UITTREKSEL
VURSLAG VA» GHPIITHRDE STATEN,
uit het
aan de
STATES REK PBOVIÏCIE fcEERAWD,
gedaan in de zomer-vergadering van 1851,
Het verslag vangt aan als volgt:
Mijne Heeren
Mogten wij ten voorleden jare TJ het bij arti
kel 162 der provinciale wet bedoelde verslag
van den toestand der provincie, slechts naar de
vroeger verordende inrigting kunnen aanbieden
thans zijn wij instaat, dit, naar de nieuwe, door
Zijne Excellentie den Minister van Binnenlandsche
Zaken, krachtens het genoemde wets-artikel voor-
geschrevene wijze en vormte kunnen doen.
Ontvangt dezen eersteling van een nieuw tijd
vak en van eene veranderde rigtingmet welwil
lende verschooning.
Veelenz.
Het verslaghetwelk wij te doen hebben ver
deelt zich in XVII hoofdstukken, bevattende de
volgende onderwerpen, als:
De bevolking
De regeling en hel bestuur van het provinciale
huishouden
De huishouding der gemeenten
De medische policie
De nationale militie en schutterijen
De kerkelijke zaken j
Hel onderwijskunsten en ivetenschappen j
Het armwezen
De openbare veiligheid en gevangeniswezen
De rijksmiddelen
Den waterstaat j
Da wegen
Den landbouw
De verveeningjagt envisscherij
De amhachts- en fabrijk—nijverheid j
Den handel en scheepsvaarten
Da inrigtinqen in verband staande mei de uit
oefening van handel en andere bedrijven.
Wij j enz.
HOOFDSTUK II.
regeling enz.
Financiën van de Provincie,
a. Begrootingenz.
Dienst 1849.
Gewone uitgaven.
Deenz.
a. Van enz.
b. Van den weg van Zierikzee naar het Zijpe
jnet de aanlegplaats voor stoombooten en andere
vaartuigen te Zijpe f 3337,20.
c. Vanenz.
Buitengewone uitgaven.
De premie aan de heeren Oclitman on van der
Vliet Comp., te Zierikzee, tot aanmoediging hun
ner onderneminghet fabriceren eener verwstof
uit de Zeeuwsche meekrappenof zoogenaamde
garancinetoegekend bij besluit der Provinciale
Staten, van den 17 Julij 1849, geautoriseerd bij
Koninklijk besluit van den 30 Mei 1850, n." 5,
f 2500,00.
De enz.
Dienst 1850.
Gewone ontvangsten.
Wegéns den afkoop der tolheffingen op den weg
van Zierikzee naar het Zijpe (gemeente Bruinisse)
over 1850 f 1400,00.
Wegens, enz.
Gewone uitgaven.
Voor uitgevoerde werkzaamheden én leveran-
Ciën, ten dienste van den weg van Zierikzee naar
het Zijpe, gemeente Bruinisse, van 1 September
tot 23 October 1850 f 118,00.
Voor, enz.
Buitengewone uitgaven.
De tractemenlen en abonnementen van dedis-
tricts-commissarissen te ZierikzeeSluis en Hulst
overliet eerste kwartaal 1850,respectivelijk/'400
ƒ375 en /'400, zamen J175,00
Geautoriseerd bij Koninklijk besluit van den
20 April 1850n.° 6.
Voor, enz.
HOOFDSTUK IV.
Medische Policie.
De gezondheids-toestand der ingezetenen was
in 1850 bijzonder gunstig.
Geene besmettelijke of andere ziekten van epn
ernstig karakter zijn onder hen waargenomen.
Alleen heeft de kinderziekte, met meer of min
dere hevigheid, hier en daar geheerscht.
In twaalf gemeenten was dit het geval.
Deze zijnMiddelburg VlissingenZierikzee
Bruinisse, Brouwershaven, Colijnsplaat, Kats,
KortgeneWissekerkeBiervlietHontenisse en
S.'-Jansteen.
Het gezamenlijk getal lijders bedroeg 350.
