sla!en) door de gemeente zou zijn terug ontvan
gen terwijl de onderneming in den staat waarin
die clan zou verkeeren voor haar zou opgewon-
11 en zijn.
Daartegen is aan te voeren dat die bereke
ning onjuist is, dewijl successivelijk nieuwe ka
pitalen door de gemeente zullen moeten worden
verstrekt tot herstelling of vernieuwing van het
primitief daargestelde doch daarop is weder te
antwoorden darmen in aanmerking moetnemen
1. I -at liet hier geldt eene industriëele onder
neming waarvan de gebouwen aangeene schud
ding of divuning door machinerien onderhevig
zijnzoodatdeze goed onderhouden wordende,
even lang kunnen duren ,als ieder ander gebouw
of magazijn.
2. Dat daarin geene wrijvende machinerien
in werking zijn, die eene geregelde vernieuwing
vorderen doch dat het meerendeel van het ma
terieel alleen na langdurig tijdsverloop verslijt.
3. Dat het materieel dat periodiek en snel
verslijt (de retorten) geregeld ten laste der ex
ploitatie zijn en zullen worden vernieuwden dat
liet onderhouden en des gevorderd vernieuwen
van liet overige materieel canalisalie lantaarnen
a a-meters enz merle ten laste der exploitatie
g-'hmgt wordt of zal worden, en dat dus de
mogelijkheid, ja! de waarschijnlijkheid bestaat,
dat in dat tijdvak van 19 jaren wel eens middelen
uit de gemeentekas zullen moeten worden ver
strekt. om het primitief daargestelde te ver
nieuwen, wanneer dit niet ten volle uit de mid
delen der exploitati? kan worden gedekt doch
dat deze in verhouding van hetgeen volgens het
stelsel van den lveer de Clercq zoude worden
gekapitaliseerd, ee:i niet zoo belangrijk kapitaal
zal zijn, ten minste daaraan op verre na niet geltijk,
zoodat de zaak als eene winstgevende zou zijn
behandeld en het kapitaal binnen een met waar
schijnlijkheid vooraf te bepalen tijdvak geheel
gereïntegreerd zou worden.
Deze was geenszins de bedoeling van den
Raad, zoo als boven reeds is herinnerd. Deze
had een andere zienswijze. Zij had niet be
paald reïntegratie op het oog. M>gt deze
ten rleele of geheel na verlo >p van tijd kun
nen worden verkregen de uitkomst zou dan
voor de gemeente nog zooveel gunstiger zijn
Ii>dion men olc-^lito vv/ltjl Jc kvatcii dor oltc-vcr-
U editing debetere door gaz verkreeg en tevens
zoodanig geldelijk avans, dat de gemeente vol
doende gewaarborgd werd voor de middelen,
die na verloop van tijd niet voor uitbreiding der
zaak doch voor herstelling of vernieuwing van het
oorspronkelijk daargestelde van harentwege zou
den verstrekt moeten worden, dan beschouwde
men de zaak eene go ule en voor de gemeente
gunstig en gereüsseerd.
En de verwezenlijking van dit doel is, zoo als
Burgemeester en Wethouders vertrouwen zoo
goed als verzekerd.
Boven is reeds gezegd dat gedurende de
exploitatie van 18571859, niettegenstaande
zooveel tegenspoed en schadeeen avans van
ruim ƒ3800 is verkregen en voor 1859 bedroeg
dit, zoo als straks nader blijken zal, 1649,35!/a
Wanneer nu slechts wordt aangenomen, dat
dit avans gemiddeld jaarlijks 1500 zal bedra
gen (en Burgemeester en Wethouders meenen,
dat dit cijfer niet overdreven zal genoemd wor
den met het oog op den vooruitgang der zaak en
de nadeelen der exploitatie tot nabij 1880) dan
zal dit tegen eene rente van 4 pet. belegd zonder
ui-anfA nr> rente na vei'loOD Van
20 jaren een kapitaal gevormd hebben van
41400 of bij berekening van renteop rente van
44667,09 (blijkens berekeningen hierbij over
gelegd) en dit bedrag zal volgens het bepaalde
geloof niet alleen van Burgemeester en Wethou
ders maar ook van de leden der commissie meer
dm voldoende zijn om de gemeente te dekken
voor dé middelen die tot vernieuwing eventueel
zullen moeten worden verstrekt of waarvan
alsdan de verstrekking» in de naaste toekomst te
voorzien is, en naar hunne meening zal nog wel
een gedeelte kunnen dienen tot reïntegratie van
het primitief verstrekt kapitaal.
