbladen hebben onlangs het volgende bericht
//Twee godsdienstleeraars hebben het IJzeren Kruis
ontvangenter beloouing van betoonde dapperheid.
De een is de katholiekepriester Letoclmdie gedurende
den slag bij Noisseville Welke 36 uren aanhield te
midden van den dichtsten kogelregen, de landweermannen
aanvuurde tot moedige volharding. De andere is de
p-edikant Moldenbauerdie in den slag bij Gravolotte
3 8 uren aaneen te paard zat en bij den storm van
de achtste infanterie-brigade zich in de eerste rijen
bevond om den soldaten door woord en voorbeeld
moed en vertrouwen te geven."
Toen ik dat las kon ik niet nalaten mij te bedroeven
over een volk zóózeer in den zedelijken afgrond van
liet militairisme weggezonken, dat zelfs de godsdienst
leeraars het leger vergezellen om de soldaten aan te
hitsen tot den strijd dat Pruiseii's koning niet behoeft
te vreezen voor het afkeurend oordeel der publieke
opinie als hij zulke godsdienstleeraars tot ridders slaat,
en dat deze godsdienstleeraars zich niet schamen dat
kruis aan te nemendat een bespotting heeten mag
van dat andere kruis gedragen door den Heer wiens
diénaren zij zich noemen. Het is goed dat gods
dienstleeraars het leger vergezellen jalaten zijdie
den moed hebben om zooveel ellende aan te zien die
zij niet kunnen voorkomen meegaan. Ze hebben er
een schooue roeping. Er is in oorlogstijd zoo weinig
dat van God en godsdienst getuigtdat er dan vooral
wel profeten noodig zijn die de vrede woord en
des -Evangelies herhalen altijd weer herhalenvast
overtuigd, dat zij op den duur zelfs liet kanongebulder
overstemmen. Dat zij meetrekken. Er zullen genoeg
ontevredenen zijn, die zij kunnen leeren ook met weinig-
vergenoegd te zijn er zullen verbitterden zijn die zij
leeren kunnen vrede te houden onder elkanderer
zullen bedroefden zijn die zij vertroosten kunnener
zullen wraakzuchtigen zijn die zij van onnoodig' bloed
vergieten, van gemeene wreedheden terug kunnen houden
er zullen heimweekranken zijn die zij kunnen wijzen
op den Yacler in de hemelenwiens huis de gansche
wereld iser zullen stervenden zijn zonder talwien
zij iets van dat geloof kunnen meedeelen, dat den dood
zijn bitterheid ontneemt. Maar als er gestreden wordt,
gestreden worden moetdat ze dan zwijgenzwijgen
omdat ze niet spreken mogen omdat ze staan tegenover
een noodzakelijk kwaad; maar aanvuren moed inspre
ken haat inblazen God beware de wereld voor zulke
godsdienstleeraars Of, zijn ze soms voor een oogen-
blik méde aangegrepen door den aanstekelijken boozen
hartstochtmoe dronken geworden van al het bloed
waarvan, de lauwe damp hen bedwelmthebben ze
voor een oogenblik zichzelf en hun Meester vergeten
en tot feller wraak aangespoord, o, dat ze zich schamen,
zoodra ze weer ontnuchterd zijn en, waar de koning-
niet weinig ingenomen met zulke gehoorzamesol
daten - godsdienstleeraarshun het IJzeren Kruis
op de borst wil hechten dat ze dan voelen hoe dit
kruis brandt op de borst en het wegwerpengelijk
Judas Iskariot eens zijn bloedgeld wegwierpmet
afschuwmet walging van zich zeiven.
