ROOD
Je kunt het alleen zien
Indianen zijn nu bedelaars
Wie schopt
kan gaan!
E124
Je bloedt
niet zo
snel leeg
Je leert mensen in nood helpen
2
Rood is de eerste kleur die een baby
ziet. Rood is de lievelingskleur van
de meeste negenjarigen. Maar ook
elf- en twaalfjarigen en heel veel an
deren zijn er dol op. Wat is dat toch
met rood?
Piet Dieleman (36) uit Middelburg is
kunstenaar. Hij maakt beelden, fo
tografeert, geeft les aan de kunst
academie, maar is toch vooral schil
der. Hij is helemaal gek van kleuren.
Piet werkt abstract. Niet het
plaatje, maar vorm en kleuren ver
tellen het verhaal. De afgelopen ze
venjaar heeft hij al honderden schil
derijen gemaakt die allemaal op el
kaar lijken, maar toch allemaal ver
schillend zijn.
Piet: „Elke kleur verandert zodra je
er een andere kleur naast zet. Welk
licht er op valt. Probeer maar eens.
Er zijn dingen die je niet kunt zeg
gen, alleen kunt zien. Daar gaat
mijn werk over. Als je wilt, kun je
duizenden kleuren mengen. Het zoe
ken naar de balans, de perfecte
kleurcombinaties, vind ik interes
sant. Als ik het wist, zou ik wel kun
nen stoppen".
Piet vindt het helemaal niet zo gek
dat veel mensen dol zijn op rood:
„Rood is de kleur van de liefde, maar
ook van agressie. Het is de kleur van
activiteit. Rood doet denken aan
bloed, (ondergaande) zon, vuur,
warmte. Natuur op zijn mooist. Het
is de kleur van het leven zelf'.
Altijd al hebben mensen kleuren on
derzocht. Zo ontdekte men dat rood
bruin lijkt onder een natriumlamp
(oranje straatlampen)! En ook gelo
ven nog steeds veel mensen heilig in
het effect van kleur op lichaam en
geest.
Vroeger werden mazelenlijders en
treurige mensen in rode kamers ge
zet om beter te worden. Nog steeds
gebruiken veel mensen een rode
lamp bij spierpijn.
Rood in theaters prikkelt de fanta
sie en zorgt voor gezelligheid.
Een bijzondere eigenschap van rood
is dat het oog het iets dichterbij ziet
dan andere kleuren. Een rood pla
fond lijkt elk moment op je kop te
kunnen vallen.
foto Qs.car van Beest
„Rood is rood. En dat betekent
voor een voetballer maar één
ding: Inpakken en wegwezen".
Aan het woord is Rien van
Haatten uit Kapelle. Voetbal
scheidsrechter in de eerste divi
sie van het betaalde voetbal.
En als grensrechter regelmatig
actief bij toppers in de eredivi
sie.
Rien: „Schoppen, natrappen,
slaande bewegingen en zeer
grove tackles leveren zonder
meer een rode kaart op. Daar
voor ken ik geen pardon."
Dit seizoen deelde hij tot nu toe
zes rode kaarten uit. „Die trek
ik altijd tevoorschijn uit mijn
rechter borstzak," lacht hij.
„Omdat ik rechtshandig ben
stop ik de gele kaart links. Dat
pakt makkelijker. Om de rode
kaart te pakken moet ik wat
meer moeite doen. Dat geeft
mij dus even bedenktijd."
Na 15 jaar fluiten, waarvan bij
na drie jaar in het betaalde
voetbal, kent Rien zijn pappen
heimers door en door.
„Voetbal is een amusements-
sport.," zegt hij. „Met 22 ac
teurs. En mijn taak is, om het
spel binnen de lijnen te leiden
volgens de spelregels, die bij
het spel horen."
Natuurlijk zijn spelers het vaak
niet eens met een beslissing.
„Maar discussies of beslissin
gen herroepen is er bij mij niet
bij." zegt hij zeer beslist.
Discriminatie
Behalve de spelers zou hij het
publiek op de tribune ook wel
eens een rode kaart willen ge
ven. „Het is soms bar en boos.
