No. 92.
WOENSDAG 16 NOVEMBER
1870.
Koloniale Politiek?
BUITENLAND.
BINNENLAND.
ZIERIKZEESCHE COIIRAIT.
Verschijnt o p WOENSDAG en ZATEEDA G
PRIJS der ADVERTENT IËN.
10 Cents per Regel. De Inzending kan geschieden uiterlijk tot
Dinsdag en Vrijdag morgen 11 ure.
ABONNEMENT S-P R, IJ S.
Per d r i e .maanden f 1,Franco [per Post f 1,25.
Het Telegraafkantoor is geopend van 1 October tot 31 MaartOp Werkdagen
Van 8 u. 's voormidd. tot 9 u. 's naniidd. Op Zon- en FeestdagenVan
89 's voorm.van 13 en van 79 u. 's namidd.
Het Postkantoor is geopend met inbegrip van Zon- en Feestdagen
Van des voormiddags van 9Vsll1/» "nr.
namiddags 23
avonds 77'/s
9Vs—10
KAMERNIEUWS.
In de zitting van de Eerste Kamer op 11. Vrijdag
is Hoofdstuk Ider Indische begrooting uitgaven in
Nederland aangenomen met 19 tegen 12 stemmen.
Hoofdstuk IIuitgaven in Indie waarin het gewij
zigd Preanger-stelsel is opgenomenwerd verworpen
met 17 tegen 16 stemmen. De middelen in Nederland
werden aangenomen met 23 tegen 10 stemmen en de
middelen in Indië werden mede verworpen inèt.; 17
tegen 16 stemmen. De Kamer is hierop tot nadere
bijeenroeping gescheiden.
Transactie of Beginselloosheid?
Opmerkelijk is hethoe in betrekkelijk korten tijd
liet oordeel over den Javaan gewijzigd is. Vroeger was
hij lui en vadzig wérkte hij niet meer dan juist noodig
was om niet van honger omtekomen waren al zijne
behoeften bevredigd wanneer hij maar wat rijst had en
een vischje. Overigens bekommerde hij zich om niets.
Langzamerhand heeft zich de overtuiging gevestigd
dat het volk, 't welk eenmaal de reuzenwerken schiep
waarvan Gram in zijn Madjapahit ons verhaalt, ook nu.
nog wel werken wilwanneer de prikkel om te werken
maar bestaat dat b. v. de wetenschapdat ook hij
van den bodem van zijn vaderland een gedeelte in
eigendom kan verkrijgen hem een spoorslag zal zijn
om zich meer dan vroeger toe te leggen op de be
bouwing van den grond. Vroeger was hij geheel
ongeschikt om zich verstandelijk te ontwikkelen
totdat men in den laatsten tijd al meer begon in te
zien, dat gebrek aan ontwikkeling even goed 't gevolg
kan zijn van voortdurende onderdrukking, van gebrek
aan middelen om zich te verhellen als van gebrek aan
aanleg. Naarmate deze overtuiging veld won, moest
ook de aandacht meer gevestigd worden op het on
derwijs van den inlander, kon men zich minder ont
trekken aan de beantwoording der vraagwat er te
dezen opzichte door het Nederlandsche gouvernement
was verricht. En dat was bitter, bitter weinig. De
Oost-Indische Compagnie deed niets. Natuurlijk, liaar
systeem was eenvoudig te halen wat er te halen viel.
Na haren val scheen het een oogenblikdat er ver
andering zou komen en verbetering. Daendels decre
teerde in 1808: 7/Voor het onderwijs van de jeugd
en het oprichten van scholen zal door regenten
gezorgd moeten worden," en op voordracht van Com
missarissen generaal werd in 1818 het besluit afge
kondigd „T)e regeering maakt de noodige verordeningen
omtrent de scholen der inlanders. Zij geeft aan de
inlanders gelegenheid om op de Nederlandsche scholen
onderwezen te worden enz." Maar alles bleef bij de
creten en verordeningen. En toen in het tiental jaren
tussclien 1830 en 1840 de Nederlandsche schatkist
leeg was en men in het Cultuurstelsel de perspomp
gevonden had, waardoor Java kon worden uitgezogen
ten voordeele van Nederlandtoen de eenvoudige
vraag wasproducten, veel producten, tot remises voor
de Europesche markt, toen was men van de overbo-
FEUILLETON.
VOLKSLETTERKUNDE.
