No. 90.
WOENSDAG 9 NOVEMBER
1870.
Koloniale Politiek?
BUITENLAND.
BINNENLAND. 1
MRIKZEESME lOlllUT.
Verschijnt op WOENSDAG en ZATERDAG
P R IJ S d e r A D V E R T E N TIN.
10 Cents per Regel. De Inzending kan geschieden uiterlijk tot
Dingsdag en Vrijdag morgen 11 ure.
ABONNEMENTS-PRIJS.
Per drie maanden f 1,— Franco per Post f 1,25.
Het Telegraafkantoor is geopend van 1 October tot 31 MaartOp Werkdagen
Van 8 u. 'svoormidd. tot 9 v, 'snamidd. Op Zon- en Feestdagen Van
89 's voorm. van 13 en van 7—9 u. 'snamidd.
Het Postkantoor is geopend met inbegrip van Zon- en Feestdagen
Van des voormiddags van O1/^11 Va uur.
namiddags 23
avonds 77Va
s> 97J—10
Transactie of Beginselloosheid
//There is something rotten in the state" schreef
eenige jaren geleden Miütatuli. En hij had gelijk.
De laatste vijf jaren hebben het geleerd. En wanneer
iemand er nog aan twijfelen mocht dan is 't jaar 1870
beter dan eenig ander misschien geschikt om het be
wijs te leverenwerkelijk daar is verrotting in den
politieken toestand. Zij openbaart zich op meer dan
ééne wijze. Allereerst en allermeest door de demo
ralisatie van onze groote staatkundige partijen. Is er
erbarmelijker schouwspel denkbaar dan haar jagen naar
't oppergezaghare stoelvastheid als ze eenmaal plaats
hebben genomen op 't kussenhaar modderen en schip
peren om tocli maar alle menschen pleizier te doen
Actualiteitspolitiek is bij al de verschillende fracties
(de radicale misschien uitgezonderd) van ons staatslichaam
het wachtwoord geworden. Vraag niet naar streng
geformuleerde beginselen. De geest der transactie is
in onze staatslieden gevaren. Hun politiek geweten
is vrij rekbaar en daardoor als 't noodig is zeer ruim.
Een grafelijke leider der antirevolutionaire partij, een
man die agitatie in zake van onderwijs plichtsbetrach
ting noemde, maakt geene zwarigheid een' gemakkelijken
leuningstoel in te nemen naast den aan onze onder
wijswet zoo gehechten Heemskerk Az.een gedeelte
der onde partij van Groen medeplichtig te maken aan
de alliantie met hetconservatisme die partij daardoor
van hare macht en haren invloed te berooven en den
ouden maar beproefden veldheer, den eerbiedwaardigen
Groen zeiven meer dan ooit zijne kracht te laten zoeken
in isolement. De conservatieve partij Kan er eigenlijk
van zulk eene partij nog sprake zijn Te een of andere
tijd, schreven we elders, zal ze zich moeten ontbinden.
Een deel zal zich moeten aansluiten bij de antirevo
lutionairen, een ander deel zal op den duur de aan
trekkingskracht der liberalen niet kunnen weerstaan.
En wat is 11a de politiek van ontbinding (nomen est
omen) en van veelkleurige proclamaties, die zoogenaamde
conservatieve partij anders dan een aggregaat van
oppositie voerende kamerledendie zonder eenige
leidende gedachte door hunne oppositie quand même
met hunnen leider nu eens naar de uiterste lin
ker- en dan eens naar de uiterste rechterzijde
afdwalen Jaren achtereen heeft men beweerd dat de
zoogenaamde liberale partij eene gunstige uitzondering
maaktedat zij handelde volgens vaste beginselen
dat ze misschien wel met wat te bedaarden tred voor
waarts wilde, maar juist daarom zooveel zekerder liaar
doel zou bereiken. Toen het Nieuw Amsterdamsch
Handelsbladhet Noordenhet zondenregister van
de oude liberale partij opensloeghaalde meer dan
een glimlachend de schouders op. Ze zou het tegen
deel wel bewijzen van 't geen men haar ten laste legde.