Discriminerende opmerkingen,
oerwoudgeluiden naar gekleur
de spelers en complete scheld
partijen. Voorwerpen die rich
ting spelers en scheidsrechter
worden gegooid. Voor die zaken
zouden ze wat mij betreft best
eens een vak mogen 'schoonve
gen'.
Toch is er geen haar op zijn
hoofd, die eraan denkt om te
stoppen. „Scheidsrechter is en
blijft mijn grote hobby," zegt
hij zeer overtuigend.
gedicht
Lollies, limonade, pudding
krijgen kleur: E 1-2-4
prachtig rood om van te smullen.
Wat je eet: 't Is klein, maar DIER.
Op cactussen in Mexico
krijgt de Cochenille een thuis:
lekker groeien in de zon
tot een dikke, vette schildluis.
Juist! Een SCHILDLUIS, prachtig rood.
Maar juist die hele mooie kleur
de reden van een trieste dood.
Al 100-en jaren, in groten getale
wordt de Cochenilleluis
gekweekt, gedroogd, vermalen.
140 duizend luizen
per kilo verfstof, prachtig rood
De een zijn dood...
en iets met brood.
Marina van den Bogaart
Het Rode Kruis zit bij hen in het bloed. Van vader op
zoon. Altijd al bezig met verband, mond-op-mond bea
deming en slagaderlijke bloedingen.
Louis Mangold (net 15) en Mark Ravestein (13) zijn lid
van het Jeugd Rode Kruis van Souburg Ritthem.
Mark: „Op school krijg je soms E.H.B.O. Dat is de A-cur-
sus van Eerste Hulp Bij Ongelukken. Bij ons op het
Jeugd Rode Kruis krijg je de B-cursus E.H.B.O."
In het Rode Kruisgebouwtje Rehoboth in Oost-Sou
burg komen om de 14 dagen 28 jeugdleden oefenen voor
het examen. Het zijn kinderen tussen 12 en 16. Als je
slaagt, en je bent 16, dan mag je door naar het grote
Rode Kruis.
Bloedingen
Louis: „Op de cursus krijg je eerst theorie. Vaak huis
werk en soms een repetitie. Daarna komt de praktijk.
Dus oefenen met verband, beademen en stoppen van
bloedingen."
Wat is daar nu voor leuks aan? Louis: „Allereerst heb
ben we ontzettend veel lol. Het is erg leerzaam en je
kunt mensen in nood echt goed helpen. Het oefenen is
soms erg spectaculair. Soms in wedstrijd vorm. Soms
met de jeugdbrandweer. Ook moet je wel eens voor
slachtoffer spelen. We begeleiden daarnaast veel sport
wedstrijden."
Ramp
-Als er ergens een ramp gebeurt is het Rode Kruis daar
altijd bij. Kunnen jullie later ook uitgezonden worden?
„Soms ooit eens een keer," zegt Mark. „Je hebt het nu
over beroeps. Wij zijn vrijwilligers. Die worden soms uit
gezonden bij hele grote rampen, als er te weinig beroeps
zijn."
-Hebben jullie wel eens hulp moeten bieden?
Louis: „Ik hielp eens een jongen die z'n enkel verzwikt
had bij judo. Ook hielp'ik eens een man die was flauwge
vallen. Ik had toen meer last van de omstandigheden
dan van m'n eigen paniek."
Op 27 juni is er een Zeeuwse Jeugd Rode Kruis dag in
Axel. Als je bloed wilt zien vloeien moetje maar komen
kijken.
Kinderziekte
Veel kinderziektes veroorzaken ook
rode verschijnselen: roodvonk, rode
hond en mazelen.
„Bij ontstekingen van de bloedva
ten gaan die uitzetten, het bloed
gaat dan sneller stromen waardoor
de huid rood wordt," legt de dokter
uit.
Geen ziekte, maai- wel ingrijpend is
het wanneer meisjes ongesteld wor
den: „Dat gebeurt voor het eerst on
geveer twee jaar na de borstontwik-
keling. Dan wordt er nieuw slijm
vlies gevormd, waarbij het oude los
raakt en dat veroorzaakt bloedver
lies."
