Woensdag 18 Junij 49. Woensdag en Zaturdag. GAZ-VIRLICHTING. BESTUREN ADMINISTRATIS BINNENLAND. BUITENLAND. OHZnSGffl COURANT. ABONNEMENTS-PRIJS. er drie viaantlen f 2,00. Franco per post. f 2,25. zending der Advert, daags te vorenvoor 11 ure 's morgens. VERSCHIJNT. PRI.IS DER ADVERTENTIES. Gewone 15 cents de regel. GeboorteHuwelijks- en Doodberigten van 1 -6 regels d f 1 behalve het Zegelregt Bij liel belangrijk verschijnsel hetwelk zich in deze agon alhier voordoetnamelijk dat het mogelijk •hijnldat ook onze voor dergelijke inrigting kleine ad partij zal kunnen trekken van eene der schoonste orderingen in de scheikundige wetenschap de loe- assing dergaz-verlichling, komt het der Redactie nul- ig voor de lezers van haar blad en vooral de ingeze- enen dezer gemeente te doen profiteren van een aan- >od haar door eene welwillende hand gedaan om laauwkeurige kennis te verspreiden omtrent de voor- aaamste bijzonderheden welke op die zaak betrekking hebben, en zal zij daartoe overnemen van hetgeen loor eene bevoegde hand geschreven is en voorkomtin ten werkje getiteld Handleiding tol een zuinig Gaz- Verbruik(uitgegeven te Utrecht bij N. de Zwaan 185-5) en achtereenvolgend de navolgende verhandelingen plaatsenals 1De geschiedenis der gaz-verlichting 2. De zuinigheid van kolen-gaz 5. Gaz-licht niet nadeelig voor de gezondheid 1. Het gaz niet nadeelig voor de oogen Het koken door gaz 5. Het stoken door gaz en 1. Eenige wenken welke bij het gebruik behartiging verdienen. GESCHIEDENIS DEK GAZ-VERLICHTING. De vrije ontwikkeling van gaz uit de aarde was reeds vroeg bekend en soms aangewend tot huisverlichting. Iu alle landen waar zich kolenmijnen bevonden, was dit bekend sedert hare eerste ontginning, nadat de vernielende kracht der mijudampen ondervonden was. De eigenschappen zijn nogtans eerst sedert een betrekkelijk korten tijd nagespoord geworden. Thomas Shirly schijnt in 1659 de eerste te zijn geweest die proeven heeft genomen aan eene bron nabij "Wigan, waaruit het zich vrijelijk ontwikkelde. In 1739 stookte dr. Clayton deken van Kildare, gaz uit kolen, en wel in een gesloten vat, waar uit hij het in blazen vulde. Toen hij nu vervolgens eenvoudig met ene speld in deze prikte en er een licht bijbragtbrandde het zeer jelder tot verbazing van zijne vrienden die de zaak bewonderden, l'ot aan het jaar 1792 werd het stoken van gaz, ofschoon de zaak lekend was, nogtans tot geene nuttige einden gebezigd. Toen kwam iij den heer Murdoch, die te Redruth in Corwallis woonde, het denk- eeld op dat hij het gaz kon bezigen om daarmede kaarsen of olie i de huisverlichting te vervangen indien hij het afsloot en in bui- in leidde. Aan hem behoort dus de eer van de gaz-verlichting in st leven te hebben geroepen. Hij maakte een kleinen toestel in zijn aisen daar dit op aanmerkelijken afstand was gelegen van de lijnen bij welke hij eene betrekking bekleedde had hij de gewoonte ;ne blaas met gaz te vullen aan welker hals hij eene metalen buis ïvestigde die er uitgang verleende en hem tot licht diende als j 's avonds van de mijnen naar zijne woning ging. Toen hij daarna >or een korten tijd naar zijne geboorteplaatsOld Cumnock in yrshire trok, hield zijn werkzame geest zich bezig met eene reeks in proeven die hem bevestigden iu de meening welke hij vroeger d opgevat. Kort daarna kwam hij in betrekking bij de heeren Bol- en Watt, en maak Ie een toestel in de gieterij te Soho. Er wordt meld, dat in 1802, bij gelegenheid van de openbare vreugdeblij- l over den vrede van Amiens, de geheele voorgevel der gieterij t gas verlicht was en dat de gansche bevolking van Birmingham stroomde om het schitterende daarvan te zien en te bewonderen. Igens opgave van den heer Clegg (de zoon) schijnt het echter dat geheele gaz-illuminatie uit niet meer bestond dan een enkel Ben- tlsch licht aan elk einde van het gebouw. Een jaar daarna was de icele gieterij van boven tot beneden verlicht. In 1805 maakte hij een toestel in het etablissement van de heeren ips en Lee bij Manchester, waardoor zoo veel licht als van drie- izend kaarsen werd voortgebragt. Daar de verdikkers of conden- ,ors toen nog niet bekend waren, bragt hij langs de pijpen hevels j, om het teer en