SCHONE KUNSTEN
Cymbaal kan
overal mee
De dichter zit niet altijd op zolder
Toneel
moet je
spelen
Strijd om
nationale
voorleestitel
ontbrandt
De wolken
komen ook
van buiten
Dilemma
2
Je kunt het maar beter op tijd
weten: donderdag 26 mei 1994
is het Nationale Voorleesdag.
In het Utrechtse Muziekcen
trum Vredenburg treden dan
twaalf kinderen tegen elkaar in
het strijdperk om de titel voor-
leeskampioen van Nederland.
En wie zou die indrukwekken
de titel niet achter zijn of haar
naam willen?
In Duitsland worden al meer
dan dertig jaar voorlees wed
strijden gehouden, hier heeft
men het nooit aangedurfd.
Je mag er toch niet aan denken
(zeiden sommigen) dat al die
verlegen jongetjes en meisjes,
door hun trotse ouders het po
dium opgestuurd, van angst
zouden bezwijken nog voor ze
ook maar één woord gezegd
hadden.
Die tijd is voorbij. Kinderen
zijn allang niet meer verlegen
en ze laten zich zeker niet meer
tegen hun zin onder felle toneel
lampen zetten. Wat echter ook
veranderd is. is hun leesgedrag
en dat is minder mooi.
Strip
Lezen zit bij veel kinderen in
het verdomhoekje. Er zijn er die
nooit een boek lezen; anderen
een enkel keertje en sommigen
vinden het al een hele prestatie
als ze in een week een hele strip
uitkrijgen.
„Juist voor die kinderen, maar
natuurlijk ook voor alle ande
ren die lezen wel heel leuk vin
den, is de Nationale Voorlees
dag bedoeld," zegt Madeion
Witterholt. Ze heeft met de or
ganisatie te maken en is er ze
ker van dat 26 mei volgend jaar
een groot feest wordt.
Oorkonde
Daarvoor trouwens ook al: „We
beginnen met schoolkam-
pioenschappen. Alle kinderen
uit de groepen zeven en acht
van elke basisschool kunnen
tussen september en december
1993 meedoen. De winnaars
krijgen een oorkonde en een
uitnodiging voor de regionale
voorronden van januari tot
maart 1994. In april gaan de
winnaars daarvan met elkaar
in de slag tijdens de provinciale
wedstrijden. Uiteindelijk blij
ven er twaalf kinderen over en
één van hen mag zich een jaar
lang Voorleeskampioen van
Nederland noemen. Daar hoort
natuurlijk een diploma bij én
een bijzondere prijs."
Interview
Wij van de Krullebak doen er
nog een mooie prijs bovenop:
de Zeeuwse Voorleeskampioen
wordt in april volgend jaar
geïnterviewd door onze sterre
porter en komt met foto en al in
de krant.
(Voor 7neer informatie over de
Nationale Voorleesdag kun je
terecht op school en i?i de bi
bliotheek.)
gedicht
Ze zeggen.
als je echt iets wil
dan moet je ervoor gaan.
Maar stel ik kom talent tekort
hoe vind ik dan een baan
Ze zeggen:
Leer nou eerst een vak
dan kun je altijd later nog
maar later is misschien te laat
dus moet ik nou
of zou ik toch
Marina van den Boogaart
„Morgen hebben we cymbaalles," zegt Marit. En
niemand van de openbare basisschool De Vrij-
burgh in Middelburg kijkt daar van op. Al enkele
jaren komt moeder Hester Benjamins muziekles
geven op cymbaaltjes.
Hester: „Ik zocht al jaren naar een makkelijk in
strument voor jonge kinderen. Dus een instru
ment waaruitje al snel een melodie kunt toveren.
Zelfs kinderen van drie kunnen er op leren spe
len. En het klinkt erg mooi."
Een cymbaal komt oorspronkelijk uit de oosterse
landen. Het lijkt op een driehoekig houten doosje
zonder punt. Daar zijn snaren over gespannen.
Die moet je tokkelen met je vinger. De grote
broer heet citer.
Annemiek: „Ik speel wel eens op feestjes of op de
maandsluiting. Ik heb m'n cymbaal van m'n ei
gen spaargeld gekocht. Het is heel leuk omdat je
al snel een liedje kunt spelen. Later wil ik er saxo
foon of piano bij gaan leren."