Men kan hiertegen aanvoeren, dat, mogt
zoodanige reïntegratie achterwege blijven de
gemeente haar kapitaal zou verloren hebben
en Burgemeester en Wethouders voor het oogen
blik aannemende dat geene reïntegratie zelfs ten
dode z il kunuen verkregen worden kunnen dit
toegeven onder opmerking echter, dat zij hare
voortdurend vernieuwd wordende zaak daarvoor
;n de plaats heeft, doch zij zijn tevens van oor
deel dat in dit opzigt eene gemeente ook niet
-gelijk staat met een particulier en zoodanige re-
integratie voor haar meer dan voor een parti
culier onverschillig is.
De gemeente is een voortdurend zedelijk lig -
chaam; zij sterft nieten als zoodanig is het haar
onverschillig of zij een bedrag van inkomsten
geniet uit inschrijving op het grootboek, dan
indirect of direct uit welke bezitting ook, mits
slechts het bedrag hetzelfde is en het genot voort
durend. De omstandigheden die het voor een
particulier wenschelijk makenom zonder schade
eene onderneming te kunnen verlaten [en hoe-
vele kunnen er niet van dien aard zijn] bestaan
voor liet meerendeel niet voor eene gemeente.
En daarom mogt naar hunne meening de Raad
in deze een andere zienswijze volgen dan die
voor een particulier aannemelijk zoude zijn ge
weest. Daarom mogt de Raad in het belang der
ingezetenen, tot prijsverlaging besluiten en de
onderneming zoodoende hun tot voordeel doen
strekken waar een particulier dit niet zou heb
ben gedaanen het voor hem ook meer gewaagd
zoude zijn geweest.
3. De som vai150 jaarlijks voor meerder on
derhoud van bestrating is zeer overdreven.
Waar van eene jaarlijhsche schade sprake is,
moet de schade door het primitief leggen der
buizen aan de bestrating veroorzaakt buiten be
rekening blij 'en. Deze valt achtereenvolgend
weg door gelieele herstrating welke regelmatig
de geheele gemeente door geschiedt.
Hier kan dus alleen in aanmerking komen de
herstrating voor opgebroken straat na opsporing
van lekken of nieuwe aansluiting voor verlich
ting. Ruim genomen kan die oppervlaktejaar-
lij ks 300 vierk. ellen geraamd worden en moeten
dus de kosten met het zand op ƒ50 gesteld
worden.
4. De assurantie is in 1857 geschiedt voor 6
jaren en daarvoor 269,60 premie voldaan of
ƒ44,935 jaarlijks.
De lasten sub. no. 13 en 4 vermeld bedra
gen dus zamen ƒ2745,25.
Hierbij moet echter nog een lastpost worden ge
voegd welke aan de aandacht van mr. de Clercq
is ontgaan nam./ 249,61 voor olie-verlichting
langs de dijken gedurende 1859.
Dewijl het geheele bedrag der koeten die de
olie-verlichting zou gevorderd hebbenals hate
ia gebragt moet liet bedrag oor nog overgeble
ven olie-verlichting in de berekening als last
worden gebragt.
Tegenover de aangenomen baten ad ƒ4644,218
staat dus aan bekende lasten 2994,86 waardoor
het avans ad 1649,355 wordt gestaafd boren
reeds vermeld hetwelk aan de gemeentekas is
teruggevloeid of daarin verbleven tot boven
meermalen vermeld doel of tot vergoeding van
kapitaals achteruitgang.