andere voortbrengsels op den doortogt naar de aiders te vergaêren. Desniettemin was het geheel in zeer onvolkomen istand, ja in eenen staat van kindschheid. Doch indien men al den ;r Murdoch de eerste aanwending heeft te danken zoo zijn wij niet- ain den heer Clegg schier al de verbeteringen verschuldigd, welke er ile gaz-bereiding hebben plaats gevonden. Tegelijkertijd dat de heer irdoch het etablissement der heeren Philips en Lee inrigttewas de Sr Clegg, zijn leerling en vriend nabij Halifax in het etablissement i den heer Lodge, evenzeer bezig, en de geest van vriendschappelijken jver was zóó sterk dat de heer Clegg zijne arbeiders over den ge nen tijd liet werken, om zijnen toestel het eerst gereed te hebben, nstreeks dien tijd gaf Dr. Henry, van Manchester, eene reeks van orlezingen over de huishoudelijke aanwending van het gaz; en zijne neikundige ontleding, leidde tot het zuiveren er van. De nadeelen n onzuiver gaz werden weldra blijkbaar; en om deze uit den weg te imen, werd, in een etablissement door den heer Cleggte Coventry - igerigtkalk in den bak van den gaz-houder geplaatst. Om te belet- n dat de kalk zich niet aan den bodem hechtte, werd er een schild er aangewend waardoor die stof in beweging werd gehouden; maar en ontmoette groote rooeijelijkheid in de verwijdering van het kalk- ater, als dit. geheel met zwavelwaterstofgaz was verzadigd. Toen bij irt daarna werd geroepen om Stjneyhurst Collegie van licht te voor erf, vond hij den toestel uitom den kalk langs den natten weg te liveren en paste dien toe, waardoor zijne verwachting geheel werd aldaan. Terwijl de genoemde mannen bezig waren door geheel Engeland az-etablissementen op te rigten ennaar gelang zij voortgingen ook erbeteringen aan te brengen hield zich de heer Windsor evenzeer net ijver bezig zijne stelsels in Londen te verbreiden. Hij had ech- er meer ijver dan beleid en beschouwde als voordeelen wat door het ooroordcel van dien tijd werd aangezien als dweepende uitzinnigheid. /Vat hij toen voorzegde, ontwikkelde zich trapsgewijze, en elke vordc- 'ing staaft er de juistheid van. Hij was de stichter van de eerste naatschappij voor gaz-verlichting. In 1809 werd een wets-ontwerp bij iet parlement ingediend om de Gaz-licht- en Coke-Maatschappij van jonden en Westminster onder de wettig bestaande vereenigingen op te ïemenmaar het werd verworpen. De vooroordeelen van het parle nent waren te sterk; de geleerde wereld beschouwde de zaak als eene lersenschira, en sir Humphrey Davy, de groote scheikundige, vroeg pottenderwijzeof de koepel van de St.-Pauluskerk wel groot genoeg ou zijn voor gazhouder. De ontwerpers lieten zich echter niet ont moedigen en dienden het volgende jaar weder eene project-wet in. Door tch aan buitengewone voorwaarden te onderwerpen, verkreeg men nu de oninklijke goedkeuring. Gedurende het werken aan de inrigtingwerd er door het parlement eene deputatie van de Koninklijke Maatschappij van Wetenschappen, met sir Jozef Banks aan het hoofd heengezonden met last de werken te onderzoeken en er rapport over uit te brengen. Die commissie drong bij het gouvernement er sterk op aande maat schappij te dwingen, gazometers (of gazhouders) te bouwen, die niet meer dan 5000 kubieke voeten inhoud hadden en verzekerd waren in sterke gebouwen. De heer Cleggdie ingenieur bij de maatschappij was riep een werkman om hem een pikhouweel en een licht te brengen. Hij sloeg toen een gat in den gashouder en hield een licht aan het uit- stroomende gaz. De deftige geleerden van de koninklijke Maat schappij pakten zich spoedig weg maar er had geene ontploffing plaats. Had nu de zaak sterke vooroordeelen bij de wetge vende magt te bestrijdendie vooroordeelen waren even sterk bij het publiek. Immers toen de gaz-fabriek was volbouwdwilden de mensehen het gaz niet in hunne winkelshehben, en veel minder in hunne woningen en als waren die belemmeringen niet groot genoeg be gonnen eenige assurantie-maatschappijen angstig te worden zoodat de gaz-maatschappij in vele gevallen verpligt was het gaz om niet te leveren om te bewijzen dat er geen gevaar bij was. Op het einde van 1813 werd de Westminsterbrug er mee verlicht, en in de lente van het volgende jaar