Dat zij meetrekkende godsdienstleeraarsmaar
laat ze godsdienstleeraars blijven en getuigen door
heel hun bestaan en gedrag van dien geest van Jezus,
die alle ruw geweld zonde noemt en liever onrecht
lijdt dan onrecht doet. We laten hier volgen de schoone
woorden van E. C. Jungius geschreven in de Letter
oefeningen in zijne beoordeeling van de geschriften
van dr. Wiskeman en dr. Junius over de vraag//hoe
moet de oorlog volgens den geest en de beginselen
des Christendoms beoordeeld worden
z/Er bestaat tusschen de beginselen van Jezus en den
hedendaagschen toestand der maatschappij nog een
ontzaglijke kloof. Jezus heeft gesteld een ideaal van
liefde en verdraagzaamheiddat voor het oogenblik
in zijn vollen rijkdom nog niet kan worden toegepast.
Maar zullen wij daarom het ideaal opgevenzullen
wij met sommigen het Christendom zelfs ongeschikt
en schadelijk verklaren voor de maatschappij Of
zullen wij iets afdingen op den ernst van Jezus eischen
en zijn beginselen zoowat pasklaar maken vool- onzen
tijd Dat nooit. Het idéaal door Jezus aan de wereld
voorgehouden moet normatif blijven. De banier dooi
den Meester ontrold draagt ten opschrift excelsior.
Misdaad is het die banier neer te rukken in het slijk der
alledaagscliheid. Jezus beginselen veroordeelen de wer
kelijkheid. Daarmede valt niet te transigeeren. Zij wijzen
heen naar een toekomstwaarin onvoorwaardelijk zal
worden gehuldigd het recht van elk, individu en de
oorlog niet minder dan de doodstraf onmogelijk zal
zijn gemaakt door den eerbied voor de goddelijkheid
der menschelijke natuur. Uit den geest van Jezus vloeit
de afschaffing van den krijg even noodzakelijk voort
als de opheffing der slavernij en de erkenning van
het recht der vrouw op zelfstandige ontwikkeling.
Het is dus van het hoogste belang dat Christelijk
bewustzijn aan te kweeken. De veredeling der publieke
opiniewaarvan wij de betere toekomst, verwachten
moet dus hierin bestaan dat wij zooveel mogelijk
den eerbied voor elks individualiteit versterken. Heeft
men eerbied leeren krijgen voor den rijken aanleg van
het menschelijk leven in elk individuerlangt onze
liefde alzoo haar bepaald Christelijk karakter dan
wordt eerst de oorlog onmogelijk. Want dan wordt
ook in dit opzicht onze droefheid een droefheid naar
God d. w. z. zij dringt ons het Godsbeeld in den
naaste te zoeken en te behouden. Ik herhaal wat ik
reeds zeidedat er omstandigheden kunnen zijn
waarin de oorlog^ onvermijdelijk wordt. Als de volks
vrijheid op het spel staatblijft geen andere uitweg
over dan haar met het zwaard in de hand te verde
digen. Maar daardoor is in ieder geval een beginsel
van Jezus geschonden. Daardoor wordt een treurige
aanklacht geleverd tegen den zondigen toestand onzer
hedendaagsche samenleving. Het dusgenaamd recht
van zelfbehoud en zelfverdediging moge een natuurlijk
recht zijndat ook in de gansche lagere schepping
wordt aangetoften waar de verschillende soorten slechts
door strijd hare plaats kunnen bewarenboven dat
natuurrecht" heeft Jezus gesteld het recht van den geest,
die slechts wil triiunfeeren door zedelijke middelen.
Daar" moet het heen. En hoe onpractisch liet ook
klinken moge ik begrijp dat men symphatie kan ge
voelen voor het idealisme van iemanddie tot eiken
prijs aan dat beginsel wil getrouw blijeen en zelfs
in die mate den moed zijner overtuiging zou kunnen
hebbendat hij zich martelaar stelde voor zijn be
ginselen. Wie de geestkracht bezat om daarvoor het
kruis te dragen en de schande te verachten zou dunkt
mijde bewustheid mogen hebben dat hij de wereld,
een schrede nader had gebracht aan hare volmaking."
Waar de godsdienst van Jezus zoo wordt verstaan
daar zal hij op het slagveld optreden om de wonden
door den krijg veroorzaakt te verzachtenmaar nooit
om ze dieper in te branden.
