N.° 5.
Woensdag 15 Januari j.
1851,,
Woensdag en Zaturdag.
STATISTIEKE WETENSCHAP.
ABONNEM3BNTS-PRIJS
Per drie maanden f 2,00. Franco per post f 2,25.
Inzending der Advert, daags tevoren'snamidd. vóór 4L ure.
verSchsjmt
PRIJS DER ADVERTENTIE DJ
Gewone 15 cents de regel. Geboorte-Huwelijks- en
Doodberigten van 1-6 regels af 1 behalve het Zegelregt
Het is een waar woord, dat onlangs de heer
S. Vissering schreef {GidsJanuarij 1851), toen
hij het vooroordeel, dat men zich voorstelthij
het gros der menschen gekoesterd te worden
tegen de ceconomische wetenschappen, in dien
zin wilde opgevat hebben dat liet gelijk zou staan
niet oordeel zander kennisof liever met geen
oordeel. Is dit waar in het algemeen van de (Eco
nomische wetenschappen het is niet minderwaar
van eerien bijzonderen tak, namelijk van de we
tenschap der statistiek. Waartoe noodig toch
zegt men, «die bijeenplaatsing, optelling, ver-
Sgelijking van getallen van ponden, van maten
3)van gewigten? of men die zaken al berekent,
»wat doet het er toch toe? Ze bestaan, en door
3) het meer of minder berekenenkan men volstrekt
»niet bemerken dal er meer of minder gepro-
3)duceerd worde; waartoe dan al die moeite ge
spaard met zoovc-le kosten, die eigenlijk tot niets
»leiden?" Gij, die zoo redeneertspreekt vol
komen met vooroordeel, inden zin, dien de beer
Vissering er aan geeft, d i. met oordeel zonder
kennis, ol' liever met geen oordeel. Ge toont er
mede sleelits gedeeltelijk, en uiterst oppervlakkig
bekend te zijn met de wetenschap der statistiek
waarvan welligt de naam u ter oore kwamen
over welke het bovenstaande oordeel het uwe is1
door 't geen ge er slechts van zaagt in opgave van
couranten etc.
Indien ge, zooals ik vertrouw, niet ongenegen
zijt om in een of ander verloren oogenblikin
dit blad uwe oogen te slaan en u wilt laten
overtuigen dat die tak van wetenschap eene an
dere is, dan bloote opgave van cijfers, dat ze een
ander doel beeft en eene andere strekking dan de
nietige, diege cru misschien van voorstelt,wees dan
zoogoed ineeen weinig te volgen. Hetzoudemij
eene aangename gedachte zijn, als ik iets, hoe
gering 'took zij kon bijdragen tot liet in kennis
brengen van enkelen met die wetenschapomdat
ze eene zoodanige isdie meer en meer zal wor
den gewaardeerd, naar mate men belangrijke uit
komsten ziet verkregennaar mate die verkregene
uitkomsten met meer verstand worden toegepast,
die reeds meer en meer wordt gewaardeerd en in
toepassing gebragt, hoe onvolkomen ook de
hulpmiddelen mogen zijn.
Ik wil daarmede niet gezegd hebbendat de
statistiek juist de schoonste zij van alle weten
schappen, volstrekt niet, doch dat ze met Vele
wedijveren kan in belangrijkheid, zal, hoop ik,
u de slotsom onzer overwegingen en korte uit
eenzetting loeren. B. v. liet staatsregt is eerie
wetenschap edoch dikwijls eene zeer abstracte
het redeneren er over wordt tegenwoordig bijna
wetenschap, en is dikwijls eene zeer a/gcineene,
ja zelfs dikwerf eene yemeene. Die wetenschap
nu, moet, wanneer zij in den eersten zin be
handeld wordt, dikwijls, en in den laatsten zin
altijd bij de wetenschap der statistiek achter
staan; en waarom? zegt ge, ik kan hij het
staatsregt mij in bespiegelingen hegevenik kan
tot de resultaten gerakendie ik mij voorstel
als gewigtig en belangrijk enz. enz. Volkomen
gelijk, doch bespiegelingen zijn voor het minst
gevaarlijk, vooral die over staatsregt en staat
kunde, en de statistiek kan u in vele opzigten,
om er toe te gerakenvrij wat meer vasten
grond geven, dan de dikwerf onbekookte theo-
riën van bet staatsiest. Doch genoeg hierover;
lees en oordeel, zou ik u toeroepen, indien het
geene verwatenheid in zich opsloot voor de ge
dachte, dat dit onvolledig en oppervlakkig over-
zigt, van aard, doel en werking der weten
schap, u geheel en al aan hafe zijde zou doen
scharen, doch het «lees en oordeel" kan ik u
toch toeroepenin opzigt tot verscheidene be
langrijke werkjeseri werken, wier ter hand ne
ming gij u niet zult beklagen. Ter zake nu.
Wat is de wetenschap der statistiek? Welke
is hare aard? Haar doel? Watzijn de uitkom
sten die ze kan opleveren in verhand met an
dere wetenschappen?
Ziedaar, enkele vragen, waarvan de beant
woording mij als nu voor de hand ligt.