volgde het kerkspel van St. Margaretha in de afdeeling Westminster der stad Londenhet voorbeeld. De groote schittering deed weldra de voordeelen van het gaz blijken. Er be stond echter nog eene moeijelijkheid te overwinnen de branders wa ren namelijk gebrekkig want er waren geene door ondervinding rijp geworden werklieden alien waren leerlingen. Maar de zaak was voordeelig en de menschen hielden hunne geest bezig met hetgeen winst scheen te leveren. De voorspelde ontploffingen hadden volstrekt geene plaats terwijl de menschen niet gelijk men had verwacht door de reuk werden vergiftigd en in 1822 was het verbruik iu Lon den alleen behalve al hetgeen er van moest worden afgetrokken 397 millioenen voeten. In 1827 was de hoeveelheid verdubbeld, en op liet tegenwoordig tijdstip bedraagt zij 2000 millioenen voeten jaarlijks. Vroeger reeds vormden de grootste steden maatschappijen en rigtten in het geheele Britsche rijk fabrieken op. Gedurende een korten tijd beproefde men het oüe-gaz. Zijn lichtver- mogen was sterker dan 't steenkolengaz, maar de hooge prijs der grondstof was oorzaak dat men er weldra van afzag. Er werden ook proeven met hars en andere stoffen genomen, maar deze mislukten om dezelfde reden. Iu de laatste tien jaren is het gazverbruik zóó zeer toegenomen dat de gaz-maatschappijen in staat zijn geweest den prijs grootelijks te vermin deren. Dit zal nu nog grooter verbruik en eene verdere, daaraan ge- cvenredigde prijsvermindering ten gevolge hebben. Kleine steden en zelfs dorpen haasten zich gaz-maatschappijen te vormen en fabrieken te bouwen. Ik heb op het oogenblik eene lijst voor mij liggen, waarin op genoemd worden 586 maatschappijen in Engeland, 152 in Schotland en 37 in Ierland hetgeen een geheel van 775 voor het vereenigd ko ningrijk oplevert. Dit is zoo ver het Britsche rijk betreftterwijl ook Frankrijk en Dnitschlaud te dien opzigte tamelijk bevredigende uitkomsten geven. In Nederland is het eenigzins anders gesteld. Te Rotterdam werd de eerste gaz-verlichting in 1827 ingevoerd door eene Eogelsche maatschappij die ook in 1834 de koolgaz-verlichting te Amsterdam daarstelde en niet slechts aanvankelijk maar nog langen tijd daarna door een zeer hoogen prijs de aandeelhouders overgroote voordeelen verschafte. Te Amsterdam werd voor korten tijd ten gevolge der concurrentie een betere prijs in het leven geroepen door het oprigten der Hollandsche maatschappij voor gaz-verlichting, en onderdaags door eene verdere vermindering, tot een normalen prijs herleid. Hetzelfde uitwerksel is ook te Rotterdam door de vrees voor concurrentie eener tweede maatschappij te weeg gebragt. In vele der overige plaatsen heeft, nog op dit oogenbl,k, het gaz een veel te hoogen prijs en is, wat de hoedanigheid, betreftvolstrekt, niet wat het wezen kon en moestterwijl de zorg in de fabricatie nog veel te wenschen laat. Wat het aantal plaatsen betreftvindt men het alleen in de voornaamste steden terwijl steden van duizen den zielen nog altijd op de gaz-verlichting wachten. Tot beschaming van den Nederlandschen ondernemingsgeest, moet men er zich behel pen met eene verlichtingdie reeds toen men niets beters -kende een elk onvoldoende bleek te zijnmaar die nu belagchelijk mag hee- ten. De kleine, roode, droefgeestige pitfen verspreiden er juist zóó veel lichtals genoeg is om te doen zien dat alles er om heen ook in dc meest onmiddelijke nabijheid in de diepste duisternis blijft gehuld. Zelfs in de residentie heeft dit lang aangehoudenen is daaraan geen einde gekomendan toen een Iigchaam van vreemde lingen zich de zaak aantrok. Over het algemeen kan men van ons geheele land zeggendat die winstgevende tak bijna uitsluitend in han den van vreemdelingen is en eerst in den laatsten tijd zijn de oogen onzer landgenooten beginnen open te gaan. Onlangs is er een te Sheffield gebouwd welke 500,000 kubiek voeten kan bevatten. Uitslag- der verkiezingen. Tot lid van de tweede kamer der stalen-generaal is gekozen de heermr. J. B. J. Hengstte Boxmeer. SCHOUWING OP DE WEGEN. Burgemeester en Wethouders van Zierikzee maken bekend dal er op woensdag den 25 dezer maand eeno algemeene schouwing zal plaats hebben over al de buurt wegen en voetpaden in