Een kaarsje meer
Wit poeder
Ongegist brood
Nieuwe kleren
pauzes,
dan is de
sfeer weg
Geen
CHRISTEN
Alle christenen geloven in één God en
zij hebben een bijbel. Toch zijn er veel
kerken en stromingen binnen het
christendom. Het westere christen
dom is opgedeeld in rooms-katholiek
en protestants. Beide stromingen vie
ren op 25 en 26 december de geboorte"
van Jezus, het kerstfeest.
,,De kersttijd begint met advent, de
vier zondagen voor Kerstmis", vertelt
Jürgen Marijs (11) uit 's-Gravenpolder.
Hij is hervormd.
„Elke zondag brandt er een kaars
meer. Op de laatste zondag voor kerst
branden alle kaarsen.
Op de avond voor Kerstmis gaan we
naar de kerk. Er staat dan een grote
versierde kerstboom. We zingen met
z'n allen en de kinderen van de zon
dagsschool voeren het kerstspel op".
Ook thuis hebben de meeste christe-
HINDOE
nen een kerstboom. Kerstmis is een
echt familiefeest.
„Op de kerstdagen eten we extra lek
ker", zegt Jürgen. „We fonduen of
gourmetten. Daarna doen we gezel
schapsspelletjes".
In sommige landen worden met Kerst
mis cadeautjes uitgedeeld. De meeste
Nederlandse families, ook de familie
Marijs, doen dit met sinterklaas. Jür
gen vindt december een echte feest
maand.
„De laatste dag van de maand vieren
we oud- en nieuwjaar. We mogen dan
lang opblijven, wel tot twee uur, en
naar het vuurwerk kij ken"vertelt Jür
gen.
„Natuurlijk eten we oliebollen. Die ko
pen we. Een paar jaar terug heeft m'n
moeder ze zelf gebakken, maar die wa
ren eigenlijk mislukt".
Veel Surinamers die in Nederland wo
nen stammen af van arbeiders die vori
ge eeuw vanuit Suriname naar Neder
land kwamen. Zij worden Hindoesta
nen genoemd.
Niet alle Hindoestanen zijn hindoe. Er
zijn ook moslims en christenen bij.
„Een trouwpartij, dat is bij ons pas een
echt feest. Een paar dagen lang wordt
er dan gefeest". Dit vertelt Boyke Sew-
lal (12) uit Vlissingen.
Boyke is hindoe, maar in Nederland
geboren. De belangrijkste feesten die
ook in Nederland worden gevierd zijn
het Holi-feest en het Divali-feest.
„Divali is het lichtfeest", vertelt Boy
ke. „Die dag staat in het teken van de
overwinning van het licht op de duis
ternis ofwel het goede op het kwade.
Voor de zon ondergaat baden en bid-
JOOD
den we. We houden het feest met het
eigen gezin".
Ook het nieuwjaarsfeest vindt Boyke
erg leuk. In Suriname wordt dit feest in
maart gevierd. Het wordt het Phagua-
feest genoemd. Er worden oliebollen
en andere lekkere hapjes gegeten.
„Het is jammer dat dat pas rond maart
is, want in Suriname steken we dan
ook vuurwerk af. In Nederland is het
dan niet te koop", zegt hij.
„Wel strooien we op nieuwjaarsdag wit
poeder over elkaar heen". Dit doen we
omdat we ook de komst van lente vie
ren.
„Het witte poeder is talkpoeder. Het
ruikt lekker, net zoalse lente."
December is voor Hindoes geen echte
feestmaand. Maar op school vier ik wel
sinterklaas en zo mee".
Joodse feesten hebben meestal een
godsdienstige betekenis.
Er wordt altijd een verhaal uit de Te-
nach of uit de geschiedenis van het
joodse volk bij verteld.
„Op 16 december begint het Chanoe
kafeest, het feest van de lichtjes", ver
telt Daniel Kramer (10) uit Middel
burg.
„We herdenken dan, dat de tempel in
Jeruzalem werd heroverd op de vijand.
Alle heilige olie van de menora (kande
laar) was verloren gegaan. Er was nog
een klein beetje, eigenlijk genoeg voor
één dag. Maar wonder boven wonder
bleef de kandelaar 8 dagen branden.
Lang genoeg om intussen nieuwe olie
te maken".
Bij Daniel thuis staat dan ook een cha-
noekakandelaar. Deze heeft plaats
voor acht kaarsjes en één extra om de
andere aan te steken. Als de laatste
dag alle kaarsjes branden, krijgen de
kinderen cadeautjes. Niet zo vrolijk,
maar erg mooi vindt Daniel het Pe-
sachfeest.
„Dit feest duurt ook acht dagen", zegt
hij. „Het feest begint met Sederavond
en vertelt het verhaal van de uittocht
uit Egypte. Op tafel staat de seder-
schotel. Hiervan eten we eerst mieriks
wortel en radijsjes gedoopt in zout wa
ter. Dat vind ik erg vies. Gelukkig krij
gen we daarna charoset. Dat is een
mengsel van noten, rozijnen, suiker en
appel. Lekker zoet".
De andere dagen van het feest mogen
de joden enkel matzes eten. Dat is on
gegist brood.
Eigenlijk is het Pesachfeest een echt
familiefeest. „Voor de kinderen wordt
een matze verstopt", zegt Daniel. „Wie
hem vindt mag een cadeautje kiezen,
maar uiteindelijk krijgen we allemaal
iets".
MOSLIM
De moslims kennen een maankalen
der die elf dagen per jaar korter is dan
onze zonnekalender. Dat betekent dat
de feesten ieder jaar elf dagen eerder
vallen.