Daarvan zijn 21 overleden.
Onder de aangetasten waren
Vroeger gevaccineerden 83.
Ongevaccineerden 267.
Te Colijnsplaat was het getal lijders aanmer
kelijk.
Tot het verder tegengaan der verspreiding wer
den dadelijk doelmatige maatregelen voorgeschre
ven én bewerkstelligd.
Omtrent den gezondheidstoestand van het Vee
viel niet te klagen.
Geene verwoestende of andere gevaarli jke ziek
ten zijn onder de huisdieren waargenomen.
Twee twijfelachtige gevallen van vermeende
longziekte onder de runderenhebben in twee
gemeenten in het eiland Tbolerx bestaan.
Na de afmaking der verdachte dieren is bevon
den dat dezelve alleen aan de wormachtige long
ziekte hadden geleden.
Hetenz.
HOOFDSTUK VU
Kerkelijke Zaken.
Er zijn in deze provincie aanwezig:
102 Nederduitsche Hervormde gemeenten, met
113 predikanten
1 Waalsche gemeente, mét 1 predikant;
1 Engelsch-Hervormde gemeente, mét 1 pre
dikant;
4 Evangelisfch-Uuthersché gemeenten met
evenveel predikanten
2 Doopsgezinde gemeenten, mét 3 predikanten;
12 Christelijk Afgescheidene gemeenten, met 5
predikanten
32 Roomsch-Katholijke gemeenten met 42
dienstdoende geestelijken waaronder 14
pastoors, 17 desservantén en 11 kapellaans,
vicarissen of onder-pastoors, én eindelijk
4 Israëlitische gemeenten hij welke geene
geestelijken aanwezig zijn, en die nog voor-
loopig ressorteren onder het Rabbinaat van
Gelderland, enz.; wordende de dienst, bij
de openbare Godsdienst-oefeningen in die
gemeenten, door voorzangers of onderwijzers
waargenomen.
De toestand waarin de kerkgebouwen en pas
torijen in dit gewest verkeeren, mag in het alge
meen bevredigend worden genoemd.
Wel zijn er eenige die herstel of verbetering
zouden behoeven doch waarinbij gebrek aan
de noodige fondsenniet kan worden voorzien.
Maar toch is inen er allerwege zoo veel mogelijk
op uit, om aan de ten deze bestaande behoeften
te gemoet te komen,
Jammer is het, dat door de plaats gehad heb
bende bezuiniging op destaatsbegrooting, bepaal
delijk op de hoofdstukken voor de twee departe
menten van Eeredienst, voor belanghebbende
gemeenten het uitzigt, althans voor het tegen
woordige grootendeels benomen isom van
's Rijkswegen met eenigen onderstand te worden
te hulp gekomen.
Zoo zijn dan ook in het afgeloopen jaar voor
kerken en pastorijen geene andere subsidiën ver
leend dan door de Algemèene Synode der Ne-
derlandsche Hervormde Kerk, uit het bestaande
fonds voor noodlijdende kerken en personente
weten: één van f 500aan de Hervormde gemeente
te Ouwerkerk, tot herstelling van haar kerkge
bouw waarvan reeds in 1849 een gelijke onder
stand was verleendéén van f 300 aan de Her
vormde gemeente te Sir-Janslandtot herstel van
kerk en pastorijen één van f 500 aan de Her
vormde gemeente van Ellewoutsdijk, tot herstel
der pastorij.
De geestelijke en stoffelijke belangen der ker
kelijke gemeenten in deze provincie worden
voor zooveel ons bekend is, door de personen en
collegiën aan wien do zorg daarvoor is opgedra
genzooveel mogelijk behartigd. De geestelijken
en bedienaren van de openbare eeredienst mun
ten over het algemeendoor eenen voorbeeldigen.
handel en wandeluit.