deze gemeente en worden al de wcgpligtigen of gelanden mitsdien aangezocht om ieder voor bet zijne te zorgen dat op den be paalden dagde wegen, voetpaden slotenheulen en duikers, in behoorlijken staat van onderhoud bevon den worden overeenkomslig de bepalingen van bet reglement op bet beheer onderhoud en de policie der buurtwegen en voetpaden in deze provinciegoedge keurd bij koninklijk besluit van den 4 Augustus 1838, no. 106. En opdat niemand hiervan onwetendheid voorwende zal deze worden afgekondigd aangeplakt en in de courant geplaatst. Zierikzee den 11 Junij 1856. B. C. CAU Voorzitter. C. de JONGESecretaris. BEKENDMAKING. Achtervolgens art. 3 van het Koninklijk besluit van den 6 Januarij 1831 no. 68, Staatsblad no. 2,1 heeft Zijno Excellentie de Minister van Finantiën bij resolutie van den 13 dezer, bepaald de prijzen, het opgeld daaronder begrepen waarvoor de collec teurs, splitters en debitanten der Staats-Loterij de loten en gedeelten van dien voor de vierde weck der trek king van de laatste klasse der %%9ste Loterij zul len mogen uitgeven té weten Bij Verkoop Geheele loten ƒ90,00 Halve -45,00 Vijfde -18,00 Tiende - 9,00 Twintigste» - 4,50 Wordende de belanghebbenden bij deze herinnerd dat bij voornoemd artikel van dit besluit, uitdrukkelijk is vastgesteld dat de collecteurs, splitters en debitan ten gehouden zijn, om zich naar die prijsbepaling te re gelen en dezelve gedurig ter inzage voor het publiek beschikbaar Ie hebben. Zierikzeeden 16 Junij 1856. Voor den heer Commissaris des Konings in Zeeland De Burgemeester van Zierikzee, B. C. CATJ. Zierikzee, 17 Junij. Heden wordt de 38ste jaardag van Hare Majesteit onze geëerbiedigde koningin al- bier op de gebruikelijke wijze gevierd. Door de Nederlandsche Handelmaatschappij zijn 27 schepen bevracht, als Voor Amsterdam 14 voor Rotterdam 6voor Dordrecht 1 voor Schiedam 2 en voor Middelburg 4 zijnde Ondernemingkapt. J. E. Verhulst; Stad Tiel, kapt. W. B. Derks van Tiel Macluilda Cornelia, kapt. L. E-Lunilegren cn Jan Schou ten kapt. J. Coening Meijer beiden van Dordrecht. Men meldt uit 's Hage van 14 Junij. Gisteren is de minister van justitie de heer D. Donker Curlins, bij Z. M. ten geboore toegelaten. Men houdt het voor zeker dat liet ontslag van de heer van Hall zal worden aangenomen cn dat meerdere ministers het hunne zullen aanbiedenbepaaldelijk de minister van justitie zoo hij dat niet reeds gedaan beeft. Hiermede in ver band gebragt de onbepaalde verdaging der tweede ka mer dan bevestigt een en ander het eerste berigt dat de aftreding van den minister van buitenlandscbe zaken geene op zichzelf staande zaak is. De aanvoer van nieuwe aardappelen te Rotter dam uit het Westland is groot te noemen als men in aanmerking neemt dat buiten eene aanzienlijke hoe veelheid voor verbruik van deze stad er nog ruim drie duizend balfinuds manden met deze vrucht in de twee laatste dagen aldaar zijn aangebragtwelke per stoom - booten naar verschillende havens van Engeland zijn vervoerd. Heden is te Scheveningen de eerste haring aan gebragt door de pink de Jonge Immetje, stuurman C. Westerduyn toebehoorende aan de reeders A. Mus en J. Vrolijk. Dc lading bestaat uil 6 ton. De haring is uitmuntend. Z. M. den koningen Z. K. H. prins Frcderik der Nederlanden is terstond de eerste haring als geschenk aangeboden. Bij arrest van het provinciaal geregtshof van Zuid-Holland van heden is de persoon van G. Vreden- hurg schuldig verklaard aan moedwillige brandstichting in den avond van den 28 December 1855 in een ge deelte van het door hem bewoonde huis onder de ge meente Dirksland, welke brand van dien aard was, dat het te voorzien was dal daardoor menschenlevens kon den worden in gevaar gebragt, en is hij dien ten ge volge veroordeeld lot de straffe des doods, uit te voeren binnen de gemeente Sommelsdijk. DDiriOHLAlIll Keulen 14 Junij. Te Berlijn bevindt zich eene de putatie bestaande uit twee Engelschen en een Fransch- man die op last van de Britsche afdeeling van het Evangelische Verbond moeten trachten eeneEurope- sche conferentie van het verbond voor te bereiden. De koning moet de deputatie welwillend hebben ont-

Krantenbank Zeeland

Zierikzeesche Courant | 1856 | | pagina 1