"Van kwaad tot erger.
Vervolg van ons vorig nummer.
II.
Op de Kermis te 1)
Jakob was dan ook te kermis gegaan. Zooals we
gezien hebben had hij het laatste gelddat zijn ouders
in huis haddenmachtig weten te worden en vol op
gewondenheid zich bij zijn zoogenaamde vrienden ge
voegddie met hem liet plan ter feestviering beraamd
hadden. Een plan, zeg ikmaar dien naam verdiende
het eigenlijk niethet was niet meer dan een in een
halven roes opgevat voornemen. In de herberg waar
Jakob gewoonlijk met zijn vrienden zamenkwamwas
door een hunner zoo ter loops over de kermis gesproken
eerst was het onderwerp niet verder aangeroerd, maar
toen er een paar borrels waren gedronkenwas de
zaak weder op het tapijt gebrachten onder daverende
toejuichingen werd er besloten, dat allen 's middags van
de partij wezen zoudenieder zou zien wat geld bij
elkander te brengenwie daar geen kans op zag werd
door de meest vindingrijke de geslepen ste vernuften
uit den troep het een of ander middel, het een al
minder eerlijk dan het ander aan de liand gedaan
er werd nog een glaasje op het aanstaande pleizier
digheid van 't onderwijs zoo zeer overtuigd, dat op
aanvragen van subsidies van ƒ240 en ƒ300 'sjaars
voor onderwijzers te Krawang en Banjoemaas afwijzend
werd beschiktomdat te Krawang „een onderwijzer
niet noodig kon zijn" en ook //de noodzakelijkheid van
zulke uitgaven niet was geilekenIntusschen deed
zich spoedig die noodzakelijkheid gevoelen. Onder de
Indische ambtenaren van lageren rang waren er //die
geroepen werden tot het vervullen van zekere plichten,
waartoe zekere bekwaamheden onontbeerlijk waren."
Men zou dus onderwijs moeten geven aan hendie
tot het ambtelijke leven geroepen konden worden.
(Volksonderwijs daaraan dacht men niet). En dus
verscheen eindelijk het Koninklijk besluit van 30 Sept.
1848, waarbij jaarlijks 25,000 gld. werd bestemd tot
oprichting van scholen onder de Javanen //voornamelijk
bestemd tot opleiding van inlandsclie ambtenaren."
Over 't algemeen echter werkt men in Indie niet vlug,
en zoo kwam het misschien dat eerst in 1852 de
eerste en in 1866 (dus 14 jaar later) een tweede
kweekschool geopend werd, terwijl in 1868 machtiging
werd verleend tot het oprichten eener derde kweek
school die er nog niet is. Onze ruimte gedoogt
niet een eenigszins uitvoerig overzicht te geven van
'tgeen voor het onderwijs aan inlanders op Java ge
daan is den weetgierigen verwijzen wij naar het
//Rapport over dat onderwijs" 't vorige jaar uitgegeven.
Alleen vermelden we dat in 1854 slechts 29 in 1866,
58 scholen op Java waren dat er ook nog in onzen
tijd gebrek is aan alles aan onderwijzersleeshoeken
kaarten schrijfbehoeften en al wat voor een goed
onderwijs vereischt wordt. Het onderwijs door de
dorpspriesters gegeven is geheel onvoldoende. Het
bestaat in niets meer dan in het letter voor letter
herhalen van 't geen de onderwijzer voorzegttot alle
leerlingen het voorgezegde van buiten kennen. Het
aantal leerlingen op de gouvernementsscholen bedraagt
5000 op eene bevolking van twaalf millioen zielen.
De bevordering en uitbreiding van het onderwijs aan in
landers ligt dunkt ons geheel op den wegdien de
liberale partij wenscht te volgen. Onder de conser
vatieve leden der Eerste en Tweede Kamerzijn ons
te veel mannendie even als nu weder de heer mr.
van der Lek de Clercq bij de begropting van Indie
alles beoordeelen naar de winsten die 't afwerptdie
even als eens Cato zijn beroemd Carthago moet ver
woest zoo hun 't batig slot moet behouden maken tot
het eeuwigdurend refrein, waarmede lnmne koloniale
redevoeringen worden besloten, dan dat we niet zouden
vreezen dat in hen nog de geest lieerschtdie eenmaal
Mllietas Bousquet deed getuigen //dat door het geven
van onderwijs de kiem zou worden gelegd van „te
spoedige zedelijke ontwikkelingzeggete spoedige
zedelijke ontwikkeling des inlanders welke uit
zelfbehoud door ons vermeden behoort te worden!"