In liet stelsel vanmr de Clercq bij berekening
van eene kapitaals achteruitgang ad 4 pet. van
het geimpendeerd kapitaal ad f 2953,04 zou dus
het verlies niet ƒ2225,12 doch slechts ƒ1303,685
bedragen hebben.
Doch door het besprokene is reeds voldoende
gestaafd dat zoodanig verlies niet met zekerheid
kan worden aangenomen, tenzij evenzekerworde
bewezen, d.-it de kapitaals-achteruitgang dezer
zaak op 4 pet. moet worden gesteld en dat, zoo
lang dit bewijs ontbreekt, dat verlies alleen eene
zaak van opinie is en willekeurig toe- of afneemt,
of geheel vervalt, naar mate men voor die kapi
taals-achteruitgang een hooger of lager percent
dan het gestelde aanneemt.
Bi]* de behandeling der lste stelling is reeds
voldoende ontwikkeld, dat die balans nietandeis
kan wordeningerigt en bij de behandeling der 2de
dut dit voor eene goede kennis der zaak ookon-
noodig is dewijl door den staat van Burgemees
ter en Wethouders in de leemte wordt voorzien
en de opgaven die daarin voorkomen vollediger
en juister het finantieel standpunt aanwijzen, dan
de balans, ingerigt naar het verlangen van mr. de
Clercqdit zoude aangewezen hebben.
Mogt ook aan eene inrigting der balans naar
zijne zienswijze het gevolg verbonden zijn dat
het nadeelig saldo dat zij bij berekening van 4,
pet. voor reïntegratie mogt opleveren uit de
gemeentekas zou moeten worden gedekt boven
het bedrag voor de gazverlichting reeds voldaan,
dan zou bij eene uitkomst, zooals Burgem. en
Wetbu vermoeden (nam. dat liet kapitaal binnen
een zeker getal jaren zou worden opgewonnen)
op de ingezetenen een last worden gelegd, om
deze gemeente-inrigting tot vrijen eigendom te
maken oi met andere woorden belastingen worden
gekapitaliseerd
Burgemeester en Wethouders kunnen dus niet
voldoen aan het verlangen van mr. de Clercq, om
eene verandering dier balans voor te stellen
doch zij zullen gaarne aan den door hen op te
maken toelichtenden staat de meest mogelijke
volledigheid gevenzoodat de Leden van den
Raad steeds op de hoogte kunnen blijven van
het finantieel standpunt dezer onderneming
Zij stellen zich voor om aan dien vergelij
kenden staat, overeenkomstig het op voorstel der
Commissie, belast met het onderzoek der reke
ning der Gaz-fabriek over 1859,door den Raad
in de vergadering van 28 Julij 11. besloten, toe
te voegen een overzigt van den stand van het kapi
taal en daar verder al die opgaven en inlich
tingen bij te voegen, die tot eene juiste kennis
van den stand der zaak kunnen bijdragen.
Voor hen, voor de leden der commissie belast
met het toezigt der fabriek en ook voor de leden
van den Raad, die deel hebben genomen aan de
veelvuldige en naauwgezette beraadslagingen
die geleid hebben tot de oprigting der fabriek
moge ook met den tot nu toe gebruikelijken
staatde stand der zaak duidelijk zijnvoor
anderen daarentegen, kunnen Burgemeester en
Wethouders willen dat toegeven, die nadereop-
gaven en inlichtingen dienstig zijn om gemak
kelijk dien stand te leeren kennen en te
overzien terwijl daardoor in allen gevalle zelf de
schijn zal vervallen, als of Burgemeester en
Wethouders of decommissarissenover de Gazfa-
briek niet bekend zijn met hetgeen ook in de
toekomst voor de onderneming te duchten en te
verwachten is. Eene opmerking van mr. de
Clercq mogen Burgemeester en Wethouders
niet met stilzwijgen voorbijgaan. Zij is deze
Wanneer men voor eene betere verlichting groot er
offers zou willen brengen, dan vroeger gevorderd
werden dan zou dit alleen zijn voor het genoegen
der ingezetenen. Burgemeester en Wethouders
antwoorden Niet alleen voor het genoegen ma&v
ook voer nut. Meerdere openbare veiligheid is
niet alleen aangenaam maar ook nuttig Ten
slotte maken Burgemeester en Wethouders de
opmerking dat behalve hel wezenlijk niet onge
grond vooruitzigtdat de gemeente de betere ver
lichting voor minder ten minste voor niet meer
geld, dan deslechtereolie-verlichting kostte, ge
nieten zal ook door vele ingezetenen directe en
indirecte voordeelen van deze inrigting genoten
worden die niet onbelangrijk zijn.