De wetenschap der statistiek is, in den meest
algemeeenen zin gebezigdde wetenschap der
besC/iauinghet Duitsche woord cultuur drukt
die gedachte beter uit. Beschaving tochmeen
ik hier aldus, dat het de laagste even als de
hoogste trappen er van insluit. Het is de we-'
tenschap van feitennamelijk in dien zin dat,
wat in de wereld geschiedt, en in verband staat
met welvaart (ontwikkeling, vermeerdering van
arbeid en productie, en zoovele andere ondcr-
deelcn), doch ook met achteruitgang en kwijning
van welvaart, in de kolommen dier wetenschap,
volgens eene gewone behandeling in cijferswordt
weergegeven.
O o
Deze wetenschapvereenigd met en toegepast
op andere, geeft den eersten sleutel om te ge
raken tot verbetering en vermeerdering van
welvaart, van rijkdom, zoo ge dit woord liever
wilt; te zamen met anderengeeft zijde mid
delen daartoe aan de handdoch daarom is hare
kennis en beoefening, liet verstandig in praktijk
brengen vooral behoefte.
Laai ons nu zien, met welke wetenschappen
ze vereenigd is, welk doel ze heelt en welke
strekking.
Doch vooraf iets over hare verdeeling.
De statistiek wordt, naar mate de wijze van
hare behandeling, verdeeld in verschillende soor
ten die dan ook verschillende namen draagt
en ook wel eenigzins verschillend zijn instrekking.
Men heeft vooreerst die, welke 'tmeest ge
woon is in de behandeling en ook veel voor
komt, namelijk: de tabellen-statistiekd.i. deze,
die in den vorin van tabellendoor reeksen
van getallen en cijfers have opgave doetwaarbij
enkele en korte inlichtingen door woorden
men heeft vervolgens de Eliinographische statis
tiek, die den ecnen staat na den anderen als
een afzonderlijk geheel beschouwt en behan
delt; men heeft eene vergelijkende statistiek.
die de gegevens, welke zij daarstelt, onderling
vergelijkt, en dus van die beschouwing uit
gaande, tusschen de verschillende staten, welke
zij behandelt, op dit punt betrekkingen daar
stelt, door gevolgen, die ze trekt; (dit is de zoo
genaamde Statistique raisonnée der Fransehen
zij is wel de meest belangrijkeeindelijk heeft
men eene algemeene en bijzondaie statistiek,
naar ma,té ze loopt overeen geheel, werelddeel,
of over een land in het bijzonderover een
geheel land of eenen staat, of over eene pro
vincie, en welke van zoodanige verdeelingen
er meer zijn.
In de verdeeling heeft reeds eenigzins door
geschemerd welke zaken de statistiek eigenlijk
liehandclt. Ze leert eenen staatof een gedeelte
daarvan een werelddeel etc. kennen met be
trekking tot de uitgestrektheid, tot de bevol
king, tot den landbouw, tot de nijverheid, die
men er in uitoefenttot den handel, dien men
er in drijft; tot de hulpbronnen, die dat land
of werelddeel oplevertom dien landbouw die
nijverheid, oi dien handel te doen opkomen,
toenemen en groot worden. Het onderwerp
der wetenschap is dus zoo stoffelijk mogelijk,
en ze is verwijderd van alle theoriën. Z,e be
rust op feiten op waarhedendie het oog zoekt
en opneemt dit is ten minste een niet onbe
langrijk iets. Deze zaken nu stelt ze in tabel
len door cijfers op, waarvan de aanblik, ik
beken liet, alleronaangenaamst is, en de be
werking zelve dikwijls zeer vervelend en
moeijelijk moet zijn; of wel ze behandelt
ze in eene doorloopende beschouwing, waarin
natuurlijk cijfers niet achterwege kunnen blij
ven deze behandeling echterheeft reeds iets ineer
aantrekkelijks, het is eene soort van geschiede
nis, welke men daarstelt, van de materiële
krachten, die een staat in zichzelven beziten
naar male de uitwerking uitgebreider is, zal
ook het belang dat men er in stelt, grooter en
de moeite heler beloond wordendoet men dit
nu van enkele staten of landen zoo naauwkeu-
rig mogelijk, of van enkele provinciën; heeft
men die opgaven naast of bij elkander, dan
komt onwillekeurig vergelijking en overeen-
brenging in het spel, en ziedaar, wat genoniene
moeite het meest beloont. INu gaat men aan
'l vergelijken en trekt daaruit, al redenerende,
gevolgen; die gevolgen worden toegepast, en
ziedaar de statistiek van drooge en dorre op
gave, die ze was, herschapen in eene actieve
en werkende wetenschap.
Zeer globaal en zeer kort, te kort welligt,
is opgegeven, wat de aard der wetenschap, hoe
hare verdeeling is, met welke onderwerpen ze
zich bezig houdt. Nu we dit echter beschouwd
hebben, moeten we rekenschap geven van liet doel,
dat aan de beoefening dier wetenschap verbon
den is de beantwoording dezer vraag hangt
zamen met de uiteenzetting, welke de weten
schappen zijndie met haar in naauw verband
staan.
En dan wijs ik in de eerste plaats op de
staathuishoudkunde. Droz noemt deze in zijne
Economie Politique, de tweede der wetenschap
pen de eerste na de zedekunde; we inogen
dus, op zijne autoriteit afgaande, gerust deze
hier bovenaan plaatsenvooral ook omdat hare
medewerking een eerste en hoofdvereischte is.
En met regt ook, want, indien de staathuis
houdkunde leert, hoe liet mechanisme der za-
menleving in elkander zit; lioe door wetten der
natuur, en eigen aan de afzonderlijke raderen
dier zamenleving ook dit. wordt bestuurd
Wat we meenendat slechts door menschclijke