Welnu nu reeds eenige jaren achtereen is een liberaal
minister van koloniën de bestuurder der Indische zaken,
wat heeft hijwat heeft onder zijn bestuur de liberale
partij voor het onderwijs der inlanders gedaan
Welsprekender dan elke redenering is het cijfer dat
te lezen staat in onderafdeeling 62 van liet wets-ont-
werp tot vaststelling van hoofdstuk II luidende:
gedronken en met een „tot van middag aan de stoom
boot" giug men uiteen.
Eén gulden om kermis te hojidenwe weten het
wel al zijn we geen geroutineerde kermishouderséén
gulden om kermis te houden is niet veel en duurt niet
langvooral niet als de weg naar de kermis bestaat
in een uur varen op de stoombootzooals hier het
geval wasvooral niet als dan de dorstige kelen her
haaldelijk moeten gelaafd worden, voordat men nog op
de kermis gekomen is. De een (bonk uit louter pret,
de ander om zich de muizenissen uit het hoofd te zetten,
een derde om zich groot te houden en met de anderen
mede te doen maar in elk geval toen men te D
eindelijk aankwam, was'de gemeenschappelijke beurs
reeds heel wat geslonken. Toch kon Jakob hoeveel
hij ook dronk zijne gewone opgeruimdheid ik moest
liever zeggen uitgelatenheid maar niet doen boven
komen. Er waren bittere woorden gevallen toen hij
thuis geld kwam eischen er waren van beide kanten
maar vooral van den zijne uitdrukkingen gebezigd die
beter waren gezwegen er waren verwijtingen gedaan
die de klove nog grooter hadden gemaakt dan zij
reeds was en vol verbittering en vol wrevel had hij
de ouderlijke woning verlaten zonder te zeggen waar
heen hij ging of wat hij dacht te beginnen. Hij hacl
geen berouw't was er zelfs verre van daan maar
toch daar van binnen voel le hij iets onpleizierigs
iets pijnlijkswat hem verhinderde in te stemmen
met het woeste gejuich zijner makkers ja wat hem
wanneer ze het woord tot hem richtten en hem in
hunne uitgelatenheid wilden cloen deelen in antwoord
Onderwijs aan de inlandsclie bevolking ƒ338,709. Inder
daad dat cijfer is welsprekend. Brie ton voor 't onderwijs
aan eene bevolking van 20 millioen zielen en daarnaast
bijna 8 ton voor de Europesche bevolking in onze
Oost-Indische bezittingen, die slechts eenige duizenden
bedraagt. De minister noemde de woorden door den
hr. Moens bij deze onderafdeeling gesproken hard,
dat is, dunkt ons de vraag niet, deze is of ze waar
zijn. „Plannen heeft men gemaakt, riep de hr. Moens:
er zou een kweekschool komen" er zou dit en er
zou dat! En van dat'alles gebeurt niets. Dit is het
wat we tegen den liberalen heer de Waal hebben dat
zijn spreekwoordelijke bedaarde stap die bij de uitvoering
der agrarische wet veel van achteruitgang had, bij 't onder
wijs zoo bedaard is, dat er zeer goede oogen voor noodig
zijn om dat gaan van stilstaan te onderscheiden. Wij wen-
schen niet dat eensklaps op gansch Java scholen zullen
worden opgericht maar wat we meenden te
kunnen verwachten 't was dat deze minister
van 't eerste oogenblik af aan dat hij plaats
nam aan de groene tafel, de regeling van 't onderwijs
ter hand zon hebben genomen(lat deze ministerdie
beter dan iemand weet hoe groot de behoefte is, ons niet
zou komen zeggen: als er behoefte bestaat is er nog
meer geld. Als er geklaagd wordt over het geringe
aantal scholen dan wijst men op 't gebrek aan onder
wijzers; als het blijkt dat te Soerakarfca alleen nog
negen kweekelingen zijn geschikt om aan 't hoofd eener
inlandsclie school te staan, die niet geplaatst worden,
dan heet hetwij hebben geen gebouwen. (Bijblad p.
14-4). We zouden zeggen richt ze dan op, maar
spreek niet meer voorwaardelijk, als er behoefte bestaat.