Algemeen overzicht. (Macht boven recht.)
De gebeurtenissen volgen elkander met bijna onge-
loofelijke snelheid op. Nauwelijks is Europa, dat door
de nota van prins Gortschakolf op eclit Russische
manier was wakker geschud, weder een weinig tot
zichzelve gekomen, of een nieuw incident doet zich op,
een nieuw bewijs wordt geleverddat we terug-gekeerd
zijn tot de middeneeuwen, waarin het recht van den
sterkste alleen gold. Macht boven rechtzietdaar het
beginsel, dat en Rusland en Pruissen, Gortschakoif
zoowel als von Bismarckhuldigen. Het traktaat van
1867 blijkt al evenveel waard te zijn, als het traktaat
van 1856. De houding van Luxemburg is Bismarck
niet naar den zin en op grond van antipruissische
demonstraties etc. etc.neemt Pruissen de gelegenheid
waar, om voor de Europesche hoven de verklaring-
afteleggen dat het zich niet meer gebonden rekent dooi
de gesloten verdragen. En Europa zwijgt. De Engelsche
bladen mogen schelden zooveel zij willen, niemand
verlangt, dat Old England het zwaard uit de schede
zal trekken. De Times moge luide verklaren, ,/dat een
toegeven aan de eischen van den Pruissischen bonds.
kanselier verderfelijk moet zijn voor het vertrouwen op
internationale verplichtingen, zonder welke Europa ten
prooi zal worden aan een gansche reeks moorddadige
oorlogenliet groote blad haast zich er in één en
adem bij te voegen, dat //.niets onpolitieker zou zijn,
dan wanneer de neutrale mogendheden, die voornemens
zijn hunne neutraliteit zoo lang mogelijk te handhaven,
hunne verplichtingen overdrevenEn deze overdrijving
zou natuurlijk in niets anders bestaan dan in 't ver
dedigen van een gesloten traktaat, van eene plechtig
bezworen belofte. Daily News is 't hierin volkomen
met den Times eens.
Welk een' verderfelijken invloed de tegenwoordige
toestand op de publieke opinie uitoefent, blijkt niet
duidelijker dan uit een artikel in de Italiaansche
z/Nacioue," dat door de Duitsche bladen met zeker
welgevallen vermeld wordt. In de //Opinione" was
eeuigen tijd geleden eene beschouwing- geleverd over
den Eranseh-PruissLchen oorlog, waarin beweerd werd,
dat Pruissen geen recht zou hebben den Elzas en
Lotharingen te annexeren, omdat 2/3 der bevolking
zonder twijfel anti-pruissiscli gezind is. Een Euitscher
richt daarop tot de Natione de volgende //eenvoudige
vraag:" Wanneer morgen Oostenrijk Italië aanviel
zonder eenige de minste reden en Italië na tien zege
vierende veldslagen voor de poorten van Weeneu stond,
zou dan de Opinione den koning van Italië aanraden
om Tirol en Trïëst niet te annexeren alleen omdat
2/3 der bevolking niet wil behooren tot een' g-eëxcom-
municeerden staat
Zietdaar dan den toestand: Kunt ge u voorstellen,
dat iemand als hij in de gelegenheid is zich te ver
rijken die gelegenheid niet zal aangrijpen? Kunt ge u
voorstellen, dat één vorst van Europa, als hij de
macht bezit, niet ook tegelijkertijd den wil zou hebben
om te nemen wat hij krijgen kan? De volkeren! Bah!