Vele verbruikers van gaz moeten nu voor ver
lichting hunner lokalen vrij wat minder ten offer
brengen dan zij bij andere wijze van verlichting
brengen moestenterwijl allen bovendien jouis-
seren van een« prijsverlaging van gaz sedert
het in werking treden der fabriek, welke 13
k 14 pet. bedraagt, en voor hen te zamen op
ƒ1100 a ƒ1200 'sjaars kan gesteld worden,
welke prijsverlaging niet zou hebben plaats ge
had wanneer de onderneming eene particuliere
geweest ware, getuige de ondervinding der in
gezetenen van Utrecht 's fJage Middelburgen
andere plaatsen waar het gaz duurder is dan in
deze bij vergelijking kleinere gemeente en dan
veelal nog van slechter qualiteit.
Na de voorlezing stelt de Voorzitter voor deze
memorie voor kennisgeving aan te nemen en
haar gedurende eene maand op de secretarie voor
de leden ter visie te leggen.
Op eene vraag van mr. de Clercq antwoordt
hij, dat liet stuk beschouwd wordt, als deel uit
makende van, en in het gemeente-archief zal
worden opgenomen.
De heer de Clercq zegt naméns zich en de
andereleden Burgemeester en Wethouders dank
voor de vele moeite die zij zich getroost hebben,
zijne bedenkingen zoo uitvoerigte beantwoorden
hij zal over cl ze zaak thans geene discussie uit
lokken, hii merkt echter op dat Burgeon ester en
Wethouders zoo hij wel verstaan heeft gezegd
hebben dat zij niet weten of de zaak voordeelig
is of nieten dat de voorstelling dat. er overminst
is geweestgeen juiste was; hij geeft toe, dat
het percent van achteruitgang door hem bij be
nadering is genomen hij meent echter dat men
daarvoor bij zoodanige onzekere zaak altijd iets
moet stellen hij meent dat men bij zoodanige
zaak die aan ondergang of misrekening bloot
staat niet tevreden mag zijn met te berekenen
hoeveel intrest het geld aan de gemeente kost,
maar dit iets hooger moet stellen; wanneer het
kapitaal op het grootboek staat is het geld zeker,
bij eene fabriek is men dit niet altijdhij hoopt
het niet en het is niet te denken maar wie ver
zekert dat zich geene omstandigheden kunnen
opdoen die over eenige jaren tot sluiting der fa
briek kunnen leiden, welk bedrag zal men dan
terugbekomen van de waarde in de gebouwen of i
het in dén grond zijnde 'ijzer iVest'eed.
Hij heeft 5 en 4 pet. aangenomen, maar al
neemt hij 4 en 2 pet.hetgeen een verschil van
3 pet. maaktdan komt hij volgens zijne bereke
ning nog altijd op een kwaad slot van/ll,75.
Hij verheugtzich deze zaak ter sprake gebragt
te hebben het'moge waar zijn dat anderen de
zaak beter kunnen beoordeelen of inzien dan hij
doetmaar uit gesprekken met Leden van den
Raad zoowel in de commissie als daar buiten
heeft hij opgemerkt, dat zij het evenmin be-
grepen of zijne bezwaren konden weêrleggen.