Ouder gewoonte is de liberale partij den bedaarden
minister bedaard gevolgd. Na liet kloeke woord van
(len hr. Moens verkondigde de hr. v. Blom dat hij
'tmet den hr. Moens eens was toen meende men
dat er genoeg was gedaan de afd. werd aangenomen
en 't onderwijs van de inlanders was weer een jaar in
den doofpot. Dat getuigt tegen de liberale partijdat
legt ons de vraag op de lippen: heeft die partij in
zake onderwijs een beginsel of heeft (le geest dei-
transactie haar in zijne boeien geklonken? Is ook zij
misschien bevreesd dezen of genen uitgaafpost te ver-
hoogen omdat de traditioneele 10 millioen dan nog
met zooveel verminderd zouden moeten worden? We
zullen deze vragen niet beantwoorden maar slechts den
wensch uitspreken dat liet Nederlandsche volk leere
inzien, al meer en meer, dat alleen door goed onderwijs
de schuld kan worden afgedaan die wij aan de inland
sclie bevolking te betalen hebben voor jaren van
onderdrukking' en afpersing, dat woorden als door den
afgevaardigde uit Sneek gesproken het volk wakker
mogen maken opdat dat Nederlandsche volk zulk eene
pressie moge uitoefenen op regering en volksvertegen
woordiging dat zij gezamenlijk handen aan 't werk
mogen slaan om in den kortst mogelijken tijd het
ontbrekende aan te vullen.
Bijzonderheden.
De hertog van Aosta schijnt bepaald van plan tc
-op hunne grappen een norscli en bits bescheid deed
geven. Hij was in geen .stemming om feest te gaan
vieren't speet hem dat hij in het plan had toege
stemd.
We weten natuurlijk niet, lezer, of Jakob zou zijn
teruggekeerd., al had de gelegenheid voor hem bestaan
hij ookhij bezatja ik weet er geen beter woord
voor, hij bezat die dwaze hoofdigheid van door te
willen zetten ook waar liij wist dat dat verkeerd was
hij was zóó vol valsche schaamte dat hij zelfs voor zich
zelveii het niet wilde bekennen dat hij niet goed
had gedaan. De ongelukkige jongen maakte dus ook
hierin geen uitzondering op den regel door zoo velen
misschien wel door de mees ten gevolgddie het er
voor houden dat er iets flaanws en lafhartigs in gelegen
is om eerlijk te zeggen ik heb gedwaald ik han
delde verkeerd. We weten het allen wel dat het niet
gemakkelijk is om ruiterlijk zijn domheid of zijn on
kunde of zijn misslag te erkennenwe weten het allen
welmisschien een enkele maal bij ondervinding wat
een reeks van onaangename gevolgen dat voor ons
kan na zich slepenmaar juist omdat het moeilijk of
lastig of onpleizierig is kunnen we van te voren
reeds vaststellen dat het eene daad is waartoe mannen
moed wordt vereischt. Wat zoo gemakkelijk iszoo
van zelf gaat is dikwijls zoo flaauw en onbeteekenend
wat inspanning van alle krachten en vermogens vor
dert voorspelt ons wat goeds en wat groots. Och
had Jakob dan ook dat gevoel van spijt in zich maar
tot zijn recht laten komenhad hij maar den moed
bezeten om een krachtig besluit te nemen om geen
zijn den Spaanschen troon te beklimmen ook wanneer
het niet blijken mocht dat het Spaansche volk hem
tot koning wenscht. Eenige Spaansche dagbladen '3j|
hadden gemeld (lat hij alleen dan de keuze zich zou
laten welgevallen wanneer door eene volksstemming lf,
was uitgemaake (lat hij niet alleen de man der Cortes
maar ook de man van het volk was. Thans wordt
uit Florence gemeld (12 Nov.) (lat de hertog nooit I
zulk eene voorwaarde heeft gesteld dat hij integendeel
van oordeel isdat de verkiezing door de Cortes die IJ|
hun mandaat hebben ontvangen van het volk vol- 'l\
doende is. Generaal Espartero heeft aan zijne vrienden.
geschreven dat hij zelf de kroon in geen geval zou r'|
aannemen en zich voor de candidatuur van den hertog iel
van Aosta verklaard. I
Londen. In den loop van dit jaar is door het lt
Engelsch parlement eene wet aangenomen waarbij ;~i
het schoolwezen in Engeland geregeld en de school- '®3
plichtigheid wordt ingevoerd opdat gewetenlooze ouders !"1
en voogden niet meer in de gelegenheid zullen zijn
hunne kinderen zedelijk te vermoorden. Tegen ll.