Met nieuwe jeugdige elementen versterkt zon ze krach
tiger optreden dan ooit. Vrij onzacht worden
we in deze dagen uit dien zoeten droom wakker geschud,
't Zijn nu niet meer exclamaties van 't een of ander
lid der arbeidersvereniging neen in den deftigen Gids
komt Prof. Buijs de bewijzen van onvermogen der liberale
partij opsommen. Zij heeft, zegt hij, de meest stellige
eischen van den rechtsstaatlandsverdediging goede
rechtspraak en een billijk belastingstelsel niet alleen
niet kunnen verwezenlijken maar zelfs „het geloof
aan de mogelijkheid dier verwezenlijking vernietigd
Ook zij is clus krachteloos gedemoraliseerd. Het half
afgetreden ministerie heeft er bij meer dan ééne ge
legenheid het bewijs van geleverd maar niemand heeft
deze taak schooner vervuld dan onze minister van
koloniën. We spreken nu niet over 't geen er gebeurd
is met het besluit tot invoering een er hervorming in
de Preanger regentschappen - wij hebben in een vorig
nommer daarover ons oordeel reeds gezegd - maar
tegen den heer de Waal hebben we andere grieven
die niet alleen hem maar de gansche liberale partij
raken. I11 de eerste plaats de uitvoering der agra
rische wet.
Iemand, we herinneren ons niet wiebeweerde korfc
na de aanneming van die agrarische wet, dat hare min of
meer goede werking zou afhangen van de wijze van uitvoe
ring. Maar aan wie kon die uitvoering der liberale wet beter
zijn toevertrouwd dan aan den heer de Waaleene kolo
niale specialiteitzooals er maar weinige wareneen
minister die somtijds wel eens wat kras kon optreden
tegen de heftige woordvoerders der koloniale oppositie.
Ook deze minister is bezweken voor den drang der
reactiede transactie-geest heeft ook hem in zijne
boeien geslagen. Er zullen volgens later vast te stellen
regelen woeste gronden in erfpacht worden uitgegeven,
zegt de wet. De ontginning dezer grondenieder
begrijpt hetzal op de ontwikkeling van Java een'
allergimstigsten invloed moeten uitoefenen. E11 ook
de Nederlandsehe schatkist zal of onmiddelijk dooi
de heffing van landrente of middelijk door de meerdere
productiviteit van Java door den toenemenden bloei
van handel en nijverheid er door gebaat worden.
Alles hangt slechts af van de vraag wat we onder
woeste gronden hebben te verstaanwelke van deze
gronden in erfpacht zullen worden uitgegeven, 't Is
aan den minister in dezen uitspraak te doen. Bij
koninklijk besluit van 20 Juli' 1870 heeft de minister
uitspraak gedaan. I11 dat besluit wordt gezegd dat
de gouverneur-generaal een kriug zal trekken om de
gouvernements-aanplantingen dat alle gronden binnen
dezen kring gelegen aan de uitgifte in erfpacht zullen
worden onttrokken. Hoe groot die kring zal zijn
of niet misschien de afstand tusschen de gouverne
ments-aanplantingen en de ondernemingen van par
ticulieren zoo groot zal worden genomen dat deze in
't een of ander vergeten hoekje van Java terecht komen
waar de ontginning uiterst moeielijkde afzet van
producten zoo goed als onmogelijk zal zijnmaar of
niet misschien de een of andere gouverneur-generaal
die houdt van mystiticatien de gansche wet illusoir
zal maken door een enkele afstandsbepalingdaaraan
schijnt de minister niet te hebben gedacht. Erger
nog wordt de zaakwanneer in eene volgende bepa
ling al de gronden worden uitgeslotendie volgens
later te nemen besluiten beschikbaar moeten blijven voor
de uitbreiding der op hoog gezag ingevoei'de koffie-caUuur
Welke zijn deze gronden? Niemand weet het. Latei-
zal 't bij besluit worden bekend gemaakt. En ieder
die ook maar eenigzins bekend is met den slakken
gang van 't Indisch bestuur weetwat dit later be-
teekent. De agrarische wetdie een nieuwe toekomst
voor Java moest doen aanbrekenis feitelijk opge
heven: Dat is erg maar wat ïiood een volgende
minister kan immers per telegraaf bericht zenden naar
Indie dat ook dit besluiteven als dat omtrent de
hervorming der Preanger moet worden geschorst. We
maken ons door dat uitvaardigen en per telegraaf in
trekken /an besluiten wel een beetje bespottelijk
'tkost ons wel ons prestige tegenover den Javaan
maar voorloopigr ten minste is de slechte werking van
zoo'n besluit geneutraliseerd. Maar ook dit be
sluit is in onze oogen een bewijs van de demora
lisatie der oud liberale partij. Ze heeft getoond
dat ze niet bij machte is den toestand te regelen.