Wat hunne bezoldiging aangaat, voor zooveel
wij die kennen, geloovenwij, als onze meening,
te moeten kenbaar maken dat die der predikan
ten ten platten lande vooral in evenredigheid tot
hunnen stand in de maatschappijin den regel
als te gering moet worden beschouwddoch hoe
wcnschelijk wij het zouden achten dat hierin
eene verandering ten goede konde ontstaanzou
den wij verlegen zijn de middelen aan te wij
zen, om daartoe te geraken, hetgeen dan ook niet
tot onze roeping behoort.
Het, beheer der kerkelijke goéderen van de onder
scheidene gemeenten wordtvoor zoover wij we
ten met orde en regelmaat gevoerd. Bi j de Her-
Vormde gemeenten wordt daarop, op den voet
van het kerkelijk reglement van den s Febru
ary '8l9/door het provinciaal Collegie van toe-
zigt, tevens de noodige surveillance gehouden.
Giften en legaten tot Godsdienstige doeleinden
zijn in het afgeloopen jaar niet verleend gewor
den dan alleen aan de Boomsch-Katholijke kerk-
fabrijk te Holst een legaat, bestaande in de helft
van 1 bundér 80 roeden 10 ellen bouwland, aan
haar besproken door wijlen den heer F. M. Ser-
ruusin leven lid van den raad der stad Hulst,
onder verpligting omgedurende 15 jarenna
het overlijden zijner echtgenoot, als wanneer de
fabrijk eerst in het genot van het legaat zal ko
men in de kerk jaarlijks zes gezongene missen
te doen vieren.
HOOFDSTUK Vil.
Onderwijs Kunsten en Wetenschappen.
aScholen voor lager onderwijs.
Hun getal bedraagt 155, daaronder begrepen
het stedeli jk instituut van middelbaar onderwijs lo
Middelburg. Geene andere verandering heeft
daarin plaats gehad dan dat het openbaar insti
tuut voor jonge heeren te Zierikzee in verband
is gebragt met, en een onderdeel uitmaakt van
het stedelijk gymnasium aldaar.
Van enz.
Verreweg het grootste deel der school-lokalen
inet hunne school-meubelen en van de onder
wijzers-woningenis doelmatig en behoorlijk in-
gerigten bevindt zich in eenen goeden slaat. De
voorzieningen, welke daaraan in sommige gemeen
ten worden vereischtbevordert men zooveel
doenlijk, doch moeten wel eens vertraging lijden,
door gebrek aan fondsen.
Boven en behalve het gewoori onderhond van
dit een en anderwerdenin het afgeloopen
jaarnieuwe school-lokalen gebouwd of voltooid
te Sluis, waar ook de school-meubelen werden
vernieuwd; voorts te Brouwershaven en te Mclis-
kerkealsmede eene nieuwe woning voor den on
derwijzer te Oostburgwaar tevens de school-meu
belen zijn hersteld en vernieuwd geworden. Ook
werd te Gapinge voorzien in eene woning voor
den onderwijzer, door aankoop en inrigting van
een huis, en te Haamstede de onderwijzerswoning
aanmerkelijk verbeterd.
Aan die stéden en gemeenten met uitz.ondcring
vanlaatstgëmeldeis daarvoor, door de provin
cie, verleend geworden een gezamenlijk bedrag
van f 2679 in subsidiën, en van ƒ3500 in rente-
looze voorschottenterwijl door de bedoelde ste
den en gemeenten, te dier zake, gezamenlijk is
bijgedragen of uitgegeven eene som van ƒ8116.
De bouw van een nieuw school-lokaal te Brui
nisse, waarvan wij in ons vorig verslag voorloo-
pig melding maakten, heeft tot dusver geen ge
volg gehad uit hoofde van de, door het plaatse
lijk bestuur geopperde bezwaren van geldelijken
aard ter tegemoetkoming in welkewij aan het
zelve de toezegging hebben gedaan van verminde
ring van het, voor dat belang aanvankelijk toege
zegde renteloos voorschot van ƒ1000, met ƒ500,
en verhooging ten bedrage van laatstgemeldc
som, van het subsidie van f 1000; dit laatste na-