Als de chassepots- en Dreijsedragers dronken van
overwinning- een Lebe Hocliuitschreeuwen voor den
zegepralenden vorst dan gaat verloren de stem van
een mail als Jacobyen wanneer hij 't waagt om
gebruik te maken van een oogenblik stilte dan sluit
men hem aeliter slot en grendel. Niets is meer veiLig
zelfs het privilegie van den volksvertegenwoordiger
wordt geschonden. Wanneer de democratische partij
in Duitschland bij monde van Liebknecht in het huis
der afgevaardigden protesteert tegen de voorstellen, die
namens Bismarck aan de kamer worden voorgelegd,
dan ontneemt de presidentonder bijvalsbetuigingen
der vergaderinghem het woord en den volgenden
dag brengt ons de telegraaf de niet meer verrassende
tijding//De lieereu liebknechtBebel en Hepuer
zijn gevangen gezet beschuldigd van voorbereidende
maatregelen te hebben genomen tot het plegen van
hoogverraad."
Macht boven recht- wanneer zal de dag eens
aanbreken dat de volkeren zullen begrijpen dat hun heil
gelegen is in het beginsel recht boven machtdat
er maar één heilige strijd kan gestreden worden die
voor de handhaving van dit beginsel
Bij zonclei-lieclen.
Het blijkt hoe langer zoo meer dat de provinciale
regering met name Gambetta er niet aan denkt om
op den grondslag van afstand van grondgebied onder
handelingen aan te knoopen met den koning van
Pruissen. Steeds krachtiger wordt de tegenstand welke
de legers, door 'thoofd van den Eranschen staat als
uit het niet te voorschijn geroepen, bieden. Na de
nederlaag voor Orleans geleden meende men dat het
Loire-leger niet meer in staat zou zijn zicli te orga
niseren. 't Is nu zeker, dat Gambetta zelf zicli op liet
ontvangen der tijding naar generaal Qhanzy heeft ge
spoed en dat alleen zijne tegenwoordigheid de gevechten
van 789 en 10 Dec. bij Baugency en het wond
van Marchenois ten gevolge heeft gehadwaardoor de
Eransche troepen gelegenheid kregen zich te verzamelen;
steeds op nieuw vuurde hij zelf tot den aanval aan
en eerst toen twee nieuwe divisies het 10e armeekorps
van Eriedrich Karl hadden versterkt beval Lij den
aftocht, na verkregen to hebben wat hij wenschte tijd.
Standhouden is de leus. Elke generaaldie zijne position
opgeeft omdat de verdediging te veel manschappen
zou kosten, wordt afgezet. Auvelles en generaal Sol
hebben het ondervonden. Bovendien is eene commissie
ingesteld, die onderzoek zal doen naar liet gedrag dei-
officieren, die den vijand niet hebben weten tegen te
houden,
Ook op andere punten schijnt er eenige verandering-
te komen. Het Noordcrleger onder generaal Manteuffel
moest volgeus de laatste berichten nu reeds Havre
bezet hebben of ten minste met de belegering een
aanvang hebben gemaakt. In plaats daarvan hebben de
Duitsche troepen zich teruggetrokken in de richting van
Parijs en beweert men nu dat eene verkenning van den
zeekant 'teenigste doel was der beweging. Alsof men I
daarvoor een leger van 70000 man afzond.
In liet Xnitlelijlc gedeelte van f
Oil am J ag- ri e do landstreek ttisschen de
Yoiiue, Seine, Ail be en Manie hebben de Pruisgen I
de grootste moeite om zich staande te houden tegen I
de benden franc-tireurs die de wouden vullen en in I
geval van nood een veilig toevluchtsoord vinden inde
sterke vesting Lanyres. Dorp- en stadbewoners wed
ijveren met elkander in het verieenen van hulp aan
cle verdedigers des vaderlands die er zich op toeleg
gen om de convooien op te lichten en de gemeen
schap met Duitschland aftesnijden.
Ook voor Barij s is de toestand, naar hef
schijnt, niet verbeterd. Volgens de laatste berichten
toch is Moltke tot het besluit gekomen dat er van uit-,
hongeren geen sprake kan zijn en daarom in 't begin van
Januari het bombardement een aanvang zal nemen. Welk
een vreeselijk karakter de oorlog aanneemt blijkt uit een
bevel van het hoofdkwartier dat elke Eranselunau die'
na 3 uur 's namiddags zich in de bosscheu van Versailles I
laat zien, zonder vorm van proces moet worden dood-,
geschoten. (Pruisische humaniteit a la Bismar ;k.)