Bij monde van haren woordvoerder heeft zij verklaard,
dat ze ja theoretisch den strijd over beginselen wil
maar in de praktijk vcor den kamp terugdeinst. Of
zullen de liberalen als één man opstaan om den mi
nister te desavoueren? Zullen zij verklaren dat hij
niet meer tehuis behoort in hunne gelederen Wij
twijfelen er aan bovenal ook op grond van 'tgeen er
nu weder is voorgevallen en openbaar geworden bij
de behandeling van den post over onderwijs aan den
inlander. Zoo ergens dan had de gansche liberale partij
zich daar met kracht moeten laten gelden. Heeft zij
dat gedaan Ziedaar wat' we in een volgend artikel
willen onderzoeken.
By/:oii(leiheden.
Per luchtballon zijn uit Parijs brieven ontvangen
van 31 Oct. en 1 Nov. in welke vrij nauwkeurig
bericht wordt gegeven van de pogingen tot verdrijving
der nationale(?) regering, die aldaar 11. Maandag
hebben plaats gehad. Niet alleen de roode republie-
keinen maar ook de meer gematigden waren reeds
gedurende geruimen tijd ontevreden op de regering,
omdat zij zich te zwak toonde en vooral niet krachtig
genoeg optrad tegen dén vijand. Er was slechts eene
kleine vonk noodig om de brandstof vlam te doen
vatten. Deze vonk was de nederlaag der Eranschen
in Bom-get, dat zij twee dagen te voren hadden in
genomen, en de tijding van de capitulatie van Metz.
Deze maakte op de bevolking een' des te dieperen
indruk, omdat de regering drie dagen te voren op
kategorisclie wijze van de onmogelijkheid eener zoo
danige capitiüatie gesproken had. Ook beweerde men
dat in liet gevecht bij Bourget de opperbevelhebber
noodeloos meer dan 2000 man bad opgeofferd. De
agitatie werd nog vermeerderd toen men vernam, dat
Thiers met vredes-voorslagen uit het Pruisische leger
kamp in Parijs was aangekomen. Vroeg in den morgen
verzamelden zich talrijke groepen voor het stadhuis
en verlangden dat de provisionele regering zou worden
afgezet. Van alle kanten kwamen gewapende en onge
wapende nationale gardes en toen generaal Trocliu
ophelderingen wilde geven over 't gevecht bij Bourget
riep men hem toe: //wij zijn niet gekomen om uwe
rapporten aan te hooren maar u de deur uit te jagen."
i
Eensklaps viel een schot. De menigte stoof uiteeiri
maar verzamelde zicli oogeublikkelijk weder. De stenl-1
ming werd elk oogenblik dreigender. Lijsten circuleerden,
waarop de namen eener nieuwe regering. Eindelijk to.|
drie ure drongen de oproerlingen het Hotel de Vil Ie,
binnen j zonder dat de mobiele gardes weerstand boden.,
Eerst des avonds te acht ure gelukte het aan lief;
106de bataillon nationale garde generaal Trochu euj
de overige leden def regering te bevrijden. Lang-j
zamerhand verzamelden zich meer gardes die eindelijk-
zonder bloedvergieten de menigte wisten te verjagen,
Versailles 3 Nov. Generaal Boufbaki heeft in^
eene dagorde melding gemaakt van een koen waagstuk
door de franc-tireurs uitgevoerd tusschen Bethel en:1
Mezièreswaarbij de Pruissen 465 man zouden ver-,
loren hebben. Een Engelschman die ooggetuige was;
van dit gevecht schrijft daaromtrent het volgende j}1
//Een trein van twintig wagens door de Duitschers.-
afgezondenmet proviand geladen en begeleid dooi,
een klein escorte viel op den weg tusschen Bethel eui
Boiüzecourt in een hinderlaag van 300 fVauc-tireursy
die zich de vernielers der spoorwegen noemen. Mij 111
raedgezel een Engelsch officier en ik kwamen juist lang?,
dezen weg. Aan de gedoode paarden die met hunne1.1
voerlieden overal op den weg lageii bemerkten wij
dat wij in de nabijheid van de franc-tireurs waren. Op j
hetzelfde oogenblik zagen wij van den kant van Bethel
een locomotief naderen met eenige waggons. Vlak l1
bij ons derailleerde de trein. De Eranschen hadden
de rails opgebroken. Zij lagen aan beide zijden van
den weg in de bosschen verscholen en openden nu
eensklaps een wel onderhouden kruisvuur. Spoedig
kwamen ongeveer 50 Praissische soldaten die geen
letsel hadden bekomen uit de omgestorte waggons te
voorschijn en deden zonder aarzeling eenen aanval op
de franc-tireurs die het vuur staakten en in de bos-i
schen de wijk namen. De Duitsche officier Liliél
van Slees wij k-IIolstein verzamelde zijne manschappen j
en keerde naar den omgevallen trein terug. Zij be
merkten ons wij werden gevangen genomen streng
ondervraagd en gedwongen bij de Duitschers te blijven.