Hij hoopt hartelijk dat zijne bezwaren door het
rapport van Burgemeester en Wethouders ver
nietigd zijn en dat deze gevvigtige zaak voor de
gemeente niet onvoordeelig zal blijken te zijn
vooral hoopt hij dat de fabriek niet zal vermeer
deren het aantal ongelukkige gedenkteekenen
van zakendie in Zierikzee met de meeste voor
ingenomenheid begonnen werdendoch waarvan
later bleek dat men zich bedrogen had.
De Voorzitter zegt dat Burgemeester en Wet
houders van het belangrijke der zaak overtuigd
de kennisnemin der stukken aan de Leden zeer
aanbevelenook hij zal in geen verdere discussie
tredenalleen zegt hij dat Burgemeester en
Wethouders juist om dit te zeggen, gezegd heb
ben dat zij niet wisten of de zaak voordeelig was
of niet, doch dat men die uitdrukking moet be
schouwen in het verband waarin zij voorkomt,
namelijkdat noch zijnoch iemand dit kan
weten welligt zal men dit kannen over vele
jaren misschien nooitdaartoe ontbreken de
middelen, de ondervinding en de kennis; lieden
van ondervinding die Burgemeester en Wethou
ders geraadpleegd hebben hebben verklaard
dat zij niet wisten hoe lang hier te lande de buizen
in den grond konden duren.
Over die uitdrukking van nverwvul moet men
ook zoo niet vallenwat is het gevalhetgeen
de Directeur jaarlijks boven de ƒ4000 in waarde
heeft moet hij dadelijk in de stede}ijke kas
storten het moet in de begrooting en rekening
een hoofd erlangen en daarom een naam hebben
hoe zal men het nu noemen overwinst is het
eigenlijk nietsaldo der kasrekening is het ook
niet, het is hetgeen over de /'4000 overgehouden
is en daartegenover staan onbekende verliezen
die nu of later zullen blijken
De Voorzitter vraagt of een der leden hierover
nog het woord verlangt.
Mr. de Crane vraagt of het voornemen be
staat ten gevolge van deze overwinst weder een
voorstel tot prijsvermindering van het gaz te doen.
De Voorzitter antwoordt dat hij daarvan bij
Burgemeester en Wethouders niets vernomen
heeft, maar dat hij tevens moetopmerken dat
de laatst bepaalde prysvermindering eerst met
Julij 1L is in werking gekomen en dat die niet
zoo zeer voorgesteldis om niet te veel winst te
hebben maar om geen groote verliezen te lijden.
Mr. de Crane zegt zich voor te behouden hij de
volgende rekening der Gazfahriek hierop terug
te komen hij meent zich te herinneren dat het
voorstel gedaan is op grond der gunstige resul
taten.
Jhr. de Jonge gelooft niet dat in dien geest
dit voorstel i< gedaan li ij herbaalt dat Burge
meester en Wethouders de zaak als indutlrieele
niet zoo gunstig hebben beschouwd wel als ge
slaagd uit het oogpunt van het doe! der oprig
ting doch dat nimmer de prijsverlaging opgrond
dier overwinst alleen is voorgesteld.
Mr. de Crane meentdat de leden van den
Raad indien zij de zaak ingezien hadden als zij
nu doen welligt niet tot de prijsverlaging zou
den hebben toegestemd.
Mr. de Clercq gelooft, dat die prijsverlaging
niet zoude voorgesteld zijn zoo van wege eene
groote inrigting daarop geen groote pressie was
uitgeoefepd.
De heer Houwer weerspreekt als Lid der
Gaz-commissie dit beweren, bij de commissie
was tot het voorstel bes'otenomdat men een
avans van f 1500 voldoende achtte; vóór dat het
plan dier inrigting bekend was en juist dit plan
had bijna het voorstel doen terughouden.
De Voorzitter repliceert mr. de Crane, dat
men mag vertrouwen dat hetgeen de Raad vroe
ger besloten heeft op wijze redenen steunde,
en dat zij ook eventueel later in te dienen voor
stellen even grondig onderzoeken zal.
Zijn voorstel tot ter visie legging van de me
morie wordt alsnu aangenomen en de vergadering
da arua gesloten.
Ter Stads Drukkerij vande Erven A. de Vos.