den 29 Nov. a. s. zullen nu in Londen de keuzen
moeten plaats hebben voor leden der schoolcommissie. J
De geheime raad heeft de wereldstad verdeeld in 10
kiesdistrikten(lie elk van vier tot zeven afgevaardigden :",1
kiezen. Deze vormen te zamen de schoolcommissie 'f||
aan welke de zorg voor het onderwijs van eene be- J
volking van drie millioen menschen is opgedragen. jl
Deze verkiezing geschiedt op zeer eigenaardige wijze. "M
Tot den 17 Nov. kunnen twee kiezers schriftelijk (le
naam van een kandidaat opgeven aan den voorzitter J
van de commissiedie met de regeling der verkiezing
is belast. Deze maakt alle Bijgestelde kandidaten fl
openlijk bekend voor den 21. Gedurende 4-8 uren heeft
elk kandidaat - en ook vrouwen kunnen als zoodanig r ]K
optreden - het recht zijnen naam van de lijst te laten schrap- 5
pen. De kiezershebben zich in hunne keuze te bepalen bij i
de overgebleven kandidatenwier namen alle op eene j J
lijst worden gedrukt die aan den kiezer wordt ter
hand gesteld. Deze behoeft eenvoudig de namen te I
schrappen van hen die hij gekozen wenscht te zien. i
Om ook de rechten der minderheden te waarborgen «J
is er besloten dat (1e kiezers hunne stemmen op één ;J
persoon kunnen cumuleeren cl. w. z, wanneer een i(
kiezer zeven personen m'oet kiezen en dus eigenlijk j]|
zeven stemmen moet uitbrengen kan hij (leze verdeelen
over zeven kandidaten of ze alle aan éénen kandidaat M
geven die daardoor de vertegenwoordiger wordt eener al
minderheid. sl
Met gespannen verwachting ziet men den uitslag al
der stemming te genioet. Algemeen is men van oordcel u
dat het schoone geslacht, dat in den laatsten tijd ?f\
zich meer bijzonder met de onderwijskwestie heeft in- d
gelaten een' grooten invloed zal uitoefenen en meer- al
dere dames tot leden der schoolcommissie gekozen v||
zulien worden. ja
na
B
Te Oosterland is 11. Zondag afgekondigddat I
de heer de Vlieger de beroeping tot predikant lieeft
g— e I
voet op de kermis te zetten wat zon daar veel an- ,11
derswat zon daar veel beter gegaan zijn Maar nu, J
nu hij de kracht miste om zijne schreden van het
hellende vlak terug te houden ging hij al sneller en snel-
Ier en eindelijk in toomelooze vaart den afgrond te gemoet. HI
Het doel der reis was dan bereikt en wat op de
stoomboot niet wilde gelukken slaagde thans onder ,u|
al het gewoel en gejoelonder al de drukte en leven- jfl
digheid beter. Jacob verkreeg weder de heerschappij
over zijn beter ikdat pijnlijk gevoel hinderde hem
niet langer't duurde niet lang of hij was weder de is-jl
vroolijkste de dolste van allen hij werd wilder en sul
woester dan ooit. Tierende en geweldmakende zooals in
dat hij uitzondering alleen op onze kermissen (onze is-|
zoogenaamde volksvermaken gehoord en door velen .e-l
"eduld of zelfs toegejuicht wordt, tierende en geweld- rdl
makende vervolgde ons troepje kermisgasten zijn weg ml
niet verzuimende om wanneer ze behoefte daartoe )e
gevoelden wat nog al menigvuldig plaats hadhun et
kelen te verfrisschen met wat niet missen kon ze nog i
meer verwilderd te maken en nog meer dorst te be- -r.l
zorgen. Ongemerkt was nu deze dan gene van het eel
gezelschap wien het loopen wat moeilijk begon te
vallenal achtergebleven zoodat er ten laatste nog eti
maar drie met hun pleizier maken volhielden de twee
oudste jongensdie in zulk soort vermaken meer IsJ
waren gehard en dus blijken gaven van grooter onder- gJ
vinding en onze Jacob die in een toestand van als het ware
koortsachtige overspanning verkeerende niet vatbaar
scheen te zijn voor vermoeienis of voor dronkenschap.
Wordt vervolgd.