Zo begon de ramadan in 1986 op 10 mei
en dit jaar op 29 april. „In de maand
ramadan vasten we", vertelt Samir
Boughmari (12) uit Vlissingen. Hij is
moslim.
„Dat betekent dat er van zonsopgang
tot zonsondergang niet gegeten of ge
dronken mag worden, 's Winters valt
dat wel mee. maar als de ramadan in
de zomer valt duren de dagen lang".
Samir hoeft nog niet te vasten, maar af
en toe doet hij een paar dagen mee.
De moslims vasten om hun dankbaar
heid aan Mohammed en God te tonen.
Als er na zonsondergang gegeten
wordt, is dat een feestelijke maaltijd.
„Aan het einde van de ramadan vieren
we het kleine feest. Maar het belang
rijkste feest is het grote feest of offer
feest", vertelt Samir.
„Dan wordt het offer van Abraham
herdacht, 's Morgens om 7.00 uur gaan
we dan naar de moskee voor het feest
gebed. Daarna wordt er een schaap ge
slacht en koeken gebakken.
Er komen veel mensen op visite en ie
dereen heeft nieuwe kleren. Het is dan
erg gezellig. Als versiering smeren we
henna op onze handen".
Tijdens het offerfeest wordt ook ge
dacht aan de moslims die op bede
vaart naar Mekka gaan.
Al wordt het feest thuis gevierd, vooral
tijdens het offerfeest voelen alle mos
lims zich met elkaar verbonden.
Boyke Sewlal
Jürgen Marijs
„Dames en heren! Als ik op dit
fluitje blaas, moet u een andere
danspartner opzoeken". Polonai
se, een walsje, een grapje. Of alleen
een achtergrondmuziekje? Hoe
dan ook: Baby maakt er een feest
van.
Al meer dan 55 jaar zit Baby den
Toonder in het vak. Hij is een ech
te entertainer. Dè sfeermaker op
een bruiloft, diner, of welk feest
dan ook. Van begin tot eind houdt
hij de mensen bezig met muziek,
praatjes, een spelletje.
Als zevenjarige speelde hij al aar
dig piano. Een talent, en al gauw
stond hij op de planken (1929).
„Heerlijk", vertelt hij. „Ik heb zo
veel gedaan. Zelfs mijn eigen or
kest gehad. Met beroemde men
sen gespeeld. Duizenden feesten.
Bij sommigen heb ik zowel bij hun
bruiloft als hun 12%-, 25-, 30- en 40-
jarige bruiloft gespeeld". Hij kan
alleen al 2000 foxtrotliedjes spe
len.
Carnaval
Een van zijn fijnste herinneringen
zijn de middagen voor het carna
val. „Een vriend van me hield elk
jaar een feest voor de oudste be
jaarden van Bergen op Zoom. We
speelden samen en hadden de
grootste lol en die ouwetjes ook.
Dat was echt hun carnaval. En
dan om 6 uur naai' de cafés. Spelen
tot de volgende ochtend 6 uur.
Maar ja, toen was ik jong, hè?".
Hij vertelt: „Vervelende dingen
heb ik haast niet meegemaakt.
Wel eens dat de stroom uitviel.
Maar zelfs toen stond er ook een
piano.
Vervelend zijn mensen die steeds
knisperen met die vervelende
knisperzakjes. Daar erger je je aan
en raak je uitje concentratie. Iets
echt naars heb ik eigenlijk maar
één keer meegemaakt. Tijdens
een bruiloft overleed plotseling de
moeder van de bruid. Ze wilden
toen toch dat ik doorspeelde. Niks
vrolijks natuurlijk. Zulke dingen
vergeet je nooit meer".
Geen pauzes
Nog steeds wordt hij veel ge
vraagd. „Je moet altijd kijken
naar het publiek. Dat weet je wat
ze willen. Ik neem ook geen pau
zes. Dan is zo de sfeer weg". Hij eet
dus nooit mee. „Alleen soep en een
ijsje. Daar ben ik dol op".
Spelen met koorts, soms zonder
zin. Veel reizen, weinig slapen. Al
met al een leuke, maar wel ver
moeiende baan.
„Ik ben aan het afbouwen", zegt
Baby. „Zo af en toe is nog leuk.
Vooral met mijn collega Joop Se-
luta. Maar verder heb ik het zo
langzamerhand wel gezien. Nu
zijn de kruiswoordpuzzels eens
aan de beurt".
„Mijn moeder komt op m'n' 'di
dag", zegt Ricardo (16). ,.Daa
ik stevig van. Want ik ben nog en
kwaad op haar. Ze heeft mf ig
aan m'n lot overgelaten".
Vt
Ricardo heeft een vervelend:
gehad. Negen jaar geledeni Qe
ouders gescheiden. Hij gingt
z'n oma wonen. Maar z'n vader
weer een nieuwe vriendin.'
was Ricardo daar niet welke:
Moeder kreeg een nieuwe vrier na
I
V.l.n.r. Gé Daamen, LeoDmwNi
De afkorting N.S.L. hoefje nie:
zoeken in een woordenboek.! ïsti
klaring staat er niet in. Maard ig
lingen van de Stedelijke Sch: kaa
meenschap in Middelburg 1; dei
de betekenis van deze letters v(
blote bol: Nihil Sine Labors St
Latijnse naam van hun sch: elk
eniging. In goed Nederlands i
zonder te werken.
„Behalve aan studeren bests: ok
op onze school ook veel tijd a ïde
organiseren van grote en kien i
ten", vertelt Gé Daamen. Hiijior
rector en leraar Engels.
„Deze maand hebben wij kl
Daniel Kramer
Samir Boughmari