Adviezen? „Niet te veel snoepen, ge
zond eten, niet te veel roken of alco
hol en veel bewegen, dan blijft je
bloed gezond!"
Ooit kreeg ik voor m'n achtste verjaardag een
echt indianenpak. Op een lichtbruine overall
had mijn moeder felle stroken stof genaaid, met
rafels. Op mijn hoofd een gordijnlint met ge
verfde kippeveren. Mijn wapen bestond uit een
boog en een pijl met rubberen dopje.
Dat dopje was ik na vijf minuten al kwijt. Mijn
pijl werd daardoor erg gevaarlijk. Ook had ik
een versierde bijl van triplex met bezemsteel.
Hiermee durfde ik de vijand niet echt de her
sens in te slaan. Laat staan aan te raken.
Kortom, na twee weken werd ik cowboy. Je
hoefde alleen maar pang te roepen en die laffe
roodhuiden vielen zo neer.
Indianen waren zeer gemeen. Tenminste dat
zag ik in Wild-Westfilms. Ze vielen van achteren
aan en ze sneden je voorhoofd open.
Tot vorig jaar. Toen zag ik de film Dances with
wolves (dansen met wolven). Hierin waren niet
de indianen de halve wilden, maar gedroegen de
blanken zich als beesten.
Nu, 500 jaar na Columbus worden de indianen
opnieuw ontdekt. De stoere roodhuiden van
toen zijn de bedelaars van nu. De indianen, de
oorspronkelijke bewoners van Amerika, zijn nu
de allerarmsten van het hele land.
Werkloosheid
Er leven nog bijna twee miljoen indianen. Van
alle Amerikanen zijn de indianen het kortst
naar school geweest. Daardoor hebben ze de
minste diploma's.
Indianen zijn het meest verslaafd. Dat komt
vooral door de verveling en de werkloosheid.
Indianen hebben het kortste leven. Door de
drugs, door de armoede en door gebrek aan goe
de doktoren. Dit geldt dan voor alle indianen
binnen de reservaten.
Als een indiaan buiten het reservaat gaat wo
nen komen er nog wat rampen bij. Hij is z'n fa
milie kwijt en hij wordt flink gediscrimineerd.
De Novib is een organisatie die opkomt voor de
allerarmsten van de wereld. Dus ook voor de in
dianen. De Novib houdt een actie: Help de in
dianen. Giro 100200.
„De kleur rood wordt in de genees
kunde bijna altijd in verband ge
bracht met bloed," zegt kinderarts
Rovers uit Temeuzen. Hij vindt het
een prachtig onderwerp en wil er
graag over praten. Maar onze eerste
afspraak kon niet doorgaan; hij
moest bij een kleine baby het bloed
verwisselen.
„Als er bepaalde gevaarlijke stoffen
in het bloed zijn, is dat noodzakelijk.
Hier in dit ziekenhuis (De Honte)
komt zo'n transfusie ongeveer vier
keer per jaar voor, maar als het zich
voordoet moet het wel gelijk gebeu
ren!"
Dan maar een dag later.
„Dokter zijn zonder bloedonderzoek
is ondenkbaar," zegt de kinderarts,
„er gebeurt zoveel in het bloed en
het geeft zoveel informatie, daar
door kan het ons helpen om beter te
maken."
Prikken
E.H.B.O.-ers Louis Mangold (links) en Mark Ravestein geven een slachtoffer van een aanrijding eerste hulp.
foto Ruben Oreel
Aan zo'n bloedonderzoek gaat he
laas het bloedprikken vooraf. „De
meeste kinderen hebben meer angst
voor de prik dan voor het bloed,"
volgens dokter Rovers, „Daarom
verdoven we wel eens met een zalf
je."
Soms moeten er voor het onderzoek
wel drie of vier buisjes afgetapt wor
den. „Kinderen denken wel eens dat
ze leeglopen. Ze beseffen niet hoe
veel bloedje hebt: 80 ml per kilo van
je gewicht. Voor een dikke tiener is
dat dus al gauw vier liter.