Gemma zit ook op de cymbaalles. „Ik zag m'n
cymbaal in de muziekwinkel. Ik mocht hem ge
lijk kopen. Het is een klein instrument. Je kunt
Van links af: Sophie, Annemiek, Marit en Gem
ma. foto Ruben Oreel
hem overal mee naar toe nemen in een klein kof
fertje."
„Het geluid lijkt op een harp", zegt Sophie.
„Maar die snaren doen weer aan een gitaar den
ken."
Kaarten
Cymbalen worden tegenwoordig in Oostbloklan
den gemaakt. Ze kosten tussen 40 en 50 gulden.
Hester: „Ik maak ook kaarten met liedjes. Die
kaart kun je onder de snaren leggen. Het enige
watje moet doen is met je vinger de noten volgen.
Het is erg belangrijk om een liedje eerst te zingen,
te klappen of te stampen. Dan zit de melodie al in
je hoofd. Ik heb alle cymbaaltjes gestemd op
zanghoogte voor kinderen. Soms laat ik kinderen
zelf een kaart maken met een verzonnen melodie.
Hannah had foutloos de sirene van brandweer en
ziekenwagen genoteerd."
Binnenkort geeft een kleine muziekuitgeverij uit
Middelburg de cymbaalkaarten uit. Bij Terre des
Hommes verkopen ze in elk geval cymbaaltjes.
Het is wel slim om iemand in de buurt te hebben
die cymbaaltjes regelmatig kan stemmen op kin
derstemhoogte. Moeder Hester bijvoorbeeld.
Gerdien den Hollander helpt de leerlingen van haar schildersklas. foto Ruben Oreel
„Ik gaf Alexsander dat boek. Eerst
werd hij wit, toen rood. Daarna
barstte hij in tranen uit: „Dat zijn
mijn schilderijen!". Dat was niet zo,
maar ik had hetzelfde gevoel toen ik
ze voor het eerst zag. Diezelfde fel
heid."
Gerdien den Hollander geeft elke
week - samen met groepsleerkracht
Loes Holster - enthousiast les in
kunst aan een groepje meervoudig
gehandicapten van de Stichting
Mytylschool Zonneveld.
Gerdien: „Ze zijn dol op schilderen.
Maar ik vertel ook over horizon en
compositie. De wilde kleuren van
het expressionisme; Van Gogh, Sig-
nac, beeldhouwers. En we oefenen
veel. Hoe kun je nu ooit dat prachti
ge oranje gebruiken als je niet weet
hoe je het moet maken?"
Fantasie
„Dat was vooral in het begin niet
makkelijk" vertelt ze. „Sommige
kinderen leven in een andere wereld.
Denken en beleven dingen anders
dan wij. Zo is fantasie te moeilijk.
Wil je wolken schilderen, dan sjou
wen we dus met de hele club naar
buiten om wolken te kijken. Of het
bos in om die honderden kleuren
groen zelf te ontdekken. Ik plunder
mijn koelkast om stillevens te ma
ken. Film en tv zegt ze ook vrij wei
nig. Je moet ze echte dingen laten
ervaren."
„Tegelijkertijd leren ze een hoop.
Begrippen als voor, achter, zonson
dergang, licht, allerlei namen van
voorwerpen. Gewone dingen die een
ander kind meestal vanzelf leert. Zij
niet. Als je zo gehandicapt bent, is je
wereld soms noodgedwongen wel
erg klein."
Gerdien: „Waar ik de pest aan heb,
is als iemand zegt ,Oh, wat een enig
schilderij, want hij is gehandicapt!'
Onzin! Je hoeft heus niet te kunnen
rekenen om prachtig te kunnen
schilderen."
Dat bleek pas wel. Haar clubje won
een prijs met schilderijen over water
in de museumweekend-wedstrijd.
Very Special Arts
De stichting Very Special Arts Ne
derland IVSA) helpt getalenteerde
(meervoudig) gehandicapten op
weg. Van 1 juli tot 4 september expo
seert de VSA kunst uit heel Neder
land in de Grote Kerk in Veere.
Gerdien hoopt dat Alexsander van
de Br'oeke later ook via deze VSA
zijn kunst kan verkopen: „Hij schil
dert net als Jan Cremer. Met durf.
Modern, felle kleuren. Schitterend!"
Klas TA3: Alexsander, Branko,
Leon, Martijn en Marvin: „Vooral
echte schilderijen zijn mooi!"
