N.° 5. Woensdag 15 Januari j. 1851,, Woensdag en Zaturdag. STATISTIEKE WETENSCHAP. ABONNEM3BNTS-PRIJS Per drie maanden f 2,00. Franco per post f 2,25. Inzending der Advert, daags tevoren'snamidd. vóór 4L ure. verSchsjmt PRIJS DER ADVERTENTIE DJ Gewone 15 cents de regel. Geboorte-Huwelijks- en Doodberigten van 1-6 regels af 1 behalve het Zegelregt Het is een waar woord, dat onlangs de heer S. Vissering schreef {GidsJanuarij 1851), toen hij het vooroordeel, dat men zich voorstelthij het gros der menschen gekoesterd te worden tegen de ceconomische wetenschappen, in dien zin wilde opgevat hebben dat liet gelijk zou staan niet oordeel zander kennisof liever met geen oordeel. Is dit waar in het algemeen van de (Eco nomische wetenschappen het is niet minderwaar van eerien bijzonderen tak, namelijk van de we tenschap der statistiek. Waartoe noodig toch zegt men, «die bijeenplaatsing, optelling, ver- Sgelijking van getallen van ponden, van maten 3)van gewigten? of men die zaken al berekent, »wat doet het er toch toe? Ze bestaan, en door 3) het meer of minder berekenenkan men volstrekt »niet bemerken dal er meer of minder gepro- 3)duceerd worde; waartoe dan al die moeite ge spaard met zoovc-le kosten, die eigenlijk tot niets »leiden?" Gij, die zoo redeneertspreekt vol komen met vooroordeel, inden zin, dien de beer Vissering er aan geeft, d i. met oordeel zonder kennis, ol' liever met geen oordeel. Ge toont er mede sleelits gedeeltelijk, en uiterst oppervlakkig bekend te zijn met de wetenschap der statistiek waarvan welligt de naam u ter oore kwamen over welke het bovenstaande oordeel het uwe is1 door 't geen ge er slechts van zaagt in opgave van couranten etc. Indien ge, zooals ik vertrouw, niet ongenegen zijt om in een of ander verloren oogenblikin dit blad uwe oogen te slaan en u wilt laten overtuigen dat die tak van wetenschap eene an dere is, dan bloote opgave van cijfers, dat ze een ander doel beeft en eene andere strekking dan de nietige, diege cru misschien van voorstelt,wees dan zoogoed ineeen weinig te volgen. Hetzoudemij eene aangename gedachte zijn, als ik iets, hoe gering 'took zij kon bijdragen tot liet in kennis brengen van enkelen met die wetenschapomdat ze eene zoodanige isdie meer en meer zal wor den gewaardeerd, naar mate men belangrijke uit komsten ziet verkregennaar mate die verkregene uitkomsten met meer verstand worden toegepast, die reeds meer en meer wordt gewaardeerd en in toepassing gebragt, hoe onvolkomen ook de hulpmiddelen mogen zijn. Ik wil daarmede niet gezegd hebbendat de statistiek juist de schoonste zij van alle weten schappen, volstrekt niet, doch dat ze met Vele wedijveren kan in belangrijkheid, zal, hoop ik, u de slotsom onzer overwegingen en korte uit eenzetting loeren. B. v. liet staatsregt is eerie wetenschap edoch dikwijls eene zeer abstracte het redeneren er over wordt tegenwoordig bijna wetenschap, en is dikwijls eene zeer a/gcineene, ja zelfs dikwerf eene yemeene. Die wetenschap nu, moet, wanneer zij in den eersten zin be handeld wordt, dikwijls, en in den laatsten zin altijd bij de wetenschap der statistiek achter staan; en waarom? zegt ge, ik kan hij het staatsregt mij in bespiegelingen hegevenik kan tot de resultaten gerakendie ik mij voorstel als gewigtig en belangrijk enz. enz. Volkomen gelijk, doch bespiegelingen zijn voor het minst gevaarlijk, vooral die over staatsregt en staat kunde, en de statistiek kan u in vele opzigten, om er toe te gerakenvrij wat meer vasten grond geven, dan de dikwerf onbekookte theo- riën van bet staatsiest. Doch genoeg hierover; lees en oordeel, zou ik u toeroepen, indien het geene verwatenheid in zich opsloot voor de ge dachte, dat dit onvolledig en oppervlakkig over- zigt, van aard, doel en werking der weten schap, u geheel en al aan hafe zijde zou doen scharen, doch het «lees en oordeel" kan ik u toch toeroepenin opzigt tot verscheidene be langrijke werkjeseri werken, wier ter hand ne ming gij u niet zult beklagen. Ter zake nu. Wat is de wetenschap der statistiek? Welke is hare aard? Haar doel? Watzijn de uitkom sten die ze kan opleveren in verhand met an dere wetenschappen? Ziedaar, enkele vragen, waarvan de beant woording mij als nu voor de hand ligt. De wetenschap der statistiek is, in den meest algemeeenen zin gebezigdde wetenschap der besC/iauinghet Duitsche woord cultuur drukt die gedachte beter uit. Beschaving tochmeen ik hier aldus, dat het de laagste even als de hoogste trappen er van insluit. Het is de we-' tenschap van feitennamelijk in dien zin dat, wat in de wereld geschiedt, en in verband staat met welvaart (ontwikkeling, vermeerdering van arbeid en productie, en zoovele andere ondcr- deelcn), doch