Gelukkig passeerde juist een patrouille van twee :lf
Uhlanen die nu om versterking werden uitgezouden
Twee uren daarna keerden de fVanc-tireurs terug eu;i
deden op nieuw een aanval op de Duitschers diqr
echter gedekt door de wagensnu zulk een hevig :1
vuur openden, dat zij op nieuw moesten wijken. Toen J
de versterkingbestaande uit twee compagnieën aan-
kwam waren de Eranschen nergens meer te vinden.1!
De Duitschers verloren aan dooden twaalf man aan lill
gewonden 2 man. Hoeveel dooden de Eranschen 1
hadden kan ik niet zeggen. Alleen weet ik dat elf *jj
gevangenen werden gemaakt waaronder een luitenant -j
der mobiele garde die met moeite tegen de woede M
der Duitsche soldaten konden beschermd worden."
De heer Maju heeft hier 11. Vrijdag avond op de al
eerstemede door het departement van nijverheid e|
bekostigde Nutsvergadering een voorstelling gegeven ejj
n—11 11 til
FEUILLETON.
VOLKSLETTEBKUNDE.
-van kwaad tot erger.
Vervolg van ons vorig nummer.
X.
In de Achterbuurt.
Maar alles wentlieve lezeren ik geloof dat de
bewoners van dit vertrek u, indien ge er naar ge
vraagd hadthetzelfde antwoord zouden gegeven hebben.
Want ook zij hadden er zich aan moeten gewennen.
Tot de rijken en aanzienlijken hadden ze nooit behoord
maar toch tot den welvarenden handwerksstand in zijde
en fluweel hadden ze nooit gekleed gegaan en een
gevulde beurs hadden ze nooit op zak gehadmaar ze
konden toch eiken avond gerust het hoofd nederleggen
wetende dat ze deksel en voedsel genoeg hadden voor
den volgenden dag en ook nog wel voor den dag
daarna. Maar daar warenoch we weten de oude
geschiedenis wel die toch zoo echt droevig is daar
waren zieke dagen gekomenwaarin niet kon worden
gewerkt en dus ook niet kon worden verdiend daar waren
zieke dagen gekomen waarin het pandjeshuis ten laatste
de eenige toevlucht wasdaar waren zieke dagen ge
komen die daarmede eindigden dat de ziekte van den
man ontaardde in een kwaaldat de kracht der vrouw
was gebroken, dat de honger en armoede en ellende
niet langer de dreigende spoken waren die telkens na
der kwamen maar de ongenoode gasten die bij hen
bleven alsof ze er immer hadden gewoond. Toch had
nog veelzoo niet alles kunnen terecht komen zij
hadden twee kinderen een dochter en een zoon. Van
de dochter konden en mochten zij geen hulp ver
wachten zij was gehuwd met een oppassenden man
maar het elk jaar aangroeiend gezin maakte dat van
de betrekkelijk ruime verdiensten niets kon worden ge
mist toch deed zehoe weinig het dan ook was
toch deed ze wat ze kon. - Hadden de ouders dat van
hunnen zoon ook maar kunnen getuigen maar helaas
Als jongen van achttien jaar had hij gemakkelijk in
de behoeften van het kleine gezin kunnen voorzien
indien hij zich bijtijds op het aanleeren van een of
ander handwerk had toegelegd. Van alles was er wel
door hem aangevatnergens had hij het kunnen vol
houden nu zou het een dan weder het ander hem
beter bevallen hij was geëindigd met een doeniet en
daardoor een deugniet te worden. Vond hij nog eens
gelegenheid zonder zich al te veel in te spannen wat
te verdienen den weg naar de ouderlijke woning wist
dat geld niet te vinden hij kende wel aangenamer
plaatsen om het te verteren. Het gebeurde zelfs dik
wijls genoegindien hij na kon gaan dat er thuis
wat geld was te vindendat hij op schaamteloozen
toon het zijnen behoeftigen ouders wist af te zetten.