Acht meiden, Patricia, Anne, Lies-
beth, Roos, Astrid, Floor, Miranda
en Kim spelen het toneelstuk 'Het
huis van Bernarda Alba'. Het is een
stuk over verliefdheid, jaloezie en
roddel. „En je moet goed opletten
om het te kunnen volgen," waar
schuwen de speelsters.
Het stuk gaat over Bernarda Alba
en haar vijf trouwlustige dochters.
Vader is overleden en dat betekent
acht jaar rouw, acht jaar het huis
niet uit mogen, acht jaar opgesloten
zitten. En dat valt niet mee. Je hoort
en ziet alles van elkaar.
De speelsters lijken zelf ook gevan
gen te zitten, maar dan op het to
neel. Het hele stuk lang komen ze er
niet vanaf en worden ze bekeken
door het publiek. Alle rollen spelen
ze zelf. Zelfs de honderd klaagvrou
wen die het huis passeren. En de
knappe jongeling die met de oudste
dochter wil trouwen, om zo de groot
ste erfenis te bemachtigen, maar
ook de jongste dochter ook zö mooi
vindt, wordt gespeeld door de viool
van Liesbeth.
De Ambitie
Oud geschminkt worden ze niet. „Je
moet oud spelen," zegt Patricia, die
onder andere de 80 jaar oude demen
terende grootmoeder speelt.
Het stuk vergt veel van de energie
en de concentratie van de speel
sters. Maar ze kunnen het! Vanaf ok
tober vorig jaar is er druk gerepe
teerd. Soms wel een dag lang. „Dat
is het fijnste, dan zit je er helemaal
in."
Ze zijn allemaal verslaafd aan het
toneelspelen. „Ik heb een jaar niets
gedaan," zegt Floor. „Maar het was
of ik iets miste."
Op de theaterschool De Ambitie
waar ze nu zo'n twee jaar op zitten
hebben ze veel geleerd: improvise
ren, goed stemgebruik, mimiek en
vooral datje toneel spéélt. Maar het
maken van een produktie vinden ze
het leukste. Ze willen de planken on
der hun voeten voelen kriebelen.
Je kunt ze zien spelen in het Mini-
theater in Middelburg op 11,12 en 13
juni.
Waarom de in het Brabantse Halsteren wonende
Tonko Grever (17) het Kunstbende-wedstrijdfor
mulier uit Zeeland kreeg weet hij niet. Maar hij
maakt er geen probleem van. „Ik woon vrijwel in
Zeeland, in de Halsterse Polder, het is hier echte
klei en geen Brabantse zandgrond."
Tonko schreef in op de voorronde voor het onder
deel taal en stuurde, net als vorig jaar, een ge
dicht in. Toen kreeg Tonko de tweede prijs. Nu de
hoofdprijs: de beroemde gouden rat plus 500 gul
den plus de nominatie voor een landelijke prijs.
Hoewel het juryrapport nog niet in huis is herin
nert Tonko zich dat er door de jury gesproken
werd van 'een goede structuur, een mooie klank.
een overtuigende inhoud en een aantrekkelijke
presentatie'.
„In eerste instantie was het een tamelijk pube
raal gedicht," vindt Tonko, „over een periode
waarin je opstandig bent en anders doet dan er
van je verwacht wordt en je niet wil storen aan
regels. Want zo gaat het: je hebt bepaalde ideeën
en gevoelens over vriendschap en liefde en je
hebt daar zelf helemaal geen problemen mee, je
vindt alles heel gewoon. Totdat andere mensen
er commentaar op leveren en van je verwachten
datje een ander spel moet spelen."
Ook over het maken van gedichten heeft Tonko
zijn eigen ideeën: „Het is een heel secuur omgaan
met de dingen die om je heen gebeuren. Je ziet
een bepaald beeld en schrijft daar een regel over.
Zo krijg je een heleboel onderdelen en zinnen die
je later aan elkaar kunt plakken."
Ook zijn toekomst als dichter ziet hij eenvoudig:
„Ik ben niet zo'n literair type. dat de hele dag op
een zolderkamertje zit te schrijven. Ik doe dingen
en daar schrijf ik over. Het is dus niet dat ik
schrijf en daarnaast dingen doe."
De landelijke Kunstbende-finale werd afgelopen
zaterdag gehouden. Er waren veertien finalisten.
Helaas hoorde Tonko niet bij de eerste drie.
„Toch was het een geweldige happening en ik
blijf mijn gedicht nog steeds goed vinden. Zo'n
finale is tenslotte ook al een prijs, dus..."