ook met achteruitgang en kwijning van welvaart, in de kolommen dier wetenschap, volgens eene gewone behandeling in cijferswordt weergegeven. O o Deze wetenschapvereenigd met en toegepast op andere, geeft den eersten sleutel om te ge raken tot verbetering en vermeerdering van welvaart, van rijkdom, zoo ge dit woord liever wilt; te zamen met anderengeeft zijde mid delen daartoe aan de handdoch daarom is hare kennis en beoefening, liet verstandig in praktijk brengen vooral behoefte. Laai ons nu zien, met welke wetenschappen ze vereenigd is, welk doel ze heelt en welke strekking. Doch vooraf iets over hare verdeeling. De statistiek wordt, naar mate de wijze van hare behandeling, verdeeld in verschillende soor ten die dan ook verschillende namen draagt en ook wel eenigzins verschillend zijn instrekking. Men heeft vooreerst die, welke 'tmeest ge woon is in de behandeling en ook veel voor komt, namelijk: de tabellen-statistiekd.i. deze, die in den vorin van tabellendoor reeksen van getallen en cijfers have opgave doetwaarbij enkele en korte inlichtingen door woorden men heeft vervolgens de Eliinographische statis tiek, die den ecnen staat na den anderen als een afzonderlijk geheel beschouwt en behan delt; men heeft eene vergelijkende statistiek. die de gegevens, welke zij daarstelt, onderling vergelijkt, en dus van die beschouwing uit gaande, tusschen de verschillende staten, welke zij behandelt, op dit punt betrekkingen daar stelt, door gevolgen, die ze trekt; (dit is de zoo genaamde Statistique raisonnée der Fransehen zij is wel de meest belangrijkeeindelijk heeft men eene algemeene en bijzondaie statistiek, naar ma,té ze loopt overeen geheel, werelddeel, of over een land in het bijzonderover een geheel land of eenen staat, of over eene pro vincie, en welke van zoodanige verdeelingen er meer zijn. In de verdeeling heeft reeds eenigzins door geschemerd welke zaken de statistiek eigenlijk liehandclt. Ze leert eenen staatof een gedeelte daarvan een werelddeel etc. kennen met be trekking tot de uitgestrektheid, tot de bevol king, tot den landbouw, tot de nijverheid, die men er in uitoefenttot den handel, dien men er in drijft; tot de hulpbronnen, die dat land of werelddeel oplevertom dien landbouw die nijverheid, oi dien handel te doen opkomen, toenemen en groot worden. Het onderwerp der wetenschap is dus zoo stoffelijk mogelijk, en ze is verwijderd van alle theoriën. Z,e be rust op feiten op waarhedendie het oog zoekt en opneemt dit is ten minste een niet onbe langrijk iets. Deze zaken nu stelt ze in tabel len door cijfers op, waarvan de aanblik, ik beken liet, alleronaangenaamst is, en de be werking zelve dikwijls zeer vervelend en moeijelijk moet zijn; of wel ze behandelt ze in eene doorloopende beschouwing, waarin natuurlijk cijfers niet achterwege kunnen blij ven deze behandeling echterheeft reeds iets ineer aantrekkelijks, het is eene soort van geschiede nis, welke men daarstelt, van de materiële krachten, die een staat in zichzelven beziten naar male de uitwerking uitgebreider is, zal ook het belang dat men er in stelt, grooter en de moeite heler beloond wordendoet men dit nu van enkele staten of landen zoo naauwkeu- rig mogelijk, of van enkele provinciën; heeft men die opgaven naast of bij elkander, dan komt onwillekeurig vergelijking en overeen- brenging in het spel, en ziedaar, wat genoniene moeite het meest beloont. INu gaat men aan 'l vergelijken en trekt daaruit, al redenerende, gevolgen; die gevolgen worden toegepast, en ziedaar de statistiek van drooge en dorre op gave, die ze was, herschapen in eene actieve en werkende wetenschap. Zeer globaal en zeer kort, te kort welligt, is opgegeven, wat de aard der wetenschap, hoe hare verdeeling is, met welke onderwerpen ze zich bezig houdt. Nu we dit echter beschouwd hebben, moeten we rekenschap geven van liet doel, dat aan de beoefening dier wetenschap verbon den is de beantwoording dezer vraag hangt zamen met de uiteenzetting, welke de weten schappen zijndie met haar in naauw verband staan. En dan wijs ik in de eerste plaats op de staathuishoudkunde. Droz noemt deze in zijne Economie Politique, de tweede der wetenschap pen de eerste na de zedekunde; we inogen dus, op zijne autoriteit afgaande, gerust deze hier bovenaan plaatsenvooral ook omdat hare medewerking een eerste en hoofdvereischte is. En met regt ook, want, indien de staathuis houdkunde leert, hoe liet mechanisme der za- menleving in elkander zit; lioe door wetten der natuur, en eigen aan de afzonderlijke raderen dier zamenleving ook dit. wordt bestuurd Wat we meenendat slechts door menschclijke

Krantenbank Zeeland

Zierikzeesche Courant | 1851 | | pagina 1