Laat ons er die zwakke ouders niet te hard over vallen
ze vreesden zoo, indien ze weigerden dat hun jongen
tot erger vervallen mocht. - Toch was dit juist de fout
geweest in de wijze van opvoeding die zij hadden ge
volgd. Te zwak en te zorgeloos waren ze menigmaal
geweest en als iets hun grievend leed nog grievender
maakte dan was het dit dat ze nog al eens geplaagd
werden doordien die twee woorden in hen opkwamen
die boven zoo menig mislukt menschenleven konden
geschreven staan eigen schuld. Want zie zwak en
toegevend waren ze geweestniet nauwgezet en aan
houdend hadden ze de ontwikkeling van zijn karakter
nagegaanniejt met zorg en ijver hadden zé beproefd
hem te leiden, voordat het te laat was en geen be
dreigingen zijns Vaders of smeekbeden zijner Moeder
hem meer van den verkeerden weg vermochten terug
te houden. Zijn opvoeding was geweest als die van
zoovele anderennergens was hij minder gaarne
dan te liuis nergens liever dan op straat. Och dat
wordt door zooveel ouders zoo verkeerd ingezien. //Ga
de straat nog maar wat op jongen je zit me hier maar
in den weg" is zoo menigmaal het woord van Vader
of Moeder en de jongen gaat de straat op eerst tegen
zijn zindan met zijn zin en eindelijk kan hij 't in
huis niet meer uithouden. En als die jongens jonge
lingen en die jongelingen mannen zijn geworden dan
maken zij de uithuizige echtgenooten uitdan vormen
zij de keurbende straatslijpers en kroegloopers dan
zijn zij weer de eerstelingen van dat naar het schijnt
onuitroeibare geslacht dat er op uit is luiheid, armoede,
ellende en zedeloosheid voort te planten. Och dat
wordt door zooveel ouders verkeerd ingezien Neen
wij zijn er niet tegen dat de jeugd zich ontspanne
dat ze haar hart ophale aan jongensspelen aan guiten
streken wij zijn er niet tegen dat ze ruimschoots ge
nieten van het vrolijkste onbezorgdste tijdperk dat in
een menschenleven te vinden is wii gunnen het eiken
jongen dat hij met ruime teugen frissche lucht inademe,
maar wij wenschten dat de ouders toezagen in welk,
gezelschap hunne kinderen verkeeren wij wenschten
dat de ouders acht gaven dat de guitenstreken niet
ontaarden in een zucht naar gemeenheden; wij wenschten
boven alles zoo gaarnedat de ouders het zoo wisten
in te richtendat ook de meest levenslustige jongen
geen prettiger gezelschap kende dan Vader en Moeder,
geen joliger speelplaats dan zijn eigen te huis. Het
leven der ouders zou den heiligenden invloed van het
kinderleven ondervinden de kinderen zouden er voor
de toekomst slechts des te gelukkiger door zijn.
rd
Een zoodanige was echterzooals we zeiden de
opvoeding van onzen Jakob (de eene naam is zoo goed -*e
als de andere) niet geweest. Hij was begonnen met e^|
op ongeregelde tijden thuis te komenbleef daarna 1
soms den geheelen dag uit en den laatsten tijd was :r-
het geen vreemd verschijnsel meer dat hij gansche eeB
dagen en nachten niet te huis kwam zonder dat zijne
ouders wisten waar hij was noch waarmede hij aan et1
den kost geraakte. Zij gisten veel en vreesden nog :i4'l
meermaar juist, de vrees was het die hun den mond Isfl
toesnoerde die ze verbood aan anderen te vragen of g-;l
ze huiverachtig maakte zijn gangen 11a te gaan.
Wordt vervolgd.