Madi'id. Men verwacht eiken dag- de aan
komst van den nieuwen koning.
Versailles. De rijtuigen zijn reeds vertrokken j
om de deputatie aftehalen, die-aan den koning- van,
Pruissen de keizerskroon zal aanbieden.
Floreilce. De kamer zal in de kerstweek'
beraadslagen over het Roineinsche plebisciet en de:
verlegging van den zetel des koninklijks naar Rome.
V aarschijulijk vertrekt Victor Emanuel 8 Jan. daarheen.
Londen. Granville heeft aan Bismarck ge- 1
meld datzelfs wanneer Luxemburg de neutraliteits-
wetten had gesohonden Pruissen zich niet ontslagen
zou kunnen rekenen van zijne verplichtingen die het
op'zich genomen heeft bij het tractaat van 1867.
Boncourt18 Dcc. De Zouaven grepen
heden de Pruisische troepen bij Grand villes a-.iu en
dreven ze terug.
Zïeeikzee 20 December. De commissie uit de in
gelanden van den polder Schouwen heeft na vele beraad
slagingen gisteren besloten aan de ingelanden te adviseeren
oin den polder te doen vrijverklaren.
De nieuw benoemde leden der geneeskundige
raad voor de prov. Zeeland zijndr. J. Hazenberg te
Vlissingen en dr. II. Goemaiis Jr. te Zierikzee.
De erven van wijlen Jacob van Lennep hebben
hun aandeel in de opbrengst der veiling van het ko
pierecht op Max Havelaar ter beschikking gesteld van
de Multatuli-commissie meenende aldus te handelen
in den geest van hun ontslapen vader.
Het uitvoerig programma voor de plechtige be
grafenis van wijlen II. K. II. Mevrouw de Prinses
Erederik der Nederlanden is opgenomen in een afzon
derlijk bijvoegsel van //het Vaderland." De begrafenis
zal plaats hebben op Woensdag 21 December des
voormiddags te twaalf uren onder het gelui van alle
klokken te 's I-Iage en te Delft terwijl van het oogen
blik waarop de lijkstatie zich in beweging stelt, totdat
het Kon. lijk in het graf geplaatst zal zijn elke minuut
te 's Gravenhage en te Delft een kanonschot zal
worden gelost.
In een vergadering 11. Dinsdag te Delft gehou
den is een ontwerpyeg'lement ter tafel gebracht voor
een op te richten Werhinam-vereeniyhiy met liet doel
om de werklieden meerdere bekwaamheid in hun vak
te doen verkrijgen en door onderling gezellig verkeer
de beschaving te bevorderen. Ter bereiking van dit
doel zou eenmaal 's weeks eene bijeenkomst plaats
hebben waarinbij afwisselingwetenschappelijke of
letterkundige voordrachten werden gehouden. Na af
loop daarvan of wanneer geene voordraoht werd ge
houden zou aan hen die dit wensohen gelegenheid
worden gegevenom onderwijs te ontvangen in het
hand- bouwkundig- of werktuigkundig teekenen.
Voorts zouden er boeken en tijdschriften ter lezi< g
liggen en zouden er ook gezelschapsspelen kunnen
plaats hebben. Het plan zou overigens zijn om de
leden (de werklieden) zeiven de zaak te laten beheeren,
behoudens enkele bepalingen waaromtrent nader zou
worden overeengekomen. De contributie zou voor de
leden zoo laag mogelijk worden gesteld en voor de
buitengewone leden (patronen en andere ingezetenen)
2.50 per jaar bedragen. De aanwezigen een dertigtal,
schonken op vier na hunne adhassie aan dit ontwerp
en aanvaardden onmiddellijk het buitengewoon lu1-